‫درس اوّل‪ :‬بینای مهربان‬

‫پاسخ صحیح را با عالمت (‪ )‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ُ‬
‫‪ -1‬آیة شریفة‪َ « :‬و ه َو َمعکم أینما کنتم» کدامیک از موضوعات زیر را تأیید میکند؟‬
‫‪ ‬ب) خداوند همیشه ناظر بر کارهای ما است‪.‬‬ ‫الف) خداوند‪ ،‬همواره یار ضعیفان و مظلومان است‪.‬‬
‫د) یاد خدا‪ ،‬دلهای مردم را آرام میکند‪.‬‬ ‫ج) انسان‪ ،‬همیشه لطف خداوند را فراموش میکند‪.‬‬

‫‪ -2‬انسانها‪ ،‬با انجام کدام کارها‪ ،‬گاهی خود را از حفاظت خداوند محروم میکنند؟‬
‫د) بد اخالقی با مردم‬ ‫ج) بد زبانی و فحّاشی‬ ‫ب) دروغگویی‬ ‫‪ ‬الف) خطا و گناهان‬

‫‪ -3‬نعمتهای ارزشمند خداوند‪ ،‬چه فایدهای برای انسان دارند؟‬

‫ب) رابطهاش را با خدا محکمتر میکنند‪.‬‬ ‫الف) به زندگیاش نظم و آرامش میبخشند‪.‬‬
‫‪ ‬د) راه رسیدن به رستگاری را برایش هموار میکنند‪.‬‬ ‫ج) موجب راحت شدن زندگی در این دنیا میشوند‪.‬‬

‫‪ -4‬نعمت های خداوند که سبب برتری انسان بر موجودات دیگر شده است‪ ،‬بیش از همه نشانة چیست؟‬
‫د) اهمّیّت انسان‬ ‫‪ ‬ج) محبّت خدا به انسان‬ ‫ب) تواناییهای انسان‬ ‫الف) قدرت خدا‬

‫‪ -5‬شُکر نعمت چیست؟‬

‫ب) دوری از اسراف در نعمتها‬ ‫‪ ‬الف) استفادة صحیح و به جا از نعمت‬
‫د) کمک به نیازمندان و مستمندان‬ ‫ج) استفاده از نعمتها به جای ذخیره کردن آنها‬

‫َ َّ ُ‬ ‫َ َ ُ‬ ‫َ‬
‫‪ -6‬با توجّه به آیة شریفة‪« :‬ل ِئن شکرتم ألز یدنکم» شکرگزاری از نعمتهای خداوند موجب چه رویدادی برای انسان میشود؟‬
‫د) خشنودی در زندگی‬ ‫ج) موفّقیّت در کارها‬ ‫‪ ‬ب) زیاد شدن نعمتها‬ ‫الف) رضای خداوند‬

‫جاهای خالی جمله را با کلمه های مناسب پر کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬خداوند ‪ . . . . . . . .‬است و از حال همه خبر دارد‪( .‬مهربانترین)‬

‫‪ -2‬گاهی انسان ها با ‪ . . . . . . . . . . .‬یا سهل انگاری و یا حتّی از سر ‪ . . . . . .‬دچار حادثه میشوند‪( .‬بی دقّتی‪ /‬نادانی)‬
‫‪ -3‬خداوند مهربان‪ ،‬با بذل نعمت های ارزشمند‪ ،‬راه رسیدن به ‪ . . . . . . . . .‬را برای انسان هموار ساخته است‪( .‬رستگاری)‬
‫‪ -4‬نعمت های خداوند‪ ،‬هرکدام‪ ،‬نشانه ای از ‪ . . . . . . . .‬خدا به انسان است‪( .‬محبّت)‬
‫‪ -5‬کودک‪ ،‬وقتی بزرگ میشود یاد می گیرد که به ‪ . . . . . . . . . .‬احترام بگذارد‪( .‬حقوق دیگران)‬
‫‪ -6‬استفادة ناصحیح از نعمتها‪ . . . . . . . . . . . . ،‬در برابر خداوند است‪( .‬ناسپاسی)‬

‫‪1‬‬
 ‫صحیح یا غلط بودن هر یک از عبارتهای زیر را با عالمت ‪ ‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬چون خداوند همة ما را بسیار دوست دارد‪ ،‬از ما و تمامی آفریدههایش به خوبی مواظبت میکند‪( .‬ص)‬
‫‪ -2‬افراد با اشتباهات یا گناهانی که مرتکب میشوند‪ ،‬خودشان را از حفاظت خداوند محروم میکنند‪( .‬ص)‬
‫‪ -3‬خداوند مهربان‪ ،‬انسان را بر برخی از موجودات برتری داده است‪( .‬غ)‬
‫‪ -4‬بدون نعمتهای خداوند‪ ،‬زندگی برای انسان‪ ،‬سخت و دشوار خواهد بود‪( .‬ص)‬
‫‪ -5‬خداوند مهربان ما را طوری آفریده است که به مرور‪ ،‬میتوانیم کارهای خوب را یاد بگیریم‪( .‬ص)‬

‫به سؤاالت زیر‪ ،‬پاسخ کوتاه بدهید‪.‬‬

‫‪ -1‬شُکر زبانی چیست؟ (پاسخ‪ :‬وقتی کسی در انجام کاری به ما کمک میکند‪ ،‬به او میگوییم‪« :‬متشکّرم» و یا در حقّ او دعایی‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫میکنیم‪ .‬در برابر نعمتهای خداوند نیز گاهی به زبان میگوییم‪« :‬ال َحمد ِلله» این سادهترین نوع تشکّر است که به آن‬
‫«شُکر زبانی» گفته میشود‪.‬‬

‫‪ -2‬حضرت امام جعفر صادق (ع) دربارة «شکر نعمت» چه فرمودهاند؟ (پاسخ‪ :‬شُکر نعمت آن است که از آنچه خداوند حرام‬
‫کرده است‪ ،‬دوری کنی)‪.‬‬

‫‪ -3‬نشانه های محبّت خداوند به انسان کدامند؟ (پاسخ‪ :‬خداوند مهربان‪ ،‬انسان را بر سایر موجودات جهان برتری داده و با بذل‬
‫نعمت هایی ارزشمند‪ ،‬راه رسیدن به رستگاری را برای او هموار ساخته است؛ نعمتهایی که هرکدام‪ ،‬نشانهای از محبّت‬
‫خداوند به انسان است و بدون آنها‪ ،‬زندگی برای او بسیار سخت و دشوار خواهد بود)‪.‬‬

‫‪ -4‬خداوند مهربان‪ ،‬چگونه انسان را در مسیر رشد‪ ،‬هدایت میکند و آموزش میدهد؟ (پاسخ‪ :‬خداوند مهربان ما را طوری‬
‫آفریده است که به مرور می توانیم کارهای خوب را یاد بگیریم و انجام دهیم و کارهای بد را بشناسیم و از آنها دوری کنیم)‪.‬‬

‫الراح َ‬ ‫َ َ َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬

‫مین» چه پیامی برای ما دارد؟ (پاسخ‪ :‬خداوند مهربانترین است و از حال‬ ‫‪ -5‬آیة شریفة‪« :‬و الله خ ُیر ح ِافظا و هو أرحم َّ ِ‬
‫همه خبر دارد‪ .‬او چون همة ما را بسیار دوست دارد‪ ،‬از ما و تمامی آفریدههایش به خوبی مواظبت میکند)‪.‬‬

‫‪ -6‬انسان ها چگونه و چرا از حفاظت خداوند محروم میشوند؟ (پاسخ‪ :‬گاهی انسان ها با بی دقّتی یا سهل انگاری و یا حتّی از‬
‫سر نادانی دچار حادثه می شوند‪ .‬در حقیقت این افراد با اشتباهات یا گناهانی که مرتکب میشوند‪ ،‬خودشان را از حفاظت‬
‫خداوند محروم میکنند)‪.‬‬

‫‪ -7‬به جز شُکر زبانی‪ ،‬چگونه میتوانیم از خداوند تشکّر کنیم؟ (پاسخ‪ :‬استفادة صحیح و به جا از نعمت‪ ،‬شکر نعمت است)‪.‬‬

‫‪ -8‬چگونه ممکن است کسی از خداوند در برابر نعمت هایی که به او ارزانی داشته ناسپاسی کند؟ (پاسخ‪ :‬استفادة ناصحیح از‬
‫نعمتها‪ ،‬ناسپاسی در برابر خداوند است)‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ -9‬شُکر زبانی چگونه است؟ (پاسخ‪ :‬وقتی کسی در انجام کاری به ما کمک میکند‪ ،‬به او میگوییم متشکرم و یا در حقّ او‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫دعایی میکنیم‪ .‬در برابر نعمتهای خداوند نیز گاهی به زبان میگوییم‪« :‬ال َحمد ِلله»‪ .‬این سادهترین نوع تشکّر است که به‬
‫آن شُکر زبانی گفته میشود)‪.‬‬

