Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 5

Początki

 Helweci, celtyckie plemię, od którego pochodzi łacińska nazwa Szwajcarii. Po raz


pierwszy wspomniano o nim pod koniec II wieku p.n.e. W I w p.n.e. zamieszkiwali oni
obszar znany jako Szwajcarski Mittelland nazwa używana, aż do dziś południowo-
zachodnie Niemcy. Wschodnia część dzisiejszej Szwajcarii była zamieszkiwana
przez Retów. Wg niektórych teorii, Retowie wywodzą się od Etrusków.
 Na początku III wieku p.n.e., po klęsce Hannibala, Rzymianie podbili tereny
dzisiejszego południowego Ticino. Około 75 lat później, Rzymianie podbili także
Dolinę Rodanu (w tym Genewę), aby kontrolować trasę z Włoch do Hiszpanii.
 W 58 r. p.n.e. Juliusz Cezar zapobiegł opuszczeniu szwajcarskiego płaskowyżu
Helwetom, którzy chcieli wyemigrować na południe Francji, uciekając przed
napadem German z zachodu. Cezar odesłał Helwetów z powrotem i osiedlił ich jako
"ludzi będących buforem". Cały czas byli pod kontrolą armii rzymskiej. Po śmierci
Cezara, Rzymianie teraz pod panowaniem cesarza Augusta, zwiększyli swoje wpływy
na terytorium Szwajcarii. Retowie znaleźli się pod panowaniem rzymskim w 15 r.
p.n.e.
 W III w. germańscy Alemanni podbili rzymskie warownie nad Renem i najechali
Szwajcarski Mittelland. W okresie po Rzymianach granice językowe zaczęły się
formować. Alemanni przenieśli się do północnej Szwajcarii w tak dużych ilościach, że
ich język - poprzednik współczesnych dialektów - stopniowo wyparł język lokalny.
 Z drugiej strony, Burgundczycy przyjęli język miejscowej ludności. Przez ten czas
dialekt celtycki ustąpił łacinie, która wykształciła różne dialekty w Szwajcarii
Zachodniej, zanim przyjęła standardową formę francuską.
 Inne regiony (tereny Retów, które Alemanni próbowali podbić i Ticino, które było pod
panowaniem germańskich Longobardów) utrzymały ich powiązanie z łaciną
dialektami, rozwijając się w języki (romansz i włoski) obecnie używane w tym
regionie.
 Od VI w. Frankowie, ludność germańska, stopniowo przesuwali się z zachodu.
Najpierw podbili Burgundię, a następnie podporządkowali
sobie Alemannów i Longobardów. Dwie kolejne dynastie Franków
- Merowingowie i Karolingowie - władali dłuższy czas, co zakończyło się panowaniem
Karola Wielkiego (742-814), od którego dynastia Karolingów wzięła nazwę. Jednakże
imperium, Karola Wielkiego zostało podzielone ponownie w IX w. po śmierci jego
syna Ludwika. W 917 r. obecne tereny wschodniej i środkowej Szwajcarii
znajdowały się pod panowanie Szwabii, w czasie gdy Szwajcaria Zachodnia należała
do Burgundii. Dopiero w 1032 r. całe terytorium współczesnej Szwajcarii było
zarządzane przez jednego władcę, cesarza niemieckiego.

