Materiały dydaktyczne, Opiniowanie

Rok akademicki 2021/2022, DK ©

Opiniowanie sądowo - seksuologiczne

Rola psychologa seksuologa

KIM JEST BIEGŁY?

Rozporządzenie MS z dnia 24/01/2005 w sprawie biegłych sądowych (Dz. U.
2005.15.133) • ukończył 25 lat
• korzysta w pełni z praw obywatelskich
• ma stosowną wiedzę i umiejętności (wiadomości specjalne)
• daje rękojmię
• wyraził zgodę

Biegły
• z listy prezesa Sądu Okręgowego
• decyzja administracyjna
• kadencja 5 lat
• decyzja po zasięgnięciu opinii
• biegły do sprawy (ad hoc)
• instytucja

Wyłączenie biegłego
• obrońca lub adwokat
• duchowny
• osoba bliska
• oskarżony/ podejrzany w innej sprawie
• oskarżony/ podejrzany w danej sprawie
• osoba biorąca udział w postępowaniu przygotowawczym lub w sprawie •
świadkowie

Standardy etyczne
 1
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

• Kodeks Etyczno – Zawodowy Psychologa

• Standardy Etyczne (ŚSZS, 2005) – praca seksuologa

Standardy etyczne (ŚSZS, 2005)

Zasada 1: Seksuolodzy powinni posiadać właściwe przygotowanie zawodowe i pozostawać
zaangażowani na rzecz kontynuowania kształcenia.
Zasada 2: Seksuolodzy muszą działać wyłącznie w obszarze swej zawodowej wiedzy i
kompetencji.
Zasada 3: Seksuolodzy powinni informować klientów, pacjentów i uczestników badań o
swych profesjonalnych kwalifikacjach i afiliacjach.
Zasada 4: Seksuolodzy powinni stać na straży uczciwości w swym zawodzie i wspierać
ją. Zasada 5: Tam, gdzie to możliwe, seksuolodzy powinni podejmować działania
mające naukowe oparcie.
Zasada 6: Seksuolodzy są odpowiedzialni za zachowanie i doskonalenie wiedzy, zdrowia i
dobrobytu swych społeczności
Zasada 7: Seksuolodzy powinni okazywać szacunek swym kolegom.
standardy etyczne (śszs, 2005)
Zasada 8: Seksuolodzy nie będą naruszać profesjonalnego charakteru relacji Zasada 9:
Seksuolog będzie szanował autonomię i godność osób korzystających z jego usług
zawodowych i stał na ich straży.
Zasada 10: Seksuolog będzie dochowywał tajemnicy zawodowej.
Zasada 11: Tam, gdzie to stosowne, seksuolog powinien uzyskać świadomą
zgodę Zasada 12: Seksuolodzy przechowają stosowne dane.
Zasada 13: Seksuolodzy będą dostarczać potencjalnym klientom informacji o swych
cennikach.
Zasada 14: Seksuolodzy powinni posługiwać się uznanymi protokołami badawczymi.
Zasada 15: Seksuolodzy, gdy przedmiotem badań czynią ludzi, powinni stosować się do
uznanych zasad
Zasada 16: Seksuolodzy będą stosować się do uznanych zasad, gdy przedmiotem badań
czynić będą zwierzęta

2
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

Zasada 17: Seksuolodzy będę posługiwać się opiniami swego środowiska naukowego do
oceny swej pracy.
Zasada 18: Seksuolodzy są zobowiązani do wspierania lub prowadzenia badań oraz do
rozpowszechniania wyników.

Dostęp do akt kpk

• poprzednio
art. 198 kpk – w miarę potrzeby udostępnia się biegłemu akta sprawy w zakresie
niezbędnym do wydania opinii i wzywa się go do udziału w przeprowadzeniu dowodów
obecnie
• art. 198 § 1 - Jeżeli jest to niezbędne do wydania opinii, sąd lub prokurator udostępnia
biegłemu poszczególne dokumenty z akt sprawy lub uwierzytelnione kopie tych
dokumentów. Dokumenty mogą być również udostępnione w postaci elektronicznej.
Biegłemu powołanemu z tego względu, że wydana przez innego biegłego opinia
jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w niej samej lub między
różnymi innymi opiniami w tej samej sprawie, przed wydaniem opinii nie
udostępnia się tej innej opinii lub tych innych opinii. Inną opinię lub inne opinie
można udostępnić biegłemu, w niezbędnym zakresie, tylko w wyjątkowym,
szczególnie uzasadnionym wypadku, gdy przedmiot opinii powołanego biegłego
bezpośrednio dotyczy treści tej innej opinii lub tych innych opinii.