‫درس دوم‪ :‬استعانت از خداوند‬

‫پاسخ صحیح را با عالمت (‪ )‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬هدف بهلول از سؤاالتی که از هارون پرسید چه بود؟‬

‫الف) چون نمی خواست از هارون چیزی بگیرد‪ ،‬کارهایی را درخواست کرد که در توان هارون نبود‪.‬‬
‫ب) بهلول‪ ،‬همیشه با هارون شوخی میکرد و قصدش این بود که کمی فضای مجلس را شاد کند‪.‬‬
‫‪ ‬ج) می خواست به هارون و اطرافیانش بفهماند که به جز خداوند‪ ،‬هیچکس قادر به برآوردن خواستهها نیست‪.‬‬
‫د) می خواست هارون را در مقابل اطرافیانش خجالت زده و شرمگین سازد تا به خود مغرور نباشد‪.‬‬

‫َ َ َ‬ ‫َ َ ُ‬
‫عبد َو إیاک نستعی ُن» به کدامیک از موارد زیر اشاره دارد؟‬
‫‪ -2‬آیة شریفة‪« :‬إیاک ن ُ‬
‫‪ ‬ب) یگانه پرستی و طلب یاری‪ ،‬فقط از خداوند‬ ‫الف) پرستیدن خداوند بزرگ و دوری از شیطان‬
‫د) یاری گرفتن از خدا در مشکالت و دعا به درگاه او‬ ‫ج) دوستی با بندگان خوب و حرکت در راه راست‬

‫أتو ُکم من َفورهم ه َذا ُیمدد ُکم َر َّب ُکم ب َخم َسة ءاآلف م َن ال َمآلئ َکة ُم َس ِّو َ‬
‫مین»‬ ‫‪ -3‬با توجّه به آیة شریفة‪َ « :‬بلی إن َتصب ُروا َو َت َّتـ ُقوا َو َی ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫خداوند در چه شرایطی انسانها را یاری میکند؟‬
‫د) با یکدیگر متّحد باشند‪.‬‬ ‫‪ ‬الف) صبر و تقوا داشته باشند‪ .‬ب) به درگاه او دعا کنند‪ .‬ج) با انصاف و خوب باشند‪.‬‬

‫َ ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َ‬
‫‪ -4‬کدام گزینه‪ ،‬پیام آیة شریفة‪َ « :‬و قال َر ُّبکم اد ُ‬
‫عونی أست ِجب لکم» میباشد؟‬
‫ب) خداوند دستوراتش را به پیامبران داده که به ما برسانند‪.‬‬ ‫الف) خداوند برای ما دستوراتی فرستاده که دین نام دارد‪.‬‬
‫د) برای مستجاب شدن دعاها‪ ،‬باید از گناهان دور باشیم‪.‬‬ ‫‪ ‬ج) شرط پذیرفته شدن خواستهها و نیازها‪ ،‬دعاست‪.‬‬

‫‪ -5‬با دقّت در آیات گرانقدر قرآن کریم دربارة دعا کردن‪ ،‬کدام گزینة زیر صحیح می باشد؟‬
‫الف) دعای هیچ یک از بندگان مستجاب نمیشود مگر اینکه برای درخواستش اصرار زیاد داشته باشد‪.‬‬
‫ب) خداوند بزرگ فقط در زمانهایی مشخّص‪ ،‬دعاهای بندگانش را میشنود و آنها را مستجاب میکند‪.‬‬
‫ج) برای برآورده شدن دعاها و نیازها‪ ،‬شخص دعا کننده اصالً نباید به هیچ گناهی آلوده شده باشد‪.‬‬
‫‪ ‬د) دعای هیچیک از بندگان نزد خداوند پنهان نمی ماند و او درخواست کسی را بی پاسخ نمیگذارد‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ -6‬خداوند با چه صالحدیدی‪ ،‬برخی از دعاهای ما را مستجاب نمیکند؟‬
‫‪ ‬الف) او بهتر از هر کس دیگری از سود و زیان ما آگاه است‪.‬‬
‫ب) برآورده شدن برخی دعاها‪ ،‬موجب ضرر و زیان مردم میشود‪.‬‬
‫ج) استجابت برخی خواستهها موجب دوری فرد از خدا میشود‪.‬‬
‫د) اگر فوراً مستجاب شود‪ ،‬آن فرد دوباره خدا را فراموش خواهد کرد‪.‬‬

‫جاهای خالی جمله را با کلمههای مناسب پر کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬ما در هر شبانه روز دست کم ده مرتبه ‪ . . . . . . . .‬را میخوانیم‪( .‬سورة حمد)‬

‫‪ -2‬خداوند بدون آنکه ‪ . . . . . . . .‬داشته باشد می تواند به همه یاری برساند‪( .‬نیازی)‬
‫‪ -3‬منظور خداوند از یاری او توسّط ما بندگان‪ . . . . . . . . . . . ،‬اوست‪( .‬یاری دین)‬
‫‪ -4‬خداوند به کسانی که دین او را یاری کنند ‪ . . . . . . . .‬و ‪ . . . . . . . .‬داده است‪( .‬وعدة یاری‪ /‬کمک قطعی)‬
‫‪ -5‬اگر دعا و خواستة ما مستجاب نشود‪ ،‬خداوند چیزی را که ‪ . . . . . . . . . . . . . . .‬است به ما میدهد‪( .‬مفیدتر و مناسب تر)‬
‫‪ -6‬یکی از بهترین حالتهایی که دعا در آن مستجاب میشود ‪ . . . . . . . . . . .‬است‪( .‬هنگام نماز)‬
‫‪ -7‬در حال نماز و عبادت که انسان به خدا توجّه بیشتری دارد‪ ،‬خداوند نیز با ‪ . . . . . .‬بیشتری با او رفتار میکند‪( .‬لطف و رحمت)‬

‫صحیح یا غلط بودن هر یک از عبارتهای زیر را با عالمت ‪ ‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬ما نمیتوانیم تمام نیازهای زندگی خود را به تنهایی برطرف کنیم‪( .‬ص)‬
‫‪ -2‬صبر و ا یستادگی در برابر مشکالت و توبه و پشیمانی مسلمانان در جنگ اُحُد‪ ،‬آنها را شایستة پیروزی کرد‪( .‬ص)‬
‫‪ -3‬دعا به درگاه خدا‪ ،‬تنها زمانی الزم است انسان‪ ،‬گرفتار مشکالت باشد‪( .‬غ)‬
‫‪ -4‬ما برای حلّ مشکالت خود‪ ،‬نیازمند یاری دیگران هستیم‪( .‬ص)‬
‫‪ -5‬انجام واجبات و ترک محرّمات‪ ،‬به یاری دین خدا ارتباطی ندارد و وظیفهای شخصی است‪( .‬غ)‬
‫‪ -6‬یاری دین خدا نزد او آنچنان ارزشمند است که آن را یاری خودش دانسته است‪( .‬ص)‬
‫‪ -7‬خداوند‪ ،‬تنها دعای برخی بندگان خاص خود را برآورده میسازد‪( .‬غ)‬
‫‪ -8‬نمازگزار در بخش های مختلفی از نماز‪ ،‬با خدا سخن میگوید و از او یاری میطلبد‪( .‬ص)‬

‫به سؤاالت زیر‪ ،‬پاسخ کوتاه بدهید‪.‬‬

‫‪ -1‬چگونه می توانیم یاری خداوند را بیش از پیش به دست آوریم؟ (پاسخ‪ :‬اگر ما بتوانیم در برابر مشکالت و سختیها صبر کنیم‬
‫و در هر موقعیّتی‪ ،‬از گناهان دوری کنیم‪ ،‬خداوند بیش از پیش‪ ،‬یاری خود را نصیب ما خواهد کرد)‪.‬‬

‫‪ -2‬چرا مشرکان مکّه که به قصد نابودی مسلمانان در جنگ اُحُد‪ ،‬عازم مدینه شده بودند‪ ،‬از وحشت پا به فرار گذاشتند؟ (پاسخ‪:‬‬
‫خداوند در آیه ای فرمود که در صورت داشتن صبر و تقوا‪ ،‬مسلمانان را یاری خواهد کرد و این خبر‪ ،‬به آنها چنان روحیهای‬
‫بخشید که حتّی زخمی ها هم برای نبرد از مدینه به راه افتادند و مشرکان مکّه گمان کردند که لشکری تازه نفس به سراغشان‬
‫آمده است)‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ -3‬ما چگونه می توانیم خداوند را یاری کنیم؟ (پاسخ‪ :‬با جهاد در راه خدا‪ ،‬دفاع از دین با جان و اموالمان و با عمل به دستورات‬
‫خداوند در انجام واجبات و ترک محرّمات‪ ،‬در واقع خداوند را یاری کردهایم و موجب ثبات و پایداری دین او شدهایم)‪.‬‬

