гт? Ն.Տ.

ՉԱԼԸՄՅԱՆ

ԴԻՎԱՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՀՅՈՒՊԱՏՈՍԱԿԱՆ
ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՏԵՐՄԻՆՆԵՐԻ
ԱՆԳԼԵՐԵՆ-ՀԱՅԵՐԵՆ
ԲԱՑԱՏՐԱԿԱՆ ԲԱՌԱՐԱՆ
■Հ) շ ղ
Հ- <5 Ml&m

Ն Ո ՒԲ Ա Ր Չ Ա Լ Ը Մ Յ Ա Ն
Դ Ի Վ Ա Ն Ա Գ Ի Տ Ա Կ Ա Ն ԵՎ ՀՅ Ո ՒՊ Ա Տ Ո Ս Ա Կ Ա Ն
Ծ Ա Ռ Ա ՅՈ ՒԹ ՅԱ Ն Տ Ե Ր Մ Ի Ն Ն Ե Ր Ի
Ա Ն Գ Լ Ե Ր Ե Ն -Հ Ա Յ Ե Ր Ե Ն Բ Ա Ց Ա Տ Ր Ա Կ Ա Ն
ԲԱՌԱՐԱՆ

N U B A R C H A L E M IA N

E N G L IS H -A R M E N IA N E X P L A N A T O R Y
D IC T IO N A R Y O F D IP L O M A T IC A N D
C O N S U LA R S E R V IC E T E R M S

ԵՐԵՎԱՆ-2011
1 6.JUL 2013 /№ f
ՀՏԴ 001.3=20=919.81:327
ԳՄԴ 01.2 Անգլ-4 +81.2Հ-4+66.4
Չ 151

Չալըմյան Ն. Տ
Չ 151 Դիվանագիտական և հյուպատոսական ծառայու­
թյան տերմինների անգլերեն-հայերեն բացատրական
բառարան/ Ն. Տ. Չալըմյան.- Եր.; ԵՊՀ հրատ., 2011.-92 էջ:

ՀՏԴ 801.3=20=919.81:327

ԴՄԴ 81.2 Անգլ-4+81 2Հ-4+66.4

Հրատարակության է երաշխավորել ԵՊՀ միջազգային

հարաբերությունների ֆակուլտետի խորհուրդը

Սույն բառարանը ներառում է դիվանագիտական և հյուպա­

տոսական ծառայության մեջ շրջանառող հիմնական եզրերը և
բառակապակցությունները: Բառարանն ունի նեղ մասնագիտական
ուղղվածություն: Տերմինները ներկայացված Են անգւերենից հա-
|ԵրԵն համարժեքությամբ և միայն աոանձին դեպքերում կարիք է
զգացվել լրացուցիչ բացատրության Աշխատանքի մեջ ընդգրկված
են նաև ֆրանսիական և լատինական ծագում ունեցող տերմիններ և
բառակապակցություններ իրենց բացատրությամբ

ISBN 978-5-8084-1453-2 ԵՊՀ հրատ. 2011

Չալըմյան և. Տ , 2011

(ЖУ~%Н{
 Հեղինակի կողմից

Սույն բառարանը ներառան է դիվանագիտական և

հյուպատոսական ծառայության մեջ շրջանաովոդ հիմ­
նական Եզրերը և բառակապակցությունները: Բառա­
րանը ունի նեղ մասնագիտական ուղղվածություն: Տեր­
մինները ներկայացված են անգլերենից հայերեն հա­
մարժեքությամբ և միայն առանձին դեպքերում կարիք է
զգացվել լրացուցիչ բացատրության: Աշխատանքի մեջ
ընդգրկված Են նաև ֆրանսիական և լատինական ծա­
գում ունեցող տերմիններ և բառակապակցություններ'
իրենց բացատրությամբ:
Ինչպես ցանկացած բառարան, ներկայացվող
աշխատանքը ևս չի հավակնում ամբողջական համար­
վել. սակայն համոզված ենք. որ այն կբավարարի մի­
ջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետներում
ղասավանղվող մասնագիտական տեքստերի թարգմա­
նության պահանջներին և կնպաստի ուսանողների տեր­
մինաբանական բառապաշարի հարստացմանը:
Բառարանը կարող է օգտակար լինել ինչպես մի­
ջազգայնագետներին, այնպես էլ դիվանագիտական և
հյուպատոսական ծառայության ոլորտի մասնագետնե-
Ոին:
Հեղինակը իր խորին Երախտագիտությունն է հայտ­
նում միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի
դիվանագիտական ծառայության և մասնագիտական
հաղորդակցման ամբիոնի դասախոսներին օգտակար
խորհուրդների համար:
 ԿԱՐօԻՔ

