วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)

ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548

DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
บทความวิจัย

การศึกษาตาแหน่ งการเกิ ดดิ สชาร์จบางส่วนบนวัสดุฉนวนอะคริลิค

อัญญารัตน์ สอนสนาม1 สมพร วงษ์เพ็ง1 และ ธวัชชัย สอนสนาม2*
1 ภาควิชาครุศาสตร์อุตสาหกรรม, คณะครุศาสตร์อุตสาหกรรม, มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
2 สาขาวิศวกรรมไฟฟ้ า, คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, มหาวิทยาลัยราชภัฎธนบุร ี
*
ผูป้ ระสานงานเผยแพร่ (Corresponding author), E-mail: tawatchai.s@dru.ac.th

วันทีร่ บั บทความ: 6 ตุลาคม 2565; วันทีท่ บทวนบทความ: 14 พฤศจิกายน 2565; วันทีต่ อบรับบทความ: 19 ธันวาคม 2565
วันทีเ่ ผยแพร่ออนไลน์: 22 มีนาคม 2566

บทคัดย่อ: บทความนี้นาเสนอการตรวจจับดิสชาร์จบางส่วนบนฉนวนอะคริลคิ ซึ่งเป็ นวัสดุทน่ี ิยมใช้แพร่หลายในงาน

ป้ องกันส่วนทีเ่ ป็ นบัสบาร์และต่อเชื่อมในส่วนประกอบของอุปกรณ์ไฟฟ้ า งานวิจยั นี้ได้ออกแบบและสร้างชุดตรวจจับ
ดิสชาร์จบางส่วนทีเ่ กิดขึน้ จากการจาลองกับฉนวนอะคริลคิ ที่ใช้เป็ นฉนวนไฟฟ้ าในการทดลอง โดยใช้หลักการวิธวี ดั
กระแสความถี่สูงที่เกิดขึ้นจากการเกิดดิสชาร์จบางส่ วนในฉนวนไฟฟ้ าเมื่อได้รบั แรงดันสูง ผู้วิจยั ได้ ใช้ชุดวงจร
อินทิเกรทร่วมกับอุปกรณ์ ตรวจจับกระแสความถี่สูง ซึ่งสามารถเหนี่ยวนาสัญญาณได้ตงั ้ แต่ 500 กิโลเฮิร์ตซ์ข้นึ ไป
การใช้งานอุปกรณ์ตรวจจับสามารถนาไปคล้องกับสายตัวนาชุดทดลองเพื่อให้เกิดการเหนี่ ยวนาสัญญาณผ่านวงจร
อินทิเกรท ผลการทดลองพบว่าอุปกรณ์ทส่ี ร้างขึน้ สามารถตรวจวัดสัญญาณการเกิดดิสชาร์จบางส่วนบนผิวและในเนื้อ
ของฉนวน รวมทัง้ โคโรน่ าดิสชาร์ จ ที่ ต าแหน่ งปลายแหลมทางด้ านแรงดัน สู งและด้ านกราวด์ ได้ เป็ นอย่ างดี
ประสิ ท ธิ ภ าพของอุ ป กรณ์ ก ารตรวจจับ เกิ ด ดิ สชาร์ จ บางส่ ว นเป็ นไปตามมาตรฐาน IEC 60270 และรู ป คลื่ น
ของสัญญาณเป็ นไปตามรูปแบบมาตรฐานที่ก าหนดซึ่งสามารถใช้อ้างอิงต าแหน่ งการเกิดดิสชาร์จบางส่ วนบน
ฉนวนอะคริลคิ ได้

คาสาคัญ: โคโรน่า; ดิสชาร์จบางส่วน; แรงดันเบรกดาวน์; อะคริลคิ

The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1 http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech

52
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
บทความวิจัย

A Study of the Partial Discharge Position on Acrylic Insulation

Anyarat Sonsanam1, Somporn Vongpeang1 and Tawatchai Sonsanam2*
1 Department of Industrial Education, Faculty of Technical Education,
Rajamangala University of Technology Thanyaburi
2 Division of Electrical Engineering, Faculty of Science and Technology, Dhonburi Rajabhat University

* Corresponding author, E-mail: tawatchai.s@dru.ac.th

Received: 6 June 2022; Revised: 14 November 2022; Accepted: 19 December 2022

Online Published: 22 March 2023

Abstract: This paper presents the design and construction of partial discharge detection from simulation
with acrylic insulation instead of general electrical insulation by using the concept of measurement of
high current frequency from partial discharge on insulation when high voltage was supplied. An
integrated circuit was created to use together with a high current frequency detection signal from 500
kHz or more frequency. Partial discharge detection can hook on the conductor to induce magnetic
induction and signal through integrated circuits. The result showed that this tool was able to detect
partial discharge signals on the surface and internal of the insulator, including the corona discharge that
occurs at the high voltage rod and the ground rod as well. The testing of efficiency detection was similar
according to IEC 60270 standard. It can be used to refer to the partial discharge position on acrylic
insulation.