‫‪ -4‬با توجّه به آیة ‪ 7‬سورة مبارکة محمّد (ص)‪ ،‬خداوند چگونه در این دنیا به مؤمنانی که او را یاری کنند پاداش میدهد؟ (پاسخ‪:‬‬
‫ای کسانی که ایمان آوردهاید‪ ،‬اگر خدا را یاری کنید‪ ،‬خدا نیز شما را یاری می کند و قدمهایتان را استوار میکند)‪.‬‬

‫‪ -5‬چرا برخی از دعاهای ما مستجاب نمیشوند؟ (پاسخ‪ :‬گاهی اوقات از خداوند چیزهایی را درخواست میکنیم که به مصلحتمان‬
‫نیست‪ .‬خداوند که از هرکس دیگری از سود و زیان ما آگاه است‪ ،‬به جای خواستة ما‪ ،‬چیزی را که مفیدتر و مناسبتر است‬
‫به ما میدهد)‪.‬‬

‫‪ -6‬رسول خدا (ص) دربارة دعاهایی که مستجاب نمیشوند و در عین حال از بین نمیروند چه فرمودهاند؟ (پاسخ‪ :‬رسول خدا‬
‫(ص) دربارة اینگونه دعاها میفرمایند‪ :‬هیچ مسلمانی خدا را نمیخواند مگر اینکه دعایش یا در همین دنیا مستجاب میشود‬
‫یا خداوند آن را برایش در روز قیامت ذخیره میکند و یا در برابر آن دعا‪ ،‬بخشی از گناهانش را میآمرزد)‪.‬‬

‫درس سوم‪ :‬تلخ یا شیرین‬

‫پاسخ صحیح را با عالمت (‪ )‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬چه فکری‪ ،‬زیرک را از قصر به بازار شهر کشانده بود؟‬

‫الف) برای فهمیدن پاسخ این سؤال که بر سر پادشاه قبلی آنجا چه آمده است‪.‬‬
‫ب) از رفتارهای مرموز درباریان با یکدیگر سر در نمیآورد و به دنبال جواب بود‪.‬‬
‫‪ ‬ج) به دنبال یافتن هدف زندگی و نتیجهای بود که سرانجام در انتظارش بود‪.‬‬
‫د) به کسی اعتماد نداشت‪ ،‬پس کسی را میخواست تا او را از اتّفاقات باخبر کند‪.‬‬

‫‪ -2‬چه اندیشه ای سبب شد تا زیرک برای خود در جزیره قصری بسازد؟‬

‫الف) میدانست که نمیتواند مثل قبل‪ ،‬باز هم در سختی زندگی کند‪.‬‬
‫‪ ‬ب) با تحقیق کاملی‪ ،‬از قبل برای عاقبت خود چاره اندیشی کرده بود‪.‬‬
‫ج) چون پیرمرد تنها دوستش بود‪ ،‬باید به حرفهای او عمل میکرد‪.‬‬
‫د) میخواست برای فرار از دست مأموران حکومتی به آنجا پناه ببرد‪.‬‬

‫‪ -3‬داستان زیرک و عاقبت اندیشی او به کدامیک از موارد زیر شباهت بیشتری دارد؟‬
‫‪ ‬الف) مؤمنانی که هر روز به یاد قیامت و حساب و کتاب اعمالشان هستند‪.‬‬
‫ب) گناهکارانی که به درگاه خداوند میآیند و توبه میکنند‪.‬‬
‫ج) کسانی که در آخرین لحظات زندگی خود‪ ،‬از خواب بیدار میشوند‪.‬‬
‫د) جوانانی که عمر خود را بیهوده و بینتیجه تلف میکنند‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ -4‬غرق نشدن زیرک در خوشیها و تحمّل سختیهای فراوان برای ساختن یک قصر در جزیره‪ ،‬به خاطر کدام طرز فکر بود؟‬
‫ب) پند پذیری از دیگران‬ ‫الف) عاقبت اندیشی‬
‫‪ ‬د) بی هدف ندانستن زندگی‬ ‫ج) بی اعتمادی به درباریان‬

‫‪ -5‬کدامیک از گزینههای زیر‪ ،‬بیش از همه‪ ،‬در داستان زیرک و زندگی ما مشترک است؟‬
‫ب) دوستی افراد با پیران با تجربه و خردمند‪.‬‬ ‫‪ ‬الف) نیاز به راهنما برای گم نکردن مسیر‬
‫د) تحقیق و درک این نکته که زندگی‪ ،‬کوتاه است‪.‬‬ ‫ج) دوری از خوشگذرانیهای موقّتی‬

‫‪ -6‬غافلگیر شدن زیرک و پادشاهان قبل از او در نیمه شب بوسیلة نگهبانان قصر‪ ،‬به کدام گزینه شباهت بسیاری دارد؟‬
‫‪ ‬ب) فراموش کردن مرگ و روی آوردن به خوشیها‬ ‫الف) از یاد بردن خداوند و غرق شدن در گناهان‬
‫د) پیروی از خواستههای نفسانی و شیطان‬ ‫ج) نادیده گرفتن هشدارها و سخنان پیامبران‬

‫جاهای خالی جمله را با کلمههای مناسب پر کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬وضعیت ما هنگام ‪ . . . . . . . . . .‬با انسانهای دیگر متفاوت است‪( .‬هنگام رفتن از این دنیا)‬
‫‪ -2‬کسانی که فرشتگان جانشان را در حالی که پاکند میستانند به آنها میگویند‪( . . . . . . . . :‬درود بر شما)‬
‫‪ -3‬فرشتگان هنگام گرفتن جان گناهکاران به آنها میگویند‪ . . . . . . . . . :‬را بچشید‪( .‬عذاب سوزان)‬
‫‪ -4‬کوتاه بودن ‪ . . . . . . . . .‬زیرک‪ ،‬مانند کوتاه بودن عمر و زندگی ماست‪( .‬زمان پادشاهی)‬

‫صحیح یا غلط بودن هر یک از عبارتهای زیر را با عالمت ‪ ‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬با توجّه به شباهت های فراوان میان زندگی ما و داستان زیرک‪ ،‬میتوان گفت‪ :‬این داستان تنها یک قهرمان ندارد‪( .‬ص)‬
‫‪ -2‬فرشتگان به همه در قیامت خوش آمد میگویند و به سوی بهشت دعوت شان میکنند‪( .‬غ)‬
‫‪ -3‬ما نیز مانند زیرک که در قصری که خودش ساخته بود زندگی میکرد‪ ،‬در آخرت‪ ،‬نتیجة اعمال خوب خود را میبینیم‪( .‬ص)‬
‫‪ -4‬چون یک بار به این دنیا میآییم‪ ،‬برای خوشبختی نیازمند راهنمایی پیامبران هستیم‪( .‬ص)‬

‫به سؤاالت زیر‪ ،‬پاسخ کوتاه بدهید‪.‬‬

‫‪ -1‬کسانی که در زندگی خود به خدا و پیامبرانشان ایمان دارند چه شباهتی به داستان زیرک دارند؟ (پاسخ‪ :‬کسانی که در‬
‫زندگی خ ود به خدا و پیامبرانشان ایمان دارند و به فکر زندگی پس از مرگ هستند‪ ،‬مانند پادشاه زیرکاند که رفتن از شهر‪،‬‬
‫هیچ ترسی برایش نداشت؛ زیرا که میدانند در زندگی جدید خود نیز در آرامش و راحتی به سر خواهند برد)‪.‬‬

‫‪ -2‬چرا کافران و بدکاران اصالً دوست ندارند از این دن یا بروند؟ (پاسخ‪ :‬امّا کافران و بدکارانی که تمام زندگی خود را به‬
‫خوشگذرانی و تفریح در دنیا میگذرانند‪ ،‬اصالً دوست ندارند از این دنیا بروند؛ زیرا میدانند که مرگ برای آنها به معنای‬
‫پایان خوشیها و سرآغاز سختی هاست)‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫َ‬ ‫ُ ُ َ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫ٌ ََ ُ‬ ‫َ‬ ‫َُ َ‬ ‫َ َ َّ ُ‬
‫‪ -3‬با توجّه به آیة شریفة‪« :‬الذی َن تت َوفاهم ال َمآلئکة ط ِّیبی َن َی ُقو ُلون َسلم علیکم ادخلوا الجنة ب َما کنتم تع َم ُ‬
‫لون» چرا فرشتگان‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الهی به انسانهای پاک پس از مرگشان خوش آمد میگویند و آنها را به بهشت دعوت میکنند؟ (پاسخ‪ :‬همان کسانی که‬
‫فرشتگان جانشان را در حالی که پاکند میستانند‪ ،‬به آنها میگویند‪ :‬درود بر شما؛ به پاداش آنچه انجام میدادید به بهشت‬
‫وارد شوید)‪.‬‬