Նուբար Չալըմյանի «Անգլ ԵրԵն-հայերԵն դիվանա­

գիտական և հյուպատոսական ծառայության տերմիննե­
րի բացատրական բառարանի» մասին
Ն. Չալըմյանի «Անգլերեն-հայերեն դիվանագիտա­
կան և հյուպատոսական ծառայության տերմինների
բացատրական բառարանը» կարևոր ներդրում է հայ­
կական իրականության մեջ դիվանագիտական ուսում­
նամեթոդական գրականության ասպարեզում: Տվյալ
աշխատանքի անհրաժեշտությունը թելադրված է մի
շարք գործոններով: Համաձայն Միջազգային հարաբե­
րությունների ֆակուլտետի նորաբաց « Դիվանագիտա­
կան ծառայության և մասնագիտական հաղորդակցման»
ամբիոնի ուսումնական ծրագրերի առանձնահատուկ
ուղղվածություն և շեշտադրում է ստացել դիվանա­
գիտական ծառայության հետ առնչվող առարկաների
դասավանդումը, և, ըստ այդմ, մեծացել է անգլերեն լե զ ­
վով ուսանողին առաջադրվող գրականության ծավալը:
Արագ կողմնորոշվելու և գրականությունից հեշտությամբ
օգտվելու համար ուսանողին անհրաժեշտ է ձեռքի տակ
ունենալ անգլերեն Եզրույթները հայերենով մեկնող, օգ­
տագործման համար հարմար բացատրական բառարան,
որտեղ սեղմ ի մի են բերված դիվանագիտական ծառա­
յության մեջ շրջանառվող եզրույթները, ինչպիսին և հան­
դիսանում է տվյալ աշխատանքը:
 Ն Չալըմյանի բառարանում տԵղ Են գտել մասնագի­
տական կարևորություն ներկայացնող ամենագործածա-
կան անգլերեն Եզրույթները, ինչպես նաև ֆրանսերենից
և լատիներենից փոխառված բառային միավորներ:Հիմ-
նականում, յուրաքանչյուր եզրույթի հայերեն թարգմա­
նությանը հաջորդում է բառի արտահայտած իմաստի
պրոֆեսիոնալ մեկնությունը: Աշխատանքի ուշագրավ
արժանիքներից նշենք, որ բառահոդվածների մեծ մասը
պարունակում է նաև համապատասխան մասնագիտա­
կան բառակապակցություններ և արտահայտություններ
իրենց թարգմանությամբ:
Բառարանի կարևորությունը բառահոդվածների
ըստ էության նպատակային ընտրության, սեղմ և գեղե­
ցիկ հայերենով շարադրանքի և օգտագործման հարմա­
րավետության մեջ է, որ հաճախ որոշիչ է լինում ուսում­
նամեթոդական գրականության համար:
Ցանկալի կլիներ,որ բառարանն ունենար ևս մի երկ­
րորդ բաժին հայերեն-անգլերեն թարգմանությամբ, որը
տեղեկատվության օգտակար աղբյուր կծառայեր հայե­
րենից անգլերեն թարգմանություններ կատարելիս:
Գտնում Ենք. որ նման բառարանի ստեղծումը ողջու­
նելի է, ժամանակին և անհրաժեշտ: Երաշխավորում ենք
տպագրության:

