CKV Theater Lesbrief 3: Muziektheater Bekijk fragment 1, 2 en 3.

Deze fragmenten zijn afkomstig uit de opera Carmen, geschreven door George Bizet , naar een roman van Prosper Mrime. De eerste opvoering van Carmen vond plaats in Parijs in 1875, en was geen groot succes. Al voordat Carmen op toneel verscheen was er kritiek. Het onderwerp zou veel te uitdagend zijn en de critici hadden g een goed woord over voor het karakter van de hoofdpersoon. Acht jaar later echt er werd Carmen weer opnieuw opgevoerd, met dezelfde zangeres in de hoofdrol, en toen werd Carmen wel een enorm succes, ook buiten Frankrijk. Lees hieronder de synopsis van Carmen. Eerste bedrijf Op een plein in Sevilla, gedomineerd door een sigarettenfabriek, houdt een groep je soldaten de wacht. Wanneer de mooie Micala ten tonele verschijnt trekt zij onm iddellijk de aandacht van de verveelde soldaten, die haar aanspreken. Ze blijkt op zoek te zijn naar de korporaal Don Jos; aangezien hij er nog niet is proberen de soldaten haar over te halen bij hen te wachten tot de aflossing en onderwijl wat te praten. Micala, toonbeeld van rechtschapenheid, weigert en slaat op de vlu cht wanneer de soldaten aandringen. De wisseling van de wacht dient zich aan en Don Jos verschijnt samen met Zuniga, zijn luitenant, op het plein, waar zijn medesoldaten hem vertellen over het meis je dat hem zocht. Don Jos beseft meteen dat het zijn dorpsgenote Micala moet zijn geweest. Op hetzelfde moment komen de meisjes van de sigarettenfabriek naar buit en voor een pauze. De rokende vrouwen ontpoppen zich door hun geflirt met de sol daten en burgers op het plein als de tegenpolen van de kuise Micala. De meest uit dagende van hen is Carmen, die al gauw omringd wordt door een stel aanbidders. C armen maakt hen (in haar eerste aria, fragment 1) echter duidelijk dat de liefde voor haar niets meer dan een spel is. Wanneer ze de flegmatiek op Micala wachten de Don Jos opmerkt, werpt ze hem verleidelijk een cassia-bloem toe, om vervolgens weer in de fabriek te verdwijnen. De verbijsterde Don Jos weet niet wat hij met het mysterieuze geflirt aanmoet, is ervan overtuigd dat Carmen een heks is, maar houdt de bloem wel bij zich. Veel tijd om over het wonderlijke voorval na te denken heeft hij echter niet, wa nt Micala heeft hem inmiddels gevonden. Zij brengt Don Jos een brief van zijn moed er en kust hem namens haar, hetgeen hen beiden, naef, in verlegenheid brengt. De precieze inhoud van de brief wordt niet uit de doeken gedaan, maar nadat Don Jos hem heeft gelezen besluit hij zijn moeder te gehoorzamen: hij zal zijn beminde M icala trouwen en terugkeren naar zijn geboortedorp. Het samenzijn van Micala en Jos wordt abrupt verstoord door onlusten bij de sigare ttenfabriek: Carmen blijkt een ander meisje aangevallen te hebben en Don Jos moet haar arresteren. Zodra Carmen alleen met hem is weet ze Jos in te palmen door he m haar liefde te beloven. Hij gelooft haar en helpt Carmen te ontsnappen. Tweede bedrijf In de herberg van Lillas Pastia gaat alle aandacht uit naar de op de tafels dans ende Carmen. Zuniga en vooral de stierenvechter Escamillo kunnen hun ogen niet v an haar afhouden. Zoals Michala de absolute tegenpool is van Carmen, staat de sto ere, krachtige Escamillo in groot contrast tot de plichtsgetrouwe en naeve Don Jo s. Escamillo is een man die een vrouw als Carmen wel aankan en zij valt dan ook m eteen voor hem. Desondanks gaat ze nog niet in op zijn avances, deels uit plager ij, deels omdat ze Don Jos, die wegens zijn medeplichtigheid aan Carmens ontsnapp ing de gevangenis is ingegaan en gedegradeerd is, nog niet wil opgeven. Carmen bekokstooft ondertussen een smokkelactie met een aantal van haar medezige uners. Eigenlijk wil ze deze keer niet meedoen en het smokkelaarsleven vaarwel z eggen vanwege haar liefde voor de soldaat Don Jos. Haar vrienden zijn niet onder de indruk. Zij hebben dit vaker gehoord en Carmens romances duren toch nooit lan ger dan een maand... Carmen beindigt het gesprek met haar kompanen als Don Jos, net die avond vrijgekom en, naar de herberg onderweg blijkt te zijn. Ze zorgt dat Escamillo en Zuniga ui

