Activity Sheet # 1

Panahong Paleolitiko
A. Ibigay ang kahulugan ng Paleolitiko at kailan ito umusbong?
B. Bumuo ng isang graphic organizer patungkol sa buhay sa Panahong Paleolitiko
batay sa pagkaunawa sa binasa gamit ang sumusunod:
 Paraan ng pamumuhay
 Paraan ng pagkuha ng pagkain
 Anyo ng tirahan
 Mga kagamitan/teknolohiyang gamit

Paraan ngng
Paraan pamumuhay
pamumuhay

Panahon ngng Paraan ngng

Paraan pagkuha ngng
pagkuha
Panahon
Anyo
Anyongng
tirahan
tirahan Paleolitiko
Paleolitiko pagkain
pagkain

kagamitan
kagamitan

C. Gumuhit ng isang poster na nagtatampok ng mahahalagang ambag ng mga sinaunang

tao sa daigdig. Gamitin ang natutuhan sa MAPEH (ARTS) o sining sa pagguhit at
pagkulay. Samahan ng maikling paliwanag.

Rubric sa Gawain
Kraytirya Katangi-tangi Mahusay Katamtaman Kailangan pa ng
Katamtamman Dagdag na
pagsasanay
Interpretasyon Lubhang makabuluhan Makabuluhan at Hindi gaanong Mali ang mensaheng
at wasto ang wasto ang makabuluhan at wasto binigyan ng
mensaheng binigyan mensaheng binigyan ang mensaheng binigyan interpretasyon
ng interpretasyon ng interpretasyon ng interpretasyon
Estilo Angkop na angkop ang Angkop ang estilo at Hindi gaanong angkop Hindi angkop ang
estilo at materyales na materyales na ang estilo at materyales estilo at materyales na
ginamit ginamit na ginamit ginamit
Pagkamasinin Napakamasining ng Masining ang Hindi gaanong masining Hindi masining ang
g pagkagawa pagkagawa ang pagkagawa pagkagawa
Pagkagawa Napakalinis at Malinis at makinis Hindi gaanong malinis at Hindi malinis at
napakinis nang ang pagkagawa makinis ang pagkagawa makinis ang
pagkagawa pagkagawa
Kawastuhan Wasto ang mga May limang mali sa Maraming mali sa Mali ang ipinakita
ipinakita ipinakita ipinakita
 Activity Sheet # 2
Panahong Neolitiko
A. Ibigay ang kahulugan ng Neolitiko at kailan umusbong ito?
B. Bumuo ng isang tahanayan patungkol sa buhay sa Panahong Neolitiko
batay sa pagkaunawa sa binasa gamit ang sumusunod:
 Paraan ng pamumuhay
 Paraan ng pagkuha ng pagkain
 Mga kagamitan/teknolohiyang gamit

Panahong Neolitiko
Elemento Katangian ng Pag-unlad

Paraan ng pamumuhay
Paraan ng pagkuha ng pagkain
Mga Kagamitan/teknolohiya
Mga makabagong kagamitan
Mga ambag

C. Gumuhit ng isang poster na nagtatampok ng mahahalagang ambag ng

mga sinaunang tao sa daigdig. Gamitin ang natutuhan sa MAPEH
(ARTS) o sining sa pagguhit at pagkulay. Samahan ng maikling paliwanag.

Rubric sa Gawain
Kraytirya Katangi-tangi Mahusay Katamtaman Kailangan pa ng
Katamtamman Dagdag na
pagsasanay
Interpretasyon Lubhang makabuluhan Makabuluhan at Hindi gaanong Mali ang mensaheng
at wasto ang wasto ang makabuluhan at wasto binigyan ng
mensaheng binigyan mensaheng binigyan ang mensaheng binigyan interpretasyon
ng interpretasyon ng interpretasyon ng interpretasyon
Estilo Angkop na angkop ang Angkop ang estilo at Hindi gaanong angkop Hindi angkop ang
estilo at materyales na materyales na ang estilo at materyales estilo at materyales na
ginamit ginamit na ginamit ginamit
Pagkamasinin Napakamasining ng Masining ang Hindi gaanong masining Hindi masining ang
g pagkagawa pagkagawa ang pagkagawa pagkagawa
Pagkagawa Napakalinis at Malinis at makinis Hindi gaanong malinis at Hindi malinis at
napakinis nang ang pagkagawa makinis ang pagkagawa makinis ang
pagkagawa pagkagawa
Kawastuhan Wasto ang mga May limang mali sa Maraming mali sa Mali ang ipinakita
ipinakita ipinakita ipinakita
 Activity Sheet # 3
Panahon ng Metal
A. Ibigay ang tatlong yugto batay sa uri ng Metal na malawakang ginamit ng mga tao.
B. Bumuo ng isang flow chart na nagpapakita ang mga pangyayaring noong Panahon
ng Metal. Ipaliwanag ang flow chart sa klase.