բ.գ.թ., րոցենտ Ամալյա Բաբայան մայիս, 2011

 -A-
accede v - համաձայնել,
մտնել (բանակցություննե­
րի մեջ), ստանձնել (պաշ­
տոն). - to - to a throne
գահ բարձրանալ, միանալ
(կոնվենցիային, պայմա­
նագրին), to - to a con­
vention, to a treaty
acceded a - ընդունված,
ճանաչված. - state պաշ­
տոնապես ճանաչված պե­
տություն
accept v - ընդունեի հա-
մաձայնել. to - an invita­
tion ընդունել հրավերը, to
* an opinion համաձայ-
նել կարծիքի /տեսակետի
հետ/, to - a resolution ըն­
դունել բանաձև
accession n - մտնելը,
միանալը. - to a treaty
պայմանագրին միանալը,
declaration of - միանալու
հայտարարություն, հռչա­
կագիր
acclaim v - ողջունել. to
- the results o f the nego­
tiations ողջունել բանակ­
ցությունների արդյունքնե-
PD
accord n - ձևական կամ
ոչ պաշտոնական պայմա­
նագիր կամ համաձայնա­
գիր
accredit v - հավատարմա­
գրեի (դիվանագիտական
ներկայացուցչի պարտա­
կանություններին անցնելը
դեսպանընկաւ Երկրում/
accreditation ո • դեսպան­
ների հավատարմագրում
/դիվանագիտական ներ­
կայացուցիչը համարվում
է հավատարմագրված այն
պահից, Երբ հանձնում է
նստավայր երկրի նախա­
գահին իր հավատարմագ­
րերը/, d u a l* Միջազգային
դիվանագիտական պրակ­
տիկայում ընդունված է,
որ մեկ երկրում հավա-
տարմագրված դեսպանը
միաժամանակ կարոդ է
նշանակվել երկու և ավելի
պետություններում համա­
տեղության կարգով: Այս
պարագայում հավատար­
մագրող երկիրը դեսպա­
նության է հիմնում այն
երկրռւմ, որը մշտապես
համարվում է դեսպանի
նստավայրը/: withdrawal
o f - s լիազորություննե­
րից զրկելը, հետ կանչելը
/դեսպանին /
accredited a - հավատար­
մագրված
accredo /լատ./ - վստա­
հում եմ
action n - գործողություն,
դիվանագիտական գործո­
ղություն՛ ուղղված որոշա­
կի նպատակի հասնելու
ad acta - գործի մեջ. ար­
խիվի մեջ. /նշում գործնա­
կան փաստաթղթերի մեջ/
Я
ad hoc /լատ./ - տվյալ
նպատակի համար, պա­
հի թելադրանքով, an -
working group հատուկ
աշխատանքային խումբ
ad hoc diplom acy - հա­
տուկ դիվանագիտություն
adaequatus /լատ./ - հա­
վասարազոր, նույնատիպ
ad interim /լատ./ - ժա­
մանակավոր, /կրճատ'
a.i./ դիվանագետ, որը
զբաղեցնում է պաշտո­
նը ժամանակավորապես,
օր. գործերի ժամանակա­
վոր հավատարմատար
Charge’ d’affaires ad
interim
ad referendum / լատ./
- մինչև վերջնական որո­
շումը /Բանակցություն­
ների մասնակիցը երբեմն
ձեռնտու Հ համարում հա-
մածայնել մյուս կողմից
ինչ-որ առաջարկության,
ում հետ համաձայնության
է գափս' չկապելով իր հա­
մաձայնությունը սեփական
կառավարության հետ:
Հետևաբար, ինքն է ընդու­
նում «ad referendum»֊!]
նկատի ունենալով, որ հա­
մաձայնությունը. ենթակա
է իմ կառավարության հա­
վանությանը
agenda - օրակարգ, on the
~ օրակարգում, to adopt
the - ընդունել օրակարգը,
to delete /w ithdraw from
the - հանել օրակարգից
/բանակց./, to fix the -
ամրագրել, հաստատել
օրակարգը, - item օրա­
կարգի կետ, provisional
«նախնական օրակարգ
agent ո - ներկայացուցիչ,
consular ՜՜ հյուպատոսա­
կան ներկայացուցիչ, dip­
