KADINA YÖNELİK ŞİDDET

İnsanın yaratılışından #t#baren farklı şek#l ve uygulanış b#ç#mler#yle her toplum ve dönemde ş#ddet
var olmuştur. Evde, sokakta, #şyer#nde, okulda, toplu taşımada, spor müsabakalarında, f#lm ve
d#z#lerde, kamu kurumlarında, kısacası zaman ve mekan gözetmeks#z#n yaşamın her alanında
mevcut olan ş#ddet kadına, çocuğa, yaşlıya, yan# genell#kle daha güçsüz konumda olanlara yönel#k
olsa da sadece #nsanlara karşı değ#ld#r.
Kadına yönel#k ş#ddet, toplumsal b#r sağlık sorunu ve #nsan hakları #hlal#d#r. Kadınları temel hak ve
özgürlükler#nden mahrum bırakan kadına yönel#k ş#ddet, kadın-erkek eş#ts#zl#ğ#n#n neden# ve
sonucudur. Dünyanın her yer#nde ve her zaman kadınlar ş#ddete maruz kalmaktadırlar. Kadının
günlük hayatının her sahnes#nde kadına yönel#k ş#ddet vardır: evde, #şte, sokakta, kısacası her
yerde. Ş#ddet den#l#nce #lk akla gelen f#z#ksel ş#ddet, duygusal ş#ddet, c#nsel ş#ddet, ekonom#k
ş#ddet, sözel ş#ddet, ısrarlı tak#p ve mobb#ng kadının hayatının her alanında mevcut olan ş#ddet
türler#ndend#r.
Her ne kadar kadına yönel#k ş#ddet#n b#r sorun olarak ele alınması çok esk# zamanlara
dayanmıyorsa da günümüzde kadına yönel#k ş#ddet#n önlenmes#nde gerek uluslararası gerek
ulusal hukuk bağlamında çok çeş#tl# düzenlemeler mevcuttur. Ancak çok boyutlu, kompleks b#r
karaktere sah#p olan kadına yönel#k ş#ddet#n önlenmes# #ç#n sadece hukuksal çalışmalar yeterl#
değ#ld#r. Toplumlar ne zaman kadına yönel#k ş#ddet# olağan ve sıradan karşılamayı bırakır, kadına
olan bakış açılarını değ#şt#r#rler, #şte o zaman kadına yönel#k ş#ddet önleneb#l#r(Ulusal Tez ALARA
DİLEM ÖZÇOBAN)
Kadına Yönel#k Ş#ddet Türler#
F#z#ksel ş#ddet
B#rey#n beden#ne zarar vermek, beden#n# hırpalamak, sert b#r ces#mle vurmak, ya da herhang#
zarar ver#c# b#r araçla vurmak, ölümüne sebeb#yet ver#c# darbelerle vurmak, s#lah çekmek,
boğazını sıkmak, tekme atmak g#b# beden#ne zarar vermeye çalışmak f#z#ksel saldırı b#ç#m#n# #fade
etmekted#r.
F#z#ksel saldırı; b#rey# ezerek, s#nd#rerek, b#reye dışardan baskı uygulayarak, b#rey# cezalandırma
aracı olarak görülüp b#reye kaba kuvvet ve baskının uygulanmasıdır (Uçar, 2003:85). Örnek
verecek olursak; ebeveynler#n çocuklarına tokat atması, karı-kocanın b#rb#r#ne vurması elle ya da
ayakla tekme atarak eylemde bulunması f#z#ksel ş#ddet #çer#kl# davranışlardır. Ülkem#z kapsamında
bu alanda yapılan çalışmalara baktığımızda, 2001 yılında yürütülen çalışmaya göre; eşler#n
b#rb#rler#ne bedensel saldırı ve sözel hakaret uygulamalarının % 85 oranında olduğu gözlenm#şt#r
(Akın, 2013:28).
Ülkem#zde f#z#ksel ve sözel saldırı olaylarını öncel#kle evde a#le #ç#nde, #ş yer#m#zde, sokaklarda ve
okullarda da göreb#lmektey#z. Yaşanılan ş#ddet olaylarına karşı a#leler#n ve bu olayları kamuyla
paylaşan sosyal medyanın, radyo telev#zyon kurumlarının b#reylerde farkındalık oluşturmak,
b#reyler# b#l#nçlend#rmek amacıyla bu haberler# a#len#n sağlıklı b#r şek#lde korunup devamlılığını
sağlayab#lmes# hassas#yet#yle kamuoyunu b#l#nçlend#rmes# gerek#r.