Keywords: Corona; Partial Discharge; Breakdown Voltage; Acrylic

The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1 http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech

53
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
บทความวิจัย
1. บทนา
ปั จจัยสาคัญ ของการใช้แรงดันไฟฟ้ าทุ กระดับคือ
การฉนวน ซึ่งหมายถึงวัสดุ ท่ีน ามาใช้เป็ นฉนวนและ
เทคนิคการฉนวน กล่าวคือ ที่ใดมีไฟฟ้ าแรงดันสูงที่นัน่
ย่อมมีการฉนวนเพื่อป้ องกันไม่ให้เกิดอันตรายแก่บุคคล
และสิง่ มีชวี ติ ทีเ่ ข้าไปใกล้หรือสัมผัสไฟฟ้ าแรงดันสูงและ
ป้ องกันไม่ให้เกิดการลัดวงจรของระบบไฟฟ้ าระหว่าง
สายเฟสกับ สายเฟสหรือสายเฟสกับ สายดิน ในการ
ฉนวนอุปกรณ์ ไฟฟ้ าแรงสูงนัน้ จะทาได้ง่ายหากมีพ้นื ที่
ว่ างมากเพี ย งพอหรือ เป็ นการฉนวนที่ ระดั บ ไฟฟ้ า
แรงดันต่ าซึ่งจะใช้เทคนิ คการฉนวนที่ไม่ ซับซ้ อนเท่ า
แรงดันสูงหากแต่การฉนวนไฟฟ้ าแรงดันสูงและมีการ
จากัดพื้นที่ต้องออกแบบการฉนวนให้ดีและค านึ งถึง
ค่ าใช้ จ่ าย ดังนั ้น ผู้ อ อกแบบจึงจ าเป็ นต้ อ งมี ค วามรู้
พื้นฐานเกี่ยวกับลักษณะของสนามไฟฟ้ า ความเครียด
สนามไฟฟ้ า โดยเฉพาะอย่างยิ่งความคงทนของฉนวน
ต่อความเครียดสนามไฟฟ้ า [1]
ปั จจุ บ ั น ฉนวนในอุ ป กรณ์ ไฟฟ้ าแรงสู ง นั ้น เป็ น
ส่วนประกอบหลักที่สาคัญ โดยทัวไปฉนวนไฟฟ้่ านัน้ มี
ความต้ านทานสู ง ความต้ านทานของฉนวนไม่ ได้ มี
ความสัมพันธ์กบั ความแข็งแรงไดอิเล็กทริกซึ่งพิจารณา
ได้จากเกรเดียนต์หรือความหนาแน่ นฟลักซ์ไฟฟ้ า ถ้า
สนามไฟฟ้ าที่ให้กับ ฉนวนมีค่ าสู งกว่ าความแข็งแรง
ไดอิเล็กทริกของฉนวนจะเกิดการเบรกดาวน์ของฉนวน
ขึ้น [2] หรือถ้าหากฉนวนเกิดความบกพร่องเนื่องจาก
การผลิตหรือใช้งานอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม
หรือได้รบั แรงดันเกินเป็ นระยะเวลานานจะทาให้เกิดการ
เสื่อมสภาพของฉนวนได้ โดยสภาพเช่ นนี้ อาจท าให้
อุปกรณ์ ไฟฟ้ าแรงสูงเกิดดิสชาร์จบางส่ วนซึ่งเป็ นการ
เกิดเบรกดาวน์ทไ่ี ม่สมบูรณ์โดยพลังงานทีท่ าให้เกิดการ
The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1
54
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
ดิสชาร์จนัน้ ไม่มากพอทีจ่ ะทาให้ฉนวนเปลีย่ นสภาพจาก
ฉนวนเป็ นตัวนาได้สมบูรณ์ ดิสชาร์จบางส่วนเป็ นหนึ่ง
ในปั จ จัย หลัก ที่ ส ามารถน าไปสู่ ค วามผิ ด พร่ อ งของ
อุ ป กรณ์ ไฟฟ้ าก าลัง ยิ่ ง ไปกว่ านี้ ดิ ส ชาร์ จ บางส่ ว น
สามารถท าลายระบบฉนวน และท าให้ เ กิ ด การ
เสื่อมสภาพของระบบฉนวน [3] ซึ่งเป็ นต้นเหตุท่ที าให้
ฉนวนเกิดการเสื่อมสภาพแล้วนาไปสู่การเบรกดาวน์ใน
ที่ สุ ด ดั ง นั ้ น อุ ป กรณ์ ไฟฟ้ าที่ ใ ช้ กั บ แรงดั น สู ง จึ ง
จาเป็ นต้องมีการทดลองการวัดค่าดิสชาร์จบางส่วนก่อน
นาไปใช้งานหรือระหว่างที่ใช้งานไปได้ระยะหนึ่ งแล้ว
การตรวจติดตามอุปกรณ์ ไฟฟ้ าแรงสู งนัน้ จะท าให้พบ
ความบกพร่องในอุปกรณ์ ก่อนที่จะได้รบั ความเสียหาย
และจะท าให้ ก ารท างานของระบบไฟฟ้ าแรงสู ง มี
ประสิทธิภาพและความน่าเชื่อถือมากยิง่ ขึน้ [4] โดยเป็ น
การทดลองแบบไม่ทาลาย เนื่องจากการวัดค่าดิสชาร์จ
บางส่วนเป็ นการวัดค่าการดิสชาร์จภายในเนื้อฉนวนซึ่ง
เกิดจากโพรงก๊ าชหรือการมีสิ่งเจือปนอยู่ภายในเนื้ อ
ฉนวน ณ ต าแหน่ งต่ าง ๆ ของอุ ป กรณ์ การดิสชาร์ จ
ภายในภายใต้ความเครียดสนามไฟฟ้ าและระยะเวลา
การดิสชาร์จทาให้ฉนวนเกิดการเบรกดาวน์ ในที่สุด [5]
ดังนั น้ ผู้วิจยั จึงได้เกิดแนวความคิดในการศึกษาวัสดุ
ฉนวนอะคริลคิ เนื่องจากเป็ นทีน่ ิยมประยุกต์ใช้กนั ้ ส่วนที่
มี ไฟ ฟ้ าอย่ างแ พ ร่ ห ลาย เพื่ อ ป ระเมิ น แ ละห า
ความสัม พั น ธ์ ข องแรงดัน ไฟฟ้ าเบรกดาวน์ ระหว่ าง
อิเล็กโทรด [6] และรูปแบบของการเกิดดิสชาร์จบางส่วน
โดยอ้างอิงตามมาตรฐานทีก่ าหนด [7-9]
จากงานวิจ ัยผ่ านมาพบว่ าในการจ าแนกรูป แบบ
ดิสชาร์จบางส่ วนที่นิ ยมและใช้กันมากมี 3 แบบ คือ
แบบที่ 1 คือการตรวจวัดดิสชาร์จบางส่วนทีต่ อ้ งจัดกลุ่ม
ลักษณะการเกิดขึ้นหรือการจาแนกประเภท แบบที่ 2
http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
บทความวิจัย