W jakich sytuacjach
1. Przestępstwa seksualne
2. Zaburzenia identyfikacji płciowej – Transseksualizm F64.0/dysforia płciowa/ 3. Ocena
prawdopodobieństwa popełnienia w przyszłości czynu zabronionego z użyciem przemocy
lub groźbą jej użycia przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności seksualnej, zagrożonego
karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 10 lat („ryzyko
recydywy”)
OPINIA
1. «przekonanie o czymś, pogląd na jakąś sprawę»

3
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

2. «sposób, w jaki oceniają kogoś inni»

3. «orzeczenie specjalisty na jakiś temat»

Opinia wydawana w odniesieniu do:

• konkretnej osoby
• konkretnego czynu
• określonego czasu, w którym zostało popełnione przestępstwo

Rodzaje opinii
• pisemna / ustna
• odrębna / zespołowa
• opinia kompleksowa (instytutowa)
• kategoryczna
• prawdopodobna
• alternatywna
• abstrakcyjna
• procesowa/pozaprocesowa (prywatna)
• głowna/uzupełniająca
• integrująca vs porządkująca

Ekspertyza/Opinia – oczekiwania organów procesowych

• opinia pełna – odpowiada na wszystkie pytania, przedstawia chronologie badania,
uzasadnienie
• jasna – język, logika
• niesprzeczna wewnętrznie – treść i wnioski, wykluczające się stwierdzenia =
sprawozdanie z przeprowadzonych czynności oraz spostrzeżenia, a także wnioski oparte na
nich

Ekspertyza/Opinia - cel
• odpowiedź na pytania organu zlecającego

4
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

• wyjaśnienie motywów i zachowań badanej osoby w odniesieniu do postawionych

zarzutów
• wnioski pomocne organom wymiaru sprawiedliwości w rozumowaniu decyzyjnym

Opiniowanie - proces
etap 1 – decyzja organu o powołaniu biegłego, podjęcie decyzji o przyjęciu
zlecenia etap 2 – wybór strategii – opinia paradygmatyczna vs aparadygmatyczna
etap 3 – sposób przeprowadzenia badania – decyzje wykonawcze
etap 4 – opracowanie wyników badań
etap 5 – opracowanie przypadku na podstawie wszystkich zgromadzonych materiałów

ETAP I - decyzja organu o powołaniu biegłego, podjęcie decyzji o przyjęciu zlecenia – na czym
oprzeć decyzje?
• postanowienie

Rola psychologa/psychologa seksuologa

• ocena możliwości podjęcia się wykonania opinii
psycholog – czy mam wiedzę odnośnie badanego zjawiska, czy znam narzędzia, które
pomogą mi odpowiedzieć na pytania, czy mam wystarczająca wiedzę kliniczną do
scalenia wszystkich informacji w trakcie odpowiadania na pytania
• odpowiedzieć na pytania z zawarte w postanowieniu
• osoba vs materiały

Praktycznie
• psycholog – funkcjonowanie poznawcze, ocena osobowości, sfery emocjonalnej, sfery
społecznej
 • psycholog seksuolog – jw., opis seksualności

Przestępstwa seksualne
• brak internalizacji norm, system wartości naruszający dobro innych - w tym prawo do
wolności seksualnej

5
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

• motywowane seksualnie
• na tle seksualnym

Przestępstwo motywowane seksualnie

• np. zgwałcenie, wykorzystanie seksualne nieletnich
• motywacyjnie i/albo behawioralnie wykazują charakter seksualny •
motywacja i zachowanie mogą (albo nie) być zbieżne