Panahon ng Metal

Panahon ng Tanso
Mahahalagang pangyayari:

Panahon ng Bronze
Mahahalagang pangyayari:

Panahon ng Bakal
Mahahalagang pangyayari

C. Gumuhit ng isang poster na nagtatampok ng mahahalagang ambag ng mga sinauna

ng tao sa daigdig. Gamitin ang natutuhan sa MAPEH (ARTS) o sining sa pagguhit
at pagkulay. Samahan ng maikling paliwanag.

Rubric sa Gawain
Kraytirya Katangi-tangi Mahusay Katamtaman Kailangan pa ng
Katamtamman Dagdag na
pagsasanay
Interpretasyon Lubhang makabuluhan Makabuluhan at Hindi gaanong Mali ang mensaheng
at wasto ang wasto ang makabuluhan at wasto binigyan ng
mensaheng binigyan mensaheng binigyan ang mensaheng binigyan interpretasyon
ng interpretasyon ng interpretasyon ng interpretasyon
Estilo Angkop na angkop ang Angkop ang estilo at Hindi gaanong angkop Hindi angkop ang
estilo at materyales na materyales na ang estilo at materyales estilo at materyales na
ginamit ginamit na ginamit ginamit
Pagkamasinin Napakamasining ng Masining ang Hindi gaanong masining Hindi masining ang
g pagkagawa pagkagawa ang pagkagawa pagkagawa
Pagkagawa Napakalinis at Malinis at makinis Hindi gaanong malinis at Hindi malinis at
napakinis nang ang pagkagawa makinis ang pagkagawa makinis ang
pagkagawa pagkagawa
Kawastuhan Wasto ang mga May limang mali sa Maraming mali sa Mali ang ipinakita
ipinakita ipinakita ipinakita
1. Sumasang-ayon ka ba sa Teorya ng Paglalang na batay sa Bibliya?
Opo, dahil naniniwala ako na lahat tayo ay nilikha ng Diyos ayon sa kanyang kawangis
2. Sa maikling pangungusap, ilawaran ang iba’t ibang teorya at paniniwala tungkol sa pinagmulan ng tao.
Ang dalawang teorya na pinaniniwalaanna pinagmulan ng daigdig ay Teorya ng Paglalang-ang tao ay
nilalang ng ayon sa kanyang kawangis at panampalataya ang batayan at ang Teorya ng Ebolusyon-ang
pinagbatayan ay isang napakahabang mga proseso ng pananaliksik, pag-iimbestiga ng mga mahukay na
relikya, natipong mga ebidensiya it ay siyentipiko ang nagpapaliwanag.

A. Buuin ang one - way puzzle na ito.

E
- Makagham na teorya ni Charles Darwin (Ebolusyon)
P
- Teorya na nagsasaad na Diyos ang lumikha ng lahat ng bagay kasama ang tao (Paglalang)
R R
- May -akda ng On the Origins of Species by Means of Natural Selection (Charles Darwin)

1. Pagganyak
Sagutin ang mga sumusunod na katanungan ukol sa pagkakaroon ng apoy.

Bato Posporo Lighter

1. Alin sa mga sumusunod na gamit ang pinakalumang paraan sa paglikha ng apoy? Bato
2. Alin sa tatlo ang may makinis at maliit na hawakang kahoy? Posporo
3. Alin sa tatlo ang may bakal o metal at kailangang lagyan ng “liquid fuel” sa loob.? Lighter
4. Sa kasalukuyan, alin sa tatlo ang karaniwang gamit ng mga tao sa pang-araw-araw na pangangailangan ng
apoy? Posporo at lighter
5. Batay sa iyong karanasan, alin sa tatlo ang nagdudulot ng pinakamadali at mas tumatagal na nakasinding
apoy at pangatwiran ang iyong sagot. Lighter dahil hindi ito madaling mamatay.

