1matrisler 2022 SS

MATR·
ISLER
Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler
6.Bask¬
M.Özdemir, Alt¬n Nokta Yay¬nevi, 2021
Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

ISLER M.Özdemir, Alt¬n Nokta Yay¬nevi, 2021 1 / 108
MATR ·
ISLER
Matris Nedir?
Tan¬m
F bir say¬kümesi olmak üzere, i = 1, 2, ..., m ve j = 1, 2, ..., n için, aij 2 F elemanlar¬yla
oluşturulan, m n elemanl¬ 2 3
a11 a12 a1n
6 a21 a22 a2n 7
6 7
6 .. .. . . .. 7
4 . . . . 5
am1 am2 amn
biçimindeki tabloya F kümesi üzerinde m n türünde (tipinde) bir matris denir. Bu matris
k¬saca,
[aij ] , i = 1, 2, ..., m ve j = 1, 2, ..., n veya [aij ]m n
şeklinde gösterilebilir.

MATR ·
ISLER
Tan¬m
(Matrisin sat¬r ve sütunlar¬) Matrisler genel olarak A, B,C şeklinde büyük harfler ile gösterilir.
a11 a12 ... a1n , a21 a22 ... a2n , ..., am1 am2 ... amn
s¬ral¬n lilerine bu matrisin sat¬rlar¬ve

2 3 2 3 2 3
a11 a12 a1n
6 a21 7 6 a22 7 6 a2n 7
6 7 6 7 6 7
6 .. 7 , 6 .. 7 ve 6 .. 7
4 . 5 4 . 5 4 . 5
am1 am2 amn
s¬ral¬m lilerine de bu matrisin sütunlar¬veya kolonlar¬denir. Genel olarak, m sat¬r ve n

sütunlu, ve elemanlar¬ F kümesinden al¬nan matrislerin kümesi, Mm n (F ), Fnm veya Fm n
ile gösterilir.

MATR ·
ISLER
Örne¼
gin,
π p1 2 1 1 4 0
A= 2 M2 4 (R) , B= 2 M2 3 (Z5 )
0 2 3 3/4 2 1 3
1+i i 1 2/3
C = 2 M2 2 (C) , D= 2 M2 2 (Q) .
3 i 2 3/5 2
Matrisin elemanlar¬n¬indislerle net olarak belirtebiliriz. Örne¼

gin, yukar¬daki matrisler için
elemanlar aşa¼
g¬daki gibi belirtilebilir.
a21 = 0, a11 = π, b23 = 3, c12 = i, d21 = 3/5.

MATR ·
ISLER
Matris Çeşitleri
Şimdi, en temel matris çeşitlerinin tan¬mlar¬n¬verelim.

1. S¬f¬r Matrisi : Tüm elemanlar¬s¬f¬r olan matrise s¬f¬r matrisi denir. 0 ile gösterilir.
0 0 0
Örne¼gin, 0 = matrisi 2 3 türünden s¬f¬r matrisidir.
0 0 0
2. Kare Matris : Sat¬r ve sütun say¬lar¬eşit olan matrise kare matris denir. Örne¼ gin,
2 3
a11 a12 a1n
6 a21 a22 a2n 7
6 7
6 .. .. .. .. 7
4 . . . . 5
an1 an2 ann
matrisi n n türünden bir kare matristir. Bir kare matrisde, aii elemanlar¬n¬n bulundu¼ gu
köşegene, matrisin asal köşegeni denilir. Yani, matrisin a11 , a22 , ..., ann elemanlar¬n¬n
bulundu¼gu köşegendir.

MATR ·
ISLER
Matris Çeşitleri
3. Köşegen matris : Bir kare matrisin asal köşegeni hariç tüm elemanlar¬s¬f¬r ise, bu matrise
köşegen matris denir.
2 3
a11 0 0
6 0 a22 0 7
6 7
6 .. .. .. .. 7
4 . . . . 5
0 0 ann

MATR ·
ISLER
Matris Çeşitleri
4. Üçgen matris : Bir kare matrisin asal köşegeninin üstündeki veya alt¬ndaki elemanlar¬n
tamam¬s¬f¬r ise bu matrise üçgen matris denir. E¼ ger köşegenin üstündeki elemanlar s¬f¬r ise, alt
üçgensel matris, alt¬ndaki elemanlar s¬f¬r ise de üst üçgensel matris denir.
Yani, A = [aij ]n n kare matrisinde her i < j için aij = 0 ise A matrisine alt üçgensel matris,
her i > j için aij = 0 ise A matrisine üst üçgensel matris denir.
2 3 2 3
a11 a12 a1n a11 0 0
6 0 a22 a2n 7 6 a21 a22 0 7
6 7 6 7
6 .. .. .. .. 7 ve 6 .. .. .. .. 7
4 . . . . 5 4 . . . . 5
0 0 ann an1 an2 ann
matrisleri s¬ras¬yla üst üçgensel ve alt üçgensel matrislerdir.

MATR ·
ISLER
Matris Çeşitleri
5. Birim Matris : Bir köşegen matrisin tüm elemanlar¬1 ise bu matrise birim matris denir.
n n türünden birim matris In ile gösterilir.
2 3
1 0 0
6 0 1 0 7
6 7
In = 6 . . . .. 7
.
4 . . . . . . 5
0 0 1 n n
matrisi, n n türünden birim matristir.

