PROCAT--VARES www.ehu.

es/cpwv
PROCAT
Ingeniaritza Kimikoa Saila

INGENIARITZA
KIMIKOA
OA
Kimikako Gradua, 3. Maila, ECTS kredituak: 6

Irakaslea: Haritz Altzibar Manterola

haritz.altzibar@ehu.es
Bulegoa: A4.P1.8
Tutoretzak: Astelehen+Asteazkena 9:30-11:30
Osteguna 12:00-13:00; Ostirala 10:30-11:30
 I. SARRERA

1. GAIA Ingeniaritza Kimikoaren kontzeptua eta

prozesu kimiko-industriala
1b. GAIA Ingeniaritza Kimikoan Eragiketen
Kalkuluetarako Printzipio Orokorrak
2 GAIA
2. Materia balantzeak
3. GAIA Energia balantzeak
II. OINARRIZKO ERAGIKETEN
OINARRIAK

4. GAIA Jariakinen jarioa

5 GAIA
5. B
Bero transmisioaren
ii oinarriak
i i k
6. GAIA Likido-Lurrun bereizketa eragiketa:
g
Destilazioa
7. GAIA Gas Likido bereizketa eragiketak:
Gas-Likido
Absortzioa/desortzioa
8 GAIA
8. Likido-Likido
Likid Likid bereizketa
b r izk t eragiketak:
r ik t k L-L
LL
erauzketa
III. ERREAKZIO KIMIKOAREN
INGENIARITZA

9. GAIA Erreaktore kimikoen diseinuaren oinarriak

10. GAIA Erreaktore ez-jarraitu homogeneoa
11. GAIA Erreaktore jjarraitu idealak
 1. GAIA:

IIngeniaritza
i i Ki
Kimikoaren
ik k
kontzeptua eta
prozesu kimiko industriala

Ingeniaritza Kimikoa eta Industria kimikoa. Prozesu kimiko-industriala. Fluxu

diagramak. Eragiketen sailkapena. Egoera iraunkorra eta egoera ez ez-iraunkorra.
iraunkorra.
Eragiketak eta prozesuak: jarraituak, ez-jarraituak eta tartekoak.
 Ingeniaritza Kimikoa eta Industria kimikoa
Kimika eta Ingeniaritza Kimikoaren arteko ezberdintasuna:
1 GAIA
1. Adibidea: laranja zukuaren ekoizpena
Irakasgaia:
Kimikoak laranjaren osagai molekular eta atomikoak, laranjaren
INDUSTRIA erreakzio, propietate kimiko eta fisikokimikoak, eta bere osagaiak
KIMIKAKO
PROIEKTUAK aztertzen ditu; gainera, produktuak eta azpiproduktuak
sintetizatzeko aukera berriak bilatzen ditu.
ditu

Irakaslea: Ingeniari Kimikoak produktuak eta azpiproduktuak eskala

Haritz h di ekoizteko
handian k i t k ekipoak
kip k diseinatzen
di i t ditu,
dit etat horrela
h l ziurtatzen
i t t d
da
Altzibar produktuen kalitateak eskatzen diren espezifikazio kimiko eta
fisikokimikoak betetzea.
Baita ere, egungo prozesuak hobetzeko prozesu berriak diseinatzen ditu,
ingurugiroa gutxien kutsatzen duten prozesuak ikertu behar ditu.
Gainera industria segurtasunaren ikerketak egin behar ditu langileen
segurtasuna bermatuko duten prozesu eta ekipoak diseinatzeko
 Ingeniaritza Kimikoa eta Industria kimikoa
Zer da Ingeniaritza Kimikoa?
1 GAIA
1. “Ingeniaritza Kimikoa, eskala industrialean edozein eraldaketa kimiko burutu
daitezkeen instalazioak sortzeko, kalkulatzeko, diseinatzeko, eraikitzeko eta
Irakasgaia: funtzionarazteko artea da”
INGENIARITZA
KIMIKOA Oro har, materiaren egoera fisikoa, konposizio kimikoa edo eduki energetikoa
aldatzen duten p
prozesu industrialez arduratzen da.