Panahon ng Paleolitiko
1. Ano ang kahulugan ng Panahong Paleolitiko? Kailan ito umusbong?
 Hango ang salitang Paleolitiko sa salitang Greek na “Palaios” o “paleos” na nangangahulugang
“matanda” at “lithic” o “lethos” na nangangahulugang “ bato”.
 Tinatawag ding Panahon ng Matandang Bato “Old Stone Age”
 2 500 000 taon -10 000 BCE

2. Paano namuhay ang mga taong paleolitiko?o paraan ng kanilang pamumuhay?

 Likas na umaasa sa kapaligiran
 Nangangalap at pangangaso
 Pagala-gala ang mga tao sa paghahanap ng pagkain
 Lagalag o walang permanenteng tirahan.
 Ang mga kagamitan ay gawa sa“magaspang na bato”
 Gumagamit sila ng tapyas ng bato bilang sandata at kasangkapan sa pangangaso at pangingisda.
3. Ano ang mahalagang tuklas ng taong paleolitiko? Naging mahalaga pa rin ba sa kasalukuyan? Bakit?
 Natuklasan ang paggamit ng apoy -pinakamahalagang ambag ng panahong paleolitiko.
Kahalagahan ng apoy
 bilang pagpapainit ng katawan
 panakot sa mababangis na hayop
 panluto ng pagkain
 Nagbibigay-liwanag sa madidilim sa yungib

Panahong Neolitiko
1. Ano ang kahulugan ng Panahong Neolitiko at kailan ito umusbong?
 Hango sa salitang Greek na Neos o Naios at lithic o lithos o bato.
 8 000 - 3 000 BCE - umusbong ang panahong neolitiko

2. Paano namuhay ang mga taong neolitiko? O paraan ng pamumuhay?

 Higit na umaasa ang unang tao sa kaniyang kakayahan kaysa sa kaniyang kapaligiran.
 Mula sa pangangaso at pangangalap ng pagkain ay natuto ang mga unang tao na magtanim at magsaka.
(Neolithic Revolution)
 Naging permanente ang paninirahan ng mga tao o naging sedentaryo. (Urban Revolution)
 Nagsimula ang paggawa ng palayok at pag-iimbak ng pagkain.
 Nagsimula ang sistemang barter o ang pagpapalitan ng produkto.
 Natutuhang pakinisin ang mga magaspang na bato at ginawang iba't ibang hugis at laki ayon sa kanilang
gamit
 Natutong maghabi, paggawa ng mga alahas,salamin at kutsilyo.

3. Anu -ano ang mga ambag ng mga taong neolitiko sa sinaunang kabihasnan? Mahalaga pa rin ba sa
kasalukuyan? Bakit?
 Neolithic Revolution (Pagtatanim at pagsasaka) o Agrikultura
 Urban Revolution (pagiging sedentaryo)

Panahon ng Metal
1. Naging mahalaga ba ng tanso sa mga taong nabuhay sa Panahon ng Metal?
 Opo, dahil madalas gumawa ng mga kasangkapang yari sa tanso at ginawang palamuti at kagamitang
pandigma

2. Naging makabuluhan na ang pagkakalikha sa bronse?

 Opo, Sa pagkatuklas ng tanso, nakalikha ang mga tao ng matibay na sandata at kagamitan sa pagsasaka.

3. Paano nagbago ang takbo ng pamumuhay ng mga tao sa Panahon ng Bakal?

 Dahil panahon ng Rebolusyong Industriyal, higit na napadali ang produksyon ng tao dahil sa mga
kagamitang gawa sa bakal.

4. Bakit higit na pinahahalagahan ang bakal?

 Dahil ang paggamit ng bakal ang naghatid sa kabihasnan mula sa sinauna hanggang sa modernong
panahon.