‫ُ َ ُ ُ َ‬
‫وه ُهم َو أدب َار ُهم َو ُذو ُقوا َعذ َ‬ ‫َ َ َ َّ َّ َ َ َ ُ َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اب ال َحر ِیق»‬ ‫آلئکة َیضر بون وج‬
‫ِ‬ ‫‪ -4‬با توجّه به آیة شریفة‪َ « :‬و لو تری إذ یتوفی الذین کفروا الم‬
‫ِ‬
‫فرشتگان الهی با گناهکاران هنگام مرگشان‪ ،‬چگونه رفتار میکنند؟ (پاسخ‪ :‬و اگر میدیدی هنگامی که فرشتگان جان‬
‫کافران را میگیرند‪ ،‬به صورت و پشتهایشان میزنند و میگویند‪ :‬عذاب سوزان را بچشید)‪.‬‬

‫درس چهارم‪ :‬عبور آسان‬

‫پاسخ صحیح را با عالمت (‪ )‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬پیامبر رحمت (ص) علّت عذاب و ناراحتی جوان در حال مرگ را چه چیزی تشخیص دادند؟‬
‫د) اذیّت و آزار مردم‬ ‫‪ ‬ج) رنجش مادرش از او‬ ‫ب) دوری از انسان های خوب‬ ‫الف) انجام گناهان بسیار‬

‫‪ -2‬علّت نارضایتی مادر از جوانش که در آخرین لحظات زندگی در حال عذاب کشیدن بود‪ ،‬چه بود؟‬
‫ب) داشتن دوستان گناهکار و بی خدا‬ ‫‪ ‬الف) شکستن دل او توسّط پسرش‬
‫د) انجام گناهان بزرگ‪ ،‬بدون ترس از خداوند‬ ‫ج) بیتوجّهی به خواستههای او‬

‫‪ -3‬جوان در حال مرگ چگونه مادر خویش را آزرده ساخته بود؟‬

‫ب) خواستههای مادرش را انجام نمیداد‪.‬‬ ‫الف) به نصایح مادرش بیتوجّه بود‪.‬‬
‫‪ ‬د) با تندی با او سخن میگفت و احترامش را نگه نمیداشت‪.‬‬ ‫ج) با دوستان بدی معاشرت میکرد‪.‬‬

‫‪ -4‬پیامبر اسالم (ص) از مادر جوان در حال مرگ چه سؤالی پرسیدند؟‬

‫‪ ‬ب) از پسرت ناراضی هستی‪ ،‬همینطور است؟‬ ‫الف) چرا زودتر از این مرا خبر نکردید؟‬
‫د) آیا کسی نبود که احکام دین را به او بیاموزد؟‬ ‫ج) آیا به درستی او را تربیت کردهاید؟‬

‫‪ -5‬رسول خدا (ص) پس از شنیدن حرفهای مادر دربارة جوان در حال مرگش‪ ،‬به او چه فرمودند؟‬
‫ب) تنها خدا میتواند او را بیامرزد‪.‬‬ ‫الف) آیا او را میبخشی؟‬
‫‪ ‬د) از او راضی شو‪.‬‬ ‫ج) از من کاری ساخته نیست‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫‪ -6‬جوان گناهکار‪ ،‬پس از بخشیده شدن توسّط مادرش‪ ،‬در آخرین لحظات عمرش چه گفت؟‬
‫الف) ای پیامبر خدا اگر شما نمیآمدید‪ ،‬من مانند گناهکاران از این دنیا میرفتم‪.‬‬
‫ب) ای پیامبر رحمت‪ ،‬وجود شما سبب شد تا مادرم کارهای زشت من را ببخشد و من آمرزیده شوم‪.‬‬
‫‪ ‬ج) یا ر سول اهلل‪ ،‬آن دو موجود ترسناک رفتند و حاال دو فرشتة زیبا و خندان به سوی من می آیند‪.‬‬
‫د) ای فرستادة خدا‪ ،‬برای من دعا کنید که اکنون به دعای خیر شما بسیار نیازمند هستم‪.‬‬

‫‪ -7‬مقصود امام سجّاد (ع) از سفری که برای آن توشهای آماده کرده بودند چه بود؟‬
‫ب) سفر از مادّیات به معنویّات‬ ‫‪ ‬الف) سفر مرگ‬
‫د) سفر حج‬ ‫ج) سفری برای کمک به نیازمندان‬

‫‪ -8‬رسول خدا در پاسخ مادر سعد بن معاذ چه فرمودند؟‬

‫الف) تنها کسی که از بهشتیان خبر دارد خداوند است‪ ،‬نه مردم‪.‬‬
‫ب) اگر سعد به مادرش احترام بیشتری میگذاشت اکنون در بهشت بود‪.‬‬
‫‪ ‬ج) اینقدر با اطمینان سخن مگو‪ ،‬سعد اکنون در قبر عذاب میکشد‪.‬‬
‫د) ابتدا باید پاسخگوی گناهانش باشد و بعد به بهشت خواهد رفت‪.‬‬

‫‪ -9‬علّت فشار قبر سعد بن معاذ به فرمودة پیامبر اسالم (ص) چه بود؟‬
‫ب) خیانت در امانت هایی که به او سپرده بودند‪.‬‬ ‫‪ ‬الف) بد اخالقی با خانوادهاش در خانه‬
‫د) دشمنی با پیامبر اسالم (ص) و آزار ایشان‪.‬‬ ‫ج) بی توجّهی به دستورات دینی و واجباتش‬

‫‪ -10‬انجام چه کارهایی سبب میشود که پاداش بزرگ خداوند در هنگام رفتن از این جهان نصیب ما شود؟‬
‫الف) خوش رفتاری با مردم و دوری کردن از آزار و اذیّت ضعیفان و افرادی که توان دفاع از خود را ندارند‪.‬‬
‫‪ ‬ب) انجام آنچه خداوند به آنها دستور داده و ترک هر چیزی که خداوند از انجام آنها نهی کرده است‪.‬‬
‫ج) کمک به نیازمندان و تأمین نیازهای مردم مستمند به صورتی پنهانی و دور از چشم دیگران‪.‬‬
‫د) بسیار به یاد مرگ بودن و شرکت در جهاد در راه خدا برای غلبه بر ستمگران و زورگویان‪.‬‬

‫جاهای خالی جمله را با کلمههای مناسب پر کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬برای عدّه ای از مردم‪ ، . . . . . . . . ،‬مانند رفتن به مراسم اهدای جایزه است‪( .‬مرگ)‬
‫‪ -2‬دعای پیامبر (ص) و ‪ . . . . . . . .‬سبب شد تا جوان در حال مرگ‪ ،‬آمرزیده شود‪( .‬رضایت مادر)‬
‫‪ -3‬مادر جوان گفت‪ :‬ای پیامبر خدا‪ ،‬او ‪ . . . . . . . . .‬است و من از او به خدا شکایت کردهام‪( .‬دلم را شکسته)‬
‫‪ -4‬دعای پیامبر (ص) و ‪ . . . . . . .‬کار خود را کرد و جوان گناهکار بخشیده شد‪( .‬رضایت مادر)‬
‫‪ -5‬جوان گناهکار‪ ،‬پس از بخشیده شدن‪ ،‬به ‪ . . . . . . . .‬و ‪. . . . . . . . . .‬گواهی داد و با لبخند‪ ،‬برای همیشه چشمانش را بست‪.‬‬
‫(یگانگی خدا‪ /‬پیامبری حضرت محمّد)‬
‫‪ -6‬حضرت امام سجّاد (ع) فرمودند‪ :‬سفری در پیش دارم که ‪ . . . . . . .‬آنرا آماده کردهام تا در جای امنی بگذارم‪( .‬توشه)‬
‫‪ -7‬حضرت امام سجّاد (ع) فرمودند‪ :‬باری که ‪ . . . . . . . . . . .‬در سفرم است‪ ،‬از دوش خود بر نمیدارم‪( .‬نجات دهندة من)‬
‫‪8‬‬
 ‫‪ -8‬به فرمودة حضرت امام صادق (ع)‪ ،‬صدقه دادن موجب نجات از ‪ . . . . . . . .‬و ‪ . . . . . . .‬بال است‪( .‬مرگ بد ‪ -‬هفتاد نوع)‬
‫‪ -9‬مادر سعد بن معاذ با دیدن رفتار پیامبر (ص) با پسرش گفت‪ :‬ای سعد ‪ . . . . . . . . .‬بر تو گوارا باد‪( .‬بهشت)‬
‫‪ -10‬خداوند به عیسی (ع) فرمود‪ :‬من به خاطر ‪ . . . . . . .‬این فرزند‪ ،‬پدرش را بخشیدم و او را از عذاب نجات دادم‪( .‬اعمال صالح)‬

‫صحیح یا غلط بودن هر یک از عبارتهای زیر را با عالمت ‪ ‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬همة مردم از روبرو شدن با مرگ وحشت دارند‪( .‬غ)‬

