განათლება

ტრიგონომეტრია

Ormotsadze.wordpress.com 2018 ნაწილი II

ტრიგონომეტრიული განტოლებები

1. Tu sin x = a ; a ≤ 1 , maSin x = (−1) k arcsin a + πk , k ∈ Z .

kerZo SemTxvevebSi ki iqneba:

a) sin x = 0 b) sin x = 1 g) sin x = −1

π π
x = πk , k ∈ Z . x= + 2πk , k ∈ Z . x=− + 2πk , k∈Z .
2 2
2. Tu cos x = a ; a ≤ 1 , maSin x = ± arccos a + 2πk , k ∈ Z .
kerZo SemTxvevebSi ki iqneba:

a) cos x = 0 b) cos x = 1 g) cos x = −1

π
x=+ πk , k ∈ Z . x = 2πk , k ∈ Z . x = π + 2πk , k ∈ Z .
2
3. Tu tgx = a , maSin x = arctga + πk , k ∈ Z . arc sin(−𝑥𝑥) = arc sin 𝑥𝑥;
4. Tu ctgx = a , maSin x = arcctga + πk , k ∈ Z . arc cos(−𝑥𝑥) = π − arc cos 𝑥𝑥;
arctg(−𝑥𝑥) = − arctg𝑥𝑥 ;
arcctg(−𝑥𝑥) = 𝜋𝜋 − arcctg𝑥𝑥;

სხვადასხვა არგუმენტის ტრიგონომეტრიულ ფუნქციათა ტოლობები

1. Tu sin x = sin y , maSin x = (−1) k y + πk , k ∈ Z . 4. Tu tgx = tgy maSin x − y = πk , k ∈ Z .

2. Tu cos x = cos y , maSin y = ± x + 2πk , k∈Z . 5. Tu ctgx = ctgy maSin x − y = πk , k ∈ Z .
π
3. Tu sin x = cos y , maSin 6. Tu tgx = ctgy maSin x+ y = (2k + 1) , k ∈ Z .
2
 π 
 x + y = 2 (4k + 1), k ∈ Z , − − − − cos x ⋅ sin y ≥ 0 
 .
 x − y = π (4k + 1), k ∈ Z , − − − − cos x ⋅ sin y ≤ 0 
 2 

ტრიგონომეტრიულ ფუნქციათა ჯამის გარდაქმნა ნამრავლად

α+β α−β α+β α−β

sin α + sin β = 2 sin cos sin α − sin β = 2 cos sin
2 2 2 2
α+β α−β α+β α−β
cos α − cos β = −2 sin sin cos α + cos β = 2 cos cos
2 2 2 2
𝜋𝜋 𝜋𝜋
cos 𝛼𝛼 ± sin 𝛼𝛼 = √2 sin � ± 𝛼𝛼� = √2 cos � ± 𝛼𝛼�
4 4

sin (α ± β ) sin (α ± β )
tgα ± tgβ = ctgα ± ctgβ =
cos α ⋅ cos β sin α ⋅ sin β

cos(α − β ) cos(α + β )
tgα + ctgβ = ctgα − tgβ =
cos α ⋅ sin β sin α ⋅ cos β
 ტრიგონომეტრიულ ფუნქციათა გამოსახვა იმავე არგუმენტის ტრიგონომეტრიულ ფუნქციების საშუალებით

sin x cos x tgx ctgx

mocemulia
a
± 1− a2
sin x = a a ± 1− a 2
1− a 2
±
a
a
1− a2 ±
cos x = a ± 1− a a ± 1− a2
2
a
a 1
tgx = a ± ± a
1
1+ a 2
1+ a 2
a
1 a 1
ctgx = a ± ± a
1+ a 2
1+ a 2 a

tg 2α 1 ctg 2α 1
sin 2 α = 1 − cos 2 α = = cos 2 α = 1 − sin 2 α = =
1 + tg α 1 + ctg 2α
2
1 + ctg α 1 + tg 2α
2

sin 2 α 1 − cos 2 α 1 1 − sin 2 α cos 2 α 1

tg 2α = = = ctg 2α = = = 2
1 − cos α
2
cos α
2
ctg 2α sin α
2
1 − cos α tg α
2

sin(α + β ) ⋅ sin(α − β ) = cos 2 α − cos 2 β cos(α + β ) ⋅ cos(α − β ) = cos 2 β − sin 2 α

არგუმენტის ჯამისა და სხვაობის ტრიგონომეტრიული ფუნქციები

sin(𝛼𝛼 + 𝛽𝛽) = sin 𝛼𝛼 ∙ cos 𝛽𝛽 + cos 𝛼𝛼 ∙ sin 𝛽𝛽 cos(𝛼𝛼 + 𝛽𝛽) = cos 𝛼𝛼 ∙ cos 𝛽𝛽 − sin 𝛼𝛼 ∙ sin 𝛽𝛽

sin(𝛼𝛼 − 𝛽𝛽) = sin 𝛼𝛼 ∙ cos 𝛽𝛽 − cos 𝛼𝛼 ∙ sin 𝛽𝛽 cos(𝛼𝛼 − 𝛽𝛽) = cos 𝛼𝛼 ∙ cos 𝛽𝛽 + sin 𝛼𝛼 ∙ sin 𝛽𝛽

tg α+tg β tg α−tg β ctg α∙ctg β−1 ctg α∙ctg β+1

tg(𝛼𝛼 + 𝛽𝛽) = 1−tg α∙tg β ; tg(𝛼𝛼 − 𝛽𝛽) = 1+tg α∙tg β ; 𝑐𝑐tg(𝛼𝛼 + 𝛽𝛽) = ctg α+ctg β
; 𝑐𝑐tg(𝛼𝛼 − 𝛽𝛽) = ctg α−ctg β
.

ტრიგონომეტრიულ ფუნქციათა ნამრავლის გარდაქმნა ჯამად

sin α ⋅ sin β =
1
[cos(α − β ) − cos(α + β )] cos α ⋅ cos β =
1
[cos(α − β ) + cos(α + β )]
2 2

sin α ⋅ cos β =
1
[sin(α − β ) + sin(α + β )] cos α ⋅ sin β =
1
[sin(α + β ) − sin(α − β )]
2 2
tgα + tgβ ctgα + ctgβ tgα + ctgβ
tgα ⋅ tgβ = ctgα ⋅ ctgβ = tgα ⋅ ctgβ =
ctgα + ctgβ tgα + tgβ ctgα + tgβ

Ormotsadze.wordpress.com