TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

R40.10
Revizyon No : 03
Yürürlük Tarihi : 01.11.2023

Sera Gazı Emisyonu

Doğrulayıcılarının
Akreditasyonu Rehberi
 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

İÇİNDEKİLER DİZİNİ

İÇİNDEKİLER DİZİNİ ....................................................................................................................................................... 0

TABLOLAR DİZİNİ .......................................................................................................................................................... 1
1 KULLANILAN KISALTMALAR ................................................................................................................................ 2
2 AMAÇ .................................................................................................................................................................. 2
3 KAPSAM .............................................................................................................................................................. 2
3.1 DOĞRULAMA İŞLEMLERI ................................................................................................................................. 2
3.2 AKREDITE EDILECEK FAALIYETLER ................................................................................................................ 3
4 AKREDİTASYON İLE İLGİLİ GENEL HUSUSLAR ..................................................................................................... 4
4.1 AKREDITASYON SÜRECI .................................................................................................................................. 5
4.1.1 Başvuru Süreci ....................................................................................................................................... 5
4.1.2 Doküman İnceleme ................................................................................................................................ 5
4.1.3 Denetimin Planlanması ......................................................................................................................... 6
4.1.4 İlk Akreditasyon Denetimi ..................................................................................................................... 7
4.1.5 Gözetim Denetimi .................................................................................................................................. 9
4.1.6 Akreditasyon Yenileme Denetimi........................................................................................................... 9
4.1.7 Kapsam Genişletme Denetimi ............................................................................................................... 9
4.1.8 Akreditasyon Kapsamında Faaliyet Olmaması .................................................................................... 10
4.1.9 İdari Yaptırımlar .................................................................................................................................. 10
4.2 TANIK DENETIMLER ...................................................................................................................................... 11
4.3 AKREDITASYON MARKASININ KULLANIMI.................................................................................................... 12
5 AKREDİTASYON SÜRECİNDE KULLANILACAK STANDART VE DOKÜMANLAR .................................................. 13
6 DOĞRULAYICI KURULUŞLAR İÇİN ŞARTLAR ...................................................................................................... 14
6.1 DOĞRULAYICI KURULUŞLARIN PERSONELI IÇIN YETKINLIK ......................................................................... 17
6.1.1 Doğrulayıcıların Yetkinliği .................................................................................................................... 17
6.1.2 Baş Doğrulayıcıların Yetkinliği ............................................................................................................. 22
6.1.3 Teknik Uzmanın Yetkinliği ................................................................................................................... 23
6.1.4 Bağımsız Gözden Geçirmeyi Gerçekleştiren Kişilerin Yetkinliği ........................................................... 23
6.2 DOĞRULAYICI KURULUŞLARIN PERSONELININ PERFORMANSININ İZLENMESI .............................................. 24
6.3 DOĞRULAYICI KURULUŞLARIN TARAFSIZLIĞI VE BAĞIMSIZLIĞI................................................................... 24
7 BİLGİ PAYLAŞIMI ............................................................................................................................................... 24
7.1 TÜRKAK ILE BAKANLIK ARASINDA BILGI PAYLAŞIMI ................................................................................ 24
7.2 DOĞRULAYICI KURULUŞLARDAN TÜRKAK’A YAPILAN BILDIRIMLER ........................................................ 26

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 1: Akreditasyon Kapsamında Yer Alacak Sera Gazı Emisyonlarına Sebep Olan Faaliyetler –
Başvuru Kapsamı ............................................................................................................................. 3
Tablo 2: Denetim Öncesinde İncelenmesi Gereken Dokumanlar ................................................... 6
Tablo 3: Denetimlerde Ele Alınacak Faaliyet Grupları ................................................................... 11
Tablo 4: Doğrulayıcı Kuruluşların Sahip Olması Gereken Asgari Teknik Yetkinliğe Dair Kriterler . 15
Tablo 5: Doğrulayıcıların Sahip Olması Gereken Bilgi ve Kabiliyetler ........................................... 17

R40.10/Rev.03/1123 1 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

1 KULLANILAN KISALTMALAR

EA : Avrupa Akreditasyon Birliği

EU ETS : AB Emisyon Ticaret Sistemi

AVR : 2018/2067/EU Regülasyonu (AVR)-Sera gazı emisyon raporları ve ton-

kilometre raporlarının doğrulanması ve doğrulayıcıların 2003/87/EC
direktifine uygun şekilde akreditasyonu” hakkında 2018/2067 Tüzüğü

MRR : 2018/2066/EU Regülasyonu (MRR)-Sera gazı emisyonlarının 2003/87/EC

direktifine uygun şeklide izlenmesi ve raporlanması hakkında 2018/2066
Tüzüğü

TÜRKAK : Türk Akreditasyon Kurumu

BAKANLIK : T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

2 AMAÇ

Bu rehber, 2003/87/EC Avrupa Direktifi Madde 15’te belirtilen gerekliliklerin uygulaması için
2018 yılında yayımlanan 2018/2067/EU Regülasyonu (AVR) kapsamında veya bu mevzuata
uyum sürecinde Türkiye’nin oluşturduğu ulusal mevzuata göre çalışacak Sera Gazı Emisyonu
Doğrulayıcı Kuruluşlarının akreditasyon süreçlerini açıklamak, oluşturulan yasal çerçevede hem
TÜRKAK’ın hem de Doğrulayıcı Kuruluşların sorumluluklarını ve görevlerini belirlemek için
oluşturulmuştur.

3 KAPSAM

Bu rehber, EU ETS mevzuatı ve özellikle AVR tüzüğü çerçevesinde doğrulama faaliyeti yürütecek
Kuruluşların akreditasyon süreçlerini içermektedir. Bunun yanı sıra Türkiye’de yayımlanan ulusal
mevzuata bağlı gerçekleştirilecek doğrulama faaliyetleri de bu rehberin kapsamındadır.

3.1 Doğrulama İşlemleri

Sera gazı emisyonlarının doğrulama faaliyetleri Türk Akreditasyon Kurumunca akredite edilen ve
düzenli aralıklarla denetlenen doğrulayıcı kuruluşlarca gerçekleştirilir. Gerçekleştirilen
doğrulama işlemi, doğrulayıcı kuruluş tarafından bir doğrulama raporu vermek amacıyla yapılan
tüm iş ve işlemleri kapsar, MRR ile AVR’ye, bunlara bağlı oluşturulmuş rehber dokümanlara ve
Bakanlıkça konuyla ilgili yayımlanmış olan yasal mevzuattaki gerekliliklere göre gerçekleştirilir.

R40.10/Rev.03/1123 2 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

3.2 Akredite Edilecek Faaliyetler

Akreditasyon kapsamı, AVR EK I’den uyarlanarak oluşturulmuştur ve Tablo 1’de verilmiş olan
faaliyetler çerçevesinde sınıflandırılmıştır. Bu sınıflama sektörlere dair teknik karakteristikler,
süreçler, endüstri tipleri ve karmaşıklığındaki benzerliğe göre yapılmıştır.

Tablo 1: Akreditasyon Kapsamında Yer Alacak Sera Gazı Emisyonlarına Sebep Olan Faaliyetler –
Başvuru Kapsamı

FG EU ETS MEVZUATI KAPSAMINDA ULUSAL MEVZUAT KAPSAMINDA

• EU 2018/2066’deki ticari yakıtların kullanıldığı durumda • Tesislerde yakıtların yakılması (Sadece ticari
1a veya Kategori A, B İşletmelerde Doğalgazın kullanıldığı standart yakıtların ve doğalgazın kullanıldığı

1b durumda, Yakıtların Yanması kategori A ve B tesisler için)

• İşletmelerde yakıtların yanması, herhangi bir kısıtlama • Tesislerde yakıtların yakılması, herhangi bir
olmadığı durumda kısıtlama olmaksızın
2 • Petrol rafinasyonu • Petrol rafinasyonu
• Kok üretimi
• Kok üretimi
• Metal cevheri (sülfür cevheri dâhil)
• Metal cevheri (sülfür cevheri dâhil) kavrulması,
kavrulması, sinterlenmesi veya
3 sinterlenmesi veya peletlenmesi
peletlenmesi
• Pik demir ve çelik üretimi (birincil ve ikincil ergitme),
• Pik demir ve çelik üretimi (birincil ve ikincil
sürekli döküm dâhil
ergitme), sürekli döküm dâhil
• Demir içeren metallerin (demirli alaşımlar
• Demir içeren metallerin (demirli alaşımlar dâhil) üretimi
dâhil) üretimi veya işlenmesi
veya işlenmesi
• İkincil alüminyum üretimi
4 • İkincil alüminyum üretimi
• Demir dışı metallerin üretimi veya
• Demir dışı metallerin üretimi veya işlenmesi, alaşımların
işlenmesi, alaşımların üretimi dâhil
üretimi dâhil

• Birincil alüminyum üretimi (CO2 ve PFC

5 • Birincil alüminyum üretimi (CO2 ve PFC emisyonları)
emisyonları)
• Klinker üretimi
• Klinker üretimi
• Kireç üretimi veya dolomitin ya da
• Kireç üretimi veya dolomitin ya da
magnezitinkalsinasyonu
magnezitinkalsinasyonu
• Cam elyafı dâhil cam üretimi
• Cam elyafı dâhil cam üretimi
6 • Pişirme ile seramik ürünlerin üretimi
• Pişirme ile seramik ürünlerin üretimi
• Mineral elyaf yalıtım malzemesi üretimi
• Mineral elyaf yalıtım malzemesi üretimi
• Alçı taşının kurutulması veya kalsinasyonu
• Alçı taşının kurutulması veya kalsinasyonu veya alçı
veya alçı panoların ve diğer alçı taşı
panoların ve diğer alçı taşı ürünlerinin üretimi
ürünlerinin üretimi

R40.10/Rev.03/1123 3 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

• Odundan veya diğer lifli malzemelerden

• Odundan veya diğer lifli malzemelerden selüloz üretimi
7 selüloz üretimi
• Kâğıt, mukavva veya karton üretimi
• Kâğıt, mukavva veya karton üretimi
• Karbon siyahı üretimi
• Karbon siyahı üretimi
• Amonyak üretimi
• Amonyak üretimi
• Kraking, reforming kısmi veya tam
• Kısmi ya da tam oksidasyon, deformasyon çatlama ya da
yükseltgenme veya benzeri işlemler ile
benzer işlemler ile yığın organik kimyasalların üretimi
8 büyük hacimli organik kimyasalların üretimi
• Reforming veya kısmi oksidasyon ile hidrojen (H2) ve
• Reforming veya kısmi oksitleme ile hidrojen
sentez gazının üretimi
(H2) ve sentez gazının üretimi
• Soda külü (Na2CO3) ve Sodyum bikarbonat (NaHCO3)
• Soda külü (Na2CO3) ve sodyum bikarbonat
üretimi
(NaHCO3) üretimi
• Nitrik asit üretimi • Nitrik asit üretimi
• Adipik asit üretimi • Adipik asit üretimi
9
• Glioksal ve glioksilik asit üretimi • Glioksal ve glioksilik asit üretimi
•
• 2009/31/EC Direktifinde izin verilen, nakliye ve depolama
alanlarında jeolojik stoklama amaçları için, 2003/87/EC
direktifi kapsamında işletmelerden seragazı elde edilmesi
10
• 2009/31/EC Direktifinde izin verilen depolama alanlarına
jeolojik stoklama yapabilmek için seragazlarının boru
hatları ile nakliyesi
• 2009/31/EC Direktifinde izin verilen depolama alanlarında
11
seragazlarının jeolojik stoklanması
• Havacılık aktiviteleri (emisyonlar ve ton-
12 • Havacılık aktiviteleri (emisyonlar ve ton-kilometre verisi)
kilometre verisi)
• 2003/87/EC Direktifi, 10a maddesindeki diğer aktiviteler:
98 • Yukarıda bahsedilen aktivite gruplarını temel alarak tahsis
edilen ücretsiz emisyon izninin doğrulanması
• 2003/87/EC Direktifinin 24. Maddesi uyarınca Üye Ülke
99 tarafından dâhil edilmiş diğer faaliyetler, akreditasyon
sertifikalarında detayı özel olarak belirtilmelidir.