MATR ·
ISLER
Matris Çeşitleri
6. Skaler Matris : Bir köşegen matrisin tüm elemanlar¬birbirine eşit ise bu matrise skaler
matris denir.
2 3
π 0 0
6 0 π 0 7
6 7
A=6 . . .
4 .. .. . . ... 7
5
0 0 π n n
matrisi bir skaler matristir.

MATR ·
ISLER
Matrislerde Toplama
Tan¬m
Ayn¬türden iki matrisi toplayabiliriz. A = [aij ]m n ve B = [bij ]m n ise, A ve B matrislerinin
toplam¬
A + B = [aij + bij ]m n
şeklinde tan¬mlan¬r. Örne¼
gin,
1 2 3 3 8 12 4 10 15
A= ve B = ise A + B =
5 4 2 5 2 2 10 6 4
olur.

MATR ·
ISLER
Matrisin Skalerle Çarp¬lmas¬
Tan¬m
A = [aij ]m n ve λ 2 R için, A matrisinin λ say¬s¬yla çarp¬m¬
λA = λ [aij ]m n = [λaij ]m n
şeklinde tan¬mlan¬r. Örne¼

gin,
1 2 3 4 8 12
A= ise 4A =
5 4 2 20 16 8
olur.

MATR ·
ISLER
Matrislerde Toplama ve Skalerle Çarp¬m¬n Özellikleri
Toplama Özelikleri : A, B, C matrisleri, m n türünden matrisler olsun.

i) A + (B + C ) = (A + B ) + C (Birleşme Özeli¼
gi)
ii) A + B = B + A (De¼gişme Özeli¼
gi)
iii) A + 0 = A (Etkisiz Eleman)
iv) A + ( 1) A = 0 (Ters Eleman)
Skalerler Çarp¬m Özelikleri : A, B matrisleri, m n türünden matrisler ve r , s 2 R olsun.
i) r 2 R için, r (A + B ) = rA + rB
ii) (r + s ) A = rA + sA
iii) (rs ) A = r (sA)
iv) 1 A = A
Not Matrislerde toplama ve skalerle çarp¬m işlemlerinin bu özeliklerine göre, matrislerin

kümesi, reel say¬lar kümesi üzerinde Vektör Uzay¬aksiyomlar¬n¬sa¼ glar.

MATR ·
ISLER
·
Iki Matrisin Çarp¬m¬
Tan¬m
A = [aij ]m p ve B = [bij ]p n olsun. Elemanlar¬,
p
cij = ∑ aik bkj (i = 1, 2, ..., m; j = 1, 2, ..., n )
k =1
şeklinde oluşturulan C = [cij ]m n matrisine A ile B matrisinin çarp¬m¬denir ve bu matris

AB şeklinde gösterilir. Tan¬mdan da görüldü¼ gü gibi, iki matrisin çarp¬labilmesi için, birinci
matrisin sütun say¬s¬, ikinci matrisin sat¬r say¬s¬na eşit olmal¬d¬r. A ve B matrislerinin AB
çarp¬m¬mümkün ise, A ve B matrislerine AB s¬ras¬nda, çarp¬labilir matrisler denir. AB
çarp¬m¬n¬n mümkün olmas¬BA çarp¬m¬n¬n mümkün olmas¬n¬gerektirmez. m n ve n k
türünden iki matrisin çarp¬m¬m k türünden bir matristir.
p
c ij = > a ik b kj
k =1
MATR ·
ISLER
Örnek
2 3
b11 b12 b13
a11 a12 a13
A= ve B = 4 b21 b22 b23 5 matrislerini çarpal¬m.
a21 a22 a23
b31 b32 b33
Çözüm : A matrisinin sütun say¬s¬, B matrisinin sat¬r say¬s¬na eşit oldu¼

gundan, AB çarp¬m¬
mümkündür ve 2 3 türünden bir matristir. Fakat, B matrisinin sütun say¬s¬, A matrisinin
sat¬r say¬s¬na eşit olmad¬g¼¬ndan, BA çarp¬m¬mümkün de¼gildir. Tan¬m kullan¬l¬rsa
a11 b11 +a12 b21 +a13 b31 a11 b12 +a12 b22 +a13 b32 a11 b13 +a12 b23 +a13 b33
AB=
a21 b11 +a22 b21 +a23 b31 a21 b12 +a22 b22 +a23 b32 a21 b13 +a22 b23 +a23 b33
elde edilir.

MATR ·
ISLER
Örnek
3 2
5 2
2 1 0
A= ve B = 4 1 0 5 ise AB =?
2 2 3
2 1

MATR ·
ISLER
Çözüm
2 3
5 2
2 1 0 4 1 0 5= 11 4
olur.
2 2 3 18 7
2 1

MATR ·
ISLER
Örnek
2
A= ve B = 1 2 0 1 ise AB =?
1

MATR ·
ISLER
Çözüm
2 2 4 0 2
1 2 0 1 = olur.
1 1 2 0 1

MATR ·
ISLER
Örnek
ij
aij = (i 2j)i j
ve bij = olmak üzere, A = [aij ]4 3 ve
i+j
B = [bij ]3 5 matrisleri veriliyor. Buna göre, AB = C = [cij ] ise, c41 =?