Średniowiecze

 Po odejściu Rzymian, Szwajcaria Zachodnia dzięki Burgundczykom pozostała


chrześcijańska, podczas gdy Alemanni zachowali poganizm do VII w. Dopiero St. Gall,
któremu towarzyszył irlandzki mnich Columbanus w drodze do Zurychu i Jeziora
Bodeńskiego, nawrócił ludność na chrześcijaństwo. Podczas gdy Columbanus
przeniósł się do Włoch, St. Gall pozostał we wschodniej Szwajcarii (miasto St. Gallen
zostało nazwane na jego cześć) i założył opactwo St. Gall.
 Akt Konfederacji, pochodzi z początku sierpnia 1291 r. Jest jednym z najbardziej
znanych aktów konfederacji. W popularnej i tradycyjnej historiografii jest uważany za
jedyny dokument ustanawiający Konfederację Szwajcarską. Wówczas Rząd Federalny
składał się z lokalnych elit w dolinach Uri, Schwyz i Unterwalden (lub Nidwalden, jak
mówi dokument o "dolnej dolinie").Te trzy doliny są powszechnie uważane jako
pierwsze lub oryginalne kantony Konfederacji. Akt Konfederacji był dokumentem
prawnym, który miał na celu zapewnienie pokoju po śmierci króla niemieckiego
Rudolfa I. Tylko dwa z siedmiu punktów są istotne w razie pomocy na wypadek
wojny, podczas gdy zdecydowana większość umowy dotyczyła kwestii prawa karnego
i cywilnego.
Do około 1890 r., stara tradycja głosiła, że Przysięga Rütli była rzeczywistą podstawą
sojuszu dawnych konfederatów i datowana jest na 1307 r. Mówi się, że przysięga
została zrealizowana w Rütliwiese (łąka) na stoku Seelisberg, na lewym brzegu Jeziora
Czterech Kantonów. To własnie tam, przedstawiciele pierwotnych kantonów Uri,
Schwyz i Unterwalden (obecnie podzielony na Obwalden i Nidwalden) przysięgli sobie
wzajemną pomoc.
 Imię Wilhelm Tell jest związane z wydarzeniai wokół Przysięgi Rütli. Przypuszcza sie,
że zabił on niegodziwego komornika, Gessler, którego Habsburgscy panowie mieli
podstawić do prowadzenia ich interesów i zabrania wolności miejscowym ludziom.
Wiele wątpliwości zostało rzuconych na autentycznoć tej historii, ale odzwieciedla to
obawy rówieśników Tella.
 Jeszcze przed Przysięgą Rütli, Habsburgowie, którzy władali sporą częścią Szwajcarii
Środkowej, rozszerzyli swoją potęgę na wschód od Austrii. Ich głód władzy wciąż nie
był zaspokojony. Chcieli umocnienia ich władzy na obszarze wzdłuż trasy Gottharda i
odzyskać utracone tereny. Konfederaci byli świadomi niebezpieczeństwa i
zdeterminowani by bronić się przed Habsburgami. W bitwie podMorgarten w 1315 r.
mała jednostka wojsk Konfederacji pokonała armię austriacką.
 Oficjalnie, Wojna Szwabska miała wprowadzić w życie reformy cesarskie z 1495 r., ale
rzeczywiście była to ostania próba Habsburgów zapanowania nad konfederatami. W
czasie Pokoju Bazylijskiego, niemiecki król Maksymilian I musiał uznać niepodległość
Konfederacji w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Konfederaci pozostali w
Imperium do roku 1648. Wojna Szwabska zakończyła ekspansję Konfederacji w
kierunku północnym.

Renesans i dalej....
 Bitwa pod Marignano uważana jest za punkt zwrotny w historii Szwajcarii. Nie tylko
zakończyła się na zawsze ekspansja militarna Konfederacji, ale także był to początek
szwajcarskiej neutralności.
Taka neutralność jest kontrowersyjna ze względu na najemne sojusze z Francją.
Eksport szwajcarskich najemników z różnych stron Konfederacji utrzymał się po 1515
r. W końcu został zakazany w 1859 r. Od tego czasu, jedynym wyjątkiem jest
Szwajcarska Gwardia Papieska.
 Ulrich (lub Huldrych) Zwingli, 1484-1531
Po tym jak przeżył katastrofę i zarazę w Marignano, zaczął traktować Biblię jako
najważniejszą miarę spraw religijnych i przeprowadził reformę kościoła w Zurychu w
1519 r. Doprowadziło to do powstania Kościoła Reformowanego. Zwingli sprzeciwiał
się czci obrazów, z relikwiami i świętym, a także celibatowi i eucharystii. Starał się
szerzyć reformację w całej Szwajcarii, a jako polityk marzył o wzmocnieniu w
Konfederacji zreformowanej wiary. Jednym z jego największych sukcesów było
wprowadzenie nowej wiary w rodzinnym mieście Zurychu w 1528 r. W tym czasie,
Zurych był po stronie koalicji francusko-niemieckiej przeciwko Habsburgom i
papieżowi – wprowadzenie reformacji można postrzegać jako aspekt polityczny.
Zreformowane kantony zawarły sojusz między sobą, podczas gdy katolicy
sprzymierzyli się z Ferdynandem, księciem Austrii. Zwingli chciał rozszerzenia
protestantyzmu na całą Konfederację, ale inne protestanckie kantony były przeciwko
wojnie z katolikami. W 1529 r. odrzucili wniosek Zwingliego. W 1531 r. doszło do
wojny (Drugiej wojny Kappelera), w której Zwingli został zabity.