5. Bakit higit na mas mataas ang antas ng pamumuhay sa Panahon ng Metal?

 Ang paggamit ng bakal ang naghatid sa kabihasnan mula sa sinauna hanggang sa modernong panahon
ang pag-unlad ng industriya.
Talahanayan:

Panahon ng Luamang Bato Panahon ng Bagong Bago Panahhon ng Metal

(Paleolithic) (Neolithic) (Age of Metal

Gamit ang magaspang na b May gamit na makinis na bat Gamit ang tanso para sa karaniwa
ato o ng kagamitan at mga palamuti

Nangangalap ng pagkain at Pag-aalaga ng hayop May gamit na bakal para sa iba't-

pangangaso ibang kagamitang sandata

Natuklasan ang paggamit n Pagkakatuklas ng pagsasaka

g apoy o pagtatanim

Palipat-lipat ng tirahan tula Pananatili sa isang lugar upa

d ng sa yungib o kweba ng masubaybayan ang kanila
ng mga tanim
Alin ang itinuturing mong pinakamahalagang kontribusyon sa kabihasnan ng mga sinaunang tao?
Pangangatwiran ang sagot
Mahalaga pa rin ba sa kasalukuyan? Bakit?
 Ang pagkadiskubre ng apoy- dahil ginamit ito upang lutuin ang kanilang pagkain, nakatulong ito upang
maibsan ang lamig ng kapaligiran, nagsilbi itong proteksiyon laban sa mababangis na hayop at
nagbibigay-liwanag ito sa madidilim na yungib.
 Ang pagkatuklas ng agrikultura -nagkaroon ng seguridad sa pagkain ang mga unang tao at hindi na sila
palipat-lipat ng tirahan upang mangaso at mangalap ng pagkain.
 Ang pagkatuklas ng metal -Ang paggamit ng bakal ang naghatid sa kabihasnan mula sa sinauna
hanggang sa modernong panahona at nakatulong nang malaki ang metal sa pag-unlad ng industriya.

Ano ang mahalagang kontribusyon ng bawat yugto sa pag-unlad ng kultura sa Panahong Prehistoriko?
 Ang pangunahing katangian ng Panahong Paleolitiko ay ang paggamit ng mga sinaunang tao ng mga
magaspang na kasangkapang bato. Ang kasangkapan naman ng mga sinaunang tao sa Panahong
Paleolitiko ay gawa sa makikinis na bato.
 Ang Panahong Neolitiko ay tumutukoy sa isang antas ng ebolusyong pangkalinangan at pagbabago sa
teknolohiya.
 Antas ng ebolusyong pangkalinangan o pagbabago sa teknolohiya kung saan kinakitaan ang tao ng
kasanayan sa paggamit ng iba't ibang mga kasangkapang bato na higit na pulido at pino, pananatili sa
mga pamayanan, domestikasyon ng mga pananim at hayop at pananim at hayop at paggawa ng palayok
at paghahabi.
 Ang paggamit ng bakal ang naghatid sa kabihasnan mula sa sinauna hanggang sa modernong panahon
at nakatulong nang malaki ang metal sa pag-unlad ng induastriya.

Sa iyong palagay, alin sa mga pagbabago sa pamumuhay ng sinaunang tao ang may pinakamalaking
epekto sa kasalukuyan?
 Agrikultura dahil lahat ng ating kinabubuhay ay galing sa agrikultura.

Paano mo pauunlarin ang sumusunod na gawain ng prehistorikong tao sa tulong ng makabagong

teknolohiya?
A. Paggawa ng bahay - gamitin ang kaalaman sa asignaturang TLE sa tungkol sa Principles of Design.
 Gamit ang aking kaalaman na natutuhan sa TLE, tungkol sa Principles of Design ay aking aayusin ang
aming bahay para kaaya-aya at maaliwas tingnan.
B. Pagpreserba ng pagkain -gamitin ang natutuhan sa TLE (Home Economics)
 Gamit ang aking kaalaman na natutuhan sa TLE, tungkol sa pagpreserba ng pagkain para mayroong
seguridad sa pagkain at magagamit sa oras ng kagipitan.

Elemento Panahong Paleolitiko Panahong Neolitiko

Kahulugan hango ang salitang Paleolitiko sa
salitang Greek na palaios o paleos o
matanda at lithic o lethos o bato
Taon 2.5 milyong -10 000 BCE
Pangyayari Nangangalap at panganagaso,palipat-
lipat ng tirahan
Kagamitan Mula sa magagaspang na bato
Mga Ambag Ang pagkadiskubre ng apoy
hango ang salitang Neolitiko sa salitang
Greek na neos o naois o bago at lithic o
lethos o bato
10 000 BCE - 4 000 BCE
Neolithic Revolution
Urban Revolution
Makikinis na bato
Ang pagtuklas ng agrikultura