Irakaslea: Beharrezko aparatuen (diseinua) eta hauek maneiatzeko modu

Haritz egokiena aukeratzeko (optimizazioa) zehaztasunak azaltzen ditu.
d
Altzibar
Ingeniaritzaren arlo guztien artean, ingeniaritza kimikoa izan zen
lehena, oinarrizko zientziaren, diseinuaren eta fabrikazioaren arteko
erlazio sakona ulertu zuena.
 Industria kimikoa
Ingeniaritza Kimikoa ingeniaritzaren adar bat da, eta industria
kimikoaren p planten diseinua, mantenua, ebaluazioa,
z optimizazioa,
p z z
1 GAIA
1. simulazioa, plangintza, eraikuntza eta operazioaz arduratzen da, eskala
handian.
Irakasgaia:
INDUSTRIA
KIMIKAKO Ingeniaritza Kimikoa material eta teknologia berrien diseinura
PROIEKTUAK ere enfokatzen da, ikerkuntza eta garapen modu garrantzitsua da.

Gainera ingurugiro arloan liderra da, izan ere ingurugiroarekiko

Irakaslea: errespetua mantentzen duten eta ingurugiroaren deskontaminaziorako
Haritz diren prozesuen diseinua burutzen da
Altzibar
Ekonomia industrializatuen ezaugarri diren eskala handiko
prozesuen garapena ingeniaritza kimikoaren arrakasta da.

Bestalde, kimika materia,

Bestalde materia bere aldaketak eta inbolukraturiko energia
ikertzen duen zientzia da (laborategi eskalan). Inguratzen gaituen
guztia materia delako du garrantzia
 Ingeniaritza Kimikoa eta Industria kimikoa
Ingeniari kimikoa:
1 GAIA
1. • Proiektuen garapena
• Prozesu kimikoen diseinu eta kalkulua
Irakasgaia: • Ekipoen diseinu, kalkulu eta muntaia
INGENIARITZA
• Aplikaziorako teknologien ikerk
ikerkuntza
ntza
KIMIKOA • Eraldaketa industriaren ekoizpenaren kontrola
• Salmentetarako aholkularitza teknikoa
•…

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Industria kimikoa
Ingeniari kimikoak bere aktibitateak burutzen ditu:
1 GAIA
1.
 Planta industrialak / Ekoizpen Enpresak
Irakasgaia:
 Eraikuntza Enpresak
INDUSTRIA
KIMIKAKO
PROIEKTUAK  Zerbitzu teknikoak eskaintzen dituzten Enpresak (kontsultoria,
k li
kalitate kontrola,
k l mantentzea, etc.))

Irakaslea:  Akreditazio eta kontrolen Gobernu Organismoak edo Organismo

Haritz ez gubernamentalak
Altzibar
 Goi hezkuntzako Instituzioak

 Ikerketa eta Garapen Zentroak (Industrialak / Akademikoak)

 Ingeniaritza Kimikoa eta Industria kimikoa
INGENIARITZA KIMIKOA:
1 GAIA
1. Ezagutza Fisiko, Kimiko, Matematiko etb.-etan oinarritzen da
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Ingeniaritza Kimikoa eta Industria kimikoa
INGENIARITZA KIMIKOA:
1 GAIA
1. Ingeniari Kimikoen betebeharren portzentaia sektore eta industria
aktibitate ezberdinetan.
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Ingeniaritza Kimikoa eta Industria kimikoa
AIChE-ren baitan (American Istitute of Chemical Engineers),
Ingeriaritza Kimikoaren lorpen nagusiak hauek izan dira:
1 GAIA
1.
• Amoniakoaren sintesia (ongarrien ekoizpena)
Irakasgaia:
INGENIARITZA
• Ongarrien ekoizpena
KIMIKOA • Eskala handian antibiotikoen ekoizpena
• Plastikoen industria
• Fisiorako isotopoen ekoizpena (energiaren ekoizpena)
Irakaslea:
• Industria petrokimikoaren garapena
Haritz
Altzibar • Oktano indize altuko gasolinen ekoizpena
• Zuntz artifizialen ekoizpena
• Kautxu sintetikoaren industriaren garapenaç
• Aluminio elektrolitikoaren ekoizpena
 Ingeniaritza Kimikoa eta Industria kimikoa

ZERTARAKO BALIO DU INDUSTRIAK?