MATR ·
ISLER
Problem
8
< 1, i<j
1, i6=j
aij = 2, i=j olmak üzere, A= [aij ]4 5 ve bij = olmak üzere, B= [bij ]5 6
: 2, i=j
0, i>j
matrisi veriliyor. C = AB = [cij ]4 6 çarp¬m¬nda, c34 eleman¬n¬hesaplay¬n¬z.

MATR ·
ISLER
Örnek
7 4
A= guna göre An matrisini hesaplay¬n¬z.
oldu¼
9 5

MATR ·
ISLER
Problem
1 1
A= oldu¼guna göre, A100 matrisini hesaplay¬n¬z. Yan¬t : A100 = A.
1 0

MATR ·
ISLER
Problem
0 1
A= oldu¼guna göre, A100 matrisini hesaplay¬n¬z. Yan¬t : A100 = A.
1 1

MATR ·
ISLER
Teorem
A, m p türünden, B, p q türünden ve C , q n türünden birer matris olsunlar.
i) (AB )C = A(BC ) eşitli¼gi sa¼glan¬r. (Birleşme Özelli¼gi)
ii) A(B + C ) = AB + AC özelli¼gi sa¼glan¬r. (Da¼g¬lma Özelli¼gi)
iii) r , s 2 R olsun. Bu durumda, (rA)(sB ) = (rs )AB özelli¼gi sa¼glan¬r.
Kan¬t.
i) A = [aij ]m p , B = [bij ]p q ve C = [cij ]q n olsunlar.
p q
AB = [aij ] [bij ] = [dij ]m q ve dij = ∑ aik bkj BC = [bij ] [cij ] = [eij ]p n ve eij = ∑ bir crj
k =1 r =1
q q p
(AB ) C = [dij ] [cij ] = [uij ]m n ve uij = ∑ dis csj = ∑ ∑ ait bts csj
s =1 s =1 t =1
p p q
A (BC ) = [aij ] [eij ] = [vij ]m n ve vij = ∑ ait etj = ∑ ∑ ait bts csj
t =1 t =1 s =1
eşitliklerinden, (AB ) C = A (BC ) bulunur. Di¼

gerlerini de siz kan¬tlay¬n¬z.
MATR ·
ISLER
Not Matrislerde çarpma işleminin de¼gişme özelli¼gi yoktur. AB 6= BA ’d¬r. E¼ger AB = BA

eşitli¼
gi sa¼
glan¬yorsa A ve B matrisleri de¼
gişmelidir denir.
Problem
(A + B )2 ifadesini hesaplay¬n¬z.

MATR ·
ISLER
Örnek
A kare matrisi için, Ap+1 = A şeklinde bir p > 0 tamsay¬s¬var ise, A matrisine
periyodik matris denir. Bu eşitli¼
gi sa¼
glayan en küçük p say¬s¬na da A matrisinin
2 3
1 2 6
periyodu denir. Buna göre, C = 4 3 2 9 5 matrisinin periyodunu bulunuz.
2 0 3
Çözüm
C p +1 = C olacak şekildeki en küçük p de¼gerini ar¬yoruz.
2 32 3 2 3
1 2 6 1 2 6 5 6 6
C2 = 4 3 2 9 54 3 2 9 5= 4 9 10 9 5
2 0 3 2 0 3 4 4 3
2 32 3 2 3
1 2 6 5 6 6 1 2 6
C3 = 4 3 2 9 5 4 9 10 9 5= 4 3 2 9 5=C
2 0 3 4 4 3 2 0 3
O halde, p + 1 = 3 ) p = 2 olaca¼g¬ndan, C matrisinin periyodu 2’dir.

MATR ·
ISLER
Bir Matrisin Transpozesi

Tan¬m
Bir matrisin sat¬r ve sütunlar¬n¬de¼giştirerek elde edilen matrise o matrisin transpozesi denilir
T
ve bir A matrisinin transpozesi A ile gösterilir.
Buna göre, bir A = [aij ]m n matrisinin transpozesi AT = [aji ]n m şeklinde olacakt¬r.
(At )ij = aji yazabiliriz.
2 3 2 3
1 2 8 1 7 4
Örne¼ gin, A = 4 7 5 6 5 matrisi için AT = 4 2 5 6 5 biçimindedir.
4 6 9 8 6 9

MATR ·
ISLER
Teorem
A = [aik ]m p ve B = [bkj ]p n ve λ 2 R olsun. Aşa¼g¬daki özellikler sa¼glan¬r.
1) (AT )T = A
2) (A + B )T = AT + B T
3) (λA)T = λAT
4) (AB )T = B T AT
Kan¬t.
I·lk üçü oldukça aç¬kt¬r. Dördüncüsünü kan¬tlayal¬m.
p p
(AB )T
ji
= (AB )ij = ∑ aik bkj = ∑ BT
jk
AT
ki
= B T AT
ji
k =1 k =1
olur. Bu ise, (AB )T = B T AT oldu¼

gunu gösterir.