Kodeks karny rozdział xxv

• art. 197 kk – zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej
• art. 198 kk – seksualne wykorzystanie niepoczytalności lub bezradności •
art. 199 kk – seksualne wykorzystanie zależności
• art. 200 kk – seksualne wykorzystanie małoletniego
• art. 201 kk - kazirodztwo
• art. 202 kk – publiczne prezentowanie treści pornograficznych
• art. 203 kk – zmuszanie do uprawiania prostytucji
• art. 204 kk – stręczycielstwo, sutenerstwo, kuplerstwo

Kodeks karny rozdział xxv

• przestępstwa przeciw wolności seksualnej i obyczajności
o art. 197 – 200 kk – przestępstwa przeciwko wolności seksualnej
o art. 201 – 204 kk – eksponowany element naruszenia obyczajności seksualnej

Przestępstwa na tle seksualnym

 • inne przestępstwa spoza rozdziału XXV k.k.
o art. 148 § 1 i 2 kk - mord z lubieżności,
o art. 191a k.k. - utrwalenie wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie
czynności seksualnej
o art. 262 § 1 kk – nekrofilia
o art. 278 §1 kk - fetyszyzm przejawiający się w kradzieży

6
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

o art. 156 – 157 kk – sadyzm przejawiający się w uszkodzeniach ciała

Art. 200. Obcowanie płciowe z osobą małoletnią lub doprowadzenie jej do poddania się
czynnościom seksualnym [Seksualne wykorzystanie małoletniego]
§ 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby
innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do
ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. (uchylony). Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje
małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.
§ 3. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu
przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób
umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto w celu swojego zaspokojenia seksualnego lub
zaspokojenia seksualnego innej osoby prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie
czynności seksualnej.
§ 5. Karze określonej w § 3 podlega, kto prowadzi reklamę lub promocję działalności
polegającej na rozpowszechnianiu treści pornograficznych w sposób umożliwiający
zapoznanie się z nimi małoletniemu poniżej lat 15.

Sprawcy czynów
• nie każdy kto podejmuje aktywność seksualną z dzieckiem ma zaburzone preferencje
seksualne pod postacią pedofilii
 • część sprawców podejmuje czyny zastępcze – tzn preferują w trakcie kontaktów
seksualnych osoby dorosłe, jednakże z jakiegoś powodu kontakty te są utrudnione •
powody ? – grupa niehomogeniczna przyczynowo

F65 zaburzenia preferencji seksualnych

G1. Osoba doświadcza powtarzającego się, nasilonego popędu i wyobrażeń
seksualnych dotyczących niezwykłych przedmiotów lub działań.
G2. Osoba zarówno realizuje ten popęd, jak i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie.

7
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

G3. Preferencja występuje od co najmniej 6 miesięcy.

F65.0 Fetyszyzm
F65.1 Transwestytyzm fetyszystyczny
F65.2 Ekshibicjonizm
F65.3 Oglądactwo (voyerism)
F65.4 Pedofilia
F65.5 Sadomasochizm
*masochizm
*sadyzm
F65.6 Złożone zaburzenia preferencji seksualnych
F65.8 Inne zaburzenia preferencji seksualnych
*ocieractwo (frotteryzm)
*nekrofilia
F65.9 Zaburzenia preferencji seksualnych, nie określone
*dewiacje seksualne BNO

F65.4 Pedofilia
A. Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65). B. Utrwalona lub
dominująca skłonność do aktywności seksualnej z dzieckiem lub dziećmi w wieku przed
pokwitaniem.
C. Osoba ma co najmniej 16 lat i jest co najmniej 5 lat starsza od dziecka lub dzieci z
kryterium B.