1 GAIA
1.
• Naturan urriak edo garestiak diren produktuak lortzeko
Irakasgaia:
INGENIARITZA • Produktu naturalak erabilera edo behar handiagoko beste
KIMIKOA
produktuetan eraldatzeko

• Naturan modu horretan aurkitzen ez diren produktu berriak lortzeko

Irakaslea:
• Irabaziak lortzeko
Haritz
Altzibar
Hau guztia erreakzio, eraldaketa edo eta banaketa fisikoen bitartez
lortzen da
 Industria kimikoa
Industria:
Historia laburra:
1 GAIA
1.
 Artisautza lana: eskuzko ekoizpen sistema. Artisauak burutzen ditu
Irakasgaia: produktua ekoizteko fase guztiak.
INDUSTRIA  Industrializazioaren hastapena: Iraultza industriala (XVIII)
KIMIKAKO
PROIEKTUAK Energia hidraulikoa eta ikatzaren energia (lurrun makina-makina
hidraulikoa)
hidraulikoa).
Makinak ezarri ziren fabriketan
Irakaslea: Azkarragoa eta efikazagoa=ekoizpenaren handitzea=prezio
Haritz b
baxuagoak k (Produktu
( d k berdin
b di askoren
k ekoizpena
k i modu
d azkarrean)
k )
Altzibar
 Gaur egungo Industria:
 Prozesuen
P automatizazioa
i i eta sofistikazioa
fi ik i (informatika-robotika)
(i f ik b ik )
 Ekoizpenaren handitze nabarmena
 Eskulanaren eta kostuen murrizketa
 Geroz eta produktu anitzagoak eta edonora esportatzen dira
(kontsumoa internazionalizatu)
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak
INDUSTRIA KIMIKOAREN hasiera zehatza jakitea zaila da,
eboluzionatuz joan da behar izanen arabera eta noski ezagutza
1 GAIA
1. teknologiko
k l k zein zientifikoen
fk arabera
b

Irakasgaia: Egiptoko antzinako inperioak (K.A. 3000 urte, brontze aroan)

INDUSTRIA
KIMIKAKO  Buztingintzako hainbat teknika
PROIEKTUAK
 Pigmentuen
g lorpena
p
 Larru eta artilearen tindaketa
Irakaslea:  Eraikuntzarako karearen prestaketa
 Ardoa garagardoa eta ozpina lortzeko hartzidura
Ardoa,
Haritz
Altzibar
Burdin aroa (K.A. 1500. urtean )
 Piritatik abiatuta burdinaren galdaketa

Kasu honetan,, eraldatze kimikoaren arloan konponbide

p teknologikoak
g
lehenengoz aplikatu ziren
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak
Erromatar inperioa

1 GAIA
1.  Jariakinen
J jjarioaren ezagutza,
g , egindako
g hidraulika ingeniaritzako
g
obrak
Irakasgaia: Erdi aroa
INDUSTRIA
KIMIKAKO  Teknologia kimikoa egoera artisanalean
PROIEKTUAK  Arabiar munduaren hedapenari esker mundu erromatarraren eta
grekoaren ideia eta ezagutza teknologikoak ezagutu ziren.
Irakaslea:
Alkimistek,, aurkikuntza kimiko nabarmenenak lortu zituzten,, askotan
Haritz ustekabean
Altzibar
 Distilazioa
 Sublimazioa
S bli i
 Kristalizazioa
Oinarrizko teknikak
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak

XVI. eta XVII. mendeetan

1 GAIA
1.
Gertaeren azalpenak bilatzen ziren (kausa-efektua)
Irakasgaia: Artisautzak hasiberria izango zen industriari tokia utzi zion
INDUSTRIA
KIMIKAKO Iraultza industriala: ingeniaritzaren espezialitate desberdinak
PROIEKTUAK

Ingeniaritza mekanikoa
Irakaslea: Meatze eta metalurgia ingeniaritza
Ingeniaritza elektrikoa
Haritz
Altzibar
XIX. mendearen bukaeran Ingeniaritza kimikoa

Ingeniaritza aeronautikoa
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak

Ezaguera zientifikoak ez ziren aplikatzen hasi XVII. mendera arte.