lom atic - դիվանագիտա­
կան ներկայացուցիչ
agree v - համաձայնել. to
9
- to differ միմյանց համո­
զելու փորձերից հրաժար­
վել, as previously - ed
նախապես կայացած հա­
մաձայնությամբ
agreem ent ո - համաձայ­
նություն. պայմանագիր,
bilateral "Երկկողմ համա­
ձայնություն, gen tlm an’s
- բանավոր համաձայ­
նություն, պայմանավոր­
վածություն հիմնված
ազնիվ խոսքի վրա' չու­
նենալով իրավական ուժ,
to invalidate an - հա­
մաձայնագիրը անվավեր
ճանաչել, by m utual -
փոխադարձ համաձայնու­
թյամբ, to en ter into an
- կնքել պայմանագիր, to
violate /denou nce/ an -
խզել համաձայնագիրը,
tentative - նախնական
պայմանավորվածություն,
executive - օտարերկրյա
պետության հետ նախա­
գահի կնքելիք պայմանա-
գիրը չպահան 9ելով սենա-
տի հաստատումը, peace
- խաղաղության համա­
ձայնագիր, three-power
/tripartite/ - եռակողմ հա­
մաձայնագիր, to come to
- համաձայնության գալ,
to withdraw from an - հա-
մաձայնագրից հրաժարվել
agrem entn /ֆ ր ./- ագրե­
ման. նստավայր պետութ­
յան կառավարության հա­
մաձայնությանը դեսպանի
պաշտոնին հավակնող
թեկնածոփ համար: Ագրե­
մանի հարցումն արվում է
միայն ղիվանագիտական
ներկա յացուցչություննե­
րի ղեկավարների համար
/դեսպաններ, դեսպանորղ-
ներ և մշտական գործերի
հա վա տ ա րմա տ ա րներ/:
Դիվանագիտական այլ աշ­
խատակիցների համար
ագրեման չի պահանջվում:
aide • m em oire /ֆր./ - հու-
շանամակ. /Այս կարգի
դիվանագիտական նա­
10
մակները հանձնվում են
անձամբ զրույցի ժամա­
նակ արված բանավոր
հայտարարության կամ
խնդրանքի կարևորությու­
նը ընդգծելու նպատակով
և գործի հետագա ընթաց-
քը դյուրացնելու համար:
alternative n • այլընտ­
րանք. in the - որպես
այլընտրանքային տարբե­
րակ, - proposal այլ առա­
ջարկ
ambassador ո - ղես-
պան. - at large հատուկ
հանձնարարություններով
դեսպան, exchange o f -
s դեսպանների փոխանա­
կում, - extraordinary and
plenipotentiary • արտա­
կարգ և լիազոր դեսպան,
notification on arrival
o f an - հայտարարութ­
յուն /ծանուցում/ դեսպա­
նի ժամանման մասին,
official residence o f the -
դեսպանի պաշտոնական
նստավայր, precedence
of - s դեսպանների ավա­
գություն, - proceeding to
post - պաշտոնը ստանձ-
նող դեսպան, to appoint
an ~ դեսպան նշանակեի
to recall / w ithdraw an -
դեսպանին հետ կանչել
ambassadorial a - րեսպա-
նական. - functions դես­
պանական պարտականու­
թյուններ, - level talks բա­
նակցություններ դեսպան­
ների մակարդակով, - m ee­
ting դեսպանների հանդի­
պում, - rank դեսպանական
աստիճանակարգ, ռանգ
am bassadorship ո - դես­
պանի աստիճան, դեսպա­
նի պարտականություննե­
րը և լիազորությունները
am bassadress ո - դեսպա-
նուհի
11
annex v - բռնակցեի կցել
/փաստաթղթին/, to - to a
treaty կցել պայմանագրին
annexation - բռնակցում,
միացում, de facto - փաս­
տացի բռնակցում, au tho­
rized * թույլատրելի միա­
ցում /օրենքներին, պայմա­
նագրերին/, unauthorized -
ապօրինի միացում
apostille /լատ./- հյուպա­
տոսական հատուկ կնիք,
որը համապատասխան
իրավասու մարմնի կող-
