นักเรียนรู้จกั อาณาจักรโบราณในเอเชียตะวันออก

เฉียงใต้ อาณาจักรใดบ้าง?
นักเรียนรู้หรือไม่ว่าอาณาจักรจามปาตัง้ อยู่ทปี่ ระเทศใด
ของภูมภิ าคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ?
อาณาจักรจามปา
รายวิชา ส 21202 ประวัติศาสตร์เอเชีย 1
อาณาจักรจามปา
■ ปรากฏชื่อในราวพุทธศตวรรษที่ 7-19
■ ตั้งอยู่ทางตอนใต้ของอาณาจักรจีน หรือ บริเวณ
ตอนกลางของเวียดนาม
■ จีนเรียกอาณาจักรว่า ลิ้นยี้
■ จากจดหมายเหตุชาวจีนสมัยราชวงศ์เหลียง ที่ถูก
บันทึก โดย ม้าต้วนหลิน
■ เนื่องจาก “ลูไต” ทูตจากจามปาเดินทางไปจีนที่
แคว้นกวางตุ้งและตังเกี๋ย
■ เมืองเว้
■ เมืองกว่างนัม
■ เมืองถัวเถียน
■ เมืองผันรัง
■ เมืองญาตรัง
■ ภาษาพูดของพวกจามอยู่ใน
ตระกูลอินโดนีเซีย – มาเลเซีย
■ มีราชธานีอยู่ที่ เมืองวิชัย หรือ
บินดินห์
■ ปฐมกษัตริย์ของจามปาคือ
จูเหลียน
■ จามปามีกษัตริย์ปกครอง
ประเทศถึง 12 ราชวงศ์
 ด้านศาสนา
■ ในช่วงต้นรับลัทธิพราหมณ์จากอินเดียลัทธิไศวนิกาย
■ ในสมัยกษัตริย์อินทรวรวมัน มีการนับถือพุทธศาสนา
นิกายมหายาน โดยพบหลักฐานคือ พระพุทธรูปสาริดที่
เมืองดงเดือง
■ แต่ต่อมามีพวกมลายูข้ามเข้ามาเผยแพร่ศาสนาอิสลาม

https://www.sac.or.th/databases/seaarts/th/sculptureth/%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%9B%E0%B8%B2
/item/64%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8
%B9%E0%B8%9B%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B2
%E0%B8%97%E0%B8%94%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87.html
ด้านการปกครอง
■ มีการปกครองแบบเทวราชาแบบอย่างจากอินเดีย รับคติการตั้งราชวงศ์มีการ
สร้างราชธานีเพื่อเป็นศูนย์กลางการปกครอง
■ ลักษณะการปกครองเป็นแบบนครรัฐ แต่ไม่สามารถรวมรัฐต่าง ๆ ให้มันคงได้
อย่างฟูนัน
ด้านสังคม
■ มีการแบ่งชนชนชั้นทางสังคม เป็น 3 ชนชั้น คือ
ชนชั้นปกครอง ผู้ดี ไพร่
■ มีการรวมตัวกันอยูเ่ ป็นกลุ่ม สร้างบ้านเรือนด้วย
อิฐเผาแล้วฉาบปูน ประกอบอาชีพเกษตรกรรม
■ ชาวจามชอบการสู้รบและรู้จักการเล่นดนตรี
■ มีประเพณีการแต่งงานโดยที่ผู้หญิงเป็นฝ่ายไปสู่
ขอผู้ชายและอาจแต่งงานในสกุลเดียวกันได้
■ มีพิธีสตรีเหมือนในอินเดีย คือเมื่อสามีตาย
ภรรยาจะโดดเข้าไปในกองไฟเพื่อตายตามสามี
■ พิธีการทาศพ นิยมเผาแล้วนากระดูกไปทิ้งทะเล
ด้านเศรษฐกิจ
■ มีการส่งเครื่องราชบรรณาการไปให้จีน เพื่อผลประโยชน์ทางการค้าและ
เสถียรภาพทางการเมือง กษัตริย์พระองศ์แรกที่ส่งเครื่องบรรณาการไปจีนคือ
ฟันยี่ ใน ค.ศ. ๔๖๔
■ มีการทาการเกษตร การค้าทางทะเล จึงทาให้อาณาจักรมีฐานะค่อนข้างดี จึง
สามารถสนับสนุนแสนยานุภาพทางกองทัพและสามารถขยายอาณาเขตไปได้
กว้าง
ด้านศิลปวัฒนธรรม
■ ได้รับวัฒนธรรมจากอินเดีย ทั้งในรูปแบบการปกครอง การสร้างเทวลัย การ
สร้างพระพุทธรูป มีการใช้ภาษาสันสกฤตเป็นภาษาราชการ
■ นอกจากนั้น จามปายังได้รับวัฒนธรรมจีนด้วย คือในสมัยพระเจ้าฟันเชียงได้เคย
ยกกองทัพไปโจมตีประเทศจีน ซึ่งจีนต้องใช้เวลาถึง 10 ปี จึงจะสามารถขับไล่
จามปาออกไปได้ จามปาจึงรับวัฒนธรรมจีนเข้ามาในตอนนั้น
เราสามารถสรุปถึงสาเหตุของความเสื่อมของจามปาได้ 2 สาเหตุ คือ