D#ğer saldırı b#ç#mler#n#n tanımı yapılmadan önce günümüze kadar sadece bedensel saldırının
saldırı n#tel#ğ#nde olduğu kabul ed#lmekteyd#. Oysa günümüzde, bedensel, sözel, c#nsel ve
ekonom#k olmak üzere ş#ddet b#ç#mler#n#n çeş#tl# olduğunu kabul etmektey#z. Bedensel ş#ddet,
karşı tarafı korkutma, s#nd#rme, zorla kabul ett#rme, baskı altına alma, kaba eylemlerde bulunarak
beden#ne zarar verme şekl# olarak yorumlanmaktadır (Yet#m-Şah#n, 2005: 50)
Sözel Ş#ddet
K#ş#n#n k#ş#l#ğ#n# renc#de ed#c# konuşmalar yapmak, k#ş#n#n zayıf olan yönler#n# b#l#p onu
küçümsemek, ‘sen zaten busun’ ve bunun g#b# kel#meler kullanıp k#ş#ye ağır #thamlarda bulunma,
hor görmek, sövmek, k#ş#ye bağırarak konuşmak, ‘çocuğunu b#r daha göremezs#n’ g#b#
söylemlerde bulunmak ve a#le düzen#n# yıkmakla, ölümle korkutmaya çalışmak g#b# b#rçok söylem
sözel saldırıyı #fade etmekted#r.
Ekonom#k Ş#ddet
A#len#n temel #ht#yaçlarını karşılamamak, eş ve çocuklara yeterl# m#ktarda para vermemek, kadının
ev dışında çalışmasına karşı gelmek, kadın çalışıyorsada parasına el koymak, kadının varsa eğer
yatırımlarını tak#p ed#p kontrol altına almaya çalışmak, kadının parasını nasıl tükett#ğ#n#
denetlemek, #kt#sad# #dare anlamında tenk#t etmek ve yaftalamak ekonom#k ş#ddet anlamına
gelmekted#r.
C#nsel Ş#ddet
Kadının rızası olmadan, kadına baskı yaparak c#nsel b#rl#ktel#ğe zorlanmasına c#nsel ş#ddet den#r.
C#nsel saldırılar kapsamına, toplumsal c#ns#yet ayrımcılığından ötürü kadınların arzu etmed#ğ#
k#ş#yle b#rl#kte olması, kız çocuklarının doğmadan ve doğduktan sonra #stenmey#p hayatına son
ver#lmes#, evlenme yaşı gelmeden #stemed#ğ# b#r#yle zorla evlend#r#lmeler#, kadının zorla doğum
yapmasını #stemek ya da çocuğun aldırılması #ç#n zorlamak c#nsel saldırı kapsamına g#rmekted#r.
Ps#koloj#k Ş#ddet
Ruhsal ş#ddet; k#ş#ye ruhsal yönden baskı yaparak k#ş#n#n duygu ve düşünceler#n#n, duygusal
#stekler#n#n yok sayılması anlamına gelmekted#r (Uçar, 2003:80). Burada ps#koloj#k baskılar b#rey
üzer#nde tehd#t unsuru olarak görülmekted#r.(Ulusal Tez MELİKE PEHLİVAN)
Kadına yönel#k ev #ç# ş#ddet en az 2700 yıldır evl#l#k hayatında öneml# b#r role sah#pt#r (Dobash ve
Dobash,1979). Günümüzde de gen#ş kapsamlı sosyal b#r problem olan kadına yönel#k ş#ddet#n tüm
dünyada oldukça yaygın olduğu görülmekted#r. Dünyadak# kadınların %10-69’u yaşamlarının b#r
dönem#nde, partnerler# tarafından f#z#ksel ş#ddete maruz kaldıklarını b#ld#rm#şlerd#r (World Health
Organ#zat#on, 2002). Kadınlara yönel#k ş#ddetle #lg#l# yapılan çalışmalara bakıldığında, kadınların
yaklaşık %61.0’ının partnerler# veya eşler# tarafından ş#ddete maruz kaldıkları ve bununla b#rl#kte
kadınların erkeklere oranla on kat daha fazla sayıda c#nsel ş#ddet ve saldırıya uğradıkları
bel#rt#lmekted#r. Ş#ddet korkusu, tecavüz korkusu kadının sosyal yaşamını da olumsuz
etk#lemekted#r (Crowell ve Burgers, 1998).
Ş#ddet#n kadın sağlığı üzer#nde kısa ve uzun vadede olumsuz etk#ler# vardır. Ş#ddet kadının sağlığı
üzer#nde kalıcı hasarlar bırakab#leceğ# g#b# depresyon, aşırı alkol kullanımı, anks#yete, #nt#har
davranışı, #stenmeyen gebel#kler, c#nsel yolla bulaşan hastalıklar g#b# kadının ps#koloj#k ve
davranışsal problemler gel#şt#rmes#ne de neden olur (World Health Organ#zat#on, 2002).