Ebolusyong kultural

. 1. Ebolusyong KulturalEbolusyong Kultural

. 2. Kulturang PaleolitikoKulturang Paleolitiko  (Old Stone Age, 4000,000-8500 B.C.E)  Nagmula sa
salitang greek na “palaios” na ibig sabihin ay matanda at “lithic” na bato  Panahong umusbong ang
Homo Habilis, erectus at sapiens
. 3. Malaki ang pag-asa ng tao sa kapaligiran ng panahong ito. Pangangaso ang hanapbuhay
. 4. Pinakamahalaga na natuklasan ngPinakamahalaga na natuklasan ng panahong ito ay
apoy.panahong ito ay apoy.
. 5. May nakaguhit na mga hayop sa daigdig ng mga kweba sa Altamira Spain at Lascaux France
. 6. Cave Paintings sa Lascaux,FranceCave Paintings sa Lascaux,France
. 7.  Ang mga taong paleolitiko ay matalino sa larangang ispiritwal Picture of a half-animal half-
human in a Paleolithic cave painting in Dordogne, France. Some paleanthropologists take the depiction
of such hybrid figures as evidence for early shamanic practices during the Paleolithic
. 8. Sa tradisyon nila , ang paglilibing ng yumaong katawan ay mababaw lang, Sapagkat ang
paniniwala nila, nagpapatuloy ang buhay sa kabilang buhay ay upang mainitan ang yumaong
katawan
. 9. Kulturang MesolitikoKulturang Mesolitiko  Nag silbing isang transisyon na panahon sa Kulturang
Neolitiko  Nagsimula ang pagtunaw ng mga glacier umusbong ang mga kagubutan at mga ilog at
dagat
. 10. Nanirahan angmga taong mesolitiko sa pangpang
. 11. Nadagdagan ang makukuhanan ng pagkain
. 12. Kulturang NeolitikoKulturang Neolitiko (New Stone Age 7000-3000 B.C.E) Galing sa greek
word na naois na ibig sabihin ay bago at lithic na bato
. 13.  Napamalas ang dramatikong Neolithic Revolution at pagkabuo ng mga lungsod na tanyag na
urban revolution, sedentaryo ang mga tao sa panahong ito
. 14. Kilala ang panahong ito sa paggamit ng makikinis na kasangkapang bato.
. 15. Isa itong rebolusyong agrikulturalIsa itong rebolusyong agrikultural sapagkat natustusan na
angsapagkat natustusan na ang pangangailangan sa pagkain.pangangailangan sa pagkain.
. 16. PANAHONG METALPANAHONG METAL Panahon ng Tanso Panahon ng Bronse Panahon
ng Bakal
. 17. Panahon ng TansoPanahon ng Tanso >Naging mabilis ang pag-unlad ng tao dahil sa tanso
subalit>Naging mabilis ang pag-unlad ng tao dahil sa tanso subalit patuloy pa rin ang paggamit ng
kagamitang yari sa bato.patuloy pa rin ang paggamit ng kagamitang yari sa bato. >Nagsimulang
gamitin ang tanso noong 4000 BC sa ilang>Nagsimulang gamitin ang tanso noong 4000 BC sa ilang
lugar sa Asya at 2000 BCE sa Europe at 1500 BCE naman salugar sa Asya at 2000 BCE sa Europe at
1500 BCE naman sa EgyptEgypt >Nalinang na mabuti ang paggawa at pagpapantay ng mga>Nalinang
na mabuti ang paggawa at pagpapantay ng mga kagamitang yari sa tanso.kagamitang yari sa tanso.
. 18. KAGAMITANG YARI SA TANSO
. 19. Panahon ng BronsePanahon ng Bronse • Pinaghalo ang tanso at lata (tin) upang makagawa ng
higit ng matigas na bagay. • Iba’t – ibang kagamitan at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng
espada, palakol, kutsilyo, punyal, martilyo, pana at sibat. • Sa panahong ito natutong
makipagkalakalan ang mga tao sa mga karatig -pook
. 20. flat axes, spearheads, daggers and halberds
. 21. Panahon ng BakalPanahon ng Bakal • Natuklasan ang bakal ng mga Hittite, isang pangkat ng
Indo- europeo na naninirahan sa Kanlurang Asya • Natutuhan nilang magtunaw at magpanday ng
bakal
. 22. Kagamitang yari sa Bakal
. 23. The End
 Mga Yugto ng Pag Unlad ng Kultura ng mga Unang Tao