1 GAIA
1.
Industria kimiko modernoa XVIII. mendearen bukaeran jaiotzen da
Irakasgaia:
INDUSTRIA 1770. urtean Le Blanc prozesua (alkaliak ekoizteko): kloruro
KIMIKAKO sodikoa eta azido sulfurikoa sodio karbonatoa lortzeko.
PROIEKTUAK

1850. urtean Solvay prozesuaz ordezkatua izan zen: karbono

Irakaslea: dioxidoa, amoniakoa eta sodio kloruroa sodio karbonatoa lortzeko.
Haritz  lehenengoz prozesu baten funtzionamendu jarraia eta
Altzibar
ingurugiroarekin garbiagoa

XIX. mendearen hasieran Ward eta Roebucken azido sulfurikoa

ekoizteko berunezko ganbarak, Gay-Lussac-ek optimizatuko zuena eta
geroago 1859 Glover-ek
Gl k ere hobetuko
h b k zuena.
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak

PETROLIOAREN aurkikuntzak eta fintzeko tekniken garapena

1 GAIA
1.
XIX. mendearen bukaeran kimika organikoan oinarriturik zegoen
Irakasgaia: industriak, kimika ez organikoari erreleboa hartu zion
INDUSTRIA
KIMIKAKO  Alemaniak koloratzaile sintetikoen ekoizpen komertziala
PROIEKTUAK hasi zuen.
Gaur eguneko petrolio eta kimika enpresa askok XIX.
Irakaslea: mendearen bukaeran sortu dira.
Haritz
Altzibar
XIX. mendearen bukaeran, aurrerapenek ingeniari
espezializatuaren beharra sortu
sort zuten
z ten sustantzia
s stantzia kimikoen lorpen
tekniken garapenerako eta hobekuntzarako.
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak

Mende honetan zehar eskala industrialean martxan jarritako prozesuak

1 GAIA
1. 20000 izan
i ziren,
i gehienak
hi k konposatu
k t organikoen
ik ekoizpena
k i eta
t
tratamendurakoak izanik.
Irakasgaia:
INDUSTRIA Lehenengo gerrate mundiala
KIMIKAKO
PROIEKTUAK
 Haber-Bosch
Haber Bosch prozesua amoniakoa lortzeko (1911)

Irakaslea:
Bergius ikatzaren hidrogenazioa gasolina lortzeko (1920)

Haritz Fisher-Tropsch prozesua sintesi gasatik goi-mailako

Altzibar hidrokarburoak lortzeko (1925)
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak
Bigarren gerrate mundiala
Petrolio erreserbak hobeto aprobetxatzera
1 GAIA
1. K
Kautxo sintetikoa
i ik kantitate
k i handietan
h di ekoiztera
k i
Fibra sintetikoak eta lehergailuak
Irakasgaia:
INDUSTRIA 1936
1936.urtean Houdry-k
H d k krakeo
k k k
katalitikozko
li ik k prozesua garatzen du
d
KIMIKAKO
PROIEKTUAK
Lewis eta Gilliland-en ideiak jarraituz Standard Oil-ek ohantze
fluidizatua erabiltzen du.
du
Petrokimika industriak: plastikoak, farmazia produktuak eta
Irakaslea: produktu agrokimikoak
Haritz
Altzibar 1944. urtean Ingeniaritza Kimikoaren ekarpenari esker, plutonioa
eskala industrialetan ekoizten da

XX. mendearen bukaeran Ingeniaritza Kimikoaren adar batek,

bioteknologia garapen
bioteknologia, r p n handia
h ndi izan
iz n zuen,
z n produktu
pr d kt industrial
ind tri l
asko bioerreaktoreetan lortzen baitira.
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak
Azken bi mendeetan industria kimikoaren eboluzioak bi ardura
1 GAIA
1. nagusi: prozesuen eraginkortasuna eta jasangarritasuna.
jasangarritasuna

Irakasgaia: XIX. mendearen hasierako industriek energiaren erabilera

INDUSTRIA ez‐eraginkorreko eta kutsadura‐maila handiko industriak ziren.
KIMIKAKO
PROIEKTUAK XX. mendean, bihurtu g gabeko lehengaiak
g birziklatzeak eta
energiaren erabileraren optimizazioak prozesuen
eraginkortasun eta errentagarritasun hobea ekarri du.
Irakaslea:
Haritz Prozesuan sor daitezkeen azpiproduktuei etekin ekonomikoa
Altzibar ateratzen zaie, beste industria batzuen lehengai gisa salduz.