คือ การค านวณหาค่ าของการเกิ ดดิสชาร์จบางส่ วน 10 เมกกะเฮิร์ต หรือมากกว่า มีค่าอัตราสูงสุดของการ

แต่ ล ะชนิ ด เพื่ อ ใช้ เป็ นข้ อ มู ล ในการจ าและจ าแนก เปลี่ยนแปลงของเอาต์พุต (Slew Rare) และช่วงเวลาที่
ประเภทโดยใช้เทคนิคในการเลือกลักษณะที่เหมาะสม ผลตอบสนองเมื่อสัญ ญาณเอาต์ พุ ต (Rise Time) ต่ า
เพื่อลดจานวนให้น้อยลง และแบบที่ 3 คือการจาแนก เพื่อลดปั ญหาความผิดเพีย้ นของรูปสัญญาณเพื่อให้การ
ประเภทของดิสชาร์จบางส่วนโดยใช้ปัญญาประดิษฐ์เข้า วัดมีความแม่นยามากยิง่ ขึน้
ช่วย ซึ่งในงานวิจยั นี้ผวู้ จิ ยั ได้สร้างอุปกรณ์การตรวจจับ จากข้อมูลข้างต้นจึงเลือกใช้ออปแอมป์ ทีเ่ หมาะสมกับ
ดิสชาร์จบางส่วนตามมาตรฐานและวัดสัญญาณบนฐาน การใช้งานนี้ คือ เบอร์ LM6181IN และท าการจ าลอง
เวลารูปคลื่นไซด์ วงจรอินทิเกรทเพื่อหาค่ า Frequency Response และ
Bandwidth ของตัววงจรอินทิเกรท หลังจากนั น้ จะท า
2. ระเบียบวิ ธีการ การประกอบสร้างชุ ดอินทิเกรทขึ้นและน าไปทดลอง
2.1 การเตรียมอุปกรณ์การทดลอง ร่วมกับชุดวัดกระแสความถี่สูง เพื่อใช้ในการวิเคราะห์
สาหรับการออกแบบวงจรจะพิจารณาจากความถี่ท่ี ผลในการหารูปแบบของการเกิดดิสชาร์จบางส่วน ซึ่ง
เกิ ดดิ สชาร์จ บางส่ วนในรู ป แบบต่ าง ๆ คือ โคโรน่ า ช่ วงความถี่ท่ีได้ออกแบบและอัตราการขยายเป็ นไป
ดิสชาร์จ (Corona Discharge) ดิสชาร์จภายใน (Internal ดังสมการที่ 1-2 [13-14]
Discharge) และดิสชาร์จตามผิว (Surface Discharge)
ซึ่ งความถี่ ข องกระแสดิสชาร์ จบางส่ วนจะเกิ ด ขึ้น ใน FL =
1
(1)
2π × R1 C1
ความถีต่ งั ้ แต่ระดับกิโลเฮิรตซ์จนถึงเมกกะเฮิรตซ์ ดังนัน้ 1
=
การออกแบบจึ งให้ ค รอบคลุ ม ย่ า นความถี่ ห รือ ช่ ว ง 2π × 200 × 6800 × 10−12
= 117 กิโลเฮิรต์
ความถี่ของดิสชาร์จบางส่ วนที่ชุ ดเหนี่ ยวน ากระแสที่
1 (2)
สามารถวัดได้ [3-4] FH =
2π × R 2 C2
งานวิจยั นี้เลือกใช้วงจรอินทิเกรทแบบแอคทีฟตัว 1
=
กรองสัญญาณช่วงความถี่ย่านที่กว้าง ตามมาตรฐาน 2π × 200 × 100 × 10−12
=8 เมกกะเฮิรต์
IEC 60270 ระบุ ว่ า ความถี่ ข องอุ ป กรณ์ วั ด ที่ จ ะใช้
AV = R4 : R3 = 300:100 = 3:1
ตรวจจับดิสชาร์จบางส่วนนัน้ ต้องสามารถตอบสนองได้
ตัง้ แต่ 500 กิโลเฮิร์ต ขึน้ ไปและช่วงความถี่ของการเกิด เมื่อ FL คือ ความถีต่ ่าสุดทีผ่ ่านได้
ดิสชาร์จบางส่วนในแต่ละรูปแบบมีค่าในระดับ 1 เมกกะ FH คือ ความถีส่ งู สุดทีผ่ ่านได้
AV คือ อัตราการขยายกลับเฟส
เฮิร์ต ขึ้นไปและค่าขนาดแรงดันที่วดั ได้อยู่ในช่วง 200- R1, R2 คือ Element Input ของวงจรอินทิเกรท
1000 มิลลิโวลต์ ลักษณะเป็ นรูปคลื่นพัลส์ความถี่สูง [7] C1, C2 คือ Feedback Element ของวงจรอินทิเกรท
ดังนัน้ การเลือกออปแอมป์ จะต้องมีคุณสมบัตติ อบสนอง R3, R4 คือ ความต้านทานของวงจรขยายกลับเฟส
ความถี่ อ ยู่ ในช่ ว ง 500 กิ โลเฮิ ร์ ต ขึ้น ไปจนถึ งระดับ