MATR ·
ISLER
Simetrik Matris
Tan¬m
Bir matriste elemanlar asal köşegene göre simetrik ise, bu matrise simetrik matris denir.
gi kendisine eşit olan matris simetrik matristir. Yani, AT = A ise A bir simetrik
Devri¼
ger bir tan¬mla, bir A = [aij ]n n kare matrisinde, her i, j için aij = aji ise A
matristir. Di¼
matrisine simetrik matris denir.
Örne¼gin, 2 3
3 4 1
A = AT = 4 4 5 6 5
1 6 7
matrisi bir simetrik matristir.

MATR ·
ISLER
Ters Simetrik Matris

Tan¬m
Bir matriste elemanlar¬n asal köşegene göre sadece işaretleri farkl¬ise, bu matrise ters simetrik
matris denir. Di¼ger bir tan¬mla, bir A = [aij ]n n kare matrisinde, her i, j için aij = aji ise A
matrisine ters simetrik matris denir. Devri¼ gi negati…ne eşit olan matris ters simetrik
T
matristir. Yani, A = A ise A bir ters simetrik matristir.
Örne¼gin, 2 3 2 3
0 4 1 0 4 1
A=4 4 0 6 5 için AT = 4 4 0 6 5
1 6 0 1 6 0
ve AT = A oldu¼
gundan, A bir ters simetrik matristir. K¬saca,

MATR ·
ISLER
Örnek
Ters simetrik matrisin asal köşegenindeki elemanlar¬n 0 oldu¼
gunu kan¬tlay¬n¬z.

MATR ·
ISLER
Tersinir Matris - Singüler Matris
Tan¬m
A ve B, n n türünden kare matrisler olsun. E¼
ger,
AB = BA = I
ise, B’ye A matrisinin tersi (B = A 1 ) ve A yada B matrisinin tersi (A = B 1 ) denir. Bir

matrisin tersi var ise, bu matrise regüler matris veya tersinir matris denir. E¼
ger, matrisin
tersi yok ise, matrise singüler veya tekil matris denilir. Örne¼
gin,
1 1
2 2
matrisinin tersi yoktur ve singülerdir.

MATR ·
ISLER
2x2 Matrisin Tersi

K¬sa Bilgi
a b
4 = ad bc 6= 0 ise A = matrisinin tersi vard¬r ve
c d
1 1 d b
A =
4 c a
ile bulunur. Do¼

grulu¼
gunu,
1 1
AA =A A=I
oldu¼
gunu göstererek kan¬tlayabiliriz. Buradaki,
4 = ad bc
de¼
gerine A matrisinin determinant¬denir. Determinant¬ve bir matrisin tersinin bulunmas¬n¬
daha sonra detayl¬olarak inceleyece¼
giz.

MATR ·
ISLER
Örnek
3 4
A= matrisinin tersini bulunuz.
2 1

MATR ·
ISLER
Problem
4 5 1 1 2 5
A= matrisinin tersini bulunuz. Yan¬t : A = .
3 2 7 3 4

MATR ·
ISLER
Teorem
A ve B, n n türünden kare matrisler olsun. (AB ) 1 =B 1A 1 eşitli¼gi vard¬r.
Kan¬t.
(AB ) B 1 A 1 = A BB 1 A 1 = AIn A 1 = AA 1 = In ve benzer şekilde,
B 1 A 1 (AB ) = In oldu¼ gi AB matrisinin tersi B 1 A 1 olur. Yani,
gundan, tan¬m gere¼
1 1
(AB ) = B A dir.1

MATR ·
ISLER
Teorem
Bir matrisin tersi var ise tektir.
Kan¬t.
A matrisinin tersi, hem C hem de B olsun. Buna göre,
AB = BA = I ve AC = CA = I ise
AB = I ) C (AB ) = CI = C ) (CA) B = C ) IB = C ) B = C
elde edilir. Yani, iki farkl¬tersi olamaz.

MATR ·
ISLER
Teorem
1 1 T
A, n n türünden bir kare matris olsun. AT = A eşitli¼gi vard¬r.
Kan¬t.
1 1
AT AT = AT AT = I yaz¬labilir. Di¼
ger yandan,
1 T T
AT A = A 1
A = IT = I,
1 T 1 T
A AT = AA = IT = I
1 1 T
gundan, hem AT
oldu¼ hem de A matrisi AT matrisinin tersidir. Fakat bir matrisin
1 1 T
gundan, AT
tersi tek oldu¼ = A elde edilir.

MATR ·
ISLER
Örnek
Bir A matrisinin tersi varsa ve AB = 0 ise B = 0 oldu¼
gunu gösteriniz.
Çözüm
AB = 0 eşitli¼ginin her iki taraf¬soldan A 1 ile çarp¬l¬sa, A 1 AB =A 10 eşitli¼ginden, B = 0
bulunur.