. 1. MGA YUGTO NG PAG UNLAD NG KULTURA NG MGA UNANG TAO

. 2. Paano nabuhay ang mga tao sa Panahong Paleolitiko? Mesolitiko? Neolitiko? Metal?
. 3. – Tinatayang 500,000 taon na ang nakaraan nang unang gumamit ng mga bagay bagay ang tao sa
kanyang pagsusumikap na mabuhay. – Malalaman ang kanilang mga gawain sa pamamagitan ng
pagbibigay pansin sa mga bagay na nakapaligid sa kanilang mga labi.
. 4. –Nakuha ang impormasyon tungkol sa pamumuhay ng mga unang tao sa pamamagitan ng
kanilang labi tulad ng mga bungo, buto at mga kasangkapang kanilang naiwan.
. 5. PANAHON NG BATO
. 6. Panahon ng Bato • Paleolitiko o Panahon ng Lumang Bato • Panahong Mesolitiko • Neolitiko o
Panahon ng Bagong Bato
. 7. Panahon ng Bato
. 8. Panahon ng Lumang Bato (PALEOLITIKO)
. 9. Paleolitiko- sa panahong ito nabuhay ang Proconsul Australopithecus, Homo habilis, Homo Erectus
at Homo sapiens
. 10. KATANGIAN NG PAG UNLAD PALEOLITIKO • Pagala-gala ang mga tao sa paghahanap ng
pagkain at walang permanenteng tirahan. Sa yungib sila tumitira upang maging ligtas sa lamig ng
panahon. • Pangangaso at pangingisda ang ikinabubuhay ng mga tao, gamit ang kanilang mga
kamay.
. 11. • Gumagamit din sila ng mga tapyas ng bato bilang sandata at kasangkapan sa pangangaso at
pangingisda. • Natuklasan din nila ang paggamit ng apoy bilang pagpapainit ng katawan, panakot sa
mababangis na hayop at panluto ng pagkain.
. 12. • Tumagal mula higit dalawang milyong taon hanggang 8,000 B.C ang panahong ito.( Mababa,
Gitna at Mataas na Paleolitiko) Sa Asya ang pinakamatandang halimbawa ng Mababang Paleolitiko ay
natagpuan sa Kwebang Zoukoudian (Choukoutien) na malapit sa Beijing, Tsina.Upang makagawa ng
isang kasangkapang bato, pinupukpok lamang nila ito.
. 13. • Kapag nabasag ang bato maari na itong gamitin na pantapyas ,basta’t may talim ang mga ito.
Tinatawag nila itong flaked stone stool o tinapyas na kasangkapang bato. Karaniwang mga hand axe
at chopper tool ang kanilang ginagamit.Sa timog-kanlurang Asya ,GitnangAsya at Tsina at naging
laganap ang teknolohiya ng Gitnang Paleolitiko.
. 14. FLAKED STONE
. 15. • Natutunan din nila ang pag-ukit, paglilok, at pagpinta. Ito ay ginamit nila sa pagguhit ng
dingding ng kweba at paggawa ng talim ng sibat, kutsilyo at iba pang kagamitan yari sa bato. Sa
relihiyon ang mga taong Neanderthal na naipamalas sa pag-aalay ng sakripisyo, pagkain at mga
palamuti sa patay.
. 16. • Sa Tsina, hinihinala ng mga antropologo na maaaring unang patunay ang ritwal ang hematite.
Ginagamit na pangkulay sa mga labi ng namatay.Ang paglilibing sa mga namatay kasama ang
kanilang kasangkapan ay isa nang indikasyon na may paniniwala na sa kabilang buhay ang mga taong
Neanderthal.
. 17. MESOLITIKO
. 18. Nangangahulugang Gitnang Panahon ng Bato. Batay sa salitang Griyegong meso, na ang ibig
sabihin, gitna. Panahon ng pagproprodyus.
. 19. KATANGIAN NG PAG UNLAD MESOLITIKO · Suliranin ang panustos na pagkain dulot ng mga
pagbabago sa klima.Nakaranas ang Africa ng tagtuyot dahil sa matinding init ng panahon. ·
Nagsimulang mag-alaga ang tao ng mga hayop tulad ng aso.
. 20. · Natutong gumawa at gumamit ng mga kasangkapang kahoy ang mga tao tulad ng palakol adze