The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1 http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech

55
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
บทความวิจัย

วงจรอินทิเกรทที่ได้ทาการออกแบบเป็ นชนิ ดตัว

กรองความถีร่ วม (Band Pass Filter) โดยออกแบบให้
มีช่วงความถี่ 117 กิโลเฮิร์ต ถึง 8 เมกกะเฮิร์ต และมี
อัตราการขยายอินพุตต่อเอาท์พุตเท่ากับ 1:3 ในการ
ทดลองจะป้ อนสัญญาณรูปคลื่นไซด์ (Sinusoidal) เพื่อ
ทดลองรูปคลื่นสัญญาณโดยให้ CH1 คือ อินพุต และ
CH2 คือ เอาท์พุตจากวงจรอินทิเกรท ดังรูปที่ 1-4
รูปที่ 1 การจาลองวงจรอินทิเกรทและวงจรขยาย
2.2 การออกแบบอุปกรณ์วดั กระแสความถี่สูง
(High Frequency Current Transformer)
การเลื อ กใช้ ว ัส ดุ ต้ อ งเลื อ กอุ ป กรณ์ ที่ ส ามารถ
ตอบสนองต่อความถี่ท่ตี ้องการใช้งาน จากการศึกษา
การออกแบบอุปกรณ์วดั กระแสความถี่สูง พบว่าแกน
เฟอร์ไรท์ทเ่ี หมาะสมและจัดหามาใช้ได้กบั งานวิจยั นี้ก็
คือ แกนเฟอร์ไรท์แบบวงแหวน (Ferrite Ring Core) รูปที่ 2 การจาลองวงจรออปแอมป์
ลักษณะรูปร่างของและสายการวัด แสดงดังรูปที่ 5
2.3 การออกแบบจาลองการเกิ ดดิ สชาร์จบางส่วน
อุ ป กรณ์ ทดลองที่ ใ ช้ เพื่ อ จ าลองสภาวะการเกิ ด
ดิสชาร์จบางส่วนแบ่งออกเป็ น 3 รูปแบบ คือ การเกิด
ดิสชาร์จบางส่วนภายใน การเกิดดิสชาร์จบางส่วนที่
ผิว และการเกิดโคโรน่าดิสชาร์จทีแ่ กปปลายแหลม รูปที่ 3 สัญญาณจากการจาลองทีค่ วามถี่
ผู้วิจยั เลือกวัสดุฉนวนชนิดอะคริลคิ ตัดเป็ นรูปทรง 500 กิโลเฮิรต์
กลมใช้ในการจาลองการเกิดดิสชาร์จบางส่วนภายใน
และการเกิดดิสชาร์จบางส่วนตามผิว ส่วนการทดลอง
การเกิดโคโรน่ าดิสชาร์จที่แกปปลายแหลมจะใช้วสั ดุ
ทองเหลืองกลึงขึ้นรูปให้ปลายแหลมทามุม 45 องศา
และอี ก ด้ า นเป็ นแผ่ น ทองเหลื อ งระนาบลั ก ษณะ
จานกลม ซึ่ ง วัส ดุ ท ดลองทัง้ สามรูป แบบ แสดงได้ รูปที่ 4 สัญญาณจากการจาลองทีค่ วามถี่
ดังรูปที่ 6-8 1 เมกกะเฮิรต์

The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1 http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech

56
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
บทความวิจัย
รูปที่ 5 แกนเฟอร์ไรท์แบบวงแหวน
รูปที่ 6 วัสดุทดลองสาหรับการดิสชาร์จทีผ่ วิ
รูปที่ 7 วัสดุทดลองสาหรับการดิสชาร์จภายใน
รูปที่ 8 การทดลองสาหรับการดิสชาร์จแบบโคโรน่า
The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1
57
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
2.4 วงจรทดลองการเกิ ดดิ สชาร์จบางส่วน
ว ง จ ร ท ด ล อ ง ก า ร เกิ ด ดิ ส ช า ร์ จ บ า ง ส่ ว น
ประกอบด้ว ย ตัว ปรับ แหล่ งจ่ ายแรงดัน กระแสสลับ
(Variac) 0-220 โวลต์ เชื่อมต่อกับหม้อแปลงทดลอง
แรงสู ง ขนาด 0-15 กิ โ ลโวลต์ (Single-Phase AC
Voltage Test Transformer) เพื่อป้ อนแรงดันสูงให้กบั
ชุดทดลอง (Test Object) [8-9] โดยวัดสัญ ญาณจาก
อุ ป กรณ์ ตรวจจั บ กระแสความถี่ สู ง (HFCT) และ
แสดงผลบนออสซิลโลสโคปบนฐานเวลารูปคลื่นไซด์
ตามมาตรฐาน IEC 60270 [7] ดังรูปที่ 9-10
3. ผลการทดลอง
3.1. ผลการตรวจวัด สัญ ญาณการเกิ ด ดิ ส ชาร์จ
บางส่วนแบบต่าง ๆ
การทดลองตรวจวัด รู ป แบบสัญ ญาณการเกิ ด
ดิสชาร์จบางส่วนนัน้ จะทาการเพิม่ แรงดันกระแสสลับ
จากแหล่ ง จ่า ยหม้อ แปลงแรงดัน สูง และสัง เกตการ
เปลี่ ย นแปลงด้ ว ยปรากฏการณ์ ท่ี เ กิ ด ขึ้น กั บ วัส ดุ
ทดสอบร่วมกับสัญญาณพัลส์ดสิ ชาร์จที่ตรวจจับได้ใน
ออสซิลโลสโคป (CH2) บนฐานเวลารูปคลื่นไซด์ และ
การตรวจวัดแรงดันทีท่ าการจ่ายให้กบั วัสดุทดสอบนัน้
ท าการวัด โดยใช้ โ วลเตจดิ ไ วเดอร์ ซ่ึ ง วัด ทางด้ า น
แรงดันสูงของหม้อแปลงทดสอบ (CH3)
สาหรับการเกิดดิสชาร์จภายในเนื้อฉนวนในรูปที่
11 ปรากฏการณ์ดสิ ชาร์จจะเริม่ เกิดขึน้ เมื่อทาการเพิม่
แรงดันทดลองจนถึง 6.2 กิโลโวลต์ ของวัสดุทดลอง
หนา 1 เซนติเมตร ค่ ายอดของกระแสดิสชาร์จ จะมี
ขนาดใกล้เคียงกันเมื่อเปรียบเทียบระหว่างไซเคิลบวก
หรือไซเคิลลบทางด้านเดียวกันของรูปคลื่นไซด์
http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
บทความวิจัย

รูปที่ 9 วงจรทดลองการเกิดดิสชาร์จบางส่วน

รูปที่ 11 การเกิดดิสชาร์จบางส่วนภายในเนื้อฉนวน

รูปที่ 10 วงจรจริงทีใ่ ช้ในการทดลองดิสชาร์จบางส่วน

สาหรับการเกิดดิสชาร์จ ตามผิวแสดงดังรูปที่ 12
การเกิดดิสชาร์จเกิดขึน้ เมื่อแรงดันทดลองสูงขึน้ ถึง 7.2
กิโลโวลต์ ของวัสดุ ทดลองหนา 1 เซนติเมตร ปรากฏ
การดิสชาร์จบางส่วนจะเกิดขึน้ ก่อนค่าแรงดันทดลองขึน้ รูปที่ 12 การเกิดดิสชาร์จบางส่วนตามผิวของฉนวน
ถึงจุดสูงสุด แต่การเกิดดิสชาร์จบางส่วนตามผิวนี้พบว่า
ระดับความสูงของพัลส์หรือประจุของไซเคิลบวกและลบ
ไม่เท่ากันโดยที่ประจุหรือพัลส์ในไซเคิลบวกจะมีขนาด
ต่ากว่าประจุหรือพัลส์ในไซเคิลลบ
การเกิ ด โคโรน่ า ดิสชาร์ จที่ ป ลายแหลมทางด้ า น
กราวด์มีผลตรวจวัดตามรูปที่ 13 พบว่าปรากฏการณ์
ดิสชาร์จเกิดเพียงไซเคิลใดไซเคิลหนึ่ง จากรูปมีประจุ
หรือพัลส์เกิดขึ้นรอบๆ ค่ายอดของแรงดันเพียงไซเคิล
บวกเท่ านั ้น การเกิ ด โคโรน่ า ดิสชาร์ จที่ป ลายแหลม
ทางด้านกราวด์จะเริ่มเกิดขึ้นเมื่อแรงดันทดลองเพิ่ม รูปที่ 13 การเกิดโคโรน่าดิสชาร์จทีป่ ลายแหลม
สู ง ถึ ง 4.5 กิ โ ลโวลต์ ที่ ร ะยะห่ างของช่ อ งอากาศ ทางด้านกราวด์ทร่ี ะยะห่างของช่องอากาศ
1 เซนติเมตร 1 เซนติเมตร

The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1 http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech

58
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
บทความวิจัย
รูปที่ 14 แสดงการเกิดโคโรน่ าดิสชาร์จปลายแหลม
ทางด้านแรงดัน สูง พบว่ าปรากฏการณ์ การดิสชาร์จ
เกิดขึ้นเพียงไซเคิลใดไซเคิลหนึ่ง จากรูปพบว่ามีประจุ
หรือกระแสพัลส์เกิดขึ้นรอบๆ ค่ายอดของแรงดันเพียง
ไซเคิลลบเท่านัน้ การเกิดโคโรน่ าดิสชาร์จทีป่ ลายแหลม
ทางด้านแรงดันสูงจะเริม่ เกิดขึ้นเมื่อแรงดันทดลองเพิ่ม
สู ง ถึ ง 4.2 กิ โ ลโวลต์ ที่ ร ะยะห่ างของช่ อ งอากาศ
1 เซนติเมตร
ผลการวัดดิสชาร์จบางส่วนแบบโคโรน่ าดิสชาร์จโดย
ให้ปลายแหลมเป็ นด้านแรงดันสูงดังรูปที่ 14 การเกิด
โคโรน่ าดิสชาร์จเกิดที่ต าแหน่ ง 90 องศา ของรูปคลื่น
ไซน์และเมื่อเปลี่ยนให้ปลายแหลายเป็ นกราวด์ตาแหน่ ง
การเกิดดิสชาร์จบางส่ วนยังเกิดที่ต าแหน่ ง 90 องศา
เหมือนเดิมแต่อยู่ในซีกบวกของแรงดันทดลอง
จากผลการทดลองได้ทาการการเปรียบเทียบผลการ
วัดที่จากอุปกรณ์วดั กระแสความถี่สูงที่ได้ออกแบบและ
สร้างขึ้น จากแกนเฟอร์ ไรท์ เบอร์ Ferrite Ring Core
742 702 5 พัน ด้วยลวดตัวน าจ านวนรอบเท่ ากัน คือ
25 รอบ พบว่าลักษณะและตาแหน่ งของสัญญาณกระแส
พั ล ส์ ไ ด้ จ ากแกนเฟอร์ ไ รท์ มี ลั ก ษณะใกล้ เคี ย งกั บ
ลักษณะกระแสพัลส์หรือรูปแบบการเกิดดิสชาร์จตาม
มาตรฐานและสามารถแยกรู ป แบบการเกิ ด ดิสชาร์ จ
บางส่วนได้ชดั เจนและสามารถเหนี่ ยวนากระแสที่เกิด
การดิสชาร์จได้ดี
การทดลองฉนวนทางไฟฟ้ าแรงสูงอีกรูปแบบหนึ่งที่
นิยมทาการวัดค่าคือ แรงดันเบรกดาวน์ของฉนวนไม่ว่า
ช่องว่างอากาศหรือวัสดุ ฉนวนแข็งที่นามาใช้งานเพื่อ
สังเกตุและประเมินผลกลไกการเกิดเบรกดาวน์ [10-11]
จากรู ป ที่ 15 คือ ค่ าแรงดัน เบรกดาวน์ ของ รู ป แบบ
การทดลองที่ 1-4 คือ กรณีวสั ดุอะคริลคิ ปกติ กรณีวสั ดุ
The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1
59
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
รูปที่ 14 การเกิดโคโรน่าดิสชาร์จทีป่ ลายแหลม
ทางด้านแรงสูงทีร่ ะยะห่างของช่องอากาศ
1 เซนติเมตร
อะคริลคิ ที่มรี ูโพรงข้างใน กรณีปลายแหลม ด้านกราวด์
และกรณีปลายแหลมด้านไฟฟ้ าแรงดันสูง ตามลาดับ
จากผลการทดลองพบว่าเมื่อเปรียบเทียบแรงดันเบรก
ดาวน์ ข องรูป แบบการทดลองที่ 2 มีค่า แรงดัน น้ อ ย
กว่ า รู ป แบบการทดลองที่ 1 เท่ า กับ 5.1 กิ โ ลโวลต์
หรือ 28.98 เปอร์เซ็นต์ เนื่องจากรูปแบบการทดลองที่
2 นั น้ จาลองให้วสั ดุ ไม่ เป็ น เนื้ อ เดีย วกัน โดยให้เกิด รู
โพรงอากาศตรงกลางเมื่อแรงดันที่ตกคร่อมช่องว่าง
อากาศจะเกื อ บเท่ า กับ แรงดัน ทัง้ หมดระหว่ า งขัว้
อิเล็กโทรด การสปาร์กจะเกิดในช่องว่างอากาศก่อน
เรีย กว่า การเกิด ดิสชาร์จ บางส่ วนและท าให้มีป ระจุ
เกิ ด ขึ้ น บนผิ ว ฉนวนเพิ่ ม ขึ้น มี ป ระจุ ส ะสมอยู่ ม าก
เนื่ องจากมี ค่ าไดอิ เ ล็ ก ท ริ ก ต่ า มี ค วาม เค รี ย ด
สนามไฟฟ้ าสูงกว่าบริเวณอื่นและมีค่าเปอร์มติ ติวติ ้ตี ่า
กว่าเนื้อฉนวนหลักเมื่อจ่ายแรงดันไฟฟ้ าจะเกิดความ
ร้อนเกิดขึน้ มากกว่าบริเวณส่วนอื่น ฉะนัน้ สนามไฟฟ้ า
ภายในช่องว่างจึงเกิดขึน้ มากกว่าค่าแรงดันเบรกดาวน์
ท าให้น าไปสู่ก ารเบรกดาวน์ ท่ี เร็ว กว่ าวัสดุ อ ะคริลิค
รูปแบบที่ 1 [12-13]
http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
บทความวิจัย
รูปที่ 15 แรงดันเบรกดาวน์ของการทดลองแต่ละกรณี
เมื่อเปรียบเทียบแรงดันเบรกดาวน์ของรูปแบบการ
ทดลองที่ 3 และ 4 พบว่า อิเล็กโทรดปลายแหลมขัว้
แรงดันสูงเมื่อเทียบกับแผ่นระนาบเมื่อแรงดันสูงถึงค่า