Energiaren erabilera minimizatzeko prozesu eraginkorragoak

asmatu dira, eta prozesuko korronteen arteko bero‐trukea
gauzatzen
t d
da.
 Industria Kimikoaren Eboluzioa

1 GAIA
1. Mende horretako ekonomia petrolioan oinarritu da, da lehengai eta
erregai gisa erabiltzen baita. Industriek erabiltzen duten energia
Irakasgaia: gehiena erregai horien errekuntzaz sortua denez, CO2‐a igortzen da.
INGENIARITZA
KIMIKOA XX. mendearen amaieran, jasangarritasunaren kontzeptua errotu
da gizartean eta prozesu kimikoen berritze eta egokitzean.

INGURUGIRO KONTZIENTZIAREN HAZKUNTZAK KRISIA

Irakaslea:
((1970-1980))
Haritz
Altzibar Helburua kutsatzaileen igorpen minimoa, eta ahalik eta eskaera
energetiko
g txikienaz operatzea
p

Gaur egun, petrolioan oinarritutako ekonomia —agortzen ari da—

hidrogenoan agortezina eta jasangarria oinarritutako ekonomia
bihurtzeko trantsizio garaian gaude.
 Industria Kimikoaren Eboluzioa

1 GAIA
1.
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Eboluzioa eta gaur egungo joerak
Industri Kimikaren gaur egungo egoera
1 GAIA
1. Eb l i konstantean
Eboluzio k i
interes b ik sailak
berriko il k sortuz:

Irakasgaia:
 Bioteknolgia
g
INDUSTRIA  Biomedikuntza
KIMIKAKO
 Material berriak
PROIEKTUAK
…

Irakaslea: Gaur egun, lehen mailako produktuak sortzen dira:

Haritz
Altzibar  Osasuna babesteko produktuak
 Elikagaiak
g lortzeko produktuak
p
 Etxebizitzak eraikitzeko produktuak
 Garraioan erabiltzen diren produktuak
 Komunikazioetan
 Aisialdirako produktuak
 Ingeniaritza Kimikoaren Etorkizuna

• Industria kimikoak jasaten duen etengabeko aldaketa eta

1 GAIA
1. eboluzioari aurre egiteko prest egon behar da
Irakasgaia: • Material berrien sorkuntza: Molekula berriak ekoiztu
INGENIARITZA eta kontrolatu beharko ditu. molekulen egiturak garrantzia handia
KIMIKOA izango du materialen propietateetan.

• Mundu mailako merkatu globalizatuetan, konpetentziari aurre egiteko

kalitate eta etekin handiko ekoizpen prozesuak asmatu beharko
Irakaslea:
ditu
Haritz
Altzibar • Energiaren eskasian (petrolioa agortuaz doa…), energia aurrezten
duten p
prozesuak diseinatu behar dira

• Ingurumena zaintzeko gizartearen ardura kontuan izan behar du

 Industria Kimikoaren Arloak
• Oinarrizko eragiketak/operazioak:
1 GAIA
1. Prozesu industrialetan,
industrialetan sustantziek aldaketa fisikoak jasaten dituzte.
dituzte

Irakasgaia: Distilazioa, erauzketa, iragazketa, lurrunketa, ponpaketa, ...

INGENIARITZA
KIMIKOA
• Termodinamika:
Kontserbazio/iraupen legeak, orekako legeak, propietate fisiko-
kimik n estimazioa…
kimikoen stim zi

Irakaslea: • Erreakzio kimikoen Ingeniaritza:

Eraldaketa kimikoak burutzen
b r tzen diren erreaktore
erre ktore kimikoen diseinu eta
et
Haritz
Altzibar operazioa.

• Prozesuen Ingeniaritza:
Operazio fisiko eta kimiko desberdinak elkartzean, sistema
osoaren optimizazioa.
 Industria Kimikoaren Arloak
• Garraio fenomenoak:
1 GAIA
1. Materiaren energiaren eta mugimendu kantitatearen iraupen
Materiaren,
legearen ondorioa.
Irakasgaia:
• Zinetika kimikoa:
INGENIARITZA
KIMIKOA
Erreakzio kimikoen abiadura.