‫‪ -2‬چون مادر جوانی که در حال مرگ بود از او راضی نشد‪ ،‬پیامبر (ص) هم برایش دعا نکرد‪( .‬غ)‬
‫‪ -3‬پیامبر گرامی اسالم (ص) پس از بخشش مادر‪ ،‬برای آمرزیده شدن گناهان جوان دعا کردند‪( .‬ص)‬
‫‪ -4‬مادر جوان در حال مرگ‪ ،‬از فرزندش به خاطر بی احترامی و شکستن دلش ناراحت بود‪( .‬ص)‬
‫‪ -5‬جوان مسلمان به خاطر بیتوجّهی به نماز‪ ،‬در لحظة مرگ عذاب وجدان داشت و فریاد میزد‪( .‬غ)‬
‫‪ -6‬جوان گناهکار سرانجام با لبخندی که بر لب داشت برای همیشه چشمانش را بست‪( .‬ص)‬
‫‪ -7‬صدقه فقط کمک مالی نیست و هر نوع کمک به دیگران در راه خدا صدقه محسوب میشود‪( .‬ص)‬
‫‪ -8‬سعد بن معاذ اهل بهشت بود؛ به خاطر اینکه پیامبر (ص) در تشییع جنازهاش شرکت کرد و او را به خاک سپرد‪( .‬غ)‬
‫‪ -9‬حضرت علی (ع) سه ویژگی اخالقی بزرگ داشتند که سبب شده بود از مرگ هراسی نداشته باشند‪( .‬ص)‬
‫‪ -10‬فرزند مردی که عذاب میکشید به خاطر پناه دادن به یتیم و ساختن راه عبور مردم‪ ،‬سبب شد پدرش آمرزیده شود‪( .‬ص)‬

‫به سؤاالت زیر‪ ،‬پاسخ کوتاه بدهید‪.‬‬

‫‪ -1‬ابوذر در پاسخ به شخصی که از او پرسید چرا از مرگ میترسیم‪ ،‬چه گفت؟ (پاسخ‪ :‬شما دنیایتان را آباد کردهاید و آخرتتان‬
‫را خراب و ویران و معلوم است که دوست ندارید از آبادی به ویرانی بروید)‪.‬‬

‫‪ -2‬علّت وحشت جوان در حال مرگ و فریادهای او پس از به هوش آمدن چه بود؟ (پاسخ‪ :‬گویا در این لحظات پیش از مرگ‪،‬‬
‫چیزهایی را میدید که نمیتوانست آنها را به زبان بیاورد)‪.‬‬

‫‪ -3‬چرا پیامبر اسالم (ص) به دیدار جوان در حال مرگ رفتند؟ (پاسخ‪ :‬به پیامبر (ص) خبر دادند که جوان مسلمانی با وضعی‬
‫رقّت انگیز در حال جان دادن است‪ .‬اگر به خانه اش بیایید و برایش دعا کنید‪ ،‬شاید آسوده شود)‪.‬‬

‫‪ -4‬وقتی که جوان در حال مرگ‪ ،‬چهرة رسول خدا را دید چه گفت؟ (پاسخ‪ :‬با التماس و گریه گفت‪ :‬ای رسول خدا‪ ،‬کمکم کن‪.‬‬
‫بازهم آن دو موجود وحشتناک میآیند‪ .‬آنها میخواهند مرا با خود به دوزخ ببرند‪ .‬میدانم زمان مرگم فرا رسیده است‪ .‬به‬
‫فریادم برس و مرا از دست آنها رها کن)‪.‬‬

‫‪ -5‬مادر آن جوان‪ ،‬پس از شنیدن سخنان رسول خدا (ص) چه گفت؟ (پاسخ‪ :‬خدایا‪ ،‬به خاطر پیامبر گرامی تو او را بخشیدم‪ ،‬تو‬
‫هم او را ببخش)‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪ -6‬به فرمودة حضرت امام صادق (ع) پاداش کسی که پیوند خویش را با بستگانش محکم کند و با پدر و مادرش بسیار مهربان‬
‫و خوش اخالق باشد چیست؟ (پاسخ‪ :‬دشواریهای مرگ بر او آسان میشود و در این دنیا هرگز فقیر و تهیدست نمیشود)‪.‬‬

‫‪ -7‬حضرت امام سجّاد (ع) چگونه برای سفر مرگ خویش توشه آماده میکردند؟ (پاسخ‪ :‬هر شب برای نیازمندان آذوقه و غذا‬
‫میبردند و این کار مداوم که به صورت شبانه آن را انجام میدادند موجب شده بود شانة آن حضرت پینه ببندد)‪.‬‬

‫‪ -8‬وقتی که یکی از یاران امام سجّاد (ع) پرسید که چرا ایشان به سفری که گفته بودند نرفتهاند چه پاسخی شنید؟ (پاسخ‪:‬‬
‫امام سجّاد لبخندی زد و فرمود‪ :‬منظورم از آن سفر‪ ،‬سفر مرگ بود که برای آن آماده میشوم)‪.‬‬

‫‪ -9‬سه مورد از کارهایی که سبب می شود زندگی انسان در دنیا و آخرت آسان شود کدامند؟ (پاسخ‪ :‬نیکی به پدر و مادر‪ ،‬صدقه‬
‫دادن‪ ،‬خوش اخالقی)‪.‬‬

‫‪ -10‬ک دام رفتار پیامبر (ص) سبب شد تا مادر سعد بن معاذ تصوّر کند که پسرش اهل بهشت است؟ (پاسخ‪ :‬پیامبر (ص) در‬
‫تشییع جنازة سعد حاضر شدند و با پای برهنه یک گوشة تابوت او را گرفتند و هنگامی که به قبرستان رسیدند‪ ،‬با دست‬
‫مبارکش او را در قبر گذاشت و بر وی خاک ریخت)‪.‬‬

‫‪ -11‬حضرت علی (ع) در پاسخ به این سؤال که‪« :‬چگونه خود را برای مرگ آماده کردهاید که از آن هراسی ندارید؟» چه فرمودند؟‬
‫(پاسخ‪ :‬کسی که از گناهان بپرهیزد و به واجباتش عمل کند و خود را به اخالق نیکو بیاراید‪ ،‬دیگر برایش فرقی ندارد چگونه‬
‫بمیرد‪ .‬به خدا قسم برای پسر ابوطالب فرقی ندارد که او به سراغ مرگ برود یا مرگ به سراغش بیاید)‪.‬‬

‫درس پنجم‪ :‬پیامبر رحمت‬

‫پاسخ صحیح را با عالمت (‪ )‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫ٌَ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ ُ‬ ‫ََ‬

‫سوة َح َسنة» را بیان میدارد؟‬ ‫َ ُ‬
‫سول الله ا َ‬
‫‪ -1‬کدام گزینه به کاملترین و بهترین شکل‪ ،‬پیام آیة شریفة‪« :‬لقد کان لکم في ر ِ ِ‬
‫ب) پیامبر‪ ،‬همیشه بهترین کارها را به مردم توصیه می کرد‪.‬‬ ‫‪ ‬الف) پیامبر همواره بهترین و نیکوترین الگو است‪.‬‬
‫د) رسول خدا (ص) در زمان خود بهترین الگو برای مردم بود‪.‬‬ ‫ج) هرکه به دنبال بهشت است به پیامبر (ص) مراجعه کند‪.‬‬

‫‪ -2‬چرا رفتار و زندگی پیامبران الهی به صورت کامل الگوی زندگی ما میباشد؟‬
‫الف) هیچگاه کسی از آنان بدی ندیده بود و همیشه به همه لطف میکردند‪.‬‬
‫ب) خدا همیشه مراقب شان بود تا لحظهای هم دچار خطا و گناه نشوند‪.‬‬
‫ج) آنها مردمی با خدا بودند که هیچگاه تن به کارهای شیطانی نمیدادند‪.‬‬
‫‪ ‬د) خود هدایت یافته بودند‪ ،‬پس بهترین روش زندگی را انتخاب میکردند‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪ -3‬رسول خدا (ص) چگونه مردی را که موجب آزار و اذیّتشان میشد‪ ،‬با بزرگواری خود شرمنده ساختند؟‬
‫الف) با کلماتی زیبا با آن مرد سخن گفتند تا متوجّه خطایش شود‪.‬‬
‫‪ ‬ب) با بزرگواری تمام‪ ،‬تا از بیماری او آگاه شدند به عیادت او رفتند‪.‬‬
‫ج) هر روز برایش آب و غذا می بردند و به او رسیدگی می کردند‪.‬‬
‫د) هیچگاه از او عصبانی نشدند و با روی خوش با او برخورد کردند‪.‬‬

‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ ُّ‬ ‫َ ٌ ََ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬

‫سول من أنـفسکم عزیز علیه َما عنتم َحر ٌ‬
‫یص علیه بال ُمؤم َ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬ ‫ََ‬
‫نین َر ٌئوف َرحی ٌم» سه ویژگی‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪ -4‬با توجّه به آیة شریفة‪« :‬لقد جآءکم َر ُ‬
‫مهمّ رسول خدا کدامند؟‬
‫الف) از هوای نفس دوری می کند‪ ،‬به خداوند ایمان و اعتماد کامل دارد‪ ،‬از حرص و طمع و جمع آوری ثروت به دور است‪.‬‬
‫ب) در نزد همه عزیز و گرامی است‪ ،‬برای آخرت خود بسیار کار میکند‪ ،‬با مؤمنان خوش برخورد و صمیمی است‪.‬‬
‫‪ ‬ج) سختی مؤمنان برایش دشوار است‪ ،‬به هدایت مردم اشتیاق فراوان دارد‪ ،‬نسبت به مؤمنان بسیار دلسوز و مهربان است‪.‬‬
‫د) همه او را دوست می دارند‪ ،‬در کار خود بسیار جدّی و قاطع است‪ ،‬مؤمنانی که از او پیروی میکنند بسیار دوست دارد‪.‬‬

