1

PAREMIE II

1. A verbis legis non est recedendum. Nie należy odstępować od słów ustawy.
2. Absentem in criminibus damnari non oportet. Nie należy skazywać nieobecnego.
3. Affectus punitur, etsi non sequatur effectus. Zamiar jest karalny nawet wtedy, gdy nie nastąpił
skutek.
4. Ambulatoria enim est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum. = wola spadkodawcy
może być zmieniana aż do ostatniego tchnienia / aż do chwili śmierci.
5. Apices iuris non sunt iura. = Sztuczki prawne to nie prawo./ Sztuczki prawne nie stanowią prawa.
6. Applicatio est vita regulae.=Stosowanie (prawa) jest życiem normy prawnej
7. Argumenta non numeranda, sed ponderanda sunt.= Argumentów nie należy liczyć, lecz należy je
rozważać.
8. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur. ustawy winny być
interpretowane dla zachowania ich ducha ./ Właściwe jest takie interpretowanie ustawy, które
zachowuje zamiar ustawodawcy.
9. Bis de eadem ne sit actio. Skarga nie przysługuje dwa razy w tej samej sprawie.
10. Cessante ratione legis cessat ipsa lex. = Gdy ustaje przyczyna, dla której wydano ustawę, traci moc
sama ustawa.
11. Comparatio non est ratio. PORÓWNANIE NIE JEST DOWODEM
12. Contra principia negantem non est disputandum. z kimś, kto zaprzecza pryncypiom, nie dyskutuje
się
13. Corruptissima re publica plurimae leges. zepsute państwo mnoży ustawy”/ przy największym
prawa nierządzie najliczniejsze prawa
14. De maiore et minore non variant iura. Prawa nie zmieniają się w zależności od mniejszego lub
większego znaczenia osoby
15. Dubitando ad veritatem venimus. PRZEZ WĄTPIENIE DOCHODZIMY DO PRAWDY
16. Entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem. bytów nie należy mnożyć ponad konieczność/
potrzebę
17. Expedit enim rei publicae, ne quis re sua male utatur. w interesie państwa leży, by nikt nie używał
źle swojej rzeczy.
18. Expedit rei publicae, ut finis sit litium. Dla państwa korzystne jest aby procesy nie trwały zbyt długo.
19. Facientes et consentientes pari poena plectuntur. Sprawcy i wspólnicy podlegają jednakowej karze.
20. Facta probantur, iura novit curia. Fakty wymagają udowodnienia, przepisy prawa zna sąd
21. Facultas probationum non est angustanda. Możliwość przeprowadzenia dowodu nie powinna być
ograniczana.
22. Fere libenter homines id, quod volunt, credunt. Mężczyźni na ogół wierzą w to , w co chcą wierzyć
23. Fiat iustitia, pereat mundus. NIECH ZGINIE ŚWIAT, BYLEBY SPRAWIEDLIWOŚCI STAŁO SIĘ ZADOŚĆ
24. Frustra probatur quod probatum non relevat. próżny dowód który nie odnosi się do sprawy
25. Graviore culpa gravior poena. Większa wina, surowsza kara
26. Hereditas nihil aliud est, quam succesio in universum ius, quod defunctus habuerit. Dziedziczenie
nie jest niczym innym, jak wejściem w ogół praw, które posiadał zmarły.
 2