• Ekonomia:
Prozesu industrialen balorazio ekonomikoa
Irakaslea: Prozesu bat burutzeko dauden aukera desberdinen arteko
konparaketa: kostuen aldetik eta errentagarritasunaren
errent g rrit sun ren aldetik.
aldetik
Haritz
Altzibar Errentagarritasuna= irabaziak/ inbertituriko kapitala

• Kimika Industriala:
Lehengaien eta prozesuen alternatiba berriak
Lehengaien lorpena, egoera eta propietateak,egokitze-prozesuak, …
E
Ezagutza gehigarriak:
hi i k ingurugiro
i i iinpaktua…
k
 Industria Kimikoaren Arloak
• Adibidez:

1 GAIA
1.
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Prozesu Kimiko Industriala
Prozesu Kimiko Industriala: Maila industrial baten, konposatu
1 GAIA
1. kimikoak ((lehengaiak)
g k) beste konposatu
p kimiko batzuetara (produktuak)
(p k k)
eraldatzen dituzten eragiketa fisiko eta kimikoen sekuentzia ordenatua.
Irakasgaia:
Adb: azido nitrikoaren fabrikazioa,
fabrikazioa petrolio gordinaren zatikatzea
zatikatzea,
INGENIARITZA
KIMIKOA
ikatzaren gasifikazioa, ...

Irakaslea:
Haritz
Altzibar

Irudia. Instalazio kimiko baten eskema orokorra.

 Prozesu Kimiko Industriala
Zer osagai dauzka planta kimiko batek?
1 GAIA
1.
Hodiak, tximiniak, hozte-dorreak, zutikako zutabe zilindrikoak,
Irakasgaia: ponpak, gordailuak, labeak, erreaktoreak, ...
INGENIARITZA
KIMIKOA
Zein eremu dauzka planta kimiko batek?

•GGordelekuak
d l k k (elikadura
( lik d eta t produktuen
p d kt gordailuak)
d il k)
• Lehengaien egokitzerako eremua (berotu, lurrundu, nahastu,
Irakaslea: konprimitu, ...)
Haritz • Eraldaketa
d eremua (erreaktore kimikoak)
Altzibar • Purifikazio eta bereizketa eremua (azkenburukoak prestatu,
findu, ...)
• Zerbitzuen eremua (elektrizitate indarra, energia kalorifikoa, ura,
aire konprimitua, ...)
g
• Segurtasunerako instalazioak
• Beste batzuk (bulegoak, ...)
 Prozesu Kimiko Industriala
Prozesu Kimikoen Adierazpen Grafikoa: FLUXU‐DIAGRAMAK
1 GAIA
1.
Prozesu kimikoak azaltzeko era sinple eta eraginkorrena
Irakasgaia:
fluxu‐diagramen bidezkoa da.
INGENIARITZA
KIMIKOA
Bi motako fluxu‐diagramak:

1 Bloke diagramak
1.
Nahitaezko informazioa besterik ez da ematen, prozesuaren
Irakaslea:
funtzionamendua ulertzeko nahikoa dena.
Haritz
Altzibar 2. Prozesu/ekipoen‐diagramak.

Prozesuaren xehetasun guztiak emateko erabiltzen dira.

Diagramako lerroek, prozesuko materia‐fluxua edota energia‐fluxua
adierazten dute.
dute
 Prozesu Kimiko Industriala
Prozesu Kimikoen Adierazpen Grafikoa: FLUXU‐DIAGRAMAK
1 GAIA
1. 1 Bloke diagramak: Nahitaezko
1. N hit k informazioa
i f i besterik
b t ik ez
Marrazteko arau eta gomendioak:
Irakasgaia:
INGENIARITZA
• Eragiketa edo prozesua
prozes a lauki
la ki batean sartzen da,
da eta barruan
barr an eragiketaren
KIMIKOA edo ekipoaren izena jarri behar da.
• Instalazioan duten kokapen fisikoa ez da nahitaez jarri behar.
• Korronteen
K noranzkoa
k gezieni bitartez
bi adierazten
di da.
d

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Prozesu Kimiko Industriala
Prozesu Kimikoen Adierazpen Grafikoa: FLUXU‐DIAGRAMAK
1 GAIA
1. 1 Bloke diagramak: Nahitaezko
1. N hit k informazioa
i f i besterik
b t ik ez
• Geziak horizontalak zein bertikalak dira, inoiz ez makurtuak.
Irakasgaia:
• Gezien ggurutzaketa saihestu behar da (horizontalak
( du lehentasuna).)
INGENIARITZA • Bereizketa‐eragiketetan gutxienez 2 irteera‐gezi jarri behar dira.
KIMIKOA
• Diagramaren noranzko orokorra ezkerretik eskuinera eta goitik
beherakoa da
da, ahal den neurrian (lehengaiak ezkerretik sartzen dira
dira, eta
produktuak eskuinetik irteten dira).
Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Prozesu Kimiko Industriala
2. Prozesu‐diagramak
Prozesuaren informazio zehatza. Ekipoak marrazteko, benetako formaren
1 GAIA
1. berri ematen duten irudi estandarrak erabiltzen dira. Diagramako lerroek,
prozesuko materia‐fluxua edota energia‐fluxua adierazten dute
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Prozesu Kimiko Industriala

1 GAIA
1.
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Prozesu Kimiko Industriala
2. Prozesu‐diagramak
1 GAIA
1. Sinboloak: Irudi estandarrak

Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Oinarrizko Eragiketak eta Prozesuak
XX. menderarte, industria kimikoen artean erlaziorik ez, bakoitza
indibidualki aztertu.
1 GAIA
1.
Gaur egun, ERAGIKETA asko daude, desberdinak dirudite, baina
Irakasgaia:
modu berekoak dira, sistematikoki aztertu daitezke.
INGENIARITZA Adibid DISTILAZIOA,
Adibidez, DISTILAZIOA h
hainbat
i b iindustria
d i ddesberdinetan
b di agertzen dda
KIMIKOA
OINARRIZKO ERAGIKETA
Sistematikoki aztertu daiteken edozein urrats. Normalean, aldaketa
Irakaslea: fisikoak soilik konprenitzen ditu.
Haritz Distilazioa (gasolinak), L-L erauzketa (penizilina), iragazketa, ...
Altzibar
PROZESUA
Hainbat oinarrizko operazioren batuketa.
Adibidez: amoniakoaren sintesia ((erreakzio
z kimikoak, distilazioak,
z lurrunketak,
… osatzen dute) ; azido sulfurikoaren sintesia; plastikoen ekoizpena, gasolinen
ekoizpena, …).
 Oinarrizko Eragiketak eta Prozesuak
PROZESUA
1 GAIA
1.
Prozesua, materiak bere egoera fisikoan, forman, konposizioan edo
Irakasgaia: eduki energetikoan aldaketa jasaten duenean, edo eta erreakzio kimikoen
INGENIARITZA bidez eraldaketa nabarmenagoa jasaten duen egoerari esaten zaio.
KIMIKOA
Osagai
g batzuk beste batzuetan transformatzen dituzten eragiketa
g fisiko
eta kimikoen sekuentzia ordenatua
Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Oinarrizko Eragiketak eta Prozesuak

1 GAIA
1.
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Eragiketen eta Prozesuen Lan egiteko Modua
Eragiketek zein prozesuek muturreko bi modutan dihardute:
1 GAIA
1. JARRAIA
Irakasgaia: Ekipora (prozesura) korrontea etengabe sartzen eta irteten da.
INGENIARITZA E ddauka
Ez k karga
k eta
t deskarga
d k garairik.
i ik
KIMIKOA Ekipoaren tamaina, elikatzen den emariaren (kg/h) araberakoa eta
operazio (prozesua) burutzen den abiaduraren araberakoa da.
Ekoizpen handiko plantak: H2SO4, etilenoa, amoniakoa, ...
Irakaslea: EZ-JARRAIA
Haritz Zikloka lan egiten duen ekipoa (prozesua).
Altzibar Ziklo osoaren iraupena denbora hilak eta ekoizpen‐denboraren baturaz
lortzen da (Karga denbora + lan denbora + deskarga denbora)
denbora).
Denbora da aldagai nagusia.
Ekipoaren tamaina, operazioak (prozesuak) irauten duen denboraren
araberakoa da.
da
Ekoizpen txikiko baina balio erantsi handiko ekoizpenak: botikak, ...
 Eragiketen eta Prozesuen Lan egiteko Modua
TARTEKOA (ERDI-JARRAIA)
1 GAIA
1.
Ekipora (prozesura) etengabe korronte bat sartzen ari da, eta
Irakasgaia: beste bat kargaka sartu/ateratzen da.
INGENIARITZA Ekipoen tamainua alimentazio/produktuaren
/ emariaren (kg/h)
/
KIMIKOA araberakoa, operazio (prozesua) burutzen den abiaduraren araberakoa
eta operazio denboraren araberakoa da.