Ş#ddetle #lg#l# yen# çalışmalar, ş#ddet# f#z#ksel gücü çok olanla, zayıf olan arasındak# #l#şk#y# temel
alarak açıklayan b#yoloj#k determ#n#st yaklaşımlara karşı çıkmış; ş#ddet#n toplumsal yapılanması ve
#deoloj#k meşrulaştırılması boyutlarını vurgulamıştır (Crowell ve Burgers, 1998). Halk sağlığının
ş#ddete bakış açısı, ş#ddete maruz kalmış b#reyler#n davranışlarından, bu olaya toplumun bakış
açısına kadar b#rçok farklı değ#şken# #çer#s#nde bulundurmaktadır (World Health Organ#zat#on,
2002). B#yo- ps#ko-sosyal yaklaşımla, kadına yönel#k ş#ddet, kadının hem f#z#ksel, hem ps#koloj#k,
hem de sosyal açıdan zarar gördüğü b#r sağlık sorunudur ve sorunun yaygınlığı ve der#nl#ğ# onu
öneml# b#r halk sağlığı sorunu hal#ne get#rmekted#r.
Toplumda kadın ve erkek arasındak# eş#ts#zl#k göstergeler#, geleneksel c#ns#yetç# roller, kültürel
normlar (erkeğ#n kadının duygularına aldırmaksızın c#nsel #steğ#n# haklı bulan), yasal yaptırımların
zayıflığı kadınların eşler# tarafından #st#smarına neden olmaktadır. Bu faktörler aynı zamanda
kadının #st#smar #l#şk#s#nden ayrılmasını zor ya da tehl#kel# kılmaktadır(Ulusal Tez NUR OKUTAN)
SEBEPLEŞİDDETE YOL AÇANR
Kadınlar ş#ddet#n her çeş#d# #le karşılaşmaktadırlar. Kadınları ş#ddet mağduru yapan sebepler#n
neler olduğu konusunda doktr#nde b#rden çok sebep sayılmıştır. B#z çalışmamızda bu sebepler#,
b#reysel, sosyal ve kültürel sebepler çerçeves#nde #nceleyeceğ#z.
1. B#reysel Sebepler
B#reysel sebepler#n en başında ş#ddet uygulayanın, çocuklukta kend# a#les#nde ş#ddet görmes#
yatmaktadır. Çocukluk dönem#nde ş#ddet görmüş olan çocuk, bu durumu kanıksamakta ve
yet#şk#n olduğunda eş#ne veya a#le b#reyler#ne ş#ddet uygulamayı normal saymaktadır. Çünkü bu
b#reysel sebeb#n altında saldırganlığın öğren#leb#l#r b#r davranış olduğu yatmaktadır82. Bununla
beraber kend#s# maruz kalmamış olsa da, kadınların ve erkekler#n a#leler#nde ya da yakın
çevreler#nde ş#ddete uğradıklarına tanıklık etme de ş#ddet#n normalleşt#r#lmes#ne neden
olmaktadır83. Y#ne erkektek# özgüven eks#kl#ğ#, bağımlılık g#b# k#ş#l#k bozuklukları, evl#l#k sürec#nde
ortaya çıkan çatışmalar, f#k#r ayrılıkları ve özell#kle yoğun alkol kullanımı, kadının ş#ddet görmes#n#
tet#kleyen b#reysel sebepler #ç#nde yer almaktadır84.
2. Toplumsal Sebepler
Kadının ş#ddete uğramasının altında yatan toplumsal sebeplerde, a#le mahrem#yet# #le #lg#l# sosyal
normlar, ş#ddet#n toplumda gördüğü onay, kadın erkek rolü #ç#n ben#msenm#ş gelenek görenekler,
toplumda #şlenen ş#ddet suçlarının #şlenme sıklığı, erkeğ#n kadın üzer#ndek# otor#tes# g#b#
sebeplerd#r. Bununla beraber ş#ddet olaylarının toplumun yoksul kes#m#nde daha çok yaşandığı
gözlenm#şt#r. Yoksulluk #ç#nde yaşayan erkeğ#n tükenm#şl#k duygusu, a#len#n geç#m#n#
sağlayamama g#b# sebeplerle b#r#kt#rd#ğ# stres# eş#nden, partner#nden, a#le b#reyler#nden çıkardığı
görülmekted#r85. Oysa aynı stres#, belk# daha fazlasını kadın da yaşamaktadır ancak onun stres#n#
boşaltacağı hedef# kocası olmamakta-olamamaktadır.
3. Kültürel ve Çevresel Sebepler
Ülkem#zde c#nsell#k, kadın kavramları üzer#ne konuşmak hatta düşünmek b#le tabu sayılmaktadır.
