‫استراتژی مدیریت منابع آب‬

‫نویسندگان‪‌:‬سیمین‌علی‌اوغلی‪‌،‬حجت‌میان‌آبادی‬
‫مشخصات‌نویسندگان‪‌:‬دانشجوی‌کارشناسی‌ارشد‌منابع‌آب‪‌،‬استادیار‌دانشگاه‌تربیت‌مدرس‬

‫نتایج و بحث‬ ‫ضرورت و اهداف پژوهش‬

‫مدیریت منابع آبهای فرامرزی امری مهم و ضروری در حل یا مدیریت مسائل آب های‬
‫فرامرزی است‪ .‬در مدیریت آبهای فرامرزی (‪ )TWM‬و بهرهبرداری بهینه از این آبها سه‬
‫گروه عمده نقش دارند که عبارت‌اند از‪ :‬انجمن منابع آب (که شامل مدیران آب از بخش‬
‫انجمن محققان‪ ،‬شامل دانشگاهیان‪ ،‬مؤسسات مالی بینالمللی (‪ )IFIs‬و شرکای توسعه‬ ‫دولتی‪ ،‬استفاده‌کنندگان آب از بخشهای خصوصی و جامعه مدنی)‪ ،‬انجمن تحقیقاتی و‬
‫(اهداکنندگان)‪ ،‬نقش فعالی را در توسعه نظریه و اقدامات عمومی به‌منظور تشریح کردن‪ ،‬تأثیر و‬ ‫دانشگاهی (ازجمله مؤسسات مالی بین‌المللی (‪ )IFIs‬و شرکای توسعه) و سیاستمداران است‪.‬‬
‫بهبود مدیریت آب فرامرزی ایفا میکنند‪ .‬انجمن محققان تمایل دارد که ایدههای خود را در‬ ‫این سه گروه عمدتاً به طرق مختلف تحت تأثیر یکدیگر قرار میگیرند اما سرعت و جهت‬
‫چارچوب استراتژیهای گستردهی مدیریت آبهای فرامرزی در حوضهها و مناطق خاصی‬ ‫فرایندهای مدیریت آبهای فرامرزی توسط سیاستمداران تعیین میشود‪ .‬از طرفی در مدیریت‬
‫موردتوجه قرار دهند‪ ،‬درواقع این ممکن است هدف اصلی شرکای توسعه باشد‪ .‬آنها معتقدند‬ ‫آبهای فرامرزی قوانین و مقررات بین‌المللی آب یا اقدامات کشورها با شیوههایی مانند انعقاد‬
‫که روشهایی مانند تقسیم سود‪ ،‬توزیع عادالنه سهم‪ ،‬تصمیمگیری غیرمتمرکز و همکاری‬ ‫قرارداد یا معاهدههای دو یا چندجانبه‪ ،‬مذاکره‪ ،‬پروژههای مشترک در بهرهبرداری و حفاظت از‬
‫سازمانی میتواند وضعیت مدیریت آب را بهبود بخشد‪ .‬به‌طورمعمول آنها به دنبال معرفی این‬ ‫این منابع و مسئولیت مشترک در بهرهبرداری منابع آب میتواند کارساز باشد‪.‬‬
‫ایدهها به انجمن منابع آب با امید به اینکه با تقویت تمایل به همکاری در مرزهای بین‌المللی در‬
‫این سطح میتواند به توسعه ساختار سازمانی پایدار کمک کند یا توسعه دهد (‪.)Earle,2013‬‬
‫قدرت این گروه برای تأثیرگذاری بر اساس این واقعیت است که از بسیاری از فرایندهای‬
‫مدیریت آبهای فرامرزی در کشورها و مناطق حمایت میکنند‪ .‬واقعیت این است که‬
‫رویکردهای توسعه‌یافته توسط انجمن محققین توسط سیاستمداران مطابق با اهداف و فشارهای‬
‫اخیر موردپذیرش قرار میگیرد یا با آنها همکاری میشود‪ .‬انجمن سیاستمداران که در شکل‬ ‫مواد و روشها‬
‫(‪ )1-2‬به‌عنوان بزرگ‌ترین چرخ‌دنده نشان داده‌شده است چرخش چرخدندههای دیگر را تعیین‬
‫میکند‪ .‬عالوه بر وجود روابط قدرت در مقیاس حوضهای یا بینالمللی فشارهای داخلی نیز در‬
‫مقیاس ملی از داخل و خارج از بخش آب وجود دارد‪ .‬در هر حوضهای نرخ و جهت تغییر در‬ ‫استراتژی مدیریت آبهای فرامرزی‬
‫استراتژی مدیریت آب فرامرزی به‌شدت تحت تأثیر قدرت هژمونیک بوده و با طیف وسیعی از‬
‫همکاری یا فقدان و کمبود همکاری در آن موقعیت قرار میگیرند (‪ )Earle,2013‬نکته‬ ‫در موفقیت یا شکست آبهای فرامرزی مسلماً سیاستمداران بیشترین نقش را ایفا می‪-‬‬
‫کلیدی که باید در چرخش این چرخ‌دنده‌ها در نظر گرفته شود این است که در چارچوب‬ ‫کنند‪ .‬ازجمله مسئولیتهای سیاستمداران در مدیریت منابع آبی تخصیص ارزشها در‬
‫استراتژی مدیریت آب فرامرزی‪ ،‬ایدهها و رویکردهای انجمن محققان و همچنین انجمن منابع‬ ‫جامعه و تأثیر آن بر مدیریت آبهای داخلی است (‪ .)Allan,2002‬همچنین عالوه بر‬
‫آب تا زمانی که از رویکردهای سیاستمداران پشتیبانی میکند قابل‌اجرا است‪ .‬این رویکرد بر‬ ‫مسئولیت حفاظت از حاکمیت و حقوق کشور خود‪ ،‬بیشترین تأثیرگذاری را در جهت‪-‬‬
‫نقش دولت در مدیریت آب فرامرزی به‌عنوان طیف وسیعی از گزینههای مدیریت تأکید دارد‪.‬‬ ‫گیری‪ ،‬سرعت و کیفیت تعامالت مرزی در رابطه با آب‌دارند (‪ .)Allan,2002‬سه گروه‬
‫بزرگ در استراتژی مدیریت آبهای فرامرزی به‌عنوان چرخ‌دنده‌هایی در یک سیستم‬
‫دیده میشوند (شکل ‪ )1-2‬که نیرو یا قدرت تأثیرگذاری بیشتر را چرخ‌دنده بزرگ‌تر‬
‫اعمال میکند (‪.)Earle,2013‬‬

