Metabolizm fruktozy

Gdzie i kiedy zachodzi?

 Źródła fruktozy
owoce
miód
warzywa
sacharoza (glukoza+fruktoza)
 Powstawanie fruktozy

Utlenianie sorbitolu Izomeryzacja mannozy

 Utlenianie sorbitolu
utlenianie sorbitolu w wątrobie
z glukozy w soczewce oka, siatkówce,
łożysku i pęcherzykach nasiennych
odwracalny proces
 Izomeryzacja mannozy
niewielka ilość w pożywieniu
składnik glikoprotein (uwalnianiy podczas rozpadu)
 Fosforylacja przez heksokinazę
przed działaniem heksokinazy lub fruktokinazy zachodzi
fosforylacja, gdzie dawcą fosforanu jest ATP
heksokinaza - mało swoisty enzym
 Fosforylacja przez fruktokinazę
fruktoza metabolizowana szybciej niż glukoza - brak
reakcji katalizowanej przez fosfofruktokinazę
 Zaburzenia przemian fruktozy

Nadmierne spożycie fruktozy Defekty enzymów

 Nadmierne spożycie fruktozy
1. Fosforylacja przebiega szybko, a reakcja aldolazowa wolno
2. Wzmożona fosforylacja fruktozy zużywa ATP
3. Do resyntezy wykorzystuje się więcej Pi
4. Mniej Pi w komórce
5. Akumulacja fruktozo-1-fosforanu przy ubytku Pi
6. Mniejsza synteza ATP, degradacja ADP (adenina do kw. moczowego)
7. Więcej kw. moczowego we krwi -> hiperurykemia -> dna moczanowa
 Fruktoza a lipogeneza

Fruktoza
Glikoliza

Pirogronian
Oksydacyjna dekarboksylacja

Acetylo-S-CoA

Biosynteza kwasów tłuszczowych i cholesterolu

 Samoistna fruktozuria
Wada metaboliczna
1:100 000 osób
wrodzony niedobór fruktokinazy w wątrobie
bezobjawowa
nie wymaga leczenia
 Wrodzona nietolerancja fruktozy (fruktozemia)
1. Niedobór aldolazy B
2. Gromadzenie fruktozo-1-fosforanu w tkankach
3. Fruktozo-1-fosforan działa toksycznie na wątrobę i nerki
4. Fruktozo-1-fosforan hamuje działanie fosforylazy glikogenowej w wątrobie
5. Glukoza nie jest uwalniana z glikonu -> hipoglikemia

Objawy:
skłonność do wymiotów po
spożyciu fruktozy, powiększona
wątroba, żółtaczka, zahamowanie
wzrostu, uszkodzenia nerek
Leczenie:
eliminacja fruktozy z diety
 Wrodzona nietolerancja fruktozy (fruktozemia)
1. Niedobór aldolazy B
2. Gromadzenie fruktozo-1-fosforanu w tkankach
3. Fruktozo-1-fosforan działa toksycznie na wątrobę i nerki
4. Fruktozo-1-fosforan hamuje działanie fosforylazy glikogenowej w wątrobie
5. Glukoza nie jest uwalniana z glikonu -> hipoglikemia

Objawy:
skłonność do wymiotów po
spożyciu fruktozy, powiększona
wątroba, żółtaczka, zahamowanie
wzrostu, uszkodzenia nerek
Leczenie:
eliminacja fruktozy z diety
 Zespół metaboliczny
Rozpoznawany gdy spełnione są co najmniej 3 z 5 kryteriów:
otyłość brzuszna (obwód talii >=80 cm u kobiet i >=94 cm u mężczyzn )
podwyższone stężenie triglicerydów na czczo (>1,7 mmol/L lub 150 mg/dL),
bądź leczenie hipertriglicerydemii
zbyt niskie stężenie cholesterolu HDL na czczo (< 1 mmol/L lub 40 mg/dL u
mężczyzn oraz <1,3 mmol/L lub 50 mg/dL u kobiet), bądź leczenie z powodu
zbyt niskiego poziomu cholesterolu HDL
skurczowe ciśnienie tętnicze krwi >=130 mm Hg lub rozkurczowe ciśnienie
tętnicze krwi >=85 mm Hg, bądź leczenie wcześniej rozpoznanego nadciśnienia
tętniczego
podwyższony poziom glukozy w surowicy krwi na czczo >=5,6 mmol/L lub 100
mg/dL, bądź leczenie wcześniej rozpoznanej cukrzycy typu 2
 Fruktoza a insulinooporność
u zwierząt fruktoza spożywana w dużych ilościach
przyczynia się do rozwoju wątrobowej i tkankowej
insulinooporności
Nurses Health Study: duże spożycie fruktozy ma związek
z wyższym stężeniem peptydu C (marker poziomu
wydzielania insuliny)
wysokie spożycie fruktozy może odgrywać rolę w rozwoju
insulinooporności i cukrzycy typu 2
Istnieją również badania epidemiologiczne, które
sugerują, iż fruktoza może wywierać korzystny wpływ na
insulinowrażliwość u ludzi
można wnioskować, iż spożycie fruktozy poniżej 50 g/d
może być akceptowalne i potencjalnie korzystne
 Źródła
"Biochemia" - E. Bańkowski
Excessive fructose intake induces the features of metabolic syndrome in healthy adult
men: role of uric acid in the hypertensive response
Metaboliczne efekty nadmiernego spożycia fruktozy z dietą, Okręglicka K, Pardecki
M, Jagielska, doi: 10.26444/monz/76690
Intakes and food sources of fructose in the United States, Park Y K, Yetley E A,
https://doi.org/10.1093/ajcn/58.5.737S
https://nurseshealthstudy.org/