4 AKREDİTASYON İLE İLGİLİ GENEL HUSUSLAR

Sera gazı emisyonu doğrulayıcılarının akreditasyon süreçlerinde, yerinde denetim süreci

haricindeki tüm süreçler P701 Uygunluk Değerlendirme Kuruluşlarının Akreditasyonu
Prosedüründe belirtilen kurallara göre yönetilir.

R40.10/Rev.03/1123 4 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

4.1 Akreditasyon Süreci

Sera gazı emisyonu doğrulayıcılarının akreditasyonu sürecinde P701 Uygunluk Değerlendirme

Kuruluşlarının Akreditasyonu Prosedüründe belirtilen kurallara ilave olarak aşağıdaki
gereklilikler de yerine getirilir.

4.1.1 Başvuru Süreci

Doğrulayıcı Kuruluş P701 Prosedürü Madde 3.1.1’göre F701-096 formunu doldurarak, formda
belirtilen belgeler ile birlikte TÜRKAK'a başvurusunu gerçekleştirir.

Doğrulayıcı Kuruluş başvurusunu yaparken Ulusal mevzuatta ve AVR’de belirtilen takvimi

dikkate alır. Doğrulama faaliyetlerinin genel olarak yılın ilk 3 veya 4 ayında gerçekleştirildiği
dikkate alındığında, akreditasyon talep eden Doğrulayıcı Kuruluş, en geç bir önceki yılın Eylül ayı
başında TÜRKAK’a başvurusunu iletmelidir. Daha sonra yapılacak başvurular kabul edilse ve
denetime gitmeye engel bir durum olmasa dahi akreditasyon sürecinin raporlama yılında
tamamlanamaması Doğrulayıcı Kuruluş’un sorumluluğundadır.

4.1.2 Doküman İnceleme

P701 Prosedürü Madde 3.2.2’e göre oluşturulan denetim ekibi, başvuran Doğrulayıcı Kuruluş
adayının dokümanlarını ve kayıtlarını inceler. Denetim türüne bağlı olarak denetim ekibinin
denetimden önce incelemesi gereken dokümanlar aşağıda, Tablo 2’de verilmiştir. Doküman
inceleme sürecinde tüm denetim ekibi görev almalıdır. Doküman inceleme esnasında tespit
edilen bulgu(lar), standardın ve ilgili mevzuatın gerekliliklerinin ihlal edildiğine, Doğrulayıcı
Kuruluşun yaptığı doğrulama işlemlerinin standart, mevzuat ve normatif referanslara aykırı
olarak icra edildiğine işaret ediyor ise denetim planlaması aşamasına geçilmez ve denetim
gerçekleştirilmez. Doküman inceleme için belirlenen süre en az 1,5 adam-gün olmalıdır.

R40.10/Rev.03/1123 5 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

Tablo 2: Denetim Öncesinde İncelenmesi Gereken Dokumanlar

DOKÜMANTASYON

Denetimden Önce Denetim Ekibinin Incelemesi İlk-Yenileme Gözetim Kapsam

Ön Denetim
Gereken Dokümanlar Denetimi Denetimi Genişletme

Doğrulama süreci ile ilgili el kitabı, tüm politikalar,

taahhütler, prosedürler, talimatlar, kontrol listeleri
(sözleşmenin gözden geçirilmesi, doğrulayıcı X X X
kalifikasyonu ve yetkilendirme kayıtları, risk analizi,
stratejik analiz, tarafsızlık ve bağımsızlık, vb..)

Doğrulama Rapor Modeli (Başarılı ve başarısız) X X X X

Personelin yetkinliği ve ulaşılabilirliğine dair

kayıtlar; baş doğrulayıcı, doğrulayıcı ve teknik
uzman, performans değerlendirme kriterleri ve X X X
kayıtları, personel yetkinlik takibi (monitoring)
planı ve uygulama kayıtları

Tanık denetimden önce; doğrulama ekibinin elinde

bulunması gereken tüm doküman ve kayıtlar ve
bunlara ek olarak işletmenin izleme planı, yasal
X X X
izinler, Sera Gazı verisi, ilk risk analizi sonuçları,
yapılmışsa bir önceki doğrulamalar, doğrulama
programı ve doğrulama ekibine dair tüm kayıtları

4.1.3 Denetimin Planlanması

TÜRKAK denetimlerinde Sera Gazı Emisyonları Doğrulayıcı Kuruluşlarının ofis ve tanık

denetimleri organize edilirken aşağıda verilen hususlar teknik sorumlu ve baş denetçi tarafından
dikkate alınır:

- Doğrulayıcı Kuruluşun, Sera Gazı Emisyonları İzleme ve Raporlama Sistemleri

açısından deneyim ve tecrübesi, yönetim sisteminin olgunluğu
- Akreditasyon kapsam talebi, faaliyet gruplarının sayısı
- Doğrulayıcı Kuruluşun ofislerinin sayısı
- Doğrulayıcı Kuruluşun müşteri sayısı
- Personel sayısı (doğrulayıcı ve teknik uzmanlar)
- Diğer ülkelerdeki doğrulama faaliyetleri
- Doğrulayıcı Kuruluşun müşterilerinin emisyonlarının düzeyi ve kompleksliği
(müşterilerin çeşitliliği, Örn: küçük, orta ve büyük emisyon salınımı yapan işletmeler
veya az ve çok emisyon kaynakları, büyük veya küçük fiziksel sahalar, vb.)
 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

- Standard ve/veya Standard olmayan yakıt kullanan işletmeler

- İzleme planının kompleksliği
- İzleme metodolojisi
- Ölçüm bazlı metodoloji uygulayan (SEÖS) işletmeler
- Bakanlık tarafından yapılan geri bildirimler
- Doğrulayıcı Kuruluşlar hakkındaki şikayetler

Yerinde denetimlerde denetim ekibi adam gün sayıları aşağıdaki şekilde belirlenir.

Ofis Denetimi: Denetim ekibi tarafından gerçekleştirilir. Ofis denetimi süresi yukarıdaki kriterler
ve doküman inceleme sürecinin sonuçları göz önüne alınarak belirlenir. Doğrulayıcı Kuruluşun
müşteri sayısına göre değerlendirilmesi gereken kriter bu rehberin 4.1.4 maddesinde verilmiştir.
İlk akreditasyon denetimi içerisinde ofis denetiminin süresi en az 2 gün olmalıdır.

Tanık Denetimi (Ofis Aşaması): Baş Denetçi, denetçi ve/veya teknik uzman tarafından
Doğrulayıcı Kuruluşun ofisinde gerçekleştirilir. Tanık denetimi için seçilen her bir faaliyete ait iç
doğrulama dokümantasyonunun tamamının denetiminin yapılacağı aşamadır. Bunlar; sözleşme
öncesi değerlendirme ve kayıtları, sözleşme, stratejik analiz kayıtları, risk analizi kayıtları,
doğrulama planı, tüm hesaplamalar, bağımsız gözden geçirme faaliyeti ve kayıtları ve doğrulama
sonrası yapılan işlemlerdir.
Tanık Denetimi (İşletmenin Sahasında): Baş denetçi, denetçi ve/veya teknik uzman tarafından
gerçekleştirilir. Tanık denetimi için seçilen her bir faaliyetin ilgili tesiste gerçekleştirilecek olan
ve iç doğrulama dokümantasyonuna (sözleşme öncesi yapılan değerlendirmelerden, bağımsız
gözden geçirme işleminin tamamlanmasına ve doğrulama raporunun oluşturulmasına kadar
tüm süreçler) ait kayıtların yerinde denetlendiği aşamadır. Denetim gün sayısı her bir tanık
denetim faaliyeti için ilgili mevzuatındaki asgari süreler dikkate alınarak en az 1 gün olacak
şekilde belirlenir. TÜRKAK denetim ekibi, işletme sahasında gerçekleştirilen tüm doğrulama
faaliyetlerine çeşitli sebeplerden dolayı tanıklık edemez ise (örneğin; C tipi tesisler için uzun
süren tesis içerisindeki faaliyetler) doğrulama faaliyetini doğru şekilde temsil eden bir
örnekleme yaparak tanık denetim faaliyetini gerçekleştirir. Bu hususta Doğrulayıcı Kuruluş,
TÜRKAK ile tam bir uyum içerisinde tanık denetimin planlanması faaliyetini yürütür. Bahsedilen
temsilin oluşmaması durumunda TÜRKAK, tanık denetimi reddedebilir ve bir başka tesiste
belirtilen faaliyet üzerinde tanık denetimin planlanmasını isteyebilir.

4.1.4 İlk Akreditasyon Denetimi

İlk akreditasyon denetimi aşağıdaki hususlar dikkate alınarak, ofis denetimi, tanık ofis denetimi
ve tanık saha denetimi olarak planlanır;

• Toplam denetim adam gün sayısı 4.1.3 maddesinde belirtilen hususlara göre belirlenir.
• İlk akreditasyon denetiminde, Doğrulayıcı Kuruluşun önemli faaliyet yürüten (önemli faaliyetler;
politikaların oluşturulması ve onayı, süreç veya prosedürlerin geliştirilmesi ve onayı,
R40.10/Rev.03/1123 7 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

yetkinliklerin ilk değerlendirilmesi, teknik personelin ve taşeronların onaylanması, personelin

yetkinliğinin izlenmesi sürecinin ve çıktılarının kontrolü, doğrulama için teknik gerekliliklerin
belirlenmesi ve başvuruların teknik gözden geçirme süreçlerini içeren sözleşme gözden
geçirmesi, bağımsız gözden geçirme süreçleri) tüm ofisleri denetlenir.
• Talep edilen akreditasyon kapsamına bağlı olarak Tablo 3’de seçilen iç grupların her birinden en
az 1 adet tanık denetim gerçekleştirilir.
Örnek: Doğrulayıcı Kuruluş adayı faaliyet Grubu 2 ve 8’den akredite olmayı talep ettiğinde bu
faaliyet gruplarından 1 tanesinde tanık denetim organize edilir (seçim teknik sorumlu ve
denetim ekibinin uhdesindedir) ve her iki faaliyete ait tüm doküman ve kayıtlar, ofis
denetiminde incelenir.
• Başvuru kapsamında yer alan faaliyet gruplarından en az 1 adet işletmeye ait gerçekleştirilen
doğrulama sürecine dair dosya incelemesi yapılır. Doğrulayıcı Kuruluşun herhangi bir faaliyet
grubunda müşterisi olmaması durumunda bahse konu faaliyet grubunda akreditasyon verilmez.
İnceleme/gözden geçirme sayısı Doğrulayıcı Kuruluşun müşteri sayısı ile orantılı olarak
belirlenir. TÜRKAK denetimi ekibi, kural olarak; Doğrulayıcı Kuruluşun faaliyet grubundaki
müşteri sayısı 1-20 arasında ise 1 müşteri dosyası, 20-40 arasında ise 2 müşteri dosyası, 40-80
arasında ise 3 müşteri dosyası, 80-100 arasında ise 4 müşteri dosyası inceler. Denetimin
planlanmasında bahsedilen bu kural dikkate alınır. Bu kural gözetim ve akreditasyon yenileme
denetimleri içinde aynı şekilde geçerlidir.