‫‪ -5‬کفّار مکّه با وجود شدّت مخالفتشان با پیامبر و دین اسالم‪ ،‬با اطمینان خاطر ‪. . .‬‬
‫‪ ‬ب) اشیاء خود را نزد ایشان به امانت میگذاشتند‪.‬‬ ‫الف) در تجارت از او راهنمایی و کمک میگرفتند‪.‬‬
‫د) جرأت آسیب رساندن به پیامبر (ص) را نداشتند‪.‬‬ ‫ج) در کارهای مهم‪ ،‬از ایشان نظرخواهی میکردند‪.‬‬

‫‪ -6‬بنا به فرمایش پیامبر (ص) چه عملی موجب میشود انسان در حالی خداوند را مالقات کند که خدا از او خشمگین است؟‬
‫ب) با پدر و مادرش به خوبی رفتار نکرده و آنها را آزرده است‪.‬‬ ‫الف) نماز را سبک شمرده و مؤمنان را آزار داده است‪.‬‬
‫‪ ‬د) به امانت خیانت کرده و به صاحبش پس نداده است‪.‬‬ ‫ج) به دین اسالم اعتقاد نداشته و آنرا مسخره کرده است‪.‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َّ َ َ َ‬

‫ظیم» دربارة کدامیک از موضوعات زیر سخن میگوید؟‬
‫‪ -7‬آیة شریفة‪« :‬و إنک لعلی خل ٍق ع ٍ‬
‫ب) آفرینش شگفت انگیز خداوند در جهان‬ ‫‪ ‬الف) اخالق بسیار نیکوی پیامبر گرامی اسالم (ص)‬
‫د) پیروی از رفتارهای نیک پیامبر رحمت (ص)‬ ‫ج) تولّد پیامبر (ص) که بزرگترین آفرینش است‪.‬‬

‫‪ -8‬کدامیک از نعمتهای بزرگ خداوند به ما‪ ،‬راه رسیدن به بهشت را هموار میسازد و بدون آن ورود به بهشت ممکن نیست؟‬
‫د) ایمان به خدا‬ ‫ج) احساسات و عاطفه‬ ‫‪ ‬ب) پیامبران الهی‬ ‫الف) بینایی و شنوایی‬

‫جاهای خالی جمله را با کلمههای مناسب پر کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬پیامبران تنها کسانی هستند که می توانند با آوردن ‪ ، . . . . . . . . . .‬مسیر صحیح زندگی را به ما نشان دهند‪( .‬دین آسمانی)‬
‫‪ -2‬رفتار پیامبران‪ . . . . . . . . . . . ،‬زندگی ماست‪( .‬الگوی عملی)‬
‫‪ -3‬پیامبر اکرم (ص) دارای همة ‪ . . . . . . . . . . . .‬پیامبران گذشته است‪( .‬ویژگیهای اخالقی)‬
‫‪ -4‬عزّت نفس‪ ،‬احساس ‪ . . . . . . . . .‬است‪( .‬با ارزش بودن)‬
‫‪ -5‬کسی که ‪ . . . . . . . .‬را می داند هیچگاه خود را با درخواست از دیگران‪ ،‬کوچک و خوار نمیسازد‪( .‬ارزش خود)‬
‫‪ -6‬یکی از ویژگیهای بارز پیامبر اعظم ‪ . . . . . . . . .‬بود‪( .‬امانت داری)‬
‫‪11‬‬
 ‫‪ -7‬از سفارش های همیشگی پیامبر (ص) ‪ . . . . . . . . . . .‬حتّی به صاحبان غیرمسلمان بود‪( .‬بازگرداندن امانت)‬
‫‪ -8‬پیامبر (ص) فرموده اند‪ :‬شخصی که در دنیا به امانت خیانت کند‪ ،‬اگر بمیرد ‪ . . . . . . . . . . .‬نمرده است‪( .‬بر دین من)‬

‫صحیح یا غلط بودن هر یک از عبارتهای زیر را با عالمت ‪ ‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬گفتار پیامبران راه دستیابی به رستگاری است‪( .‬ص)‬

‫‪ -2‬گاهی پیامبران هم به دلیل اینکه انسان بودند دچار گناه میشدند‪( .‬غ)‬
‫‪ -3‬هرکدام از پیامبران دارای ویژگی اخالقی پسندیدهای بودهاند‪( .‬ص)‬
‫‪ -4‬گاهی اوقات پیامبر اسالم اشتیاق خود را برای هدایت مردم از دست میدادند‪( .‬غ)‬
‫‪ -5‬رنجاندن رسول خدا برای آن مرد نادان عادی شده بود و به آن افتخار هم میکرد‪( .‬ص)‬
‫‪ -6‬اگر از دیگران‪ ،‬انجام کارهای خودمان را درخواست کنیم‪ ،‬به عزّت نفس ما لطمه ای وارد نمی شود‪( .‬غ)‬
‫‪ -7‬عزّت نفس یعنی خودمان را پیش دیگران کوچک نکنیم‪( .‬ص)‬
‫‪ -8‬تمامی رفتارهای پیامبر گرامی اسالم (ص) شایستة پیروی است‪( .‬ص)‬
‫‪ -9‬پیامبر گرامی اسالم (ص) گاهی اوقات انجام کارهای شخصی خود را از دیگران میخواستند‪( .‬غ)‬
‫‪ -10‬پیامبر گرامی اسالم (ص) قبل از مبعوث شدن به پیامبری‪ ،‬بین مردم به محمّد امین مشهور بود‪( .‬ص)‬

‫به سؤاالت زیر‪ ،‬پاسخ کوتاه بدهید‪.‬‬

‫َ َ‬ ‫ََ‬
‫اآلخ َر َو ذک َر الله ک ً‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬‫َ‬ ‫ٌَ‬
‫َ َ َ َ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ َ ُ‬ ‫ََ‬
‫ثیرا» رسول‬ ‫‪ -1‬با توجّه به آیة شریفة‪« :‬لقد کان لکم في رسو ِل الل ِه اسوة حسنة ِلمن کان یرجوا الله و الی ِوم ِ‬
‫خدا بهترین و نیکوترین الگو برای چه کسانی است؟ (پاسخ‪ :‬برای کسانی که به خدا و روز آخرت ایمان دارد و خدا را بسیار‬
‫یاد میکند)‪.‬‬

‫‪ -2‬سه ویژگی اخالقی پیامبر اسالم در رفتارهای اجتماعی ایشان کدامند؟ (پاسخ‪ :‬بزرگواری و محبّت‪ ،‬عزّت نفس‪ ،‬امانت داری)‬

‫‪ -3‬مردی که پیامبر را آزار میداد هنگام بیماری که رسول خدا (ص) به دیدارش رفته بود با خود چه گفت؟ (پاسخ‪ :‬آخر چگونه‬
‫ممکن است یک انسان اینقدر بزرگوار باشد؟ من این همه او را اذیّت کردم؛ به او دشنام دادم‪ ،‬مسخرهاش کردم؛ امّا حاال که‬
‫بیمار شدهام‪ ،‬به عیادت من آمده است‪ .‬این رفتارِ یک انسانِ معمولی نیست)‪.‬‬

‫‪ -4‬پیامبر اسالم (ص) دربارة عزّت نفس چه فرموده اند؟ (پاسخ‪ :‬هیچ وقت انجام کارهای شخصی خود را از دیگران نخواهید‪،‬‬
‫حتّی در کوچکترین چیزی مثل درخواست برای چوب خالل دندان)‪.‬‬

‫‪ -5‬حضرت امام صادق (ع) دربارة ساده زیستی پیامبر اسالم (ص) چه فرمودهاند؟ (پاسخ‪ :‬هرگاه لباس و کفش رسول خدا پاره‬
‫میشد‪ ،‬خودش آنها را میدوخت‪ ،‬وقتی در میزدند‪ ،‬خودش در را باز میکرد و با دستان خودش گندم و جو را آسیاب میکرد‬
‫و آب میآورد‪ .‬او در انجام کارهای خانه‪ ،‬به خانوادة خود کمک میکرد)‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫‪ -6‬چرا پیامبر اسالم (ص) دستور دادند که قلعههای خیبر محاصره شود؟ (پاسخ‪ :‬با وجود هشدارهای فراوان پیامبر اکرم به‬
‫یهودیان‪ ،‬آنان بازهم دست به پیمان شکنی زدند و به دشمنان اسالم‪ ،‬کمک مالی و نظامی کردند‪ .‬یهودیان حتّی مشرکان را‬
‫تحریک به جنگ و نابودی مسلمانان میکردند)‪.‬‬

