Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 2

Kapteel khuasat na thu

Hun masa lai in Kaptel gam ah Vaiphei mite na teng masa uh aa, 'Meh Ui Nu' khua na ci uh
hi. Sawt veipi a ten khit uh ciangin Meitei gam lam ah na lal khin uh hi. Tua khit ciangin Val
minamte na teng leuleu uh aa tua te lakah Do Sel beh Kap Tel kici pasal thahat mahmah khat a om
hi. Tua pa in Hual singluang gol pipi lik vanvan a, “Kap Teel hi’ng ei, nang hualtum liangluang” ci-
in min sial hi kici hi. Khatvei tua Kap Teel in lo vat dingin kuan a, a nu kiangah “Tang ngan 7 na
huan inla, zu beel 7 na lup in” ci-in vaikhak hi. Lo vai a ciah ciangin a mah guak ciah ahih manin a
nu in “Na lawmte ee” a cih leh “Ka gen bangin hih in” a ci hi. A nu in ankuang 7 lui in zu bel 7 a
lup hi. Anne zudawn kimu lo in a zu teng peng gai-in, a anlui teng ki ne gai hi. Tua ni in Kap Teel
in gamkuampi khat vat khin in tu nidong tua lai mun pen Sing polo in pawll suak a, Pawlzaang kici
hi. Tua hun laitakin Suangphei gam, Kiltungzang Bualtung kici mun khat ah minam khat teeng uh
hi. Kulhpi tawh a khua uh um ahih manin khua mah’n sim zolo uh hi. Kap Teel in “Ke’n sim zo
ning” ci in kuan aa, kulh pua panin thal tawh a ngim bek nagnawn kulh tung aa ten lau lua in,
kulhtung pan kiasuk zaizai in tampi tak si uh hi. Kulh sung aate luhkhia dingin zusa-in kibawl a,
kulhvangah lut hi. Tua kulh vangah vaithang na kisiah ahih manin tua thang ah Kap Teel awk in a si
hi. Hih hun khit ciangin Varte minam te in a suan a muan pen uh sita ahih manin a suan a khak,
abeh a phung teng uh Meitei gam Manipur gam lamah na lal leuleu uh a, Kapteel khua-mun ki lawi
leuleu hi.
Hunkhat khit ciangin Tedim gam ah Sukte te hong lal ciangin Saizang ah Pu Thuam
Thawng(Sukte) in hausa a sem hi. Vai tuamtuam hangin Pu Thuam Thawng in Saizang khua nusia
in khuathak a satsawm hi. Thangkai gam Mualnuam khua sat sawmin ensak hi. Khuathak saat ding
pen Pu Thual Tun in awilo ahih manin, la khat tawh na khou hi.
a. Limbelh in mabang pan e vangkhua khon e, Saitui vangkhua lailen ding ka-awilo e.
b. Ningzu aisa siah bang niang na phung lai-ah, solkha deihluat hawm ih taan kha ding hi e.
Pu Thuam Thawng lungkim zo tuanlo ahih manin Meitei gun-gal nitumna lam velsak leuleu
hi. Gam velte in “mual in um in galdai hoih a, sa bet nading inzong a hoih gam om hi” a cih ciangin
Pu Thuam Thawng lungkim in tua gam ah khua sat ding a vaihawm hi.
1867 kum ciangin Saizang khua panin Pu Thuam Thawng makai in beh 17 sung pan mimal
(30) tawh Kapteel khua hong sat uh hi. Kapteel Khuasat Pupi teng;
1 Pu Thuam Thawng Sukte
2 Pu Khaw Za Tuang Sukte
3 Pu Tuang Ngam Phiamphu
4 Pu Ngak Thang Songput
5 Pu Khan Tun Songput
6 Pu Zuan Neng Songput
7 Pu Thang Khual Songput
8 Pu Neek Lut Songput
9 Pu Luan Khai Songput
10 Pu Thuk Ngaih Songput
11 Pu Khat Pau Thatmun
12 Pu Tan Ngaih Tunglut
13 Pu Hen Sut Tunglut