Formy kontaktów seksualnych osoby dorosłej z dzieckiem

1. Obcowanie płciowe (spółkowanie)
dopochwowe
doodbytnicze
z wykorzystaniem jamy ustnej
2. Inne czynności seksualne
dotykanie narządów płciowych dziecka, piersi

8
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

całowanie w usta z penetracją jamy ustnej językiem

dziecko dotyka narządów płciowych sprawcy
3. Zabójstwo dziecka na tle seksualnym

Sprawcy preferencyjni
- typ uwodzący
- typ introwertyczny
- typ sadystyczny

Sprawcy zastępczy
Czynnikami usposabiającymi do rozwoju zachowań pedofilnych są wszelkie zaburzenia
utrudniające prawidłowy kontakt seksualny z osobą dojrzałą (np. zaburzenie sprawności
seksualnej, poczucie mniejszej wartości seksualnej, widoczne wady cielesne itp.) oraz
zaburzenia obniżające siłę hamulców psychicznych (alkoholizm, niedorozwój umysłowy,
psychozy, zespoły psychoorganiczne itp.). Wg Imielińskiego „(…)na zachowania seksualne
największy wpływ wywiera obniżenie siły hamulców psychicznych. Hamulce te mogą być tak
słabe, że nawet nikłe impulsy seksualne (siła popędu seksualnego również zwykle jest
zmniejszona) nie zostają skutecznie wyhamowane, co doprowadza do różnorodnych
czynności seksualnych — często przestępczych.”

Typologia bio-psycho-społeczna
 1. Typ nieprzystosowany
Grupa ta obejmuje osobników, u których rozpoznano:
1. psychozę,
2. zaburzenia osobowości
3. upośledzenie umysłowe
4. otępienie starcze
5. zmiany organiczne w o.u.n.
Wybór dziecka jako partnera seksualnego jest u tych mężczyzn podyktowany głównie
niepewnością wobec dorosłych, jak również niemożnością nawiązywania kontaktów
seksualnych z dorosłym. Zaburzenia osobowości, upośledzenie umysłowe, otępienie starcze

9
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

mogą stać się dla tych ludzi barierą nie do przebycia przy próbie podjęcia aktywności
seksualnej z dorosłym.
Dzieci są dla osób nieprzystosowanych obiektami mniej zagrażającymi, jak i łatwiejszymi do
realizacji z nimi popędu seksualnego.
2. Typ zahamowany
Grupa ta obejmuje osobników z niską samooceną, źle dających sobie radę w życiu, w tym
również z nawiązywaniem kontaktów społecznych i erotycznych. Kryterium wyboru dziecka
stanowi jego łatwa dostępność.
3. Typ regresyjno –frustracyjny
Kontakt seksualny z dzieckiem jest u tych osobników objawem okresowej regresji w wyniku
frustracji ich potrzeby seksualnej. Najczęściej takie zachowanie regresyjne jest wyzwalane w
czasie osłabienia ich kontroli nad swoim zachowaniem, np. po spożyciu alkoholu. Osobnicy
kwalifikowania do tego typu charakteryzują się ogólnie dobrym radzeniem sobie w życiu.
Nawiązują oni kontakty interpersonalne bez szczególnych trudności i zahamowań. Jednakże
ich seksualność przynosi im z różnych powodów wiele frustracji, m. in. z powodu wad
wrodzonych narządów płciowych, przewlekłych chorób, przyjmowanych leków,
długotrwałych konfliktów i braku współżycia seksualnego w ich układzie
małżeńskim/partnerskim. Powyższe czynniki uniemożliwiają im realizację potrzeby płciowej
w efekcie podejmują oni kontakt seksualny z dzieckiem.
 ETAP 2 - wybór strategii, modelu badania - decyzje teoretyczne

Opinia:
• ateoretyczna
• paradygmatyczna
• aparadygmatyczna

Ateoretyczna
• pytanie o zachowanie
czy zachowanie podejrzanego jest objawem deficytu rozwojowego (zachowanie i co je
powoduje)

10
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie Rok
akademicki 2021/2022, DK ©

• pytanie o przyczynę

czy przyczyną występowania objawu u oskarżonego jest zaburzenie

osobowości? (objaw i ocena objawu)

Paradygmatyczna
• podejście teoretyczne - wyznacza
o sposób prowadzenia badań
o sposób analizowania danych
o sposób interpretacji danych
o sposób formułowania wniosków