MATR ·
ISLER
Ortogonal Matris
Tan¬m
Bir A matrisinin tersi, transpozesine eşit ise, A matrisine ortogonal matris denir. Yani,
A 1 = AT ise A matrisine ortogonal matris denir. Bir matrisin tersini bulmadan da, ortogonal
olup olmad¬g¼¬n¬kontrol edebiliriz. A 1 = AT eşitli¼ginin her iki taraf¬n¬n A ile çarp¬lmas¬yla elde
edilen,
AT A = AAT = I
eşitli¼
gi sa¼
glan¬rsa, A matrisi ortogonal bir matristir. Ortogonal kelimesi, geometride dik
kelimesiyle eşde¼ gerdir. Bir matrise neden ortogonal denildi¼
gini, dik olma anlam¬yla ilişkisini iç
çarp¬m konusunda görece¼ giz.

MATR ·
ISLER
Örnek
Aşa¼
g¬daki matrislerin ortogonal olup
2 olmad¬klar¬
3n¬kontrol 2
ediniz. 3
1 2 2 1 2 2
cos θ sinθ 14 5 14
a) A= b) B= 2 2 1 c) C= 2 2 1 5
sin θ cos θ 3 3
2 1 2 2 1 2

MATR ·
ISLER
Bir Matrisin ·
Izi
Bir kare matrisin, asal köşegeni üzerindeki elemanlar¬n toplam¬na matrisin izi denir. izA ile
gösterilir. Yani,
n
izA = ∑ aii
i =1
şeklindedir ve aşa¼
g¬daki özellikler sa¼
glan¬r
i) iz (A + B ) = izA + izB
ii) c 2 R için, iz (cA) = c.izA
iii) iz (AB ) = iz (BA)

MATR ·
ISLER
Örnek
2 3
1 2 2
A=4 2 2 1 5 matrisinin izini bulunuz.
2 1 2
Çözüm
MATR ·
ISLER
Örnek
2 3 2 3
1 2 2 1 2 2
A=4 2 2 1 5 ve B = 4 3 0 0 5 olmak izere AB matrisinin izini bulunuz.
2 1 2 0 1 1

MATR ·
ISLER
Çözüm
3 3
AB = C diyelim. cii = ∑ aik bki oldu¼gundan, iz (AB ) = ∑ cii = 7 + 5 + 6 = 18 elde edilir.
k =1 i =1

MATR ·
ISLER
Problem
iz (A + B ) = izA + izB oldu¼gunu kan¬tlay¬n¬z.
Problem
iz (AB ) 6= izA izB oldu¼gunu kan¬tlay¬n¬z.

MATR ·
ISLER
Birinci Elemanter Sat¬r Operasyonu

Tan¬m
Bir A matrisi verilsin. A matrisinin sat¬rlar¬(veya sütunlar¬) üzerinde yap¬lan aşa¼ g¬daki üç çeşit
işleme elemanter sat¬r (veya sütun) işlemleri denir.
I) A matrisinin herhangi iki sat¬r¬n¬(veya sütununu) kendi aralar¬nda yer de¼ giştirmek. i inci
giştirilmesi işlemini Si $ Sj şeklinde gösterece¼
sat¬r ile j inci sat¬r¬n yer de¼ giz. Örne¼ gin,
2 3 2 3
0 0 1 9 1 2 3 1
4 0 2 4 6 5 S1 $ S3 4 0 2 4 6 5
1 2 3 1 ! 0 0 1 9

MATR ·
ISLER
·
Ikinci Elemanter Sat¬r Operasyonu
Tan¬m
II) A matrisinin herhangi bir sat¬r¬n¬(veya sütununu) s¬f¬rdan farkl¬bir say¬ile çarpmak.
i inci sat¬r¬n bir λ 2 R ile çarp¬lmas¬n¬, Si ! λSi şeklinde gösterece¼giz.
2 3 2 3
0 0 1 9 0 0 1 9
4 0 2 4 6 5 S2 ! 2S2 4 0 4 8 12 5
1 2 3 1 ! 1 2 3 1

MATR ·
ISLER
Üçüncü Elemanter Sat¬r Operasyonu

Tan¬m
III) A matrisinin herhangi bir sat¬r¬n¬(veya sütununu) s¬f¬rdan farkl¬bir say¬ile çarp¬p başka bir
sat¬r¬na (veya sütununa) eklemek. i inci sat¬r¬n bir λ kat¬n¬n, j inci sat¬ra eklenmesini,
Sj ! Sj + λSi şeklinde gösterece¼giz.
2 3 2 3
0 0 1 9 0 0 1 9
4 0 2 4 6 5 S2 ! S2 + 2S3 4 2 6 2 8 5
1 2 3 1 ! 1 2 3 1
Sütunlarda yap¬lan elemanter operasyonlar¬n¬, kolon kelimesinin ilk har… olan K ile
gösterece¼
giz. Aşa¼
g¬daki örnekleri inceleyiniz.