İç gruplama, Doğrulayıcı Kuruluşların akreditasyon süreçleri içerisinde tanık denetimlerin

planlanması amacı ile hazırlanmıştır. Akreditasyon başvurularında faaliyet grupları temel alınır.

Not: Bakanlıkça, Doğrulama faaliyeti yürütme konusunda yetkilendirilmemiş kuruluşların ilk

akreditasyon denetimlerinde yukarıda belirtilen kuralların yerine aşağıda tanımlanmış kurallar
geçerlidir;

- Yetkilendirme olmadığı için herhangi bir doğrulama faaliyeti yürütemeyen

kuruluşlar, bir tanık denetim ve müşteri (işletme) dosya incelemesi yapılmadan
sadece ofis denetimi gerçekleştirilerek denetlenir. Denetimin sonucu olumlu olduğu
takdirde kuruluş akredite edilir,

- Bu şekilde akredite olan kuruluşların akredite oldukları kapsamlarda her bir iç

gruptaki ilk müşterisine gerçekleştireceği doğrulama faaliyetine tanıklık edilir ve her
bir faaliyet grubu için müşteri dosyası incelenir. Bu kuruluşların TÜRKAK’ı gerekli
işlemlerin yapılabilmesi için yeterli zaman kalacak şekilde önceden bilgilendirmesi
gereklidir. Gerçekleştirilen tanık ve müşteri dosyası denetiminde belirlenen
uygunsuzluklar akreditasyonun gecikmeden geri çekilmesine veya askıya alınmasına
neden olabilir,

- Eğer Doğrulayıcı Kuruluşun akredite olduğu tarihten itibaren iki yıl içerisinde müşteri
bulamaması nedeni ile ilgili tanık denetimler ve müşteri dosyası inceleme süreci

R40.10/Rev.03/1123 8 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

gerçekleştirilemez ise Doğrulayıcı Kuruluşun tamamlanmayan süreçlerindeki faaliyet

grubu kapsamı geriye çekilir/ daraltılır.

4.1.5 Gözetim Denetimi

Gözetim denetimi aşağıdaki hususlar dikkate alınarak, ofis denetimi, tanık ofis denetimi ve tanık
saha denetimi olarak planlanır;

• Akreditasyon çevrimi boyunca gerçekleştirilen gözetim denetimlerinde, akreditasyon kapsamı

içerinde yer alan ve Tablo 3’de verilen her bir faaliyet grubunda en az 1 adet işletmeye ait dosya
incelemesi gerçekleştirilir. (Kuralllar için Bkz. 4.1.4)
• Faaliyet grubu 1b (akreditasyon kapsamı içinde ise) için her yıl en az 1 dosya incelemesi
gerçekleştirilmelidir.
• Tanık denetimler organize edilirken ilk akreditasyon denetiminde tanıklık edilmemiş diğer
faaliyet grupları tercih edilebilir.
• SEÖS kullanan işletmelere akreditasyon çevrimi boyunca en az 1 adet tanık denetim
gerçekleştirilmelidir.

4.1.6 Akreditasyon Yenileme Denetimi

Akreditasyon yenileme denetimi aşağıdaki hususlar dikkate alınarak, ofis denetimi, tanık ofis
denetimi ve tanık saha denetimi olarak planlanır;

• Akreditasyon yenileme denetimi planlanırken tüm iç grupların tanık denetimler ile akreditasyon
çevrimi içerisinde kapsandığından emin olunur.
• Tanık denetimlerin seçimi teknik sorumlu ve denetim ekibinin takdirindedir.
• Tanık denetim ile kapsanmayan tüm faaliyet grupları için müşteri dosyası incelemesi yapılır.

4.1.7 Kapsam Genişletme Denetimi

Kapsam genişletme denetimi gözetim denetimi veya akreditasyon yenileme denetimi ile
yapılabileceği gibi ayrı denetim olarak da planlanabilir.

• Bu rehberin 4.1.2 maddesindeki dokuman inceleme süreci yerine getirilmeden kapsam

genişletme denetimi gerçekleştirilmez.
• Başvurulan kapsam mevcut akreditasyon kapsamında bulunmayan bir iç gruba ait ise tanık
denetim mutlaka gerçekleştirilir. Ancak kapsam genişletilen faaliyet grubu, doğrulayıcı
kuruluşun mevcut akreditasyon kapsamında bulunan bir faaliyet grubu ile aynı iç grupta (bkz.
Tablo 3) ise, teknik dosya sorumlusu ve denetim ekibi mutabakatı ile sadece ofis denetimi ile
kapsam genişletme denetimi gerçekleştirilebilir. Ofis denetiminde mutlaka en az 1 adet müşteri
dosyası incelemesi yapılır.

R40.10/Rev.03/1123 9 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

• Eğer kapsam genişletme ile talep edilen kapsam Doğrulayıcı Kuruluş’un Bakanlıkça
yetkilendirilmediği bir faaliyet grubunda yer alıyorsa Madde 4.1.4 Not ksımındaki kurallar
benzer şekilde uygulanır.

4.1.8 Akreditasyon Kapsamında Faaliyet Olmaması

Doğrulayıcı Kuruluşlar akredite oldukları tüm kapsamlarda gerekli yetkinliklere sahip olduklarını
ve sürdürdüklerini göstermelidir. Akreditasyon yenileme denetimi planlanırken, eğer ki
Doğrulayıcı Kuruluşun belirli kapsam veya kapsamlarda artık müşteriye sahip olmadığı anlaşılırsa
bahse konu kapsam veya kapsamlar bu denetimin içeriğine dahil edilmez ve akreditasyon
yenileme denetiminin sonucunda bahse konu kapsamlar için akreditasyon verilmez.

4.1.9 İdari Yaptırımlar

TÜRKAK, EU ETS mevzuatı ve/veya ulusal mevzuat hükümlerine riayet etmeyen kuruluşların
akreditasyonlarını askıya alabilir, geri çekebilir, kapsam daraltması ve değişikliği yapabilir.
Akreditasyonun askıya alınması, geri çekilmesi ve kapsam daraltması ile ilgili hususlar TÜRKAK
prosedürü P701’de belirtilmektedir. Burada belirtilen hususların yanı sıra, ek olarak, aşağıda
verilen durumlar tespit edildiğinde de idari yaptırımlar gerçekleştirilir. Bunlar,

a) Mevzuatta belirtilen asgari adam-gün sürelerine ve asgari fiyata uyulmadığı veya bu maksatla
iade fatura/makbuz düzenlendiğinin tespit edilmesi durumunda.

b) Asgari saha ziyareti sürelerine uyulmaması veya saha ziyaretinin gerçekleştirilmediğinin tespit
edilmesi durumunda.

c) Denetimin yapılmasının engellenmesi, Bakanlığa veya TÜRKAK’a yanlış ve yanıltıcı bilgi ve

belge ibraz edilmesi, ya da düzeltilebilir uygunsuzluk niteliğindeki aykırılıklara dair yapılan
uyarıya rağmen verilen süre içinde düzeltilmemesi durumunda Doğrulayıcı Kuruluşun
akreditasyonu geri çekilir.

Mevzuatta aşağıda belirtilen hükümlerin yerine getirilmemesi durumunda (bunlarla sınırlı

olmayacak şekilde),

a) Yetki kapsamında veya akreditasyon kapsamında olmayan faaliyetlerin doğrulama

süreçlerinin gerçekleştirilmesi durumunda,

b) Mevzuat ve bu rehber hükümlerine aykırı personel atanması veya istihdam edilmesi

durumunda

c) Bakanlık veya TÜRKAK tarafından belirlenmiş yetkinlik ve yeterlik şartlarının kaybedilmesi

durumunda Doğrulayıcı Kuruluşun akreditasyon askıya alınır.

Doğrulayıcı Kuruluş, müşterisi ile yaptığı sözleşmede, idari yaptırımların gerçekleşmesi

durumunda neler yapılacağını tarif etmelidir.

R40.10/Rev.03/1123 10 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

4.2 Tanık Denetimler

TÜRKAK, hem yeni başvuran bir Doğrulayıcı Kuruluş adayının hem de akredite olmuş bir
Doğrulayıcı Kuruluşun denetimlerini gerçekleştirirken, talep edilen veya halihazırda akredite
olan kapsamları ve doğrulayıcıları (Doğrulayıcı Kuruluşun personeli-Baş Doğrulayıcı, Doğrulayıcı,
Teknik Uzman) temsil edebilecek tanık denetimler organize eder.

Denetim programı bir akreditasyon çevrimi içerisinde, Tablo 3’de tanımlı her bir iç grup için en
az 1 adet tanık denetimi ihtiva etmelidir. Tanık denetimi yapılacak faaliyetler, doğrulayıcı
kuruluşlar tarafından TÜRKAK’a sunulan ve bir sonraki yıl yapacakları doğrulama işlemlerini
içeren plandan yararlanılarak TÜRKAK tarafından belirlenir.

Tanık denetimleri, Doğrulayıcı Kuruluşun ofisinde doküman ve kayıtların gözden geçirilmesi

şeklinde ve işletmenin sahasında olmak üzere olarak iki ayrı aşamada gerçekleştirilir.

Tanık denetiminde (ofis aşaması) tanık denetimi gerçekleştirilecek faaliyetlere ait iç doğrulama
dokümantasyonunun tamamı (sözleşme öncesi şartlar, stratejik analiz, risk analizi, doğrulama
planı, test planı, örnekleme planı, tüm hesaplamalar, hesaplamalara temel olan fatura ve
yazılım kayıtları, doğrulama ekibi yetkinlik kayıtları, işletmeye ait kayıtlar, işletmeyle yapılan
sözleşme, işletmenin izleme planının bir örneği, bağımsız gözden geçirme) denetlenir.