Jan Kalwin, 1509-1564


Jan Kalwin był Francuzem, który przybył do Genewy w 1536 r. po raz pierwszy po
zerwaniu z kościołem rzymskokatolickim. Genewa w tym czasie nie była częścią
Konfederacji, ale miała bliskie stosunki z Bernem i Zurychem. W 1538 r., Kalwin
opuscił Genewę, gdzie ludność zbuntowała się przeciwko jego surowym normom
moralnym. W 1541 r. jego zwolennicy przywieźli go z powrotem i kontynuował on
swoją pracę reformacji. Chociaż jego postawa nie zmieniła się, działał bardziej
skutecznie i udało mu się przekonać rząd do swoich zasad. Kalwin opowiadał się
za ciężką pracą, uważał, że bogactwo było nagrodą od Boga.
Filozofia sprzyjała rozwojowi nowoczesnego kapitalizmu. Kalwin popierał dobre
wykształcenie w nauce i sztuce, a także promował rzemiosło i handel, które
prowadziły Genewę do stania się kwitnącym miastem.
Praca Kalwina miała wielki wpływ na Genewę. Jego próba przeniesienia władzy w
ręce kleru nie pozostała obojętna nikomu - niektórzy byli nastawieni entuzjastycznie,
podczas gdy inni uważali to za niedorzeczny pomysł. Genewa była nawet szyderczo
nazywana "Hieropolis" (święte miasto).
Charakter Genewy zmieniał się stale pod wpływem Kalwina, nie tylko ze względu na
nową formę rządów, którą przedstawił, ale także z powodu ogromnego napływu z
takich krajów jak Francja, Włochy, Niderlandy i Anglia, na skutek wzrostu
prześladowań protestantów w Europie. Nowi przybysze opierali się zwolennikom
Kalwina i powodowali rozgoryczenie wśród wielu rodzimych mieszkańców Genewy,
którzy widzieli ich jako zagrożenie. W 1555 r. powstało przeciwko nim powstanie,
które upadło. Niektórzy uchodźcy byli szkoleni do służby i szerzenia nauki Kalwina.
Był to m.in. John Knox, założyciel kościoła Szkocji.

Wśród uchodźców było wielu drukarzy i wydawców. Mieli oni wielki wkład w
rozprzestrzenianiu myśli reformacji. "Académie de Genève" (obecnie uniwersytet)
została założona w 1559 r. Akademia z seminarium teologicznym i humanistycznym
przyciągała wielu studentów do Genewy.

Wśród uchodźców, którzy przybyli do Genewy w czasie reformacji, było także


wielu rzemieślników, bankierów, i innych specjalistów, którzy przyczynili się do
rozwoju miasta.
Chociaż konfederaci nie byli zaangażowani bezpośrednio w wojnę trzydziestoletnią,
przy jej zakończeniu, wszystkie mocarstwa europejskie formalnie uznały
szwajcarską niepodległość.

Szwajcaria przed I wojną światową


 Początek wieku został naznaczony gwałtownym wzrostem gospodarczym z
przemysłem włókienniczym (tkaniny i odzież) odgrywającym główną rolę.

 Na początku XX w., wielu Szwajcarów emigrowało. W latach 1900-1910, 50 tys. ludzi


opuściło swoją ojczyznę. W tym samym czasie, wielu cudzoziemców znalazło pracę w
Szwajcarii. Zajmowali się przede wszystkim budownictwem. Po wybuchu I wojny
światowej stanowili oni ok. 12% społeczeństwa.