‫نتیجهگیری‬
‫در چارچوب استراتژی مدیریت آب فرامرزی‪ ،‬ایدهها و رویکردهای انجمن‬
‫محققان و همچنین انجمن منابع آب تا زمانی که از رویکردهای سیاستمداران‬
‫پشتیبانی میکند قابلاجرا است‪ .‬این رویکرد بر نقش دولت در مدیریت آب‬
‫فرامرزی بهعنوان طیف وسیعی از گزینههای مدیریت تأکید دارد‪.‬‬
‫مدیریت حوضههای آبریز مشترک با چالشها و مزایایی همراه است که ازجملهی‬ ‫نتایج و بحث‬
‫مزایای آنها میتوان بهصرفه جویی در زمان و هزینهها و هماهنگی قوانین ملی با‬
‫اهداف سازمانهای حوزه رودخانه فرامرزی با انعقاد معاهدات و تفاهمنامههای‬
‫بینالمللی اشاره کرد‪ .‬همچنین مدیرت آبهای فرامرزی میتواند بهعنوان کلیدی‬ ‫انجمن‌منابع‌آب‌شامل‌مدیران‌آب‌از‌بخشهای‌دولتی‌و‌همچنین‌کاربران‌آب‌از‌بخش‪-‬‬
‫در جهت پاسخگویی به بحران آبهای بینالمللی با توجه به مقدار آب در‬ ‫های‌خصوصی‌و‌جامعه‌مدنی‌است‌استراتژی‌مدیریت‌آبهای‌فرامرزی‌را‌پیاده‌سازی‌‬
‫دسترس در شرایط فعلی و آینده باشد‪.‬‬ ‫میکند‪‌.‬آنها‌این‌کار‌را‌در‌چارچوبهای‌توسعه‌یافته‌توسط‌سیاستمداران‌انجام‌میدهند‌‬
‫و‌همچنین‌نقش‌مهمی‌در‌شکلگیری‌این‌چارچوب‌دارند‪‌.‬توسط‌این‌انجمن‌برخی از‌‬
‫راه‌حل‌های‌نوآورانه‌و‌عملی‌برای‌حل‌چالشهای‌مدیریت‌آبهای‌فرامرزی‌توسعه‌می‪-‬‬
‫منابع اصلی‬ ‫یابند‪‌.‬درمواردی‌که‌محیط‌سیاسی‌اجازه‌ورود‌سیاستمداران‌به‌صورت‌رسمی‌به‌‬
‫‪Allan, J.A. and Allan, T., 2002. The Middle East water question: Hydropolitics and the global‬‬ ‫ساختارهای‌همکاری‌را‌ندهند‪‌،‬اغلب‌انجمن‌منابع‌آب‌میتواند‌فراتر‌از‌مرزهای‌سیاسی‌‬
‫‪economy (Vol. 2). Ib Tauris.‬‬ ‫گام‌برداشته‌و‌همکاری‌های‌الزم‌را‌برای‌اهداف‌بزرگ‌تر‌و‌بر‌اساس‌درک‌متقابل‌و‌یا‌‬
‫‪Bendow, J., 2005. Challenges of transboundary water management in the Danube River basin.‬‬
‫‪In Transboundary Water Resources: Strategies for Regional Security and Ecological Stability (pp. 73-82).‬‬ ‫نیازهای‌مصرف‌آب‌در‌سراسر‌مرزهای‌سیاسی‌ایجاد‌کند‌(‪.)Earle,2013‬‬
‫‪Springer, Dordrecht.‬‬
‫‪Feitelson, E., 2012. What is water? A normative perspective. Water Policy, 14(S1), pp.52-64.‬‬
‫‪Islam, S. and Madani, K. eds., 2017. Water Diplomacy in Action: Contingent Approaches to Managing‬‬
‫‪Complex Water Problems (Vol. 1). Anthem Press.‬‬
‫‪Linnerooth, J., 1990. The Danube River Basin: negotiating settlements to transboundary environmental‬‬
‫‪issues. Nat. Resources J., 30, p.629.‬‬

‫‪author Email: s71alioghli@gmail.com‬‬