Tablo 3: Denetimlerde Ele Alınacak Faaliyet Grupları

İç Faaliyet
AkreditasyonKapsamı
Grup Grubu
• Tesislerde yakıtların yakılması (CO2 emisyonları)
A 1a, 1b, 7 • Odundan veya diğer lifli malzemelerden selüloz üretimi (CO2 emisyonları)
• Kâğıt, mukavva veya karton üretimi (CO2 emisyonları)
• Klinker üretimi (CO2 emisyonları)
• Kireç üretimi veya dolomitin ya da magnezitin kalsinasyonu(CO2
• emisyonları)
• Cam elyafı dâhil cam üretimi (CO2 emisyonları)
B 6 • Pişirme ile seramik ürünlerin üretimi (CO2 emisyonları)
• Mineral elyaf yalıtım malzemesi üretimi (CO2 emisyonları)
• Alçı taşının kurutulması veya kalsinasyonu veya alçı panoların ve diğer alçı taşı
ürünlerinin üretimi (CO2 emisyonları)

• Petrol rafinasyonu(CO2 emisyonları)

• Karbon siyahı üretimi (CO2 emisyonları)
• Amonyak üretimi (CO2 emisyonları)
• Kraking, reforming kısmi veya tam yükseltgenme veya benzeri işlemler ile
C 2&8
• büyük hacimli organik kimyasalların üretimi (CO2 emisyonları)
• Reforming veya kısmi oksitleme ile hidrojen (H2) ve sentez gazınınüretimi(CO2
emisyonları)
• Soda külü (Na2CO3) ve sodyum bikarbonat (NaHCO3) üretimi (CO2emisyonları)
• Kok üretimi (CO2 emisyonları)
D 3,4 & 5 • Metal cevheri (sülfür cevheri dâhil) kavrulması,sinterlenmesi veya peletlenmesi(CO2
emisyonları)
R40.10/Rev.03/1123 11 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

• Pik demir ve çelik üretimi (birincil ve ikincil ergitme), sürekli döküm dâhil (CO2
emisyonları)
• Demir içeren metallerin (demirli alaşımlar dâhil) üretimi veya işlenmesi (CO2
emisyonları)
• İkincil alüminyum üretimi (CO2 emisyonları)
• Demir dışı metallerin üretimi veya işlenmesi, alaşımların üretimi dâhil (CO2
emisyonları)
• Birincil alüminyum üretimi (CO2 ve PFC emisyonları)
• Nitrik asit üretimi (CO2 ve N2O emisyonları)
• Adipik asit üretimi (CO2 ve N2O emisyonları)
E 9
• Glioksal ve glioksilik asit üretimi (CO2 ve N2O emisyonları)
•
• CO2 transferi (CO2 emisyonları)
F 10 ,11 • 2009/31/EC Direktifinde izin verilen depolama alanlarında sera gazlarının jeolojik
stoklanması
G 12 • Havacılık aktiviteleri (emisyon ve ton-kilometre verisi)
• -2003/87/EC Direktifi, 10a maddesindeki diğer aktiviteler:
H 98 • Yukarıda bahsedilen aktivite gruplarını temel alarak tahsis edilen ücretsiz emisyon
izninin doğrulanması
• -2003/87/EC Direktifinin 24. Maddesi uyarınca Üye Ülke tarafından dahil edilmiş
I 99
diğer faaliyetler, akreditasyon sertifikalarında detayı özel olarak belirtilmelidir.

❖ Doğrulayıcı Kuruluş, 12 no’lu aktivite için her yıl tanık denetim organize eder.
(İlk akreditasyon, gözetim ve akreditasyon yenileme)

Doğrulayıcı Kuruluş, tanık denetimden önce TÜRKAK denetim ekibine; doğrulama ekibinin
elinde bulunması gereken tüm doküman ve kayıtları ve bunlara ek olarak işletmenin izleme
planı, yasal izinler, işletmenin sera gazı verisi, ilk risk analizi sonuçları, yapılmışsa bir önceki
doğrulamalar, doğrulama programı ve doğrulama ekibine dair tüm kayıtları göndermelidir.
Bahsedilen bu doküman ve kayıtların TÜRKAK denetim ekibine, incelemeye imkan verecek
şekilde (normalde tanık denetim tarihinden en geç 2 hafta önce) önceden iletilmesi zorunludur.

1 no’lu faaliyet grubunun tanık denetimi, eğer ki diğer bir faaliyet grubunda da değerlendirilen
bir tesiste anma gücü 20 MW ve üstü yakma ünitesi/leri var ise (faaliyet kapsamına girmesine
neden olan yakma ünitesi/üniteleri dışında-ana faaliyeti dışında) bahse konu faaliyet grubunun
tanık denetimi ile birleştirilebilir. Bu durumda 1 no’lu faaliyet grubuna ait izlemenin Bakanlıkça
onaylanmış izleme planında yer alması, raporlamaya dahil edilmesi ve Doğrulayıcı Kuruluşun
tüm doğrulama faaliyetinde değerlendirilmesi şartı aranır. Tanık denetim için süre belirlenirken
1 no’lu faaliyet grubuna dair doğrulama işlemleri de dikkate alınır.

4.3 Akreditasyon Markasının Kullanımı

Akredite olan Doğrulayıcı Kuruluşlar, ilgili sera gazı programının uygulamasından kaynaklanan
nedenlerden ötürü (Bakanlık portal üzerinden oluşan doğrulama raporları vb.) veya
program/mevzuatında yer almadığı için TÜRKAK Akreditasyon Markasını doğrulama raporları
üzerinde kullanmayabilirler, akreditasyona yazılı atıf yapabilirler.

R40.10/Rev.03/1123 12 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

Doğrulayıcı Kuruluş, yukarı da belirtilen koşullar dışında, TÜRKAK Akreditasyon Markasını

TÜRKAK R10.06’daki belirtilen hükümlere göre kullanır.

5 AKREDİTASYON SÜRECİNDE KULLANILACAK STANDART VE DOKÜMANLAR

Doğrulayıcı Kuruluşların akreditasyonu sürecinde kullanılacak standart, normatif dokumanlar

(mevzuat dahil) aşağıda verilmiştir. TS EN ISO 14064-3 ve TS ISO 14066 standartları ve IAF MD 6
rehberi sera gazı emisyonlarının izlenmesi, raporlaması ve doğrulaması konusunda sera gazı
programlarından bağımsız olarak oluşturulmuş standart ve rehberidir. Sera gazı emisyon
programına dair özel şartlar EU ETS/ulusal mevzuatında tanımlanmıştır.

Standartlar ve Normatif Dokumanlar

• TS EN ISO/IEC 17029: Geçerli kılma ve doğrulama kuruluşları için genel prensipler ve

gereklilikler standardı
• TS EN ISO 14065: Çevresel bilgiyi geçerli kılan ve doğrulayan kuruluşlar için genel
prensipler ve gereklilikler standardı
• TS EN ISO 14064-3: Sera gazları - Bölüm 3: Sera gazı beyanlarının onaylanmasına ve
doğrulanmasına dair kılavuz ve özellikler isimli standard
• TS ISO 14066: Sera gazları - Sera gazı geçerli kılma takımları ve doğrulama takımları için
yeterlilik özellikleri standardı
• EA 6/03: EU ETS Direktifi altında doğrulayıcıların tanınması hakkında 2022 tarihli EA
Dokümanı
• Avrupa Komisyonu iyi uygulama rehberleri; AVR ve MRR Açıklayıcı Rehberleri, Kilit
rehber notları ve şablonları

EU ETS Mevzuatı

• 2003/87/EC Avrupa Direktifi: 96/61/ sayılı Konsey Direktifinin tadili veTopluluk içinde
sera gazı emisyonu ticaretine yönelik bir plan oluşturulması” hakkında 2003/87/EC
Avrupa direktifi
• 2018/2067/EU Regülasyonu (AVR): Sera gazı emisyon raporları ve ton-kilometre
raporlarının doğrulanması ve doğrulayıcıların 2003/87/EC direktifine uygun şeklide
akreditasyonu” hakkında 2018/2067/EU Regülasyonu
• 2018/2066/EU Regülasyonu (MRR): Sera gazı emisyonlarının 2003/87/EC direktifine
uygun şeklide izlenmesi ve raporlanması hakkında 2018/2066/EU Regülasyonu
• Avrupa Komisyon Rehber ve Şablonları: EU ETS emisyonlarının izlenmesi, raporlanması
ve doğrulanması ile ilgili http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/monitoring/ internet
sitesinde yer alan dokumanlar.

R40.10/Rev.03/1123 13 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

Ulusal Mevzuat

• Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik: 17 Mayıs 2014 tarih ve 29003
sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
• Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi ve Raporlanması Hakkında Tebliğ: 22 Temmuz 2014
tarih ve 29068 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu mevzuat MRR’ın ulusal
mevzuattaki karşılığıdır. Bu tebliğ üzerinde 5 Şubat 2021 tarihinde yapılan değişiklikler
rehber kapsamındadır.
• Sera Gazı Emisyon Raporlarının Doğrulanması ve Doğrulayıcı Kuruluşların
Akreditasyonu Hakkında Tebliğ: 2 Aralık 2017 tarih ve 30258 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanmıştır. AVR’ın ulusal mevzuattaki karşılığıdır. Bu tebliğ üzerinde 21 Haziran 2022
tarihinde yapılan değişiklikler rehber kapsamındadır.

TÜRKAK Dokümanları

• Sera Gazı Emisyonları Doğrulayan Doğrulayıcı Kuruluşların Akreditasyonu Rehberi

• Başvuru Formu F701-096
• Tanık Denetim Formu F701-099
• Denetim Raporu F701-100
• Kontrol Formu F701-097

6 DOĞRULAYICI KURULUŞLAR İÇİN ŞARTLAR

Doğrulayıcı kuruluşlar; TS EN ISO/IEC 17029, TS EN ISO 14065, TS ISO 14066, TS ISO 14064-3
standartlarına, EA ve IAF ilgili rehberlerine ve EU ETS/Ulusal Mevzuatına uygun olarak
oluşturulmuş bir organizasyon yapısına ve kalite yönetim sistemine sahip olmalıdır. Doğrulayıcı
Kuruluş, Tablo 1’de verilmiş olan EU ETS veya ilgili ulusal mevzuat faaliyetlerinin içerisinden
akredite olmayı talep ettiği faaliyetler konusunda faaliyete özel endüstri süreç parametreleri,
test teknikleri, ölçüm/izleme ayarlamaları, hesaplama metodolojisi ve ilgili mevzuat şartlarında
yeterli teknik ve idari yetkinliğe sahip olduğunu ispat etmelidir. Bu anlamda doğrulayıcı
kuruluşların sahip olması gereken asgari teknik yeterliliğe dair kriterler Tablo 4’de verilmiştir. Bu
kriterlerin sağlandığına dair kanıtların başvuru sırasında TÜRKAK’a iletilmesi zorunludur.
Doğrulayıcı kuruluş denetlenen alan içerisindeki uygulamalar için bilgisayar veya benzer
otomatik sistemler kullanıyor ise aşağıdaki şartları sağlamalıdır;
❖ Kullanılan yazılım kullanım amacına uygun olmalıdır. Bunun için aşağıdakiler gereklidir;
- Kullanılan yazılım kullanımdan önce valide edilmiş olmalıdır
- Kullanılan yazılımın periyodik tekrar validasyonlarının yapılmış olması gereklidir.
- Yazılımsal ve donanımsal değişiklikler olması durumunda tekrar validasyon yapılmalıdır.
- Gerekli yazılım güncellemeleri yapılmalıdır.
❖ Verilerin bütünlüğü ve güvenliği ile ilgili prosedürler oluşturulmalı ve uygulanmalıdır.
R40.10/Rev.03/1123 14 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

❖ Bilgisayarların ve otomatik sistemlerin uygun çalışmaları sağlanması için bakımları

yaptırılmalıdır.