27. Heres quandoque adeundo hereditatem iam tunc a morte successisse defuncto intellegitur.
przyjmuje się, że spadkobierca wstąpił w prawa zmarłego już z chwilą śmierci, niezależnie od tego,
kiedy objął spadek
28. Hominum causa omne ius constitutum sit. wszelkie prawo ustanawia się ze względu na ludzi.
29. In medio stat veritas. Prawda leży pośrodku. Horacy
30. In quod interest, non solum ex damno dato, sed etiam ex lucro cessante. Przy szacowaniu
wysokości odszkodowania bierze się pod uwagę nie tylko wyrządzoną szkodę, lecz także utracony
zysk.
31. Iniuria ex eo dicta est, quod non iure fiat; omne enim quod non iure fit, iniuria fieri dicitur.
Bezprawie stąd bierze swą nazwę, że dzieje się coś niezgodnie z prawem ; mówi się bowiem , iż
wszystko, co dzieje się niezgodnie z prawem , staje się bezprawiem.
32. Iudicis est ius dicere, non dare. rzeczą sędziego jest stosować prawa, nie dawać
33. Lege non distinguente nec nostrum est distinguere. Gdy ustawa nie rozróżnia, nie do nas należy
rozróżnianie.
34. Leges ab omnibus intellegi debent. Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich.
35. Multiplicata transgressione crescat poenae inflictio. Przy powtórnym złamaniu prawa niech
wzrasta wymiar kary.
36. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodo eius quaeritur. Dziecko poczęte traktuje się
jak już narodzone ilekroć chodzi o jego korzyść.
37. Nemo de domo sua extrahi debet. Nikt nie może być wyciągany siłą ze swojego domu.
38. Nullus describatur reus, priusquam convincatur. Nikogo nie wolno uznawać za winnego przed
skazaniem.
39. Occidit, qui non servat periturum, ubi potest. zabija, kto nie udziela pomocy tam, gdzie może
40. Pacta sunt servanda. Umów należy dotrzymywać
41. Placuit in omnibus rebus praecipuam esse iustitiae aequitatisque quam stricti iuris rationem.
We wszystkich sprawach powinna mieć pierwszeństwo zasada sprawiedliwości i słuszności nad
zasadą ścisłego prawa
42. Politia legibus, non leges politiae adaptandae. Polityka powinna dopasowywać się do ustaw, a nie
ustawy do polityki.
43. Possessor male fidei ullo tempore non praescribit. Posiadacz w złej wierze bez względu na czas
nie może zasiedzieć rzeczy.
44. Prior tempore potior iure. pierwszy co do czasu, silniejszy w prawie
45. Qui mandat solvi, ipse videtur solvere. Kto udziela zlecenia spełnienia świadczenia, tego uwaza sie,
jakby sam świadczył
46. Qui nimium probat, nihil probat. niczego nie dowiedzie, kto zawiele chce dowieść./ kto dowodzi
zbyt wiele, niczego nie dowodzi
47. Qui statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit. Kto wydał wyrok
nie wysłuchawszy drugiej strony, choć orzekł sprawiedliwie, nie był sprawiedliwy.
48. Quod erat demonstrandum. co należało dowieść, co było do udowodnienia
49. Rebus sic stantibus omnis promissio intellegitur. Każde przyrzeczenie pojmowane jest jako
obowiązujące w oznaczonych warunkach.
50. Res nullius cedit primo occupanti. Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczy.
51. Reus non tenetur loqui contra se. Oskarżony nie jest zobowiązany zeznawać przeciw sobie.
 3

52. Sapiens nihil affirmat, quod non probat. Mądry nie potwierdza niczego, czego nie byłby w stanie
udowodnić.
53. Sapientis est mutare consilium. rzeczą mądrego jest zmieniać zdanie.
54. Separata esse debet possessio a proprietate. winno się odróżnić posiadanie od własności
55. Servitus in faciendo consistere nequit. Służebność nie może polegać na działaniu
56. Si unus solvat, omnes liberantur. jeżeli jeden spełni świadczenie, wszyscy są uwolnieni.
57. Usucapio est adiectio dominii per continuationem possessionis tempore lege definiti. Zasiedzenie
jest nabyciem prawa własności wskutek ciągłego posiadania przez czasoznaczony prawem
58. Verba cum effectu axccipienda. słowa należy rozumieć zgodnie z ich znaczeniem
59. Veritas est adaequatio rei et intellectus. prawda jest zgodnością rzeczy i umysłu ????
60. Vitia aperta non praestantur. Nie ma poręczenia za wady widoczne./ nie odpowiada się za
jawne/widoczne wady