แรงดันคอโรนาเริม่ เกิด ก๊าซที่อยู่ระหว่างปลายแหลม
กับแผ่นระนาบจะเกิดการแตกตัวบริเวณทีป่ ลายแหลม
ซึง่ อิเล็กตรอนมีสมบัตเิ คลื่อนทีไ่ ด้เร็วจะวิง่ เข้าหาปลาย
แหลมที่มีศกั ย์เป็ นบวกหรือแอโนด ทาให้วตั ถุปลาย
แหลมมีสภาพเป็ นกลางทางไฟฟ้ า ขณะทีไ่ อออนบวก
ถู ก ดึง อิ เ ล็ ก ตรอนออกไปบริเวณปลายแหลมซึ่ ง มี
สมบัติเคลื่อนทีไ่ ด้ช้ากว่าอิเล็กตรอนค้างอยู่บริเวณผิว
ปลายแหลมเป็ นผลท าให้ค วามเครีย ดทางไฟฟ้ าที่
บริเ วณปลายแหลมลดลง แต่ ใ นทางตรงกั น ข้ า ม
ความเครีย ดของสนามไฟฟ้ าจะไปเกิด ขึ้น ที่บ ริเวณ
แผ่ น ระนาบสูงขึ้น อัน เนื่ อ งมาจากประจุ ไอออนบวก
หน้าปลายแหลมที่ค้างอยู่คล้ายกับปลายอิเล็กโทรดมี
พื้นที่ม ากขึ้น และการสะสมตัวของไอออนสูงเหมือ น
The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1
60
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
ต่อระยะปลายแหลมให้ระยะห่างระหว่างปลายแหลม
กับแผ่นระนาบสัน้ ลงขณะที่ความเครียดสนามไฟฟ้ า
เพิ่ ม ขึ้น ระหว่ า งช่ อ งว่ า งของปลายแหลมกั บ แผ่ น
ระนาบเป็ นผลทาให้เกิดเบรกดาวน์ได้งา่ ยนั ่นคือ ประจุ
คงค้า งท าให้ แ รงดัน เบรกดาวน์ ข วั ้ บวกลดลงท าให้
แรงดัน เบรกดาวน์ รู ป แบบการทดลองที่ 4 ต่ า กว่ า
รูปแบบการทดลองที่ 3 [1, 14]
4. สรุปผลการทดลอง
จากผลการวัด ดิ ส ชาร์ จ บางส่ ว นแบบโคโรน่ า
ดิสชาร์จโดยให้ปลายแหลมเป็ นด้านแรงดันสูง การเกิด
โคโรน่ า ดิ ส ชาร์ จ จะเกิ ด ที่ ต าแหน่ ง 90 องศา ของ
รูปคลื่นไซน์และเมื่อเปลี่ยนให้ปลายแหลายเป็ นกราวด์
ตาแหน่ งการเกิดดิสชาร์จบางส่วนยังเกิด ที่ต าแหน่ ง
90 องศา เหมือนเดิมแต่อยู่ในฝั ง่ ด้านบวกของแรงดัน
ทดลอง
http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
บทความวิจัย
ดิ สชาร์ จ บางส่ ว นภายในเนื้ อ ฉนวนพบว่ า คลื่ น
ตาแหน่ งที่เกิดจะเกิดขึ้นที่มุมระหว่าง 0-90 องศา และ
180-270 องศา การทดลองการเกิดดิสชาร์จบางส่ วน
ตามผิวของฉนวนจะเกิดที่มุมเฟสระหว่าง 0-90 องศา
และ 180-270 องศา เหมือนกับดิสชาร์จบางส่วนภายใน
ผลการทดลองแสดงให้เห็นว่าการเกิดดิสชาร์จบางส่วน
ตามผิวนัน้ ไซเคิลบวกมีกระแสดิสชาร์จบางส่วนน้ อย
กว่าไซเคิลลบ
ขนาดของแรงดันที่เริม่ เกิดดิสชาร์จและเบรกดาวน์
ขึ้นอยู่กบั ความเครียดสนามไฟฟ้ าในโพรงอากาศ และ
ความคงทนต่ อการเบรกดาวน์ ของโพรงอากาศโดยที่
ความเครียดสนามไฟฟ้ าในโพรงอากาศขึน้ อยู่กบั ความ
เข้มของสนามไฟฟ้ าและความเข้มสนามไฟฟ้ าขึน้ อยู่กบั
ขนาดแรงดั น ที่ ป้ อนและขนาดของโพรงอากาศและ
ทิ ศ ทางของความเข้ ม สนามไฟฟ้ าซึ่ ง สั ม พั น ธ์ กั บ
สนามไฟฟ้ าและผลของประจุ ค้างจะเกิดขึ้นในกรณี ท่ี
สนามไฟฟ้ าไม่สม่าเสมอสูงเป็ นผลให้แรงดันเบรกดาวน์
มีค่าสูงกว่าแรงดันโคโรนาเริม่ เกิด และผลกระทบของ
ประจุคา้ งทาให้แรงดันเบรกดาวน์ของขัว้ บวกและขัว้ ลบ
ต่างกันในทางตรงกันข้ามกับแรงดันเบรกดาวน์โดยตรง
อุปกรณ์ ตรวจจับกระแสความถี่สูงสาหรับตรวจจับ
ดิสชาร์จบางส่ วนที่ ออกแบบและสร้างเพื่อ ใช้ ในการ
ต รวจวั ด ดิ ส ช าร์ จ บ างส่ วน ของฉ น วน อุ ป กรณ์
ไฟฟ้ าแรงสูง พบว่าอุปกรณ์ ตรวจจับกระแสความถี่สูง
สามารถทาการวัดสัญญาณการเกิดดิสชาร์จบางส่วนใน
เนื้ อฉนวน การดิสชาร์จบางส่ วนที่ผิวของฉนวนและ
โคโรน่ าดิสชาร์จที่เกิดขึ้นทีป่ ลายแหลมทางด้านแรงดัน
สูงและปลายแหลมทางด้านกราวด์ได้มลี กั ษณะใกล้เคียง
เมื่อเทียบกับรูปแบบลักษณะการเกิดดิสชาร์จบางส่วน
ตามมาตรฐาน
The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1