Tablo 4: Doğrulayıcı Kuruluşların Sahip Olması Gereken Asgari Teknik Yetkinliğe Dair Kriterler

Teknik Tecrübe ve Teknik Yetkinliğe Dair Bilgi ve Kabiliyetler

Yeterlilik
İzleme Planlarının Değerlendirilmesi
İzleme planlarının değerlendirilmesi ve idraki kabiliyeti şu unsurları içerir;
• İzleme planının işletmede nasıl uygulandığı anlayabilmek
• Emisyon Raporunun, izleme planındaki gerekliliklere göre kontrolü kabiliyetine
sahip olmak
• İzleme planının hâlihazırda (doğrulama süreci içerisinde) uygun olduğu ve
uygulandığının kontrolü için bilgi ve verilerin analizini yapabilmek
Özel Sera Gazı Aktivitesi ve Teknolojisi
Doğrulayıcı Kuruluş aşağıdaki unsurlarda teknik yetkinliğe sahip olmalıdır;
• İşletmenin Sera Gazı Emisyonlarını etkileyen kilit faaliyetleri tanımlayabilmek ve
algılayabilmek
• İşletmelerin reel de uyguladığı operasyonel süreçleri anlayabilmek
• İşletmenin sınırlarını kavrayabilmek ve hangi faaliyetlerin EU ETS ve/veya ulusal
mevzuat çerçevesinde olup olmadığını kontrol edebilmek
• Doğrulama Ekibinin, doğrulama faaliyetlerini gerçekleştireceği endüstri alanında
uygulanan teknolojiler konusunda genel bilgiye sahip olması
• Küresel Isınma ve Sera Gazı potansiyeli konusunda genel bilgi sahibi olmak
İlgili Sera Gazı Kaynakları
Doğrulayıcı Kuruluş aşağıdaki unsurlarda teknik yetkinliğe sahip olmalıdır;
• İşletmelerin faaliyetlerini, donanım ve ilişkili süreçlerini, emisyon kaynaklarını ve
kaynak akışlarını ve bunların sınıflandırılmasını anlayabilmek ve
gerçekleştirebilmek
• İşletmelerin sınıflandırılmasını kategori bazında yapabilmek ve her bir kategori
için uygulanması gereken şartları bilmek ve uygulayabilmek
• Kaynak akışlarının ve emisyon kaynaklarının bütünlüğünü değerlendirebilmek
• Sera Gazları ile ilişkili üretime dair girdileri ve çıktıları değerlendirebilmek
İlgili teknik ve sektörel konuları da içerecek şekilde niceliksel değerlendirme (sayısallaştırma), izleme ve
raporlama
Aşağıdaki unsurları değerlendirebilmek maksadı ile izleme ve raporlama teknikleri-
metotlarını bilmek ve uygulayabilmek
• Ölçüm ve kalibrasyon cihazlarının seçimi, kullanımı ve idamesinin
değerlendirebilmek
• Analizde kullanılan bilgilerin bütünlüğünü, doğruluğunu ve güvenilirliğini kontrol
etmek amacı ile yapılması gereken testlerin kapsamını belirleyebilmek
• Raporlanan verilerin materyal doğruluğunu destekleyecek bilgileri
tanımlayabilmek
• Verilen bir bilginin kabul edilip edilmeyeceği veya o bilgi ile ilgili testlerin
değiştirilmesi gerekliliği konusunda sonuca varabilmek
• Hangi metodolojinin gerektiğini ve hesaplamaların amacını tanımlayabilmek

R40.10/Rev.03/1123 15 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

Teknik Tecrübe ve Teknik Yetkinliğe Dair Bilgi ve Kabiliyetler

Yeterlilik
EU ETS/Ulusal Mevzuat kapsamına özel aşağıda verilen izleme aktiviteleri konusunda
bilgi sahibi ve anlayışa sahip olmak, bunlara örnekler
• Sera Gazı Emisyonlarının belirlenmesinde standart hesaplama metodolojisi
kullanıldığında; faaliyet verisinin belirlenmesinde kullanılan metot, hesaplama
faktörlerinin kaynağı ve uygulanması, faaliyet verisi ve hesaplama faktörlerini
belirtmekte kullanılan uygun birimler
• Kütle dengesi metodolojisi kullanıldığında; kütle dengesi oluşturan girdilerin ve
çıktıların belirlenmesi, girdi ve çıktıların belirlenmesinde kullanılan metodolojiye
dair bilgi
• Ölçüm metodolojisi kullanıldığında, uygulanan standartları bilen, sürekli
ölçümler için kullanılan sistem ve faktörleri, ölçüm noktaları ve ölçüm sıklığı,
kalibrasyon prosedürleri, sera gazı emisyonlarını belirlemede kullanılan
parametreler, örnekleme oranları, kayıp verileri belirleme kullanılan gereklilikler,
veri yönetimi ve depolanması ve sürekli ölçümlerin sonuçlarını kontrol etmede
kullanılan metotlara dair bilgi
• Gerekli kademeler (tier) ve ona bağlı olarak belirsizlik limitlerine dair bilgi
• Fallback metodolojisi kullanıldığında; belirsizliği sayısallaştırmada ve
denetlemede kullanılan yaklaşımlar, doğrulayıcı belirsizliğin ifade edilmesinde
ISO Guide to Expression of Uncertainity in Measurements veya toplam
belirsizliğin ilgili gerekliliklere göre denetlenmesinde yukarıda ismi geçen
rehbere denk ve kabul edilmiş uluslararası standarda göre denetim yapma bilgisi
• İlgili standartlara göre dair bilgi; örnek olarak, kalibrasyon standardları, ölçüm
standartları, yönetim sistem standartları ve kullanımı
• Belirsizlik limitlerine uygunluğun denetimi, faaliyet verisi ve hesaplama
faktörlerlerinin (işletmenin kontrolünde veya değil) belirsizlik düzeylerinin
hesaplanması kullanılan bilginin doğruluğunu belirleyebilme bilgisi
• Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi ve Raporlanması Tebliğinin ilgili
maddelerinde veya MRR madde 5-9’da ortaya konan izleme ve raporlama
prensiplerinin uygulanmasına yönelik bilgi
• Veri boşluklarının denetlenmesi, veri boşluklarının tamamlanmasında kullanılan
yaklaşım ve sera gazı emisyonlarının çift sayılmasının engellenmesine yönelik
tedbirlere dair bilgi,
• Kimyasal analiz teknikleri, numune alma planının uygulanmasını da içerecek
şekilde numune alma ve hazırlama ve muhafaza zinciri konusunda bilgi
İşletmenin Organizasyonu ve Kalite Güvence Sistemi hakkında bilgi
• İşletmenin özel veri akışı ve risk değerlendirmesi
• İşletmenin veri akışı ile ilgili özel kontrol aktiviteleri
• İzleme ve raporlama ile ilgili olarak işletmenin bütün organizasyonu ve hesap
sisteminin işlediği kontrol ortamı
• Sera Gazı Emisyonları İzleme ve Raporlama Tebliği/MRR da belirtilen
prosedürler; örnek olarak; veri akışı ve kontrol aktiviteleri prosedürleri,
işletmece belirlenen izleme ve raporlama süreçlerinin yönetilmesi ve
sorumluluklara dair prosedürler
Doğrulama Sözleşmelerine Yönelik Bilgi
• İşletme ile yapılan anlaşma ve/veya sözleşmelerde doğrulama aktivitesinin ilgili
gerekliliklere uygun yapılmasını engelleyecek ve/veya bu potansiyeli taşıyan
hükümleri algılayabilme bilgisi (örn: denetim süreleri)

R40.10/Rev.03/1123 16 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

6.1 Doğrulayıcı Kuruluşların Personeli için Yetkinlik

Doğrulayıcı Kuruluş; ilgili ulusal mevzuat hükümlerinde belirtilen kalifikasyon kriterlerinden

bağımsız olarak üstteki tabloda ifade edilen konularda yetkin personel bünyesinde bulundurur.
Doğrulama faaliyetini gerçekleştirecek doğrulama ekibi Tablo 4’de belirtilen asgari yetkinlik
kriterlerini ekip olarak sağlamak ile sorumludur.
Bir kişinin tüm yetkinlik kriterlerini sağladığı durumda doğrulama ekibi tek bir kişiden oluşabilir.
Doğrulayıcı Kuruluş, akreditasyon başvurusu sırasında Tablo 4’de verilen kriterlerin sadece bir
kısmına ait yetkinliğini kanıtlayabiliyorsa başvurduğu kapsam sadece yetkinliğin kanıtlandığı
alanda değerlendirmeye alınır ve süreç bu duruma göre işletilir. Örn: Ölçüm temelli
metodolojinin uygulamasına yönelik yetkinlik başvuru ile beraber kanıtlanamıyorsa, ölçüm
metotlarının sıklıkla kullanıldığı faaliyetlere yönelik kapsamlar başvuru değerlendirme sürecinde
belirlenen denetim ekibi tavsiyesi ve teknik sorumlunun onayı ile akreditasyon sürecine konu
olan kapsamlardan çıkarılır.

6.1.1 Doğrulayıcıların Yetkinliği

Baş doğrulayıcının sorumluluğu altında çalışan bir (EU ETS/Ulusal Mevzuat) doğrulayıcı, görev
verildiğinde aşağıda verilenleri ifa eder:

• İşletmeye doğrulama kapsamını teyit ettirmek

• Doğrulama amaçlarının doğrulama planında detaylı olarak belirtilmesi hususunda baş
doğrulayıcıyı bilgilendirmek
• Proses analizlerini yerine getirmek
• Özellikle raporlanan verilerin önemliliği ve izleme planına uyum ile ilgili olmak üzere
doğrulama ile ilgili hususları çözmek,
• İç doğrulama dokümantasyonunun derlenmesi
• Doğrulama raporunu yazmak

EU ETS/Ulusal Mevzuat çerçevesinde Doğrulama Faaliyetini gerçekleştiren ve Doğrulayıcı

Kuruluş tarafından atanan denetim ekibinde yer alan doğrulayıcıların teknik yetkinliğine dair
kriterler ve örnekler Tablo 5’de verilmiştir.