MATR ·
ISLER
Denk Matrisler
Tan¬m
A ve B matrisleri ayn¬türden iki matris olsun. B matrisi, A matrisi üzerinde yap¬lacak
elemanter sat¬r (veya kolon) işlemleri sonucu elde edilebiliyor ise A ile B matrisine denk
matrisler denir. Bu durum A B şeklinde gösterilir.
Örnek
1 2
matrisinin birim matrise denk bir matris oldu¼
gunu gösteriniz.
1 1

MATR ·
ISLER
Eşelon Formda Olmayan Matris Örnekleri
Örnek
Aşa¼
g¬daki matrisler ise, eşelon formda de¼gildir. Çünkü, birinci matriste, 4’üncü sat¬rda en
soldaki s¬f¬r say¬s¬1’dir ve bir önceki üçüncü sat¬rdaki en soldaki s¬f¬r say¬s¬ndan 1 fazla de¼ gildir.
Yine ikinci matriste ise, üçüncü sat¬rdaki soldaki s¬f¬r say¬s¬, bir önceki sat¬r¬n soldaki s¬f¬r
say¬s¬ndan en az 1 fazla de¼ gildir. Son matriste de, üçüncü sat¬r¬n tamam¬s¬f¬r oldu¼ gundan, bu
sat¬r¬n alt¬ndaki sat¬rlar¬n da tamamen s¬f¬r olmas¬gerekirdi.
2 3 2 3
3 5 6 3 2 3 1 1 5
6 0 0 1 5
6 2 5 4 7
7, 4 0 0 7 5
6 0
6 1 7 7
7
4 0 ve
0 5 1 5 4 0 0 0 5
0 0 3
0 1 0 0 0 0 3

MATR ·
ISLER
·
Indirgenmiş Eşelon Form
Tan¬m
Bunun yan¬nda, eşelon formdaki bir matriste her sat¬rdaki soldan s¬f¬rdan farkl¬ilk eleman 1 ise
ve bu ilk 1’in oldu¼
gu sütundaki geri kalan tüm elemanlar 0 ise bu matrise indirgenmiş eşelon
formdad¬r denir. Örne¼ gin aşa¼
g¬daki matris indirgenmiş eşelon formdad¬r.
2 3
1 0 2 0 2
4 0 1 0 0 1 5
0 0 0 1 4

MATR ·
ISLER
Eşelon Forma Dönüştürülmüş Matris

Tan¬m
Herhangi bir A matrisine elemanter sat¬r işlemleri uygulanarak, A matrisine denk olan eşelon
matris elde edilebilir. Bu şekilde elde edilen matrise A matrisinin eşelon forma
dönüştürülmüş matrisi denir.
Örnek
2 3
1 1 2 2
A = 4 1 2 3 2 5 matrisini elemanter sat¬r operasyonlar¬yla eşelon forma getiriniz.
1 2 4 1

MATR ·
ISLER
Çözüm
2 3 2 3 2 3
1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2
4 1 2 3 2 5 S2 ! S 2 S1 4
0 1 1 0 5 4 0 1 1 0 5.
S3 ! S 3 S1 S3 ! S 3 S2
1 2 4 1 ! 0 1 2 1 ! 0 0 1 1

MATR ·
ISLER
Bir Matrisin Rank¬
Tan¬m
Bir A matrisi verilsin. A matrisini elemanter sat¬r operasyonlar¬yaparak eşelon forma
getirebiliriz. A matrisinin eşelon formunda, en az bir eleman¬s¬f¬rdan farkl¬olan sat¬r say¬s¬na A
matrisinin rank¬denir ve Rank(A) ile gösterilir. Özel olarak, herhangi bir s¬f¬r matrisinin rank¬
0 kabul edilir.
Örne¼gin, 2 3
1 0 3
6 0 0 2 7
6 7
4 0 0 0 5
0 0 0
matrisi eşelon formdad¬r ve, en az bir eleman¬s¬f¬rdan farkl¬olan 2 sat¬r (ilk iki sat¬r)
oldu¼
gundan, rank¬2’dir.

MATR ·
ISLER
Örnek
2 3
1 2 1
6 2 1 1 7
A=6
4 1
7 matrisinin rank¬n¬bulunuz.
1 0 5
3 3 2

MATR ·
ISLER
Örnek
2 3
1 2 1
6 2 1 3 7
A=6
4 1
3 4 5
1 7 6

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 1 1
6 1 2 2 7
A=6 4 2
3 3 5
0 1 1

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 1 1
6 1 2 2 7
A=6 4 2
7 matrisinin rank¬2 ise k + m kaçt¬r.
k 3 5
1 2 m

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 2 1 0 1
6 3 1 1 2 0 7
A=6
4
0 1 2 0 1 5
2 1 0 1 0

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 2 1
6 3 1 1 7
A=6 4 2
1 0 5
1 3 1

MATR ·
ISLER
Elemanter Sat¬r Operasyonlar¬yla Ters Bulma
K¬sa Bilgi
Bir A = [aij ]n n matrisinin tersini bulmakta kullanaca¼ g¬m¬z bu yöntemi biraz daha
kolaylaşt¬rabiliriz. Bunun için, A matrisinin sa¼
g taraf¬na bir In n matrisi yaz¬l¬r ve böylece,
[A : I ] biçiminde n 2n türünden bir matris elde edilir. Bu matrisin sol taraf¬ndaki A matrisini
birim matrise dönüştürmek için, [A : I ] matrisine elemanter sat¬r operasyonlar¬uygulan¬r. A
matrisi birim haline geliyorsa, tersi vard¬r ve sa¼
g tarafta bulunan I matrisinden elemanter sat¬r
operasyonlar¬sonucunda elde edilen matris A 1 matrisi olur.
K¬saca,
Elemanter Sat¬r I·şlemleri Uygulayarak A’y¬birim

A I yap. Bu işlemler, I matrisini de A 1 ’e dönüştürür. I A ?1
!
şeklinde aç¬klayabiliriz. Bir önceki örne¼
gin, bu şekilde nas¬l çözüldü¼
günü görelim.