մից դրվում է նոտարա­
կան վավերացում ունե­
ցող փաստաթղթերի վրա'
համաձայն 1961 թ. Հաա-
գայի կոնվենցիայի պա­
հանջներին, դրանք ինք­
նաբերաբար, առանց լրա­
ցուցիչ հյուպատոսական
փաստաթղթերի վավերա­
կան դարձնելով կոնվեն­
ցիան ստորագրած բոլոր
երկրներում
application n - դիմում,
հայտ. - form դիմումի ձև.
հյուպատոսական հարցա­
թերթիկ
appoint v - նշանակել, to
- an ambassador դեսպան
նշանակեի
appraisal ո • գնահատա­
կան. to give a high - of
բարձր գնահատական
տալ
approve v - հաստատեի
վավերացնել, հավանութ-
|ուն տալ
approved a - հաստատ­
ված. հավանության արժա­
նացած. - diplom at հաս­
տատված դիվանագետ
argument n - փաստարկ,
ապացույց, valid - ծանրա­
կշիռ փաստարկ, to refute
an - փաստարկը հերքեի
to press an - փաստարկը
պնդեւ
12
article n • հոդված, պար­
բերություն. /պայմանագրի/
֊ s o f Vienna Convention
Վիեննայի կոնվենցիայի
հոդվածները, protocol -
արարողակարգային հոդ­
ված /միջազգային պայմա­
նագրում/
asylum ո • ապաստան,
diplom atic - դիվանա­
գիտական ապաստան,
political - քաղաքական
ապաստան, to grant -
ապաստան տալ, to seek
- ապաստան փնտրել
attach - կցեի միացնեի to
- onself to a delegation
պատվիրակությանը միա-
նալ
attache ո-կցորդ/առաջին
դիվանագիտական աստի­
ճան/. air - ռազմա-օդային
կցորդ, cultural - մշակու­
թային կցորդ, econom ic -
տնտեսական հարցերով
կցորդ, m ilitary - ռագմա-
կան կցորդ, naval - ռազ­ audiencia /իսպ./ - օտար­
մածովային կցորդ, press երկրյա դիվանագիտական
- մամլո կցորդ /քարտու­ ներկայացուցչի պաշտո­
ղար/ նական կամ ոչ պաշտոնա­
կան հանդիպումը նստա­
attainm ent ո - գիտելիք­ վայր երկրի ղեկավարի,
ներ. diplom at o f high - վարդապետի կամ արտա­
մեծ գիտելիքների տեր քին գործերի նախարարի
դիվանագետ հետ
 -В-
backstage а - անդրկու-
[իսյան, գաղտնի. - talks
գաղտնի բանակցություն­
ներ
bag ո - պայուսակ,
diplomatic - դիվանագի­
տական պայուսակ /դես­
պանի կողմից ուղարկվող
զեկույցներ և նամակներ
սուրհանդակի միջոցով/:
Պայուսակը ուղարկելու կամ
տեղ հասնելու օրը ընդուն­
ված է անվանել «Օրվա
պայուսակ», որը ֆրանսե­
րենում հայտնի է la valise"
արտահայտությամբ:
bargaining n • բանակցու­
թյունների անցկացում. -
table բանակցություններ
վարելու սեղան. - chip
առավելություն /բանակ­
ցություններում կողմերից
մեկի «հաղթաթուղթը»/, -
position սակարկության
դիրք, դիրքորոշում
14
belligerency ո - պատե­
րազմի կամ հակամար­
տության մեջ գտնվող կողմ
bilateral a - Երկկողմ, ֊
agreement երկկողմ հա­
մաձայնագիր
breach ո - խախտում,
խզում. - o f diplom atic
relations դիվանագիտա­
կան հարաբերություննե­
րի խզում, - o f contract /
covenant պայմանագրի
խախտում, - o f the law
օրենքի խախտում
break ո • ընդմիջում, դա­
դար. - ing news հրատապ
լուրեր, coffee - սուրճի
ընդմիջում /բանակցութ­
յունների ընթացքում/, the
negotiations broke down
բանակցություններ ընդ­
հատվեցին
 -С-
cancilleria /ֆր./ արտաքին
գործերի նախարարություն
Լատինական Ամերիկա -
յում
cassus belli /լա տ ./ - պա­