‫‪ -7‬چوپانی که به تازگی مسلمان شده بود به پیامبر اسالم (ص) چه پیشنهادی کرد؟ (گفت‪ :‬اکنون که مسلمان شدهام‪ ،‬این‬
‫گوسفندان را در اختیار شما قرار میدهم)‪.‬‬

‫‪ -8‬پیامبر گرامی اسالم به چوپانی که می خواست گوسفندان را هدیه کند چه پاسخ دادند؟ (پاسخ‪ :‬در دین ما‪ ،‬خیانت به امانت‬
‫از بزرگترین گناهان است‪ .‬این گوسفندان نز د تو امانت است؛ پس بر تو الزم است تمام گوسفندان را به دست صاحبانش‬
‫برسانی)‪.‬‬

‫درس ششم‪ :‬اسوة فداکاری و عدالت‬

‫پاسخ صحیح را با عالمت (‪ )‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬پیامبر اکرم (ص) موضوع حملة شبانة کفّار برای کشتن ایشان را با چه کسی مطرح کردند؟‬
‫د) یکی از بزرگان قریش‬ ‫ج) دختر بزرگوارشان‬ ‫‪ ‬ب) حضرت علی (ع)‬ ‫الف) همسرشان‬

‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ‬
‫اد» دربارة کدام موضوع مهم سخن میگوید؟‬
‫ات الل ِه و الله رئوف ِبال ِعب ِ‬
‫اس من یشر ي نفسه اب ِتغآء مرض ِ‬
‫‪ -2‬آیة شریفة‪« :‬و ِمن الن ِ‬
‫ب) آغاز جنگ احزاب و پیروزی مسلمانان بر کفّار‬ ‫الف) هجرت پیامبر (ص) و شکست نقشة دشمنان‬
‫د) پیروزی بر پهلوان عرب توسّط حضرت علی (ع)‬ ‫‪ ‬ج) ستایش فداکاری امام علی (ع) برای پیامبر (ص)‬

‫‪ -3‬ماجرای از خود گذشتگی حضرت علی (ع) در شب هجرت پیامبر (ص) به چه نامی مشهور است؟‬
‫َ َ ُ ُّ‬ ‫‪ ‬ج) َلی َل ُة َ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ َُ َ‬
‫د) لیلة النور‬ ‫المبیت‬ ‫ب) لیلة الرغائب‬ ‫الف) لیلة القدر‬

‫‪ -4‬در کدام جنگ مؤمنان بسیاری به شهادت رسیدند و جز عدّهای انگشت شمار‪ ،‬بقیّه گریختند و تنها حضرت علی (ع) در‬
‫کنار رسول خدا (ص) با شجاعت میجنگید؟‬
‫د) جنگ جمل‬ ‫ج) جنگ احزاب‬ ‫ب) جنگ خیبر‬ ‫‪ ‬الف) جنگ اُحُد‬

‫‪ -5‬این جملة پیامبر اسالم (ص) در توصیف چه کسانی است؟ «امروز تمامی اسالم در برابر تمامی کفر ایستاده است»‪.‬‬
‫‪ ‬ب) حضرت علی (ع) در برابر عمرو بن عبدوُدّ‬ ‫الف) امام حسین (ع) در برابر یزید‬
‫د) امام حسن (ع) در برابر معاویه‬ ‫ج) امام رضا (ع) در برابر مأمون‬

‫‪13‬‬
 ‫‪ -6‬رفتار امام علی در حقوق عمومی و مسائل اجتماعی چگونه بود؟‬
‫ب) با حوصله به تمامی شکایات مردم رسیدگی میکرد‪.‬‬ ‫الف) با متخلّفان برخورد و از ضعیفان حمایت میکرد‪.‬‬
‫‪ ‬د) با خانواده و نزدیکان خود‪ ،‬مانند دیگران رفتار میکرد‪.‬‬ ‫ج) ارزش و اعتبار مردم را به قدرت و ثروت نمیدانست‪.‬‬

‫‪ -7‬اختالف حضرت علی (ع) با مرد مسیحی بر سر چه بود؟‬

‫‪ ‬ب) زرهی که در دست داشت‪ ،‬متعلّق به امام علی (ع) بود‪.‬‬ ‫الف) ایمان آوردن فرد مسیحی و مسلمان شدن او‬
‫د) جنگی که قبالً میان قبایل آنها در گرفته بود‪.‬‬ ‫ج) تعالیم پیامبران الهی و شیوة بیان آنها‬

‫‪ -8‬چرا حضرت علی (ع) هنگام برخورد با قاضی دچار ناراحتی شدند؟‬
‫الف) برای مردم ارزش قائل نبود و به آنها بیاحترامی میکرد‪ .‬ب) قاضی قصد داشت با گرفتن رشوه‪ ،‬حق را ناحق کند‪.‬‬
‫د) قاضی نسبت به کارش تسلّط و مهارت کافی نداشت‪.‬‬ ‫‪ ‬ج) رفتار قاضی در نگاه و احترام گذاشتن یکسان نبود‪.‬‬

‫‪ -9‬چرا قاضی در اختالف حضرت علی با مرد مسیحی‪ ،‬به زیان حضرت علی (ع) رأی داد؟‬
‫ب) میخواست فرد مسیحی را به دین اسالم عالقمند کند‪.‬‬ ‫الف) برای خوش آمد حضرت علی اینگونه رفتار کرد‪.‬‬
‫‪ ‬د) امام علی برای اثبات ادّعای خود‪ ،‬شاهدی نداشتند‪.‬‬ ‫ج) برای آنکه نشان دهد از حضرت علی (ع) نمیترسد‪.‬‬

‫‪ -10‬کدامیک از صفات حضرت علی (ع) مرد مسیحی را در دادگاه‪ ،‬تحت تأثیر قرار داد؟‬
‫‪ ‬ب) سوء استفاده نکردن امام‪ ،‬از مقام و قدرت خود‪.‬‬ ‫الف) خوش اخالقی و خوش برخوردی ایشان با او‪.‬‬
‫د) جلوگیری امام از دخالت مردم و دفاع از او‪.‬‬ ‫ج) برخورد یکسان قاضی با هر دو به خاطر تذکّر امام (ع)‬

‫‪ -11‬به گفتة مرد مسیحی در دادگاه‪ ،‬اینگونه قضاوت و داوری را فقط در کجا میتوان دید؟‬
‫د) رفتار امامان‬ ‫ج) کشورهای اسالمی‬ ‫ب) دین واقعی‬ ‫‪ ‬الف) مکتب پیامبران‬

‫جاهای خالی جمله را با کلمههای مناسب پر کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬پیامبر اسالم (ص) به حضرت علی (ع) فرمودند‪ :‬آیا میتوانی مرا در اجرای ‪ . . . . . . . . .‬یاری کنی؟ (امر الهی)‬
‫‪ -2‬هنگامی که مشرکان در نیمه های شب با شمشیر به اتاق پیامبر هجوم آوردند با ‪ . . . . . . . . .‬مواجه شدند‪( .‬حضرت علی ع)‬
‫‪ -3‬مشرکان مکّه پس از دیدن حضرت علی (ع) در خانة پیامبر (ص)‪ ،‬فهمیدند که تمام ‪ . . . . . . . .‬و ‪ . . . . . . . .‬هدر رفته است‪.‬‬
‫(مراقبتها‪ /‬نقشههایشان)‬
‫‪ -4‬دین اسالم‪ ،‬افراد ‪ . . . . . .‬را ستایش کرده و به آنان وعدة پاداش الهی داده است‪( .‬فداکار)‬
‫‪ -5‬از خود گذشتگی ‪ . . . . . . .‬در شب هجرت پیامبر (ص) یکی از کاملترین نمونههای ‪ . . . . . .‬در راه خداست‪( .‬حضرت علی‬
‫(ع)‪ /‬فداکاری)‬
‫‪ -6‬زندگی امام علی علیه السّالم‪ ،‬این الگوی درخشان الهی‪ ،‬لبریز از ‪ . . . . . . .‬و ‪ . . . . . . . .‬است‪( .‬فداکاری ها‪ /‬از خود گذشتگیها)‬
‫‪ -7‬حضرت علی (ع) در جنگ ‪ . . . . . . .‬در قلعه را از جا کند و یهودیان را شکست داد‪( .‬خیبر)‬
‫‪ -8‬عدالت طلبی و ‪ . . . . . . .‬ویژگی بارز دیگری از شخصیّت امام علی (ع) است‪( .‬مساوات)‬
‫‪ -9‬حضرت علی (ع) فرمودند‪ . . . . . . . . . . . :‬نزد من از عطسة بُز بی ارزش تر است‪( .‬مقامهای دنیایی)‬