MATR ·
ISLER
Örnek
1 2
A= matrisinin tersini bulunuz.
1 1

MATR ·
ISLER
Örnek
2 3
1 2 1
A = 4 1 3 0 5 matrisinin tersini bulunuz.
1 1 1

MATR ·
ISLER
Örnek
2 3
2 1 1
A = 4 1 0 1 5 2 M (Z3 ) matrisinin tersi varsa bulunuz.
1 2 2

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 1 1
A = 4 1 0 1 5 matrisinin tersini bulunuz.
1 2 2

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 1 1
C = 4 2 1 1 5 matrisinin tersini bulunuz.
1 2 2

MATR ·
ISLER
Ödevler
Problem
2 3
1 2 2
K =4 2 1 2 5 matrisinin tersini bulunuz.
2 2 1

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 1 1 0
6 1 0 1 1 7
B=6 4 1
7 matrisinin tersini bulunuz.
2 2 1 5
0 0 1 1

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 1 1
D = 4 2 3 1 5 2 M (Z5 ) matrisini tersini bulunuz.
1 2 2

MATR ·
ISLER
Ödevler
Problem
2 3
1 1 1
E = 4 1 0 2 5 2 M (Z3 ) matrisini tersini bulunuz.
2 1 0

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 2 3
F = 4 2 3 1 5 2 M (Zp ) matrisinin tersi olmad¬¼g¬na göre p asal say¬s¬kaçt¬r?
3 1 1

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
1 1 1 0
6 1 0 1 1 7
G =6 4 1
1 1 1 5
0 0 1 1

MATR ·
ISLER
Problem
2 3
0 1 1 0
6 1 0 1 1 7
H=6 4 1
1 1 1 5
0 0 1 1

MATR ·
ISLER
SORU
3
2 0 4 5 2 1
A= ve B = ise A+B =C = [cij ] için ∑ c1k =?
1 3 3 1 3 4 k =1
A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15

MATR ·
ISLER
SORU
3 2
2 6
2 0 4
A= ve B = 4 3 2 5 ise AB = C = [cij ] ise, c21 =?
1 2 3
6 1
A) 28 B) 26 C) 13 D) 24 E) 16

MATR ·
ISLER
SORU
A, B, n n türünden matrisleri için, aşa¼
g¬dakilerden hangileri yanl¬şt¬r?
I. (A + B )2 = A2 + 2AB + B 2 II. (A + In )2 = A2 + 2A + In
III. A2 = In ise A = In ’d¬r. IV. A2 = 0n ise A = 0n ’d¬r.
A) I ve III B) II ve IV C) I ve IV D) III ve IV E) I,III ve IV

MATR ·
ISLER
SORU
Matrislerdeki işlemlerle ilgili aşa¼
g¬dakilerden kaç tanesi yanl¬şt¬r?
I. Çarpma işleminin birleşme özelli¼ gi vard¬r.
II. Çarpma işlemine göre her eleman¬n tersi vard¬r.
III. Çarpma işleminin de¼gişme özelli¼ gi vard¬r.
IV. Toplama işlemine göre her eleman¬n tersi vard¬r.
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

MATR ·
ISLER
SORU
A = [aij ]4 3 ve B = [bij ]3 2 matrisleri veriliyor. AB = C = [cij ] ise, c32 aşa¼
g¬dakilerden
hangisine eşittir?
3 3 3 4 3
A) ∑ a2k bk 3 B) ∑ a3k bk 2 C) ∑ a3k b2k D) ∑ a3k bk 2 E) ∑ b3k ak 2
k =1 k =1 k =1 k =1 k =1

MATR ·
ISLER
SORU
i j
aij = (i j )i ve bij =olmak üzere, A = [aij ]4 3 ve B = [bij ]3 2 matrisleri veriliyor.
i +j
AB = C = [cij ] ise, c32 =?
28 16 19 24 17
A) B) C) D) E)
3 3 3 3 3

MATR ·
ISLER
SORU
Aşa¼
g¬daki matrislerin kaç tanesi ters simetriktir?
1 0 1 3 0 1 2 0 1 1
, , , ,
0 1 3 1 1 0 0 2 1 1
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

MATR ·
ISLER
SORU
Aşa¼
g¬daki matrislerin kaç tanesi ortogonaldir?
1 0 0 1 0 1 3/5 4/5 cos θ sin θ
, , , ,
0 1 1 0 0 0 4/5 3/5 sin θ cos θ
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

MATR ·
ISLER
SORU
5/13 a
A= matrisi ortogonal ise ja b j =?
b 5/13
5 25 144
A) 0 B) C) D) E) 1
13 169 169

MATR ·
ISLER
SORU
2 6
A= matrisi simetrik ve ters simetrik iki matrisin toplam¬olarak yaz¬l¬rsa, simetrik
4 2
matris hangisi olur?
2 1 0 1 2 0 2 4 2 5
A) B) C) D) E)
1 2 1 0 0 2 4 2 5 2