Henüz yen# yen# olarak bu kavramlar üzer#ne konuşulab#l#yor, derslerde kısmen de olsa b#lg#
ver#l#yor. Yapılması gereken kadın, c#nsell#k, a#le, namus kavramları üzer#nde toplumumuza
yerleşm#ş dogmaların b#r an önce etk#s#n# s#lmekt#r86. Yapılması gereken b#r d#ğer şey de kadınlar
kadar erkekler#n de eğ#t#m# ve b#l#nçlend#r#lmes#d#r87. Geleneksel yapıda kız çocuklarının ed#lgen
olmaları ve #taat etmeler# #sten#rken erkek çocuklarının akt#f ve saldırgan olması
desteklenmekted#r. Bu kültürel anlayış #ç#nde yet#şen88 kız çocuğu evlen#nce de yaşadığı koca
ş#ddet#ne karşı kend#n# savunamamakta ve kend#s#ne öğret#ld#ğ# g#b# #taat etmek, katlanmak
zorunda bırakılmaktadır.
Çevresel sebeplere gel#nce, endüstr# alanındak# gel#şmeler#n sonucunda ortaya çıkan k#myasal
ürünler, rahatsız ed#c# kokular k#ş#lerde ş#ddet davranışlarını tet#kleyeb#lmekted#r. Bununla
beraber, alışver#ş merkezler#ndek# fazla elektr#kl# ortam, çevre k#rl#l#ğ#, gürültü k#rl#l#ğ#, aşırı
sıcaklık, yoğun traf#k, k#ş#lerdek# negat#f davranışların ortaya çıkmasına yol açıp, ş#ddete
yönelmeler#n# sağlayab#lmekted#r89. Küçük b#r nüans g#b# gözükse de bu ve benzer# faktörler
k#ş#ler#n #ç#ndek# ş#ddet# ortaya çıkarmaktadır.
4. Medya
Günümüzde hemen her hanede en az b#r tane telev#zyon bulunmaktadır. Bu da yaşanan her olayın
anında evlerde tüm a#le b#reyler# tarafından #zlenmes#n# sağlamaktadır. Eğer amacına uygun
kullanılırsa bu çok faydalı b#r durumdur. Z#ra #nsanlar, telev#zyonlar sayes#nde dünyanın öbür
ucunda olan b#t#nden haberdar olab#lmekted#r. Ancak günümüzde medyayı yakından
#nceled#ğ#m#zde üzülerek görmektey#z k#, medya yayıncılık #lkeler#ne uymak yer#ne d#ğer kanallarla
rekabet etmek, reyt#ngler#n# arttırmak uğrana, ş#ddet #çeren programlara ya da #nsana h#çb#r şey
katmayan programlara yer vermekted#r. Dünyanın küreselleşmes# sonucu, savaşlar, çatışmalar,
ölüm, acı, gözyaşı get#ren programların anında tüm #nsanlar tarafından #zlenmes# hem de
medyanın bu programları günde b#rkaç kez yayınlaması #nsanları medya da ş#ddet olgusu #le
tanıştırmıştır90 ve günümüzde ş#ddet, medyanın yaşamsal gıdası hal#n# almıştır91. Bu halde k#ş#
herhang# b#r suçun d#rekt olarak mağduru olmasa da medya aracılığıyla yapılan ş#ddet
haberler#nden dolaylı olarak mağdur olmaktadır92. Bu açıdan değerlend#rd#ğ#m#zde, medyanın
ş#ddet haberler#n#, daha fazla #zlenme amacıyla yoğun ve ş#ddet dozu yüksek b#ç#mde vermes#,
#zley#c#ler/okuyucular üzer#nde olumsuz etk#ler bırakab#l#r.
KADINŞİDDETİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Ş#ddet#n kısa vadeden uzun vadeye b#rçok etk#ler# görülmekted#r. Bu olumsuz etk#ler şu şek#lde
sıralanab#l#r;
-Korku,
-Çares#zl#k,
- Ş#ddet#n b#r gün b#teceğ# #nancı,
-Yoğun end#şe ve pan#k,
-M#gren, baş dönmes#, pan#k atak, -Depresyon,
-Sakat kalma dereces#ne varan yaralanmalar, -İnt#har düşünces#,
- Özgüven eks#kl#ğ#,
-Değers#zl#k duygusu,
-Hayatta tek başına h#çb#r şey# başaramama #nancı, -Suçluluk ve utanç duygusu,
- Erkeklere karşı nefret duygusu,
-C#nsel hayatta #steks#zl#k,
-Öfke patlamaları,
-Denges#z davranışlar,
- Denges#z ve huzursuz b#r sosyal yaşam, kend#n# çevreden soyutlama, -İlet#ş#m bozukluğu,
-Alkol bağımlılığı, uyuşturucu bağımlılığı,
-C#nayet
-Suçluluk oranının artması. (Ulusal Tez ÖZGE TUÇE GÖKALP]