at gouge. · Nalinang ang pagkakarpintero at pag-iimbento ng mga bagay na gawa sa kahoy tulad ng
paragos (sleigh) ang kauna-unahang sasakyang naimbento ng tao.
. 21. Panahon ng Bagong Bato (NEOLITIKO)
. 22. Nagsimula ang panahin ng bagong bato o Panahong Neolitiko noong 8,000 B.C. Lumaganap sa
maraming bahagi ng mundo ang produksyon ng pagkain
. 23. KATANGIAN NG PAG UNLAD NEOLITIKO · Nagsimulang magtanim at magsaka ang mga
tao.Bunga nito,naging permanente ang paninirahan ng mga tao. · Nagsimula ang pagpapalayok.
 Natutuhan ang paggawa ng mga bagay na gawa sa putik tulad ng bricks na ginagamit sa paggawa ng
bahay.
. 24. · Natutuhang pakinisin ang mga magaspang na bato at ginawang ibat-ibang hugis at laki ayon sa
kanilang gamit. · Natutuhang gamitin ang mga inaalagaang hayop tulad ng kabayo, baka at asno
bilang sasakyan o tagahila ng paragos at karwahe.
. 25. · Nagsimula ang konsepto ng palengke kung saan higit na maayos ang sistema ng palitan ng mga
produkto ng mga tao.
. 26. PANAHONG METAL
. 27. Panahon ng Metal Panahon ng Tanso Panahon ng Bronse Panahon ng Bakal
. 28. Panahon ng Tanso
. 29. KATANGIAN NG PAG UNLAD PANAHON NG TANSO · Tanso ang kauna-unahang
natuklasang uri ng metal na nakuhang nakahalo sa buhangin sa gilid ng ilog Tigris. · Higit na matigas
ang tanso kaysa ginto at nahuhulma sa iba`t-ibang hugis na nais ng tao
. 30. · Nalinang nangmabuti ang paggawa at pagpapanday ng mga kagamitang gawa sa tanso. · Unang
ginamit ang tanso sa mga lugar sa Asia, Europe at Egypt.
. 31. PAGPAPANDAY
. 32. Panahon ng Bronse
. 33. KATANGIAN NG PAG UNLAD PANAHON NG BRONSE · Natutuhan ng tao na paghaluin ang
tanso at lata (tin) upang makagawa ng higit na matigas na bagay-ang bronse o pulang tanso. Ginamit
ito sa paggawa ng mga armas tulad ng espada, palakol, kutsilyo, martilyo, punyal, pana, at sibat. ·
Natutong makipagkalakalan ang mga tao sa mag karatig pook.
. 34. PANAHON NG BAKAL
. 35. KATANGIAN NG PAG UNLAD PANAHON NG BAKAL · Natuklasan ng mga Hettite ang
pagtunaw at pagpanday ng Bakal. Inilihim nila ang kaalaman ng pagtunaw at pagpapanday ng bakal
kung kaya umunlad ang kanilang kabihasnan at madalas ang pagwawagi sa mga digmaan.
. 36. • Ang paggamit ng bakal ang naghatid sa kabihasnan mula sa sinauna,gitna hanggang sa
modernong panahon. • Lumaganap sa buong Africa, Asia at Europe ang paggamit ng bakal.
Mga yugto ng pag – unlad ng kultura ng mga unang tao
. 1. Nakuha ang impormasyon ng kanilangpamumuhay sa pamamagitan ng kanilangmga labi tulad ng
mga bungo, buto at mgakasangkapang kanilang naiwan. Tinatayang 500,000 taon na angnakakaraan
nang unang gumamit ng mgabagay – bagay ang tao sa kanilangpagsusumikap sa buhay. Habang
lumilipas ang panahon aynatutunan ng unang tao na paghusayin angkanyang mga kagamitan upang
lalo itongmaging epektibo sa araw – araw napakikipagsapalaran.
. 2.  Nabuhay ang mga Proconsul, Australopithecus, Homo habilis, Homo erectus at Homo sapiens
Paleo ay nangangahulugang “luma”, Lithos ay nangangahulugang “bato”
. 3. Pagala – gala sa paghahanapng pagkain at walangpermanenteng tirahan. Sayungib tumutira
upangmaging ligtas sa lamig ngpanahon.
. 4. Pangangaso atpangingisda angikinabubuhay ng mgatao, gamit ang kanilangmga kamay.