Aparadygmatyczna
• nie wynika z jednego paradygmatu
• integracja różnych paradygmatów

• model Warda i Beecha – Ustawa o bestiach

ustawa z 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi
stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób

MODEL WARDA I BEECHA – ETIOLOGIA PS

11
Diagnoza Nozologiczna
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie Rok
akademicki 2021/2022, DK ©
Modele diagnozy
Diagnoza funkcjonalna

12
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

Diagnoza psychospołeczna
Wykresy pochodzą z artykułu: Beisert, M (2013). Badanie psychologiczne w diagnozowaniu
seksuologicznym. Seksuologia polska, 11 (2), 56-64

Etap 3 - sposób przeprowadzenia badania – decyzje wykonawcze

Etap 4 - opracowanie wyników badań

krok po kroku
1. materiały z akt sprawy (jakie dane są dostępne)
2. w jakim zespole badam
3. czy mam dostęp do innych osób poza badanym
4. na jakim poziomie będę badać/jakie obszary będę badać
5. zakres i szczegółowość badania
6. jakie mam hipotezy
7. jakich narzędzi użyję

Etap 5 - opracowanie przypadku na podstawie wszystkich zgromadzonych materiałów

Budowa opinii
• art. 200 kPK

13
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©
§ 2. Opinia powinna zawierać:
1) imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i stanowisko zawodowe
biegłego; 2) imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób, które uczestniczyły w
przeprowadzeniu ekspertyzy, ze wskazaniem czynności dokonanych przez każdą z nich;
3) w wypadku opinii instytucji - także pełną nazwę i siedzibę instytucji; 4) czas
przeprowadzonych badań oraz datę wydania opinii;
5) sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i spostrzeżeń oraz oparte na nich
wnioski; 6) podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w wydaniu opinii.

Od opinii biegłych wymaga się nie tylko konkluzji, ale też szczegółowej prezentacji działań,
jakie podjęli i metod, jakie zastosowali.
Mimo, iż art. 200 §2 k.p.k. o tym nie wspomina, w opinii należy wskazać: • organ
procesowy, który opinię zlecił i powołał biegłych zakreślając przedmiot
ekspertyzy (zgodnie z art. 194 k.p.k.),
• dane personalne osoby badanej,
• miejsce przeprowadzenia badania.

Opinia - budowa
o Wstęp
o Sprawozdanie z przeprowadzonych badań
o Omówienie całości materiału (opinia)
o Wnioski
o Podpisy wszystkich biegłych

14
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©
 15
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

WSTĘP – PRZYKŁAD 2
Data badania…………….

Sygn. akt ……

OPINIA SĄDOWA –PSYCHIATRYCZNO - PSYCHOLOGICZNO -

SEKSUOLOGICZNA BADANY……….

Na polecenie Prokuratury …. w …. biegli sądowi: lekarz specjalista psychiatra ….., lekarz specjalista
psychiatra….., lekarz specjalista seksuolog ….. oraz psycholog … podczas jednorazowego badania w
warunkach ambulatoryjnych zbadali …., syna …., urodzonego …., obywatela …., o wykształceniu ….,
żonatego/kawalera, ojca … dzieci/ bezdzietnego, niekaranego/karanego.
Badanie odbyło się w …. w dniu …..

WSTĘP – PRZYKŁAD 2 CD
CEL BADANIA
POSTANOWIENIE o powołaniu biegłych z dnia ….
… prokurator Prokuratury ….. w……..w sprawie przeciwko …….podejrzanemu o popełnienie przestępstw z art.