տերազմի առիթ հանդիսա­
նալ
cease-fire ո հրադադար.
- agreem ent համաձայ­
նագիր հրադադարի մա­
սին, fragile - կարճատև
հրադադար, * violation
հրադադարի խախտում,
to observe - հրադադար
պահպանել
cede v - զիջել, հանձնել,
to - a territory զիջել տա­
րածքը
chairm an ո - նախագա-
հող. * o f the delegation
պատվիրակության նա­
խագահ, ղեկավար, non­
voting - չքվեարկող նա­
խագահ, tem porary - ժա­
մանակավոր նախագահ
15
chancellery ո - գրասենյակ
/դեսպանատան, հյուպա-
տոսական հաստատութ-
յան/
channel ո - կապուղի,
խողովակ, ուղի, through
diplom atic - s դիվանա­
գիտական կապուղիներով
charge ո - մեղադրանք,
մեղադրանքի հիմնավո­
րում. baseless - անհիմն
մեղադրանք
charge d ’affaires ad pied
/ֆր./ - գործերի մշտական
հավատարմատար /հա­
մարվում է Երրորղ կարգի
դիվանագիտական գոր­
ծ ա կ ա լ Գործերի մշտա­
կան հավատարմատարը
հավատարմագրերի փո­
խարեն դեսպանընկալ երկ-
րի արտաքին գործերի նա­
խարարին է հանձնում իր
Երկրի արտաքին գործերի
նախարարի նամակը:
charge d’affaires ad
interim- գործերի ժամանա­
կավոր հավատարմատար
/ղեկավարում է դիվանա­
գիտական ներկայացուց­
չությունը դեսպանի բացա­
կայության դեպքում/: Գ.ժ.հ.
նշանակվում է դիվանա­
գիտական ներկայացուց­
չության ավագ դիվանագե­
տը' դեսպանի որոշմամբ'
համաձայնելով իր երկրի
արտգործնախարարութ-
|ան հետ:
chiffre /ֆր./ - գաղտնա­
գիր, ծածկագիր
cipher ո - գաղտնագիր. ~
text ծածկագրված տեքստ
circle ո - շրջանակ,
diplom atic - s դիվանա­
գիտական շրջանակներ,
to go round in a - վերա­
դառնալ ելման կետին /բա­
նակցությունների մեջ/
circular ո - շրջաբերա­
16
կան. - note շրջաբերա­
կան հայտագիր (նստա­
վայր երկրի արտաքին գոր­
ծերի նախարարությունը
շրջաբերական հայտագրե­
րով տեղյակ է պահում իր
Երկրում հավատարմագր­
ված բոլոր դիվանագիտա­
կան ներկայացուցչություն­
ների ղեկավարներին տար­
բեր հանդիսություններին
կամ միջոցառումներին
մասնակցություն ունենա-
լու մասին):
circularize v • ուղարկել,
to - delegation պատվի­
րակություն ուղարկեւ
circulus vitiosus /լատ./-
արատավոր շրջան, դրութ­
յուն. որից Եչք չկա
citizenship ո -քաղաքա­
ցիություն. double/dual -
երկքաղաքացիություն, to
revoke sm b’s - որևէ մե­
կին գրկեւ քաղաքացիութ­
յունից
codification n - կոդիֆի­
կացիա, օրենքների համա­
կարգում, դասակարգում.
- o f diplom atic law դիվա­
նագիտական իրավունքի
օրինակարգում
collect v - հավաքեի to *
inform ation տեղեկություն
հավաքել
collective - համատեղ.
- agreem ent համատեղ
համաձայնագիր, * note
համատեղ, կուեկտիվ հայ­
տագիր /դիվանագիտա­
կան կորպուսը կարող է
հանդես գաւ համատեղ
հայտարարությամբ, որը
կարող է դիտվել որպես
նստավայր Երկրի նկատ­
մամբ ճնշում գործադրելու
փորձ: Կոլեկտիվ հայտա­
գիրը կարող Հ կազմվել
դիվանագիտական կոր­
պուսի անդամների կող­
մից' նստավայր Երկրռւմ
իրենց վերաբերող կարևոր
հարցին ւուծում Ծյա լլ^իա —
V
մար: Այն ստորագրվում է
բոլոր մասնակիցների կող­
մից:/
collusion ո • գաղտնի գոր­
ծարք
collusive a - գործարքով