. 5. Gumagamit sila ngtapyas ng bato bilangsandata at kasangkapansa pangangaso atpangingisda.
. 6. Natuklasan ang paggamitng apoy bilang pampainitng katawan, panakot samababangis na hayop
atpanluto ng pagkain.
. 7.  Konsepto ng sining Mga hayop na kinakain ang tema ng mga pinipinta gayundin ang mga bago
sa kalikasan. Gumamit ng matulis na bato at kulay sa pagpipinta.
. 8. Nagsimula angrelihiyon at pagsambasa inaakalang higit namakapangyarihan sakanila.
. 9.  Nangangahulugang Gitnang Panahon ng Bato. Meso ay nangangahulugang “gitna”, Lithos ay
nangangahulugang “bato” Panahon ng pagproprodyus.
. 10. Nakaranas ng tagtuyot dahil sa matinding init ng panahon. Suliranin sa pagkain.Nagsimulang
mag-alaga ng hayop ang tao
. 11. Natutong gumawa atgumamit ng mgakasangkapang kahoy tuladng palakol, adze at gouge.
. 12. Microlithic o paggawa ng mga sandata gamit ang maliliit na bato tulad ng busog
. 13. Sleigh o paragos, angkauna-unahangsasakyangnaimbento ng tao
. 14. Nanirahan ang tao samaliliit na pangkat ngtao dahil sapaniniwalang mayroonsilang ugnayan sa
dugo.
. 15. Nanirahan ang tao samaliliit na pangkat ng taodahil sa paniniwalangmayroon silang ugnayansa
dugo. Ritwal bagomaging kasapi ng angkan.
. 16. Alitan o digmaan sakapwa tao dahil sateritoryo o karapatan sapaggamit ng mga ilog,dagat at
mga damuhanpara sa hayop.
. 17. Nagsimulang magtanimat magsaka ang tao.Naging permanente angpaninirahan ng tao.
. 18. Nagsimulang magtanimat magsaka ang tao.Naging permanente angpaninirahan ng tao.
. 19. Pagpapalayok at paggawang bricks
. 20. Pinakinis angmagagaspang na bato
. 21. Ginamit ang kabayo, bakaat asno bilang tagahila ngparagos at sleigh.
. 22. Ginamit ang mgainaalagaang hayop bilangkabayo, baka at asnobilang tagahila ng paragosat
sleigh.
. 23. Nagsimula ang sistemang barter o pagpapalitan ng produkto ng mga pangakat ng taoKonsepto
ng palengke
. 24. Cacao bilang pambayad opamalit sa palengke saMesopotamia (Iraqngayon)
. 25. Natuklasan ang Tanso sa gilid ng Ilog Tigris.Tanso ang kauna- unahang uri ng metal na
natuklasan ng tao.
. 26. Higit na mas matigas angtanso kaysa sa ginto atmahuhulma ito sa iba’tibang hugis na nais ng tao
. 27. Nalinang na mabuti angpaggawa at pagpapandayng mga kagamitang gawasa tanso
. 28. Unang ginamit sa mgalugar ng Asia, Europe atEgypt
. 29. Bronse o pulang tanso – pinaghalong tanso at tin (lata)Mas matigas sa tanso
. 30. Ginamit bilang armas:espada, palakol, kutsilyo,punyal, martilyo, pana atsibat
. 31. Natutongmakipagkalakalan angmga tao sa mga karatig-pook
. 32. Umusbong ang mgabayan at lungsod bunsodng pag-unlad ng mgapalengke at kalakalan.
. 33. Samahan ng mgaArtisano – tagasuri sakalidad ng mgaproduktong nagagawa ngmga kasapi.
. 34. Natuklasan ng mga Hittites ang pagtunaw at pagpapanday ng bakal.Lumaganap sa Africa, Asia
at Egypt
. 35. Sa panahon ngRebolusyong Industriyal,napadali ang produksyonng tao dahil sa mgamakinang
gawa sa bakal.
. 36. Ang paggamit ng bakalang naghatid sakabihasnan mula sasinaunang , gitnahanggang sa
modernongpanahon.
. 37. Dumaan sa iba’t ibangyugto ng pag-unlad angmga unang tao.
. 38. Kasaysayan ng Daigdig, pp. 27– 28
. 39. MARAMING SALAMAT P
.
Neolitiko