Meatzen lixibiaketa, lehorketa...

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Eragiketen eta Prozesuen Lan egiteko Modua

1 GAIA
1.
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
Haritz
Altzibar
 Eragiketen eta Prozesuen Lan egiteko Modua
Abantailak:

1 GAIA
1. OP/PR JARRAIAK
OP./PR.

Irakasgaia:
•Operazio eskalaren abantailak
•Efizientzia
Efizientzia energetikoa
INGENIARITZA
KIMIKOA
•Automatizazioa
•Garbitasuna
•Produktuaren uniformetasuna
•Denbora hilak saihestea
Irakaslea: •Gordailu behar txikiagoa
Haritz •Bolumen
B l unitateko
i k ekoizpen
k i handiagoa
h di
Altzibar OP./PR. EZ-JARRAIAK
•Malgutasun
M l h
handia
di
•Lehengaiaren uniformetasunik eza
•Merkeagoa
•Sinpleagoa
•Kontrol-ekipamendu gutxi
 Eragiketen eta Prozesuen Egoera
EGOERA IRAUNKORRA
1 GAIA
1. Ekipoko aldagaiak ez dira denboraren menpekoak
menpekoak, eta konstante diraute
operazioak irauten duen tarte osoan.
Irakasgaia: Denbora, EZ da aldagaia, eta dA/dt=0 da.
INGENIARITZA
KIMIKOA
Jarraian lan egiten duten ekipoen lan egiteko modua (haserako unean
ezik).

EGOERA EZ-IRAUNKORRA
Irakaslea:
p
Ekipoko aldagaiak
g denboran zehar
z aldatu egiten
g dira.
Haritz
Altzibar Denbora, ALDAGAIA da, eta dA/dt ez da 0 da.
j
Ez-jarraian lan egiten
g duten ekipoen
p lan egiteko
g modua.
Jarraian lan egiten duten ekipoen hasierako/bukaerako lan egiteko
modua.
 Eragiketen eta Prozesuen Egoera

1 GAIA
1.
Irakasgaia:
INGENIARITZA
KIMIKOA

Irakaslea:
ADIBIDEA:
Haritz
Altzibar Goizean berogailua piztean, gelako tenperatura berotuz doa denboran;
denbora baten buruan, ggelako tenperaturak
p balio konstantea lortzen du,
eta ez da denboran zehar aldatzen.
Zentral nuklearrean gelditze teknikoaren ondoren martxan jartzen
d
denean, erreaktoreko
kt k tenperatura
t t berotuaz
b t doa,
d baina
b i egoera
iraunkorreko balioa hartu aurretik, egun batzuk igaro behar ditu.
 Prozesu Kimiko Industriala
Prozesu Kimikoen Adierazpen Grafikoa: FLUXU‐DIAGRAMAK
1 GAIA
1. ARIKETAK
1. Bentzenoa, toluenoa eta xilenoa daukan korronte bat distilatzaile batera
Irakasgaia:
alimentatzen da;; bertan,, lurrun erako korrontean bentzenoa aberasten da
INGENIARITZA eta zati likidoa, bigarren distilatzailera eramaten da, lurrun eran toluenoa
KIMIKOA
eta likidoan xilenoa lortzen delarik.

2. Amoniakoa jarraiko erreakzioaren bidez lortzen da:N2g+3H2g  2NH3g

Irakaslea: Aire korronte bat, hidrogenoarekin nahasten da (honek %3 Ar dauka).
Konprimatu eta berotu ondoren,
ondoren hoditxurako erreaktore katalitiko batera
Haritz
Altzibar sartzen da, bertan amoniakoa sortzen delarik. Etekina %10º baino
txikiagoa denez, irteerako nahasketa hoztu eta kondentsagailu batera
sartzen da;
d bertan,
b amoniakoa
i k likid
likido bihurtzen
bih dda eta b
beste osagaiek
i k gas
eran irteten dute (N2, O2, Ar). Amoniakoa gordailu batera ponpatzen da
eta gasak, zati bat kanporatu egiten da purga korrontean eta beste zatia,
konprimatu ondoren erreaktorera birziklatzen da.