■ สาเหตุจากภายนอก
■สาเหตุจากภายใน
สาเหตุจากภายนอก การรุกรานจากต่างชาติ
■ เนื่องจากอาณาจักรจามปาตั้งอยู่ในที่ราบอันอุดมสมบูรณ์และถูกขนาบด้วยอาณาจักร
ของญวณและเขมรจึงทาให้เกิดปัญหากระทบกระทั้งเพื่อแย่งชิงดินแดนตลอดมา หลายครั้งที่
จามปาตกเมืองขึ้นของขอมบ้าง ญวนบ้าง จนท้ายที่สุด ราชธานีของจามปาคือเมืองวิชัยก็ตก
เมืองขึ้นของญวนโดยเด็ดขาด พวกจามถูกฆ่า บ้างถูกจับไปเป็นเชลย ราชวงศ์สาบสูญ จน
ปัจจุบันถูกพวกเวียดนามกลืนชาติไปในที่สุด
■ การสู้รบกับจีน จามปาพยายามขยายอาณาเขตเข้าไปในจีน ส่งทหารไปรุกรานชายแดนจีน
บอยครั้ง เช่น อันนัม การสู้รบกับจีนทาให้บั่นทอนกาลังทหารจามปาจนส่งผลให้จามปา
อ่อนแอ โดยเฉพาะในสมัยราชวงศ์มองโกลของจีน จามปาต้องทาศึกกับมองโกลบ่อยครั้ง
สาเหตุจากความวุ่นวายภายในเป็ นเหตุ
■ เมื่อสิ้นพระเจ้าสิงหวรมันที่ 5 อาณาจักรจามปาก็เกิดสงครามกลางเมือง อันนัมได้ถือ
โอกาสนี้ยกทัพเข้ามาโจมตีจามปาและยึดเมืองวิชัยได้ ถึงแม้นว่าจามปาจะยึดเมืองคืน
มาได้แต่ก็เป็นเพียงช่วงเวลาหนึ่งเท่านั้น อันนัมสามารถยึดเมืองวิชัยได้อย่าเด็ดขาดในปี
ค.ศ. 1651 การสู้รบครั้งนี้ทาให้ชาวจามต้องเสียชีวิตไปมากมาย ที่เหลือรอดก็ถูกจับ
ไปเป็นเชลย จามปาตกอยู่ใต้อานาจของอันนัม (ญวน) นับตั่งแต่นั้นเป็นต้นมา
■ ถึงแม้ว่าจามปาจะมีราชวงศ์ปกครองต่อมาถึง ค.ศ. 1720 แต่ก็ตกอยู่ในฐานะเมือง
ประเทศราชไม่มีอานาจในการปกครองตนเองแต่อย่างใด นับตั่งแต่ ค.ศ. 1720 เป็น
ต้นมาอาณาจักรจามปาก็ได้สลายตัวลง
อาณาจักรจามปาก่อนยุคเสือ่ มนัน้ เคยมีความเจริญทางด้านใดบ้าง
และความเจริญของแต่ละด้านเป็ นอย่างไร?
■ ด้านศาสนา แต่เดิมอาณาจักรจามปานับถือศาสนาพรามหณ์ฮนิ ดู แต่ต่อมาก็ได้รบั
อิทธิพลของพระพุ ทธศาสนาเข้ามา
■ ด้านการปกครอง มีการปกครองแบบเทวราชา
■ ด้านสังคม มีการแบ่งชนชัน้ และมีพธิ กี รรมบางอย่างทีค่ ล้ายกับของชาวอินเดีย
■ ด้านเศรษฐกิจ มีการทาการค้ากับจีน โดยจะส่งเครือ่ งราชบรรณาการไปยังจีนก่อนจึง
จะทาการค้ากับจีนได้
■ ด้านศิลปวัฒนธรรม ได้บ่งบอกถึงความเชือ่ และการนับถือศาสนาพรามณ์ฮนิ ดู เช่น
การบูชาศิวลึงค์ และการนับถือพระพุ ทธศาสนา จากหลักฐานการพบพระพุ ทธรูป
เหตุใดอาณาจักรจามปาจึงเสือ่ มสลาย?
สาเหตุเกิดจาก 2 ปัจจัย ได้แก่
ปัจจัยภายใน คือ เกิดสงครามกลางเมือง
ปัจจัยภายนอก คือ การแย่งชิงดินแดน
นาเสนอผลงาน
 อาณาจัก รจามปาเป็ น อาณาจัก รโบราณของประเทศเวีย ดนาม ตัง้ อยู่ ท าง
ตอนกลางของประเทศเวียดนาม เคยมีความเจริญทัง้ ด้ านศาสนา ซึง่ มีการนับถือทัง้
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู และศาสนาพุ ทธ ด้ านการปกครอง มีการปกครองแบบ
เทวราชา ด้ านสังคม มีการแบ่งชนชัน้ ออกเป็ น 3ชนชัน้ และมีพธิ กี รรมบางอย่างที่
คล้ายกับของชาวอินเดีย ด้านเศรษฐกิจ มีการทาการค้ากับจีน โดยจะส่งเครือ่ งราช
บรรณาการไปยังจีนก่อนจึงจะทาการค้ากับจีนได้ และด้ านศิ ลปวั ฒนธรรม ได้บ่ง
บอกถึงความเชือ่ และการนับถือศาสนาพรามณ์ ฮนิ ดู เช่น การบูชาศิวลึงค์ และการนับ
ถือพระพุ ทธศาสนา จากหลักฐานการพบพระพุ ทธรูป ต่อมาอาณาจักรจามปาได้ เสือ่ ม
สลายลง เนือ่ งจากเกิดสงครามกลางเมือง และการแย่งชิงดินแดนจนทาให้อาณาจักร
จามปาตกเป็ นเมืองขึน้ ของญวณในทีส่ ุด