……..postanowiła powołaćdwó ch biegłych lekarzy psychiatrów --------i ---------, lekarza seksuologa………i

psychologa……….. w celu przeprowadzenia jednorazowego badania sądowo - psychiatrycznego podejrzanego……i

▪ Czy podejrzany …..w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu mó gł rozpoznaćjego znaczenie i
stwierdzenia:
pokierowaćswoim
postępowaniem i czyjego poczytalnośćw chwili czynu była wyłączona lub w znacznym stopniu
▪ Jaki jest obecnie stan zdrowia psychicznego podejrzanego i czy pozwala on na udział w
ograniczona ?
postępowaniu lub ▪ Czy w przypadku stwierdzenia u
prowadzenie obrony w sposó b samodzielny oraz rozsądny?
podejrzanego niepoczytalności lub poczytalności ograniczonej - w kontekście przepisów kodeksu karnego

dotyczących środków zabezpieczających - koniecznym jest zastosowanie środka zabezpieczającego by zapobiec

ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego- jeśli tak, to jakiego

środka i czy inne środki prawne nie
są wystarczające? ▪ Czy podejrzany uzależniony jest od alkoholu, środków odurzających lub substancji
▪ Czy u podejrzanego występują zaburzenia preferencji seksualnych, jeśli tak - to jakie Jaka jest
psychotropowych?
ich przyczyna, oraz
jaki mogły one miećwpływ na zachowanie podejrzanego w czasie popełnienia zarzucanego mu
▪ Czy wyłącznym motywem działania był popęd seksualny, a jeśli nie to w jakim stopniu popęd seksualny
czynu?
warunkował zachowanie podejrzanego w zakresie decyzji o popełnieniu czynu jak i sposobie jego realizacji ? ▪
Sformułowanie innych istotnych - w kontekście powyższych pytań - spostrzeżeń w zakresie wiedzy biegłych.
Postanowienie o przedstawieniu zarzutów z dnia …

16
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

WSTĘP – PRZYKŁAD 2 CD
OPINIA ZOSTAŁA SPORZĄDZONA NA PODSTAWIE:
1. Analizy akt sprawy
2. Badania psychiatrycznego z dnia z dnia ….

3. Badania seksuologicznego z dnia ….

4. Badania psychologicznego z dnia ….., podczas któ rego
zastosowano następujące metody:
▪ Wywiad psychologiczny o charakterze klinicznym
▪ Obserwacja bezpośrednia
▪ Narzędzia diagnostyczne:….
Dane z akt sprawy
• Treść zarzutu i kwalifikacja prawna czynu
• Niezbędne dane dotyczące czynu i jego okoliczności
• Wyjaśnienia osoby badanej
• Dane o dotychczasowej karalności opiniowanej osoby
• Zeznania świadków (informacje na temat osoby sprawcy lub jego zachowania w
czasie czynu, itd.)
• Dokumentacja lekarska (Zaświadczenia, historie choroby, wcześniejsze opinie
biegłych)
• Wywiady środowiskowe
• Informacje z dołączonych akt innych spraw karnych lub cywilnych • Wnioski
dodatkowych opinii (psychologicznej, psychiatrycznej, neurologicznej,
urologicznej, ginekologicznej, itp.)

Wyniki badań – podmiotowe, przedmiotowe, diagnostyczne

• Data i miejsce badania
• Udzielenie zgody
• Dane dotyczące zachowania, wypowiedzi podczas badania
• Wskazanie i opis zastosowanych metod

17
Materiały dydaktyczne, Opiniowanie
Rok akademicki 2021/2022, DK ©

• Uzyskane wyniki – z badania podmiotowego, przedmiotowego, diagnostycznego •

Wskazanie wykorzystania wniosków z badań innych biegłych

Omówienie całości materiału (Opinia)

• Wyjaśnienie pojęć
• Odniesienie się do danych zawartych w aktach sprawy, uzyskanych wyników •
Odniesienie się do rozpoznań lekarskich, opinii innych biegłych
• Uzasadnienie swojego stanowiska
 • Wyjaśnienie czy zebrany materiał pozwala na wyciągnięcie wniosków •
Wskazanie konieczności badań i ekspertyz dodatkowych, z ich określeniem

Wnioski
• Wskazanie ich podstawy
• Wskazanie zgodności bądź niezgodności biegłych (wskazanie kwestii spornych) •
Odpowiedzi na pytania organu powołującego
• Wskazanie konieczności zastosowania i rodzaju środka zabezpieczającego • Czytelny
podpis biegłego (biegłych), z czytelnym odbiciem pieczątki, zawierającej imię i nazwisko,
tytuł naukowy, specjalizację

18