‫‪14‬‬
 ‫‪ -10‬امیر المؤمنین حکومت را برای ‪ . . . . . . . . . . . .‬بین مردم پذیرفت‪( .‬ایجاد عدالت)‬
‫‪ -11‬مرد مسیحی در دادگاه گفت‪ :‬این دادگاه و داوری نشانة ‪ . . . . . . . . .‬شماست‪( .‬حقّانیّت دین)‬

‫صحیح یا غلط بودن هر یک از عبارتهای زیر را با عالمت ‪ ‬مشخّص کنید‪.‬‬

‫‪ -1‬اگر پیامبر (ص) کشته میشد‪ ،‬رسالتش نیمه کاره میماند‪( .‬ص)‬
‫‪ -2‬پیامبر گرامی اسالم (ص) با دقّت در رفتار مشرکان مکّه فهمید که قصد کشتن او را دارند‪( .‬غ)‬
‫‪ -3‬حضرت علی (ع) بیش از آنکه به فکر جان خود باشند‪ ،‬نگران سالمتی پیامبر (ص) بودند‪( .‬ص)‬
‫‪ -4‬امام علی (ع) از قبل برای کفّاری که قصد کشتن پیامبر (ص) را داشتند آماده بود؛ پس به آنها حمله کرد‪( .‬غ)‬
‫‪ -5‬یکی از بهترین نمونههای فداکاری در راه خدا حضرت علی (ع) میباشند‪( .‬ص)‬
‫‪ -6‬تنها کسی که توانست جنگجوی خیبر را شکست دهد حضرت علی (ع) بود‪( .‬ص)‬
‫‪ -7‬در مرحلة اوّل جنگ‪ ،‬حضرت علی (ع) شکست سنگینی از عمرو بن عبدوُدّ متحمّل شد‪( .‬غ)‬
‫‪ -8‬حضرت علی (ع) برای ایجاد عدالت‪ ،‬هیچکس را بر دیگری برتری نمیدادند‪( .‬ص)‬

‫به سؤاالت زیر‪ ،‬پاسخ کوتاه بدهید‪.‬‬

‫‪ -1‬پیامبر (ص) با چه بیانی حضرت علی (ع) را از نقشة کفّار برای کشتن ایشان آگاه ساخت؟ (پاسخ‪ :‬مشرکان میخواهند مرا‬
‫شبانه در بسترم بکشند‪ .‬خداوند مرا از تصمیم آنان آگاه ساخته و به من فرمان هجرت داده است‪ .‬اگر بسترم در این شب‬
‫خالی بماند‪ ،‬آنان متوجّه خوا هند شد و مرا تعقیب خواهند کرد‪ .‬پس باید کسی در بسترم بخوابد تا فرصت کافی برای دور‬
‫شدن از مکّه داشته باشم)‪.‬‬

‫‪ -2‬زمانی که پیامبر (ص) از حضرت علی (ع) خواستند که به جای ایشان در بستر بخوابند‪ ،‬حضرت علی (ع) چه فرمودند؟‬
‫(پاسخ‪ :‬در این صورت آیا شما به سالمت خواهید بود؟)‬

‫ٌ‬‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ‬

‫َ َ‬
‫اد» در شأن چه کسی نازل شده و به کدام‬
‫ات الل ِه و الله رئوف ِبال ِعب ِ‬
‫اس من یشري نفسه اب ِتغآء مرض ِ‬
‫‪ -3‬آیة شریفة‪« :‬و ِمن الن ِ‬
‫ماجرا اشاره دارد؟ (پاسخ‪ :‬در شأن حضرت علی علیه السَّالم نازل شده و به موضوع خوابیدن ایشان در بستر پیامبر (ص)‬
‫برای هجرت مخفیانة ایشان در شبی که کفّار قصد کشتن ایشان را داشتند اشاره دارد)‪.‬‬

‫‪ -4‬فداکار به چه کسی گفته می شود؟ (پاسخ‪ :‬فداکار کسی است که برای خدمت به دین و جامعة خود‪ ،‬از مال‪ ،‬سالمتی‪ ،‬خانواده‬
‫و حتّی از جان خود میگذرد و آنها را در راه هدف پاک و بزرگ خود فدا میکند)‪.‬‬

‫‪ -5‬فداکاری امام علی (ع) در جنگ خندق چگونه بود؟ (پاسخ‪ :‬وقتی که عمرو بن عبدوُدّ جنگجوی نامدار عرب در میدان جنگ‬
‫خندق فریاد میکشید و مبارز میخواست‪ ،‬تنها کسی که برای جنگ با او داوطلب شد و او را از میان برداشت‪ ،‬حضرت علی‬
‫(ع) بود)‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫‪ -6‬چه کسی داوطلب تالوت سورة توبه برای کفّار مکّه شد و قرار بود این کار‪ ،‬چگونه انجام شود؟ (پاسخ‪ :‬وقتی خداوند آیات‬
‫مهم سورة توبه را نازل کرد و قرار شد یکی از مؤمنان به مکّه برود و این آیات را در میان مشرکان بی رحم مکّه با صدای‬
‫بلند بخواند‪ ،‬کسی که این مسئولیت خطرناک را عهده دار شد‪ ،‬حضرت علی (ع) بود)‪.‬‬

‫‪ -7‬سه درخواستی که حضرت علی (ع) از عمرو بن عبدوُدّ ‪ ،‬جنگجوی نامدار عرب‪ ،‬در جنگ خیبر داشتند چه بود؟ (پاسخ‪ :‬اوّل‬
‫از تو می خواهم مسلمان شوی‪ ،‬پس برگرد و از جنگ دست بکش‪ ،‬از اسب پیاده شو تا با هم نبرد کنیم)‪.‬‬

‫‪ -8‬در آغاز جنگ میان حضرت علی (ع) و عمرو بن عبدوُدّ چه اتّفاقی می افتد؟ (پاسخ‪ :‬ضربة عمرو آنقدر سنگین است که‬
‫خیلی زود سپر امام علی (ع) به دو نیم میشود و سر آن حضرت زخمی عمیق برمیدارد‪ .‬ولی ایشان که از کشته شدن‬
‫ترسی ندارد و دالورانه به نبرد ادامه میدهد)‪.‬‬

‫‪ -9‬عاقبت نبرد میان حضرت علی (ع) و جنگجوی نامدار عرب عمرو بن عبدوُدّ چه شد؟ (پاسخ‪ :‬گرد و غبار میدان را فرا میگیرد‬
‫و دشمنان که فکر نمی کردند کسی تا این حد بتواند در مقابل جنگاور عرب مقاومت کند‪ ،‬با نگرانی منتظر نتیجة این نبرد‬
‫هستند‪ .‬ناگهان صدای تکبیر علی علیه السّالم در فضا میپیچد و عمرو نقش زمین میشود‪ .‬قویترین جنگاور عرب در میان‬
‫ناباوری همه‪ ،‬به دست شیر خدا کشته میشود)‪.‬‬

‫‪ -10‬حضرت علی (ع) در چه شرایطی حکومت را پذیرفتند؟ (پاسخ‪ :‬حضرت علی (ع) در شرایطی از سوی مردم برای ادارة‬
‫حکومت و خالفت انتخاب شد که مشکالت بسیاری جامعة اسالمی را فرا گرفته بود)‪.‬‬

‫‪ -11‬حضرت علی (ع) دلیل پذیرفتن حکومت را چگونه بیان میفرمایند؟ (پاسخ‪ :‬اگر خداوند از آگاهان عهد و پیمان نگرفته بود‬
‫که در برابر زیاده خواهی ستمگران و گرسنگی مظلومان سکوت نکنند و حقّ مظلوم را از ظالم بستانند و به او بازگردانند‪،‬‬
‫حکومت بر شما را رها میکردم و آنگاه میدیدید که مقامهای دنیایی شما از عطسة بز بی ارزشتر است)‪.‬‬

‫‪ -12‬حضرت علی (ع) در تقسیم بیت المال چگونه رفتار میکرد؟ (پاسخ‪ :‬در هنگام تقسیم بیت المال‪ ،‬همه چیز را به دقّت و به‬
‫طور مساوی تقسیم می کرد و وقتی همة اموال به دست صاحبانش می رسید‪ ،‬در همان محلّ بیت المال به نماز میایستاد)‪.‬‬

‫‪ -13‬نتیجة اختالف حضرت علی (ع) با مرد مسیحی در دادگاه چه شد؟ (پاسخ‪ :‬به خاطر قضاوت عادالنه در دادگاه تحت تأثیر‬
‫قرار گرفت و به حقّانیّت دین اسالم گواهی داد و با گفتن شهادتین مسلمان شد)‪.‬‬

‫‪ -14‬حضرت علی (ع) پس از ایمان آوردن فرد مسیحی در دادگاه به اسالم‪ ،‬با او چه رفتاری داشتند؟ (پاسخ‪ :‬دستان مرد را‬
‫میگیرد و او را از زمین بلند میکند و می فرماید‪ :‬به احترام اسالم آوردنت این زره را به تو بخشیدم؛ اسب من نیز از آن تو‬
‫باشد)‪.‬‬

‫‪16‬‬