t de buurt zijn, zodat ze alleen met Jos is. Don Jos blijkt verscheurd tussen twee werelden: hij is hopeloos verliefd op Carmen, maar wil ook zijn plicht als sold aat naleven. Carmens temperament speelt hem echter al snel parten: ze maakt hem jaloers, probeert hem zover te krijgen met de smokkelaars de bergen in te trekke n en de twee krijgen ruzie. Don Jos staat op het punt te vertrekken en Carmen def initief te verlaten als Zuniga ten tonele verschijnt om zijn liefde aan Carmen t e verklaren. Het komt tot een gevecht om haar gunsten tussen de jaloerse Jos en z ijn meerdere. Don Jos wint en staat voor een moeilijke keuze: deserteren om zich bij de smokkelaars te voegen, of opnieuw een zware straf ondergaan. Hij kiest vo or het eerste, zij het met tegenzin. Derde bedrijf Aangekomen in de schuilplaats van de smokkelaars, blijkt dat het mis is tussen D on Jos en Carmen. Zij heeft genoeg van hem, maar hij houdt nog steeds van haar. O m het eindeloze geruzie tussen de twee te stoppen wordt Don Jos zo ver mogelijk v an Carmen weg gestuurd; hij moet verderop de wacht gaan houden. Ondertussen lees t Carmen met haar vriendinnen de kaarten. Ze ziet de dood - het tragische einde van het verhaal wordt aangekondigd. Escamillo heeft de smokkelaars gevonden en verschijnt ten tonele om Carmen het h of te maken. Don Jos wordt opnieuw verscheurd door jaloezie en daagt Escamillo ui t tot een duel. Vanzelfsprekend domineert de toreador het gevecht, maar door een gelukkig toeval kan Don Jos hem toch overmeesteren. Voordat hij Escamillo echter de genadeslag kan geven komt Carmen tussen beide. Escamillo verheugt zich over het feit dat Carmen zijn leven gered heeft en zegt dat hij gewoon maar even lang s kwam om haar uit te nodigen voor zijn eerstvolgende stierengevecht. Carmen ste mt in, hetgeen Don Jos nog jaloerser maakt. Plotseling verschijnt Micala, die Jos smeekt zijn stervende moeder een laatste kee r op te zoeken. Carmen is blij met deze wending: eindelijk zal ze van die sullig e Don Jos verlost zijn. Don Jos moet wel met Micala meegaan, maar weet ook dat Carm en zich verheugt over zijn vertrek. Hij bezweert haar dat zij pas van hem af zal zijn als hij zijn laatste adem heeft uitgeblazen. Vierde bedrijf Het stierengevecht van Escamillo is nabij, het plein voor de arena is vol met me nsen. Carmen betreedt de arena triomfantelijk aan de zijde van Escamillo, die in middels haar minnaar is. Men waarschuwt haar dat ook Don Jos in de buurt is, maar Carmen is niet bang om met hem geconfronteerd te worden. Plotseling staan ze oo g in oog met elkaar. Don Jos smeekt Carmen om haar liefde, maar ze wijst hem mina chtend af en gooit zelfs zijn ring in zijn gezicht. Ze zal bij haar woord blijve n: voorbij is voorbij. Joss smeekbede slaat om in woede en jaloezie, hij begint C armen te bedreigen met zijn mes, haar verzekerend dat hij haar zal doden als ze niet terug bij hem komt. Carmen zal echter nog liever sterven dan aan hem toegev en en zo haar vrijheid te verliezen. Don Jos kan zijn emoties niet langer bedwing en en steekt haar neer, op hetzelfde moment dat Escamillo de stier in de arena d oodt. Het publiek roept bravo, feestelijke muziek weerklinkt. Wanneer de toescho uwers in volle feeststemming de arena verlaten, treffen ze Don Jos met een bebloe d mes bij het dode lichaam van Carmen aan. Ontnuchterd bekent hij haar gedood te hebben. Hoe oprecht zijn liefde was blijkt wel uit de laatste woorden van de op era, gezongen door een huilende Don Jos die het lichaam van Carmen in zijn armen heeft genomen: "Ma Carmen adore!". Mijn geliefde Carmen!

1.

Wat voor soort vrouw is Carmen?

Een vrouw die gebruikt maakt van haar lichaam en andere vrouwelijke kanten.

2. Hoe zie je dit terug in haar kostuum? Ga zowel in op de direct zichtbare als de eventuele symbolische aspecten. Ze heeft minder kleren aan dan een normaal vrouwelijk persoon die over straat lo opt. 3. Verklaar waarom critici geen goed woord over hadden voor de hoofdpersoon Carmen. Omdat ze eigenlijk een beetje te veel van zich liet zien als vrouw zijnde ( slet ).

4. Het eerste fragment bevat de beroeme openingsaria van Carmen. De Habaner a ("L'amour est un oiseau rebelle..."). Wat is het verschil tussen een aria en e en recitatief? Een recitatief is een gezongen tekst met een verhalend karakter. In een aria kri jgen de zangers de kans alle mogelijkheden van hun stem te laten horen.

Hieronder zie je een gedeelte van de tekst uit deze aria. Lamour est un oiseau rebelle Que nul ne peut apprivoiser, Et cest bien in vain quon lappelle Sil lui convient de refuser. Loiseau que tu croyais surprendere Battit daile et senvola. Lamour est loin, tu peux lattendre. Tu ne lattends pas, il est l. De liefde is als een rebelse vogel, Die niemand kan temmen. En je m tevergeefs roepen Als t m niet uitkomt, verschijnt hij niet .. De vogel die je dacht gevangen te hebben Slaat zijn vleugels uit en vliegt weg. De liefde blijft weg, je wacht en wacht. En als je er niet op rekent, is het er.