MATR ·
ISLER
SORU
A matrisi ters simetrik ise, aşa¼
g¬dakilerden hangisi ters simetrik olmayabilir?
A) A 3 B) A 2 C) A5 D) A E) 2A

MATR ·
ISLER
SORU
a+b b a
A= ortogonal matris ise, a2 + b 2 kaçt¬r?
a b b+a
A) 1 B) 2 C) 1/2 D) 2 E) 0

MATR ·
ISLER
SORU
2 3
2 6 3
14
C = 3 2 6 5 matrisi ortogonal matris ise x =?
7
6 x 2
A) 1 B) 2 C) 3 D) 3 E) 2

MATR ·
ISLER
SORU
Aşa¼g¬dakilerden kaç tanesi do¼
grudur?
I. A 1 = A ise A simetriktir. II. AT = A ise A ters simetriktir.
III. A 1 = A ise A ortogonaldir. IV. A2 = I ise A matrisinin tersi kendisidir.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 0

MATR ·
ISLER
SORU
2 3
1 0 1
6 2 1 1 7
A=6 4 1
7 matrisinin rank¬kaçt¬r?
1 0 5
0 1 1
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 0

MATR ·
ISLER
SORU
2 3
3 2 3
4
Elemanlar¬Z5 cismine ait olan 0 4 1 5, matrisinin tersi yoksa a =?
1 a 3
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 0

MATR ·
ISLER
SORU
2 3
1 0 2
A=4 1 1 0 5 matrisinin tersi hangisidir?
1 1 1
2 3 2 3 2 3 2 3
1 1 0 1 2 2 1 2 2 1 2 2
A) 4 2 3 1 5B) 4 1 3 2 5C) 4 1 3 2 5 E) 4 1 3 2 5
2 2 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1

MATR ·
ISLER
SORU
2 3
0 1 1
4 1 0 0 5 2 M3 3 (Z3 ) matrisinin tersi hangisidir?
1 0 1
2 3 2 3 2 3 2 3 2 3
0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0
A) 4 2 2 1 5B) 4 1 1 1 5C) 4 1 1 0 5D) 4 1 2 1 5E) 4 1 1 2 5
0 2 1 0 1 1 0 0 1 0 2 1 0 2 1

MATR ·
ISLER
SORU
j j
A = [aij ]4 10 , aij =
ve B = [bij ]10 3 , bij = 2 olarak tan¬mlan¬yor. Buna göre,
j +i i +i
AB = C = [cij ] çarp¬m¬nda c21 eleman¬kaçt¬r?
A) 3/7 B) 5/12 C) 1/4 D) 7/12 E) 11/12

MATR ·
ISLER

MATR ·
ISLER
KAYNAK
Mustafa Özdemir, Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler, Alt¬n Nokta Yay¬nlar¬, 6.

Bask¬, ·
Izmir, 2021.


1matrisler 2022 SS

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1matrisler 2022 SS

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MATR·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler

M.Özdemir, Alt¬n Nokta Yay¬nevi, 2021

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

s¬ral¬n lilerine bu matrisin sat¬rlar¬ve

s¬ral¬m lilerine de bu matrisin sütunlar¬veya kolonlar¬denir. Genel olarak, m sat¬r ve n

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Matrisin elemanlar¬n¬indislerle net olarak belirtebiliriz. Örne¼

a21 = 0, a11 = π, b23 = 3, c12 = i, d21 = 3/5.

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Şimdi, en temel matris çeşitlerinin tan¬mlar¬n¬verelim.

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

matrisleri s¬ras¬yla üst üçgensel ve alt üçgensel matrislerdir.

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

matrisi, n n türünden birim matristir.

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

matrisi bir skaler matristir.

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Matrisin Skalerle Çarp¬lmas¬

şeklinde tan¬mlan¬r. Örne¼

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Matrislerde Toplama ve Skalerle Çarp¬m¬n Özellikleri

Toplama Özelikleri : A, B, C matrisleri, m n türünden matrisler olsun.

Not Matrislerde toplama ve skalerle çarp¬m işlemlerinin bu özeliklerine göre, matrislerin

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

şeklinde oluşturulan C = [cij ]m n matrisine A ile B matrisinin çarp¬m¬denir ve bu matris

Çözüm : A matrisinin sütun say¬s¬, B matrisinin sat¬r say¬s¬na eşit oldu¼

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

eşitliklerinden, (AB ) C = A (BC ) bulunur. Di¼

Not Matrislerde çarpma işleminin de¼gişme özelli¼gi yoktur. AB 6= BA ’d¬r. E¼ger AB = BA

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

O halde, p + 1 = 3 ) p = 2 olaca¼g¬ndan, C matrisinin periyodu 2’dir.

Bir Matrisin Transpozesi

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

olur. Bu ise, (AB )T = B T AT oldu¼

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Ters Simetrik Matris

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Tersinir Matris - Singüler Matris

ise, B’ye A matrisinin tersi (B = A 1 ) ve A yada B matrisinin tersi (A = B 1 ) denir. Bir

matrisinin tersi yoktur ve singülerdir.

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

2x2 Matrisin Tersi

ile bulunur. Do¼

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·

Analitik Geometri ve Çözümlü Problemler (6.Bask¬) MATR ·