պայմանավորված
com e v - գալ, հանգել, to
- to a decision որոշման
հանգել
com m ent ո - մեկնաբա­
նություն, դիտողություն,
to arouse great deal o f -
s մեկնաբանությունների
տեղիք տալ, no fu rth e r -
s առանց հետագա մեկնա-
բանությունների
com m ittee ո - հանձնաժո-
ղով
com m on a - ընդհանուր.
- aim s ընդհանուր նպա­
տակներ, The House o f С
~s համայնքների պալատ
Մեծ Բրիտանիայի խորհր­
դարանում
commonwealth ո - համա­
գործակցություն. C - of
Independent States /CIS/
Անկախ Պետություննե­
րի Համագործակցություն
1ԱՊՀ1
com munication ո • հաղոր­
դակցություն. diplom atical
- դիվանագիտական կա­
պուղի
communique ո - կոմյու­
նիկե, պաշտոնական հայ­
տարարություն, Joint -
համատեղ հայտարարութ­
յուն. to release /to issue
a communique - պաշտո­
նական հայտարարություն
հրապարակել
com pliment - հաճոյախո­
սություն
complementary п - փոխ-
լրացում. - politics փոխ-
18
լրացման քաղաքակա­
նություն
com promise ո • փոխզի­
ջում. /փոխզիջման արդ­
յունքում կայացած համա­
ձայնություն/ to reach a -
փոխզիջման հասնել
concession- ո զիջում,
territorial - տարածքային
զիջում
conclusion ո - Եզրակա­
ցություն. կնքում, ավարտ.
- o f peace հաշտության
կնքում, the - o f a speech
Ելույթի Եզրափակիչ մասը,
- o f a treaty պայմանագրի
կնքում,
concordad ո - Հօոմի պա­
պի /Վատիկանի/ և ինք­
նիշխան պետության կամ
կառավարության միջև
կնքված պայմանագիր
conference ո - խորհրդա­
ժողով. - agenda խորհր­
դաժողովի օրակարգ. -
delegations խորհրդաժո­
ղովի պատվիրակություն­
ներ, diplom atic - դիվա­
նագիտական խորհրդա­
ժողով, final act o f the -
խորհրդաժողովի եզրա­
փակիչ արձանագրություն,
- participants խորհրդա­
ժողովի մասնակիցներ,
press -մամուլի ասուլիս, -
recom m endations խորհր­
դաժողովի հանձնարա­
րականներ, - resolutions
խորհրդաժողովի որոշում­
ներ. - rules o f procedure
խորհրդաժողովի ընթա­
ցակարգ, sum m it - գագա-
թաժողով
confidential a - գաղտնի.
- docum ent գաղտնի
փաստաթուղթ, top - հույժ
գաղտնի
confirm v - վավերացնել
/պայմանագիրը/, հաստա­
տել, հավանության տալ.
be - ed in /a docum ent/
19
ամրագրված լինել /փաս­
տաթղթում/, to - a decision
որոշումը հաստատել, to -
sm b. in office հաստատել
որևէ մեկին իր պաշտոնում
con sensus ո -փոխհա մա ­
ձայնություն, ընդհանուր
համաձայնություն վիճելի
հարցերի շուրջ, decision
by - o f opinion ընդհա­
նուր համաձայնությամբ
ընդունված որոշում
consider v - քննարկել,
հաշվի առնել. to - the facts
փաստերը հաշվի առնել
constructive a* կառուցո­
ղական. - talks կառուցո­
ղական բանակցություններ
consul ո - հյուպատոս
/պաշտոնատար անձ, որը
նշանակվում է տվյալ Երկ-
րի կողմից որպես իր մշտա­
կան ներկայացուցիչը մեկ
այլ երկրում' իրականաց­
նելու համար հյուպատո-
 սական խնդիրներ և պար­ կը, արտոնությունները/ -
տականություններ նստա­ corps հյուպատոսական
վայր երկրում սահմանված անձնակազմ. - officer
կանոնների համաձայն/ ~ հյուպատոսական աշխա­
general գլխավոր հյուպա­ տակից