I wojna światowa i neutralność


 W czasie I wojny światowej (1914-1918), Szwajcaria pozostała neutralna. Niemniej,
wojna miała ogromny wpływ na życie polityczne i społeczno-gospodarcze kraju.
Szwajcaria była uboga w surowce, ale wysoko uprzemysłowiona i zależna od
turystyki. Musiała negocjować z walczącymi stronami w celu uzyskania minimalnej
dostawy surowców. Uzależnienie od importu węgla w czasie wojny i po wojnie,
doprowadziło do ekspansji produkcji energii elektrycznej z (rodzimej)
hydroenergetyki. Pionierska rola kolei szwajcarskiej w przejściu z lokomotyw
parowych na lokomotywy elektryczne jest w dużej mierze związana z
doświadczeniami z czasów wojny.

 Nastrój społeczny uległ pogorszeniu w czasie wojny z kilku powodów. Niedobór


importu żywności, reglamentacja, olbrzymi wzrost cen i utrata zarobków w czasie
czynnej służby spowodowały poważne problemy dla uboższej części ludności. W
czasie wojny, mężczyźni musieli służyć w wojsku, aby chronić granic, podczas gdy
prawie żaden z nich nie otrzymywał żadnego odszkodowania. Nie otrzymali też
żadnego odszkodowania za utracone zarobki, a wielu z nich nie miało po wojnie
pracy, do której mogliby wrócić.

 Spekulacje wojenne w przemyśle i rolnictwie szerzyły oburzenie w lewicowych


prądach pacyfistycznych (Max Daetwyler, Romain Rolland). W szczególności,
postulowano o 48-godzinny tydzień pracy i proporcjonalne przedstawicielstwo na
rzecz socjaldemokracji w Radzie Narodowej.

 W 1918 r., cierpienie, niepokój polityczny i socjalistyczne rewolucje za granicą


doprowadziły do strajku narodowego. Uczestniczyło w nim 250,000 robotników i
związki zawodowe z całej Szwajcarii. Jednak strajk szybko upadł. Niektóre z
postulatów zgłoszonych przez Komitet Działań Olten, grupy najwyższego szczebla
reprezentującej szwajcarskich robotników, dopiero z czasem była traktowana
poważnie. W wyborach krajowych w październiku 1919 r. system większości został
przekształcony w system proporcjonalny. Nowy Akt o fabrykach zapewniał 48-
godzinny tydzień pracy. Większość innych postulatów została zrealizowana w
późniejszym demokratycznym procesie.

 Co więcej, wojna pogłębiła napięcia pomiędzy niemieckojęzyczną Szwajcarią, a


francuskojęzyczną Szwajcarią Zachodnią (Romandie). Od dawna, bardziej
prawdopodobne było sympatyzowanie z Niemcami, a dopiero później z Francuzami.

Akcje humanitarne
 I Wojna światowa stanowiła wielkie wyzwanie dla Międzynarodowego Komitetu
Czerwonego Krzyża (MKCK). Komitet mógł poradzić sobie, tylko ze względu na ścisłą
współpracę z krajowymi stowarzyszeniami Czerwonego Krzyża.
 Oprócz usług humanitarnych Czerwonego Krzyża, Centralna Agencja ds. Uchodźców
założona w październiku 1914 r. na koniec roku zatrudniała 1,200 wolontariuszy.
Odnalezione dokumenty z tamtego czasu, obecnie są częścią UNESCO Światowego
Dokumentu Dziedzictwa
 Od 1916 r. do 1919 r., centrala Czerwonego Krzyża mieściła w Musée Rath w
Genewie. Wysiłki humanitarne zyskały międzynarodowe uznanie i zostały
nagrodzone w 1917 r. Pokojową Nagrodą Nobla. Julie Bikle zainicjował powstanie
"Biura Poszukiwań Osób Zaginionych Winterthur". Rada Federalna zawarła
porozumienie z Niemcami, Francją, Wielką Brytanią, Austro-Węgrami i Belgią. W
okresie od 1916 r. do końca wojny, pozwolono 68,000 rannym żołnierzom obu stron,
spędzić czas na rehabilitacji w Szwajcarii.

You might also like