5.

Hoe denkt Carmen over de liefde als je bovenstaand fragment leest?

Ze vind dat niemand liefde kan tegen houden en je liefde niet kan tegen gaan. Al s je het er is dan is het er.

Bizet hielp zelf actief mee bij het schrijven van het libretto (het operaverhaal ), waarvan uiteindelijk gebleken is dat het een van de muzikaal en dramatisch st erkste operas uit het wereldrepertoire. De librettisten (schrijvers van het opera verhaal) slaagden erin de enthousiaste componist af te remmen, toen hij een aant al overbodige details uit de novelle wilde overnemen. Zij kenden de eisen die he t theater stelde aan lengte en structuur van een opera, en zij hebben Bizet waar schijnlijk behoed voor een opera van Wagneriaanse lengte, waarbij het publiek na vele uren gapend het theater zou hebben verlaten. De librettisten hebben enkele belangrijke onderdelen aan het verhaal toegevoegd. Het betreffen onder andere d e kleurige massascnes en het uitbreiden van de kleine rol van de picador Lucas to t de veel grotere rol van de toreador Escamillo. Die kon zo als rivaal van Don J ose fungeren. Nog belangrijker was dat zij het verhaal een romantisch tintje gav en door van Don Jose meer een slachtoffer van Carmen te maken. Hierdoor werd hij meteen veel sympathieker dan de bandiet in Mrimes novelle. Die ontwikkeling werkt e natuurlijk weer nadelig uit voor het karakter van Carmen.

6. Naast de tegenpolen Don Jose en Escamillo, introduceerden de librettiste n ook een tegenpool voor Carmen. Wie? En waaruit blijkt dit?

Michala de absolute tegenpool is van Carmen dat blijkt uit het tweede bedrijf.

7.

Bij wie ligt jouw sympathie in dit stuk? Waarom?

nog steeds bij carmen, het blijkt uit het stuk dat het nog steeds een sterke vro uw is.

Ook de opera Ada, geschreven door Verdi heeft een tragisch liefdesverhaal. Een Eg yptische legeraanvoerder, Radames, wordt verliefd op Aida, een prinses van Nubi, een deel van het koninkrijk Ethiopi, en slavin van de Egyptische prinses Amneris. Hun liefde mag en kan niet bestaan. Aida en Radames worden vermoord en samen in n graf begraven. Amneris beindigt de oorlog met Nubi. Aida zorgt voor veel oproer i n Egypte als ze weer opstaat uit de dood. Bekijk fragment 4 en 5.

8. De muziek in fragment 4 herken je waarschijnlijk wel, net als misschien sommige fragmenten uit Carmen. Waar ken je deze melodie van? n.v.t.

9. Als je naar n van deze 2 operas zou moeten/mogen, welke zou jij dan kiezen en waarom? De eerste vrolijke opera met kleuren en blije mensen, daar is geen droevige muzi ek.

In 2000 ging op Broadway de musical Ada in premire. De musical werd geproduceerd d oor Disney, met muziek van Elton John en songteksten van Tim Rice. Ook in Nederl and kwam deze musical op de planken. Bekijk de fragmenten 6 en 7.

10. Wat voor verschillen zijn er tussen de opera Ada en de musical? En wat zi jn de overeenkomsten? Zoek eventueel ook op internet. De droevige muziek speelt in een grote rol in de opera.

11.

Wat spreekt je meer aan, de opera of de musical? Waarom?

De musical, is vrolijker en word meer in gezegd ik krijg dan een beter beeld wat de acteurs willen zeggen.

12. Wat vind je er van dat Disney van Verdis opera een musical heeft gemaakt? Ik vind een heel goed idee het is een nieuwe frisse kijk op een verouderde opera .

13.

Leg uit hoe operette een brug gevormd heeft van opera naar musical.

Het begon met opera en de muziek hebben ze omgezet op vrolijke deuntjes.

http://www.youtube.com/watch?v=hxSlgwt3dfw&feature=related http://www.youtube.com/watch?v=5MtHSp5DsoQ&feature=related http://www.youtube.com/watch?v=SLOE1S2E5_Q&feature=related Het verschil tussen de Aria en het Recitatief Aria: heeft een lied karakter, is persoonlijk dramatisch, heeft een duidelijke vormbou w (vaak symmetrisch, liedvormen b.v. ABA, het tweede A gedeelte wordt vaak versi erd door de solozanger), de dramatiek van de melodie staat voorop, zang en instr umentatie vormen een muzikale eenheid en versterken elkaar.

Recitatief: heeft een verhalend karakter (plot), vaak minder dramatisch, geen liedkarakter, tekst staat centraal en de muziek wordt bij de tekst gecomponeerd, geen vaste vo rm, de vorm wordt bepaald door de tekst, de begeleiding is zeer sober en onderge schikt aan de zang.