61
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
5. กิ ตติ กรรมประกาศ
ผู้วิจ ัย ขอขอบคุ ณ มหาวิท ยาลัย ราชภัฏ ธนบุ รีท่ี
อนุเคราะห์สถานทีแ่ ละเครื่องมือในการทดลอง
6. เอกสารอ้างอิ ง
[1] M. Abdel-Salam, H. Anis, A. El-Morshedy and
R. Radwan, High voltage engineering: Theory
and practice, Marcel Dekker Inc., NY, USA,
2000.
[2] S. Sumruay, High voltage engineering, 3rd
Ed., Chulalongkorn University, Thailand,
2006.
[3] S. Boonpoke, Development of partial
discharges pattern recognition systems by
using artificial intelligence techniques, Thesis,
Suranaree University of Technology,
Thailand, 2010.
[4] R. Sriphuek, S. Chotigo and K. Tikakosol,
Application of on-line partial discharge
measurement for high voltage equipment in
thailand, KMUTT Research and Development
Journal, 2016, 39(1), 101-118. (in Thai)
[5] A. Phongsa and W. Plueksawan, Partial
discharge diagnosis and localization in
underground cable at Hin Kong power
station, Nong Kae district, Saraburi, Thailand,
Journal of Engineering, RMUTT, 2020, 18(2),
59-68. (in Thai)
http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech
 วารสารวิชาการเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (The Journal of Industrial Technology)
บทความวิจัย
[6] M. Schueller, A. Blaszczyk, A. Krivda and
J. Smajic, Influence of the surface
conductivity of a single glass barrier on the
breakdown voltage in an air insulated rod
plane arrangement, 2016 IEEE Conference
on Electrical Insulation and Dielectric
Phenomena (CEIDP), Proceeding, 2016,
428-431.
[7] IEC 60270, High-voltage Test Techniques –
Partial Discharge Measurements, 2000.
[8] IEC 60060-1, High-voltage Test Techniques,
1989.
[9] IEEE 4a, Standard Techniques for High-
Voltage Testing, 2001.
[10] B. Chen, M. Kollosche, M. Stewart,
J. Busfield and F. Carpi, Electrical breakdown
of on acrylic dielectric elastomer: effects of
hemispherical probing electrode’s size and
force, International Journal of Smart and
Nano Materials, 2015, 6(4), 290-303.
The Journal of Industrial Technology (2023) volume.19, issue 1
62
ISSN (Print): 1686-9869, ISSN (online): 2697-5548
DOI: 10.14416/j.ind.tech.2023.03.004
[11] S. Chakraborty, R. Patil and Y.B. Mandake,
Study of breakdown phenomenon in solid
insulators using sphere gap and insulation
testing kits, International Research Journal of
Engineering and Technology, 5(4), 2018,
2759-2761.
[12] S.S. M.Ghoneim, S.S. Dessouky, A. Boubakeur,
A.A. Elfaraskoury, A.B.A. Sharaf, K. Mahmoud,
M. Lehtonen and M.M.F. Darwish, Accurate
insulating oil breakdown voltage model
associated with different barrier effects,
Processes, 2021, 9, 657.
[13] M. S. Naidu and V. Kamaraju, High voltage
engineering, McGraw Hill Ltd., NY, USA,
1995.
[14] E. Kuffel, W.S. Zaengl and J. Kuffel, High-
voltage engineering, Butterworth Heinemann
Inc., Oxford, UK, 2000.
http://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/joindtech