ĆWICZENIE 20A SKALOWANIE TERMOPARY I

WYZNACZANIE TEMPERATURY KRZEPNIĘCIA

WODY

Andrzej Tyborowski nr indeksu: 268 244

Data wykonania ćwiczenia: 13.12.2023
Termin zajęć: Środa 13:15
Prowadzący ćwiczenia: Dr. Inż. Małgorzata Kostyszak

1 Wstęp
Termopara to proste urządzenie służące do pomiaru temperatury. Działanie termopary można wy-
tłumaczyć odwołując się do zjawiska Seebecka polegającego na powstawaniu siły termoelektrycznej
w obwodzie zawierającym dwa różne połączone metale lub półprzewodniki jeżeli złącza między nimi
znajdują się w różnych temperaturach.

Ćwiczenie było podzielone na dwie części:

1. Skalowanie termopary
2. Wyznaczenie temperatury krzepnięcia wody
W pierwszej części mieliśmy za pomocą pomiarów napięcia i temperatury, wyznaczyć współczyn-
nik termoelektryczny, czyli jak zmieni się napięcie przy określonej zmianie temperatury. Ćwiczenie
polegało na pomiarach napięcia na termoparze, przy zmianie temperatury od temperatury pokojowej
do ok. 60◦ C w odstępach co 2◦ C.
Następnie w drugiej części ćwiczenia, znając ten współczynnik, należy wyznaczyć temperaturę
krzepnięcia wody. Ćwiczenie polegało na umieszczenie jednego ze spoin termopary w termosie z
lodem(jako odniesienie do 0◦ C), a drugą spoinę w roztworze wody z solą. Naszym zadaniem były
pomiary temperatury i napięcia co 20 s.

2 Wyniki pomiarów i ich opracowywanie

Do wszystkich pomiarów użyto woltomierza V544.

2.1 Skalowanie termopary

2.1.1 Użyte wzory
u(U ) = 0, 05% ∗ rdg + 1 ∗ dgt (1)
∆T
u(T ) = √ (2)
3

1
2.1.2 Przykłady obliczeń
u(1, 107) = 0, 05% ∗ 1, 107 + 0, 001 = 0, 0016 ≈ 0, 002[mV ] (3)
∆T = 0, 1◦ c (4)
0, 1
u(T ) = √ = 0, 17 ≈ 0, 2[◦ C] (5)
3

2.1.3 Wyniki pomiarów

U [mV] u(U) [mV] T[C] u(T)[C]

1,107 0,002 28,6 0,2
1,138 0,002 30,0 0,2
1,222 0,002 32,0 0,2
1,316 0,002 34,0 0,2
1,409 0,002 36,0 0,2
1,495 0,002 38,0 0,2
1,574 0,002 40,0 0,2
1,651 0,002 42,0 0,2
1,723 0,002 44,0 0,2
1,814 0,002 46,0 0,2
1,909 0,002 48,0 0,2
2,006 0,002 50,0 0,2

Tabela 1: Wykonane pomiary wraz z niepewnościami

Rysunek 1: Wykres U = f(T)

2
2.1.4 Wyznaczenie α z regresji liniowej
Współczynnik kierunkowy a jest równy α, więc wartość odczytujemy z programu:
mV
 
α = 0, 042 ± 0, 001 ◦ (6)
C

2.2 Wyznaczenie temperatury krzepnięcia wody

2.2.1 Użyte wzory
u(U ) = 0, 05% ∗ rdg + 1 ∗ dgt (7)

2.2.2 Przykłady obliczeń

u(0, 962) = 0, 05% ∗ 0, 962 + 0, 002 = 0, 0015 ≈ 0, 002[mV ] (8)

2.2.3 Wyniki pomiarów

U [mV] u(U) [mV]

U [mV] u(U) [mV] U [mV] u(U) [mV]
0,962 0,002
0,081 0,002 0,017 0,002
0,832 0,002
0,079 0,002 0,012 0,002
0,660 0,002
0,078 0,002 0,007 0,002
0,553 0,002
0,076 0,002 0,002 0,002
0,464 0,002
0,075 0,002 -0,003 0,002
0,402 0,002
0,072 0,002 -0,010 0,002
0,356 0,002
0,070 0,002 -0,016 0,002
0,318 0,002
0,066 0,002 -0,025 0,002
0,282 0,002
0,064 0,002 -0,035 0,002
0,246 0,002
0,062 0,002 -0,046 0,002
0,217 0,002
0,060 0,002 -0,057 0,002
0,193 0,002
0,058 0,002 -0,068 0,002
0,172 0,002
0,057 0,002 -0,079 0,002
0,156 0,002
0,055 0,002 -0,090 0,002
0,144 0,002
0,053 0,002 -0,104 0,001
0,133 0,002
0,051 0,002 -0,117 0,001
0,124 0,002
0,048 0,002 -0,127 0,001
0,116 0,002
0,045 0,002 -0,135 0,001
0,109 0,002
0,042 0,002 -0,141 0,001
0,104 0,002
0,038 0,002 -0,146 0,001
0,099 0,002
0,035 0,002 -0,149 0,001
0,095 0,002
0,031 0,002 -0,152 0,001
0,091 0,002
0,028 0,002 -0,154 0,001
0,088 0,002
0,024 0,002 -0,155 0,001
0,085 0,002
0,020 0,002 -0,157 0,001
0,083 0,002

Tabela 2: Wyniki pomiarów wraz z niepewnościami

3
2.2.4 Wyznaczenie Uk metodą graficzną

Rysunek 2: Wykres U = f(t)

Uk = 0, 084 ± 0, 012[mV ] (9)

2.3 Obliczenie Tk
2.3.1 Użyte wzory
Uk + B
Tk = (10)
α
v
u !2 !2 !2
u ∂Tk ∂Tk ∂Tk
U (Tk ) = t
∗ u2 (Uk ) + ∗ u2 (B) + ∗ u2 (α) (11)
∂Uk ∂B ∂α
s
 2  2 2
1 1 Uk + B

U (Tk ) = ∗ u2 (U k) + ∗ u2 (B) + − ∗ u2 (α) (12)
α α α2

2.3.2 Obliczenia
B = −0, 115 ± 0, 019[mV ] (13)
0, 084 − 0, 012
Tk = = −0, 7381 ≈ −0, 7[◦ C] (14)
0, 042
v
u !2 !2 !2
u 1 1 0, 084 − 0, 115
U (Tk ) = t
∗ 0, 0122 + ∗ 0, 0192 + − ∗ 0, 0012
0, 042 0, 042 0, 0422 (15)
= 0, 535 ≈ 0, 5[◦ C]

4
3 Wnioski
Z obliczeń wynika, że termopara ma współczynnik równy α = 0, 042 ± 0, 001[ mV
◦ C ]. Na podstawie tej

informacji możemy oszacować, że termopara jest termoparą typu K.

Temperatura krzepnięcia wyszła Tk = 0, 7 ± 0, 5[◦ C], więc wyszła dość blisko oczekiwanej. Co
ciekawe niepewność jak na graficzną metodą wyszła dość niska.