14 Pu Kai Tuah Zahlangh
15 Pu Thang Khup Zahlangh
16 Pu Son Gen Zuisang
17 Pu En Ngaih Kop Siam
18 Pu Be Dok Vunglu
19 Pu Thang Ngul Hatlangh
20 Pu Gen Sut Hatlangh
21 Pu Lun Gen Hatzaw
22 Pu Gah Phawng Buansing
23 Pu Suah Awn Buansing
24 Pu Vum Khup Gualnam
25 Pu Vum Awn Gualnam
26 Pu Neek Tel Ngaihte
27 Pu Tual Phung Malneu
28 Pu Gen Song Malneu
29 Pu Pau Lai Halkik
30 Pu Tawng Pi Thang Khumciang
Khua min ding hong kikum uh a, khuasatna mun ah a teeng nunung pen pa in ‘Kap Teel
hi’ng’ ci ahih manin “Kapteel” khua ci ni, ci in khua min na kipsak uh hi.
Tua hun lai in Gungal nitumna gam teng pen Falam gam uk Pu Con Bik ukna sunga om gam
ahi hi. Tua ahih manin gam ngen dingin Pu Thuam Thawng in Tangpua beh Pu En Ngaih leh a ki
thuahpih dingin Mualbem gam Suangzang khua mi Pu Zul Kil hausa gual kicial in Falam ah a pai
sak hi. Falam ukpi Pu Con Bik in zong Kapteel gam leina dingin sial(120) leh bekhiang kum sim,
kum 3 hal in sial zabo khat ta siah piak dingin na gen in, a kithukim uh hi. A kithukim na uh om
bangin Kaptel ten zong siah na pia uh a, Sial 100 taangin Khuangleng hausapa tanu Vanchingpuii a
pia uh hi. Sial 20 manh dingin Saiha kopkhat, Zangsial suan sialkhat, Thau lawngkhat, Zam khat leh
daakbukhat leh Sialkhat a pia uh hi. (Banghang in Sial 100 tangin Khuangleng hausapa tanu
Vanchingpuii kipia hiam cihleh, 1871 kum in Tedim gam Sukte te makai in Dimpi, Dimlo, Saizang
leh Sukte gam khua pawlkhat pan pasal thahat teng tawh Mizogam Khuangleng khua na simh uh
hi. Tua tak ah hausapa Than Hranga leh a galhang te in Tuirial mualdung aa om Kala (Vai) simh
in a pai laitak ahih manin khua sungah numei naupang te bek om uh a, pawlkhat that in, pawlkhat
Sal in kai uh aa, a khua uh a halsak uh hi. Tua banga Sal aa akikai te lakah Khuangleng hausapa zi
leh a tanu Vanchingpuii tezong kihel uh a, Vanchingpuii pen Dimlo khua, Naulak beh Sing Tawng
in a hingin man a, Pu Thuam Thawng in sal in khawi hi. Khuangleng hausapa te galsimh aciah
ciangin a innkuan pih te leh akhua uh na om nawnlo ahih manin Pu Thuam Thawng kiangah a tanu
Rs. 3000 tawh tat dingin ngen a, phallo hi. Tawlkhat khat khit ciangin Pu Thuam Thawng in Falam
gam ukpipa Con Bik kiangah gam ngen ding cihthu Khuangleng hausapa in a zak ciangin Pu Con
Bik kiangah na hawh a, “Kapteel gam leina dingin ka tanu Vanchingpuii na kalh hamtang inla, ken
Rs. 3000 tawh hong tan kik ning” ci in na gen hi. Falam ukpipa Pu Con Bik in zong Kapteel gam lei
nadingin Sial 100 tangin Vanchingpuii na kal pah takpi in a pia pah uh hi.)
Pu Con Bik inzong gam kipsakna in Sialtei khat leh Thallupdak kici daktal khat pia pah aa,
‘launa na neih uh leh patau kohna in daktal tum un’ ci-in vaikhak hi. Tua pan kipan in tu ni dongin
Kapteel pen khuakip suak in Pasian in thupha pia hi.

Thu lakna: Teeltui Zingsol, Compiled by Teeltui Von; 2008, P. 7-10

You might also like