Tablo 5: Doğrulayıcıların Sahip Olması Gereken Bilgi ve Kabiliyetler

EU ETS/Ulusal Mevzuat Özel Mevzuat Hükümleri ve İlgili Rehberlere Dair Bilgi

Sera Gazı Emisyonları Özel Programına Dair Bilgi

Doğrulayıcı bilgi ve deneyimi aşağıda belirtilen öğeleri içerir;

• EU ETS/ Ulusal Mevzuatın aktivitelere ait ekleri ve bu mevzuatın izleme ve doğrulamaya ait kısımları
• AVR/Doğrulayıcı Kuruluşların Yetkilendirmesine Dair Tebliğ ve bunların Avrupa Komisyonu/Bakanlık
R40.10/Rev.03/1123 17 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

tarafından geliştirilen, mevzuat hükümlerinin uygulamasını sağlayan ve yol gösterici dokümanları

• MRR/İzleme ve Raporlama Tebliği ve bunların Avrupa Komisyonu/Bakanlık tarafından geliştirilen,
mevzuat hükümlerinin uygulamasını sağlayan ve yol gösterici dokümanları
• TS ISO 14064-3 ve TS EN ISO 14065, TS EN ISO/IEC 17029 standartları
• İlgili diğer mevzuat Örn: Havacılık aktivitelerinin nasıl değerlendirileceği ile ilgili Avrupa Komisyon
Kararı
• Diğer ilgili rehberler; EA 6/03 ve IAF MD6
• Şablonlar
• Türkiye’nin diğer ilgili ulusal mevzuat ve rehberleri
Veri ve Bilgi Denetimine Dair Yetkinlik
Veri ve Bilgilerin Denetim Metodolojisi;
• Kontrol aktivitelerinin, stratejik ve risk analizine girdi olabilecek şekilde ilk etkinliğinin gözden
geçirilmesi
• Proses analizinde yapılması zorunlu testlerin kapsamını (sınırlarını) belirlemek
• Doğrulama planının, bulgulara bağlı olarak güncellenmesi gerektiğinin tespitini yapabilmek ve bunu
baş doğrulayıcı ile paylaşmak
• Düzeltici faaliyeti ve bu faaliyetin veri ve bilgi değerlendirmesine olan etkisini belirleyebilmek
• Veri ve bilgi denetimine ait bulguları temel alacak şekilde raporlanan veri ve bilgi hakkında karar
verebilmek
• Verilen kararları desteklemek için uygun kanıtları ve bilgiyi edinmek ve birleştirmek
• Hataların önemlilik düzeyini etkileyebilen durumları ve faktörleri belirleyebilmek (tipik ve tipik
olmayan işletme koşullarını da içeren)
• Raporlanan verideki hataların ve uygunsuzlukların maddi etkisini analiz edebilmek
• Önemli hatalara neden olabilecek riskleri belirleyebilmek ve ek kanıt toplama ihtiyacını veya
doğrulama faaliyetlerinin derinliği ve detayı seviyesini belirleme ihtiyacını belirlemek
• Bir çok kaynaktan gelen bilgiyi kullanarak analize bağlı sonuçlar oluşturabilmek
• Doğrulama sürecinde Önemlilik düzeyini kullanabilmek
• Kanıtların ve analizin etkisini ve yeterlilik düzeyini değerlendirebilmek
• Örnek analitik prosedürler uygulayarak, tutarsızlıkları, beklenmeyen koşulları ve bulguları
belirleyebilmek
• Dokümantasyonun genel uygunluğunu değerlendirebilmek

Örnekleme tekniklerine dair yetkinlik (bilgi ve tecrübe);

• Karmaşık veri toplama ve kayıt arayüzlerini yönetebilmek
• Veri manüpilasyonu süreçleri ve zorlukları ile uğraşmak ve üstesinden gelebilmek
• Gerçek veri sistem problemleri ve hatalarını belirleyerek, uygun aksiyonu yapabilmek (Örn: veri
örnekleme planındaki örnekleme miktarını artırmak, potansiyel hataları ve uygunsuzlukları
raporlamak)
• Tetkik süreçlerini kullanarak; emisyon raporu ile çelişen bilgi, beyan ve olguları belirlemek
• Emisyon raporundaki beyan ve kabullenmeleri sorgulayabilmek

Veri ve Bilgi Sistemlerinin, Veri Akış, Kontrol Aktiviteleri ve Prosedürlerinin içerecek şekilde denetimi
konusunda yetkinlik,
• İstatistik, finansal ve ekonomik muhasebe araçları ve uygulamaları hakkında bilgi,
• Bilgisayar Bilgi Sistem ortamlarını denetleyebilmek

R40.10/Rev.03/1123 18 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

• Sera Gazı bilgi sisteminin değerlendirilmesi (işletmenin, doğru bir emisyon raporu oluşturmak için
gerekli verileri tespit etiğini, topladığını, analiz ettiğini, raporladığını ve hataları ve uygunsuzluklar
için uygun düzeltici faaliyetleri belirlediğini denetleyebilmek)
• İhtiyaç duyulan verilerin elde edilmesi veya geliştirmesi için uygun metotların kullanılması
(doküman gözden geçirme, gözlemleme, dış bilgi kaynakları ile çapraz kontrol, ikili görüşmeler,
kontrol aktivitelerin çalıştığının denetimi, gibi)
• Farklı kaynaklardan alınan bilgilerin entegrasyonu, iç ve dış kaynaklardan alınan bilgilerin
karşılaştırılması
• Verilerin, verilerdeki hataların, veri kaynaklarının, uygulanabilir süreçler ve veri yönetim
sistemlerinin değerlendirilmesi
• Kontrol aktivite fonksiyonlarının ve kontrol aktivite prosedürlerinin doğru uygulanmasının
değerlendirilmesi (Örneğin İşletmecinin IT sistemlerini ve yeni teknolojileri nasıl yönettiği)
• Yanlış bilgi olasılığına karşı alarm durumunda olunması,
• Hataların ve uygunsuzlukların etkilerinin ve sağlamlık/kontrollerdeki önerilen iyileştirmelerin
anlaşılabilmesi
AVR Bölüm 2’de verilen doğrulama aktivitelerinin gerçekleştirilebilme kabiliyeti
• Bu konudaki yeterlilik örneğin aşağıdaki kabiliyetleri içerir:
• Projelendirilen emisyonların gerçek sonuçlar ile karşılaştırılması, mantıksal çıkarımlar yapılması; gibi
veri doğrulama ve analitik prosedürleri yürütebilme
• Doğrulama aktiviteleri ile ilgili verileri seçebilme ve uygun olan bilgiyi uygulayabilme
• Bilginin anlamını, tercümesini ve yorumunu anlamayabilme,
• Kritik düşünebilme ve çoklu girdileri analiz edebilme
• Gerçekler ve çıkarımları ayırt edebilme ve profesyonel şüphecilik egzersizi yapabilme,
• Bağımsız araştırma yapabilme ve işletmeci tarafından öne sürülen varsayımlar ve ispatları ayırt
edebilme,
• Doğrulama süreçleri boyunca ortaya çıkması beklenen sonuçları, gerekli detayda ve yüksek seviyede
değerlendirebilme arasındaki dengeyi kurabilme,
• Emisyon raporu ile onaylanmış izleme planı kontrolü gibi gerekli kontrollerin yapıldığında emin
olunması ile ilgili detayları yönetebilme,
• Bilgileri, verileri ve varsayımları değerlendirebilme ve profesyonel kararlar alabilme,
• Beklenen ve beklenmeyen durumlar karşısında doğrulama yöntemlerini uygulayabilme,
• Doğrulama süreçleri ile sonuçlarının ile işletmeci arasındaki iletişimini sağlayabilme,
• Doğrulama planının, doğrulamanın doğasına, zamanlamasına ve süresine dayanak oluşturduğunun
farkındalığı, (Bu konu baş doğrulayıcının yeterliliği ve deneyimi ile doğrudan ilişkilidir.)
• İç doğrulama dokümanının, doğrulama raporunu destekleyecek yeterli bilgiyi ve AVR’nin öngördüğü
gereksinimleri karşıladığından emin olabilme,
EU ETS/Ulusal mevzuat çerçevesinde faaliyet yürüten doğrulayıcının, Tablo 1’de verilen aktivite gruplarında
çalıştığı alan ile ilgili sektöre özel teknik izleme ve raporlama konularındaki deneyimi ve bilgi seviyesi. Aşağıda ilgili
aktiviteler bazında yetkinlik kriterleri için örnekler verilmiştir:
Yakıtların Yanması
• Yanma faaliyetleri ile ilgili potansiyel kaynaklar,
• Hesaplama faktörleri için geçerli varsayılan değerleri,
• Ticari standart yakıtlar için gereksinimler ile ilgili uygulamalar,
• Tutuşma (Parlama) kaynakları,
• Kojenerasyon (elektrik ve termal enerjinin eşzamanlı üretimi),
• Enerji, ısı üretimi ve gaz temizlemeden kaynaklı emisyonlar,
• Baca gazında asit gaz arıtımı için karbonat kullanımından kaynaklı proses emisyonlarını belirlemek
için kullanılan yöntemler

R40.10/Rev.03/1123 19 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

Petrol Rafinasyonu
• Katalitik kırma ile katalit yenileme ve diğer katalitik süreçlerle yenileme
• Fleksi koklaştırma, geciktirmeli koklaştırma ve diğer koklaştırma veya kırma süreçleri ve bunların
emisyonları
• Tüm rafineri için veya her bir proses için sera gazı emisyonlarının belirlenmesi için kütle dengesi
metodolojisi veya katalitik kırma ile yenileme veya diğer proseslerden kaynaklı sera gazı
emisyonları
Kok üretimi, metal cevherinin üretilmesi, dökme demir ve çelik imalatı
• Kok, metal cevheri ve pik demir veya çelik üretimi için potansiyel kaynaklar
• Proses gazları ve atık gaz arıtımı
• Bu maddelerin üretiminde kullanılan girdiler
• Sera gazı emisyonlarını belirlemek için kullanılan kütle dengesi metodolojisi veya standart
metotlar
• Indirgeyici maddeler
• Pik demir veya çelik üretimi durumunda giriş ve çıkış buharının karbon içeriğinin nasıl ortaya
konacağı

Demir içeren metallerin (demirli alaşımlar dâhil) üretimi veya işlenmesi

• Geleneksel yakıtlar, alternatif yakıtlar, indirgeyici ajanlar, kireçtaşı ve dolomit dahil hammadde,
ikincil besleme malzemeleri gibi demirli ve demirsiz metallerin üretimi için potansiyel kaynaklar

İkincil alüminyum üretimi, alaşımların üretimi dahil demir dışı metallerin üretimi veya işletilmesi
• Tesiste yakıtlar veya giriş malzemelerden kaynaklanan karbon ürünleri veya diğer üretim çıktıları
arasındaki kütle dengesi gibi kullanılan özel izleme metodolojisi
Birincil alüminyum üretimi (CO2 ve PFC emisyonları)
• Isı veya buhar üretimi için yakıtlar, elektrot üretimi, elektrot tüketimi ile ilgili olarak elektroliz
sırasında Al2O3 azaltımı ve atık gaz arıtımı sırasında soda külü veya diğer karbonatların kullanımı
gibi birincil alüminyum üretimi için potansiyel kaynaklar
• CO2 emisyonlarını yanı sıra kütle denge metodolojisindad dikkate alınacak faktörler (Örneğin girdi
ve çıktı)
• Søderberg hücreleri için genel kütle denegesi
• PFC emisyonlarını belirlemek için kullanılan Metot A ve Metot B
• PFC emisyon tespiti için geçerli teknoloji spesifik emisyon faktörleri (eğim yöntemi için faaliyet
verileri ile ilgili ve aşırıgerilim faaliyet verilerine ilişkin
• Emisyon faktörleri ile ilgili 2006 IPCC rehber dokümanının 4.4.2.4 bölümünün 3.aşaması
• CF4 ve C2F6 emisyonlarından kaynaklı CO2€ emisyonlarının belirlenmesinin küresel ısınma
potansiyeline nasıl dahil edileceği
Klinker üretimi, Kireç üretimi veya dolomitin ya da magnezitin kalsinasyonu, Cam elyafı dâhil cam üretimi,
Pişirme ile seramik ürünlerin üretimi, Mineral elyaf yalıtım malzemesi üretimi, Alçı taşının kurutulması veya
kalsinasyonu veya alçı panoların ve diğer alçı taşı ürünlerinin üretimi
• Ham maddedeki Kireçtaşının kalsinasyonu, geleneksel fırın yakıtları, hammaddedeki dolomit ve
magnezit, fosil bazlı alternatif fırın yakıtları, alkali ve toprak alkali karbonatların ayrışması, cam
sektöründe biyokütle yakıtlar gibi maddelerin üretimindeki potansiyel kaynaklar
• Çimento klinker üretiminden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını belirlemek için hesaplama
yöntemi A ve süreç girdilerinin karbonat içeriğine dayalı hesaplama faktörleri
• Çimento klinker üretiminden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını belirlemek için hesaplama
yöntemi B ve klinker üretim miktarına dayalı hesaplama faktörleri
• Girdiye dayalı metodolojide nem ve gang (karbonat içermeyen madde) içeriğine göre karbonat

R40.10/Rev.03/1123 20 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

içeriği değerinin nasıl ayarlanacağı,

• Uygulanabilir stokiyometrik oranlar da dahil cam üretiminde proses ürünlerinden ve yanmadan
kaynaklı emisyonların belirlenmesi için uygulanacak yöntemler
• Seramik endüstrisinde A Metoduna göre emisyon faktörlerinin neler olduğunun ve sayısal
değerlerinin belirlenmesi dahil bu emisyon faktörlerinin seviye tanımlarının belirlenmesi (girdiye
dayanan),
• Seramik endüstrisinde B Metoduna göre emisyon faktörlerinin neler olduğunun (çıktıya dayalı) ve
sayısal değerlerinin belirlenmesi dahil bu emisyon faktörlerinin seviye tanımlarının belirlenmesi
(çıktıya dayananı),
• Yanmadan kaynaklı emisyonların nasıl izleneceği
Odundan veya diğer lifli malzemelerden selüloz üretimi, Kâğıt, mukavva veya karton üretimi
• Gaz türbinlerinden, geri kazanım kazanlarından ve yakıt alevi kurutucularından kaynaklı olası
emisyon kaynakları.
• Gazların arıtımı da dahil yanma aktivitelerinden jaynaklı emisyonların nasıl izleneceği.
• Kireçtaşı ve soda külü de dahil kimyasalların hazırlanmasında kullanılan hammaddelerden kaynaklı
proses emisyonlarının belirlenmesinde kullanılacak yöntemler,
• Selülöz üretiminde kireçtaşı çamurunun geri kazanılmasından kaynaklı CO2 emisyonlarının nasıl
dahil edileceği,
• Kimyasal üretiminden kaynaklı emisyonların seviye tanımları
Karbon siyahı üretimi, Amonyak üretimi, Kısmi ya da tam oksidasyon, deformasyon çatlama ya da benzer
işlemler ile yığın organik kimyasalların üretimi, Reformasyon ya da kısmi oksidasyon ile hidrojen (H2) ve
sentez gazının üretimi, Soda külü (NACO3) ve Sodyum bikarbonat (NAHCO3) üretimi
• Kısmi oksidasyon veya yeniden oluşum ısısının sağlanması için yakıtların yakılması, amonyak
üretiminde proses girdisi olan yakıtlar, hidrojen veya gaz sentezi işleminde kullanılan yakıtlar, sıcak
su veya buhar üretimi için kullanılan yakıtlar da dahil olmak üzere yakma işlemleri için kullanılan
yakıtlar, kireçtaşının kalsinasyonundan çıkan ancak karbonlama işleminde kullanılmayan gazların
havalandırılmasından kaynaklı ham maddeler, karbonlaştırmada kullanılmayan karbonlaşma işlemi
sonrası filtrasyon ve yıkamadan kaynaklı atık gazlar gibi maddelerin üretiminden oluşabilecek
kaynaklar
• Baca gazı temizleme dahil yanma aktivitelerinden kaynaklı emisyonların nasıl izleneceği
• Amonyak üretiminden ve üre veya diğer kimyasalların veya tesis dışına çıkarılan ve MRR Madde
49(1) kapsamında olmayan kimyasalların üretimi için hammadde olanamonyak üretimindeki CO2
den kaynaklı emisyonların belirlenmesinde kullanılan yöntemler,
• Saf kimyasalların ve girdi çıktı akışındaki maddelerin konsantrasyonlarındaki stokiyometrik karbon
içeriğinin hesaplanması ve bunun için uygulanabilir emisyon faktörleri de dahil organik
kimyasalların bünyesinden kaynaklı emisyonların belirlenmesinde kullanılan yöntemler,
• Hidrojenden (standart yöntemle) ve sentez gazlardan (kütle dengesi) kaynaklı emisyonların
belirlenmesinde kullanılan yöntemler
• Soda külü ve sodyum bikaronat (kütle dengesi) üretiminden kaynaklı emisyonların belirlenmesinde
kullanılan yöntemler ve yanma emisyonlarının belirlenmesi (standart veya kütle dengesi yöntemi)

Nitrik asit üretimi (CO2 ve N2O emisyonları), Adipik asit üretimi (CO2 ve N2O emisyonları), Glioksal ve
glioksilik asit üretimi (CO2 ve N2O emisyonları),
• Herhangi bir doğrudan proses havalandırmasından ve herhangi bir emisyon kontrol ekipmanından
kaynaklananlar da dahil, amonyağın katalitik oksidasyonundan ve NOx/ N2O azaltma
ünitelerinden kaynaklı N2O emisyonları, adipik asit üretiminden kaynaklı N2O emisyonları,
glioksal, glioksilik asit üretimi ve oksidasyon reaksiyonlarından kaynaklı olası emisyon kaynakları
• Yıllık saatlik ortalama N2O emisyonlarının ve her bir emisyon kaynağının baca gazında saatlik N2O
emisyonlarının nasıl hesaplanacağı da dahil azaltılmış N2O emisyonlarının ölçülmesi için kullanılan
sürekli ölçüm metotları

R40.10/Rev.03/1123 21 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

• Azaltılmış ve azaltılmamış şartlar boyunca N2O konsantrasyonunu ölçebilen teknikler.

• Baca gazı akışı ve birincil girdi hava akışı gibi parametrelerin belirlenmesi için kullanılan yöntemler.
• Geçici oluşan azaltılmamış emisyonlar için hesaplama yötemleri
• Üretim oranlarının hesaplanması
• Yıllık CO2 eşdeğerinin belirlenmesi

6.1.2 Baş Doğrulayıcıların Yetkinliği

Doğrulama ekibinin doğrulama sırasında farklı rolleri vardır. Öncelikle tüm doğrulamalar EU
ETS/ulusal mevzuat baş doğrulayıcısının sorumluluğunda ve yönlendirmesinde gerçekleştirilir.
Bu nedenle EU ETS/ulusal mevzuat baş doğrulayıcısı Tablo 5'deki yetkinlik kriterlerine ek olarak
aşağıdaki hususlarda yeterli kapasitede olmalıdır;

• Doğrulama süreçlerini önderlik yapmak ve yönetmek,

• Denetim ekibinin sahip olması gereken ilave yetkinlikleri tanımlar ve bu tanımlamaya bağlı
olarak doğrulama ekibinin yeterliliğini teyit etmek,
• Özel görevleri denetim ekibi üyelerine dağıtmak ve açıklamak,
• Stratejik ve risk analizlerini yürütmek,
• Doğrulama planını geliştirmek ve uygulamak (Örneğin, doğrulama programı, veri örnekleme
planı ve kontrol test planı taslağını oluşturmak ve doğrulama planında adı geçen
bileşenlerin doğrulama sırasında nasıl ele alındığını ortaya koymak),
• İç doğrulama dokümantasyonunun tamamlanmasını sağlamak, doğrulama raporunun
taslağını oluşturmak ve bağımsız denetçiler ile iletişimi sağlamak,
• Diğer takım üyeleri ile birlikte sorumluluğunda olan görevin yerinde denetimini
gerçekleştirmek. Yerinde denetimde hangi teknik uzmanlığa sahip doğrulama ekibi üyesinin
kendisine eşlik edeceğine karar vermek. Yerinde denetim sırasında müşteri ile ilgili
süreçlerin ve iletişimin planlaması sağlamak,
• Destekleyici kanıtlar ile birlikte tüm iç doğrulama dokümantasyonunun ve doğrulama
raporu taslağının tamamlanmış ve bağımsız gözden geçirme için hazır olmasını sağlamak,
• Doğrulamanın tamamlanması için bağımsız gözden geçirme işlemini yapan taraf ile işbirliği
yapmak
• Denetim ekibi üyelerini doğrulama süreçlerindeki özel durumların yeterliliğini analiz etmek
üzere görevlendirmek,
• Kabul edilebilir bir güvence elde edilebilmesi açısından doğrulama faaliyetlerinin titizliğini
anlamak,
• Süreçler, endişeler ve çıktılar konusunda müşteri ile iletişim kurabilmek.
• Denetim ekibi üyelerinden gelen bulguları değerlendirme ve ekibi yönetebilmek.
• Doğrulama süreçlerini yönetebilme ve doğrulama raporu taslağının oluşturulmasını
yönetebilmek.

R40.10/Rev.03/1123 22 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

6.1.3 Teknik Uzmanın Yetkinliği

Eğer EU ETS/Ulusal Mevzuat doğrulayıcısı, baş doğrulayıcısı veya bağımsız gözden geçirmeyi
gerçekleştiren kişi özel bir konuda desteğe ihtiyacı olursa, danışılmak üzere bu konu ile ilgili
detaylı bilgiye sahip teknik bir uzman görevlendirilebilir. Bu husus özel bilgi gerektiren teknik
alanlar, bilgi iletişim (IT) teknolojisi, yabancı dil ihtiyacı, özel bir standart veya kalibrasyon
ekipmanı için teknik uzmanlık gibi alanlarda olabilir. Teknik uzman, doğrulama ekibinin baş
doğrulayıcısının yönetimi ve sorumluluğu altında ihtiyaç duyulan alanlarda faaliyetlerini
gerçekleştirir. Teknik uzman bağımsız gözden geçiriciye destek sağlıyorsa bu durumda bağımsız
gözden geçiricinin sorumluluğunda faaliyetini gerçekleştirir. Teknik uzmanın destek vereceği
faaliyetlere ve bunun süresine baş doğrulayıcı veya bağımsız gözden geçirici karar verir. Teknik
uzman bir özel durum tespit ettiğinde, takip edilmesi için durumu baş doğrulayıcıya veya
bağımsız gözden geçiriciye raporlar. Teknik uzmanın öncelikli görevi doğrulama ekibine bilgi
sağlamaktır. Teknik uzman aşağıdaki niteliklere sahip olmalıdır:

• Bilgi ve deneyim gerektiren alanlarda EU ETS/Ulusal Mevzuat doğrulayıcısını veya baş

doğrulayıcısını veya bağımsız gözden geçiriciye yeterli seviyede destekleyecek yetkinlik ve
deneyimde olmak,
• Görevlendirildiği alan ile ilgili EU ETS/Ulusal Mevzuat’a özel mevzuatı ve rehberlerini,
denetim verilerini, bilgilerini ve faaliyetlerini yeterli seviyede anlayabilmek. Teknik uzmanın
bu konuların tamamında yetkinliği olması gerekmez ancak baş doğrulayıcı veya doğrulayıcıyı
destekleyecek seviyede olması beklenir.

6.1.4 Bağımsız Gözden Geçirmeyi Gerçekleştiren Kişilerin Yetkinliği

Bağımsız gözden geçiricinin EU ETS/Ulusal Mevzuat baş doğrulayıcısı için istenen yetkinliklere
ilaveten aşağıda belirtilen konularda yetkinliklere sahip olması gerekir:
• Elde edilen verilen, eksiksiz ve bütün olduğunun onayının analizi,
• Eksik ve çelişkili bilgileri ortaya çıkarma,
• İç doğrulama dokümantasyonun tamam olduğunu değerlendirebilmek için verilerin
izlenebilirliğini kontrol etmek ve doğrulama raporu taslağını desteklemek için yeterli bilgileri
saptamak.
Bağımsız gözden geçirici, doğrulama raporu taslağını ve iç doğrulama dokümanını tarafsız olarak
gözden geçirebilecek ve eksik veya yanlış olmaları durumunda gerektiğinde ret edebilecek
otoriteye sahip olmalıdır. Bağımsız gözden geçirici ile baş doğrulayıcı arasındaki iletişimde
gözden geçiricinin tarafsızlığı için gerekli tedbir alınmalıdır. Bu tarafsızlık tehlikeye girdiğinde
veya bağımsız gözden geçiricinin otoritesi tehdit edildiğinde hemen başka bir bağımsız gözden
geçirici atanmalıdır.

R40.10/Rev.03/1123 23 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

6.2 Doğrulayıcı Kuruluşların Personelinin Performansının İzlenmesi

Doğrulama süreçlerine dahil olan tüm personelin performanslarının, yetkinliğin kontrolü amacı
ile izlenmesi gereklidir. Personelin performansı yıllık olarak izlenmelidir. Doğrulayıcı Kuruluş,
üstlendiği doğrulama faaliyetlerine uygulanabilir ve son doğrulama kararını etkileyebilecek
yetersiz sonuçlardan doğan riskleri de hesaba katan bir izleme sistemi kurmakla yükümlüdür. Bu
izleme sistemi, yetkilendirme sürecinin bir parçası olarak Baş Doğrulayıcı, Doğrulayıcı ve Teknik
Uzmanların ilk saha izlemelerini içermelidir.
Saha izlemeleri için belirlenen zaman aralığı 3 yıldan fazla olamaz.

6.3 Doğrulayıcı Kuruluşların Tarafsızlığı ve Bağımsızlığı

Doğrulayıcı Kuruluşların tarafsızlığı ve bağımsızlığı denetlenirken; ilgili standart ve normatif

dokümanlardaki gerekliliklere ek olarak yasal mevzuatta (EU ETS ve/veya Sera Gazı Emisyon
Raporlarının Doğrulanması ve Doğrulayıcı Kuruluşların Akreditasyonu Tebliği) belirtilen
gereklilikler de dikkate alınır.

7 BİLGİ PAYLAŞIMI

7.1 TÜRKAK ile Bakanlık Arasında Bilgi Paylaşımı

Her yıl 31 Aralık tarihine kadar TÜRKAK, akredite ettiği doğrulayıcı kuruluşların akreditasyon
işlemleri ile ilgili planlanan faaliyetlerini aşağıdaki bilgileri içeren bir çalışma planı olarak
Bakanlığa bildirir.

a) TÜRKAK tarafından gerçekleştirilecek faaliyetler

• Faaliyet türü (yıllık rutin denetim, ilk akreditasyon, gözetim, re-akreditasyon, vb.)
• Faaliyetin gerçekleştirileceği doğrulayıcı kuruluşun adı, akreditasyon no, yetkili kişi, telefon,
eposta, adres, şehir, ülke bilgileri
• Faaliyetin gerçekleştirileceği tarih,
• Tanık denetim gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceği ve tanık denetim adedi,
• Kapsam genişletme yapılıp yapılmayacağı,
• Ek denetim gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceği,

b) Doğrulayıcı kuruluş tarafından gerçekleştirilecek doğrulamalar

• Doğrulamayı gerçekleştirecek doğrulayıcı kuruluşun adı, akreditasyon no, yetkili kişi,
telefon, eposta, adres, şehir, ülke bilgileri
• Doğrulamanın gerçekleştirileceği işletmenin adı, adresi, şehir ve ülke bilgileri,
• Doğrulamanın başlayacağı tarih,
• Doğrulama için gerçekleştirilecek saha denetimi tarihleri,
• Doğrulama için gerçekleştirilecek tanık denetim tarihleri,
R40.10/Rev.03/1123 24 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

c) Takip (rutin denetimler dışındaki) denetimler

• Takip denetiminin gerçekleştireceği doğrulayıcı kuruluşun adı, akreditasyon no, yetkili kişi,
telefon, eposta, adres, şehir, ülke bilgileri,
• Takip denetimin tarihi
• Plansız denetimin sebebi, gerekçesi

Bu bildirimler TÜRKAK ile Bakanlığın yapacağı toplantılar ile gerçekleştirilir. Bu toplantıda ayrıca
doğrulayıcı kuruluşlar, doğrulanmış emisyon raporlarının gözden geçirme sırasında karşılaşılan
eksiklikler ve tanık denetimler ile ilgili bilgi ve deneyimler paylaşılır. Ayrıca yeni yasal düzenleme
gereklilikleri ve izleme ve raporlama gereksinimlerinin yorumlanmasında ortaya çıkan
problemler tartışılarak ortak çözümler bulunması sağlanır.
Her yıl 1 Haziran tarihinde TÜRKAK akredite ettiği her bir doğrulayıcı kuruluş hakkında
gerçekleştirdiği bir önceki 12 aya ilişkin aşağıdaki faaliyetlere ait işlemleri yürütme raporu olarak
Bakanlığa bildirir. Bir sonraki 6 ayın (Haziran-Aralık) gerçekleştirilen işlemleri bir sonraki
yürütme raporunda sunulur.

a) Gerçekleştirilen denetimler
• Denetimin gerçekleştirildiği doğrulayıcı kuruluşun adı, akreditasyon no, yetkili kişi, telefon,
eposta, adres, şehir, ülke bilgileri
• Denetimin türü (yıllık rutin denetim, ilk akreditasyon, gözetim, re akreditasyon, vb.)
• Denetimin gerçekleştirilme tarihi,
• Denetim çıktıları (uygunsuzluk yok, uygunsuzluk bulundu ve çözüldü, kapatılamayan
uygunsuzluk var, vb)
• Denetimde kapatılamayan uygunsuzluk olması durumunda bunların türü, kapsam değişikliği
olup olmadığı, takip denetimi gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği,
• Doğrulayıcı kuruluş hakkında herhangi bir şikayet olup olmadığı,
• Denetim sonucunda İdari yaptırım uygulanıp uygulanmadığı, uygulandı ise bunun türü
(askıya alma, kapsam daraltma, akreditasyon geri çekme, vb), idari yaptırım kararının Bakanlığa
eş zamanlı bildirilip bildirilmediği, bildirilmedi ise idari yaptırım kararı ile ilgili detaylar,
• Denetim ile ilgili, TÜRKAK’ın başka bir akreditasyon kurumundan gözetim denetimi talep
edip etmediği,

b) Gerçekleştirilen takip denetimleri

• Takip denetimin gerçekleştirildiği doğrulayıcı kuruluşun adı, akreditasyon no, yetkili kişi,
telefon, eposta, adres, şehir, ülke bilgileri
• Takip denetiminin tarihi,
• Takip denetiminin sebebi,
• Takip denetiminin çıktıları (uygunsuzluk yok, uygunsuzluk bulundu ve çözüldü,
kapatılamayan uygunsuzluk var, vb)
• Denetimde kapatılamayan uygunsuzluk olması durumunda bunların türü,
R40.10/Rev.03/1123 25 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

 TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

c) Alınan şikâyetler
• Şikâyete esas doğrulayıcı kuruluşun adı, akreditasyon no, yetkili kişi, telefon, eposta, adres,
şehir, ülke bilgileri
• Şikâyetin tarihi,
• Şikâyetin sahibi (Bakanlık, işletme, halk, doğrulayıcı kuruluş, diğer),
• Şikâyetin türü,
• Şikâyet ile ilgili gerçekleştirilen faaliyet,
• Şikâyetin çözüme kavuşturulup kavuşturulmadığı

Ulusal mevzuatın doğrulayıcı kuruluşlara yükümlülük vermesinden dolayı aşağıdaki durumların

ortaya çıkması durumunda TÜRKAK gerekli ek bilgiler ile birlikte (örneğin idari yaptırım ne
zaman ve neden uygulandı, vb.) Bakanlığa eşzamanlı olarak (hemen) bildirim yapar;
• Doğrulayıcı kuruluşun ilk kez akredite edilmesi durumunda,
• Akreditasyon kuruluşu doğrulayıcı kuruluş üzerinde herhangi bir idari yaptırım kararı
aldığında,
• Doğrulayıcı kuruluşun askı durumunun ortadan kaldırılması durumunda,
• Alınan herhangi bir idari yaptırım kararının temyiz edilmesi durumunda.

Başka ülkelerde hizmet verilmesi durumunda TÜRKAK o ülkede akredite ettiği doğrulayıcı
kuruluşların doğrulama çalışmaları ile ilgili çalışma planını ve yürütme raporunu söz konusu
ülkenin yetkili otoritesine bildirir.

7.2 Doğrulayıcı Kuruluşlardan TÜRKAK’a Yapılan Bildirimler

Doğrulayıcı kuruluşlar her yılın 15 Kasım tarihine kadar gerçekleştirecekleri doğrulama

faaliyetleri ile ilgili aşağıdaki hususlar hakkında TÜRKAK’a bildirimde bulunur.
• Doğrulama faaliyeti gerçekleştirilen işletme ile ilgili bilgiler
• İşletmeye ait tesisin adı, adresi, ili, posta kodu, ülke bilgileri,
• Doğrulamanın başladığı tarih,
• İlk saha ziyareti tarihi,
• Birden fazla saha ziyareti gerçekleştirilecek ise bu ziyaretlerin tarihleri,

Bu bildirimde değişiklik olması durumunda (örn. saha denetimi tarihlerinde), bildirim değişikliği
takip eden 5 işgünü içerisinde revize ederek TÜRKAK’a bildirir. TÜRKAK bu bilgilerden
yararlanarak çalışma planını oluşturur.

R40.10/Rev.03/1123 26 / 26

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR