Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......

/ 15
Imię i nazwisko ................................

Różnorodność prokariontów, protistów, grzybów i porostów

1 Na rysunkach przedstawiono drzewa rodowe gatunków z zaznaczonymi obszarami, które ( ... / 2 p.)
stanowią różne taksony.

a) Określ, na którym drzewie jest zaznaczony takson monofiletyczny. Uzasadnij swoją

odpowiedź.
b) Określ, na których drzewach rodowych zaznaczone taksony stanowią grupy sztuczne, a
na których – grupy naturalne.

2 Wiele groźnych chorób człowieka jest wywoływanych przez pasożytnicze gatunki ( ... / 1 p.)
bakterii. Przyporządkuj opisom chorób właściwe nazwy spośród wymienionych.
cholera, wąglik, gruźlica, borelioza, tężec, dur brzuszny, czerwonka bakteryjna

A. Ta choroba jest wywoływana przez prątki Kocha. Może przenosić się drogą
kropelkową, pokarmową, a w sporadycznych sytuacjach – nawet drogą płciową.
Bakteria może atakować różne narządy. Objawami postaci płucnej tej choroby mogą
być: uporczywy kaszel, podwyższona ciepłota ciała oraz spadek masy ciała.
B. Ta choroba jest wywoływana przez krętki, których nosicielami są pajęczaki
(kleszcze). Po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza u człowieka może się pojawić
rumień wędrujący, mogą wystąpić objawy grypopodobne, osłabienie oraz objawy ze
strony układu nerwowego, kostno-stawowego i krążenia.
C. Ta choroba jest wywoływana przez pałeczkę Salmonella typhi. Można się nią
zakazić, spożywając zanieczyszczone drobnoustrojami wodę lub pokarm.
Rozprzestrzenianiu choroby sprzyja nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej oraz
higieny żywienia. Ta choroba objawia się głównie podwyższeniem ciepłoty ciała i
dolegliwościami ze strony układu pokarmowego oraz zmianami na skórze.
3 Plechy porostów są zbudowane ze strzępek grzybów i komórek organizmów ( ... / 2 p.)
samożywnych, np. zielenic. Wśród lichenologów – naukowców badających porosty –
trwają dyskusje dotyczące zależności między glonami a grzybami tworzącymi porosty.
Jedni określają tę zależność jako mutualizm, inni uważają, że jest to swoisty rodzaj
pasożytnictwa. Porosty są określane mianem organizmów pionierskich i bioindykatorów.
a) Określ, czy na podstawie znajomości obszarów występowania różnych rodzajów
porostów można ustalić stopień czystości powietrza w określonym miejscu.
Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Podaj dwie cechy porostów świadczące o tym, że są one organizmami
pionierskimi.

4 W pewnych warunkach bakterie mogą wytwarzać formy przetrwalnikowe w postaci cyst ( ... / 1 p.)
lub endospor.
Oceń prawdziwość stwierdzeń odnoszących się do form przetrwalnikowych
bakterii, zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
W niekorzystnych warunkach środowiska bakterie zwiększają
1. P F
tempo metabolizmu i przechodzą w stan anabiozy.
Cysty stanowią formę przetrwalnikową bakterii, powstałą
2. przez odwodnienie i otoczenie grubą ścianą komórki P F
bakteryjnej.
Wszystkie gatunki bakterii mają zdolność wytwarzania
3. P F
przetrwalników.

Grupa A | strona 1 z 2
5 Protisty stanowią sztuczną jednostkę taksonomiczną złożoną z organizmów o ( ... / 2 p.)
zróżnicowanej budowie i różnym trybie życia. Większość gatunków jest
jednokomórkowa, ale występują również formy wielokomórkowe. Wyróżnia się protisty
zwierzęce, roślinopodobne i grzybopodobne.
a) Wyjaśnij, dlaczego protisty stanowią sztuczną jednostkę taksonomiczną.
b) Wyjaśnij znaczenie pojęcia miksotrofizm. Podaj przykład organizmu, którego to
pojęcie dotyczy.

6 U niektórych bakterii i protistów zachodzi proces płciowy nazywany koniugacją. ( ... / 1 p.)
Określ, czy poniższe stwierdzenie jest prawdziwe dla obu wymienionych grup
organizmów. Uzasadnij swoją odpowiedź.
W efekcie koniugacji oba organizmy uczestniczące w tym procesie mają
identyczny materiał genetyczny.

7 Przyporządkuj każdej z wymienionych grup bakterii jej źródło pokarmu. ( ... / 1 p.)

1. Pokarm czerpią z ciał innych organizmów, równocześnie

wyrządzając im szkody.
2. Wykorzystują jako pokarm martwą materię organiczną.
A. saprobionty 3. Przeprowadzają chemosyntezę.
B. symbionty 4. Korzystają z substancji wytworzonych przez inne organizmy, w
C. pasożyty zamian dostarczają im substancje wytwarzane przez siebie.

A:.............. B:.............. C:.............

8 Bakterie odżywiają się autotroficznie lub heterotroficznie. Do bakterii autotroficznych ( ... / 1 p.)
zaliczamy sinice, purpurowe i zielone bakterie siarkowe oraz bakterie przeprowadzające
chemosyntezę (np. bakterie nitryfikacyjne). Do bakterii heterotroficznych należą bakterie
saprobiontyczne, pasożytnicze oraz symbiotyczne.
Oceń prawdziwość stwierdzeń odnoszących się do bakterii autotroficznych, zaznacz
P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
Dla wszystkich bakterii źródłem energii wykorzystywanej w
1. P F
procesach syntezy jest promieniowanie słoneczne.
Produktem ubocznym fotosyntezy zielonych i purpurowych
2. P F
bakterii siarkowych jest tlen.
Źródłem energii wykorzystywanej przez bakterie
chemosyntetyzujące do syntezy związków organicznych jest
3. P F
utlenianie znajdujących się w ich środowisku związków
nieorganicznych.
9 Większość gatunków grzybów może się rozmnażać zarówno płciowo, jak i bezpłciowo. ( ... / 4 p.)
Istnieją różne sposoby rozmnażania płciowego i bezpłciowego, często charakterystyczne
dla przedstawicieli określonego typu.
a) Podaj trzy sposoby płciowego rozmnażania się grzybów.
b) Oceń prawdziwość stwierdzeń odnoszących się do rozmnażania grzybów.
Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
Zarodniki grzybów powstające w wyniku mitozy są
1. P F
hiploidalne.
U podstawczaków i workowców występuje grzybnia
2. P F
dikariotyczna.
3. U niektórych grzybów kariogamia poprzedza plazmogamię. P F
c) Wyjaśnij pojęcia: kariogamia, grzybnia dikariotyczna.
d) Podaj jedną cechę charakterystyczną gatunków grzybów zaklasyfikowanych do
sztucznej grupy grzybów niedoskonałych.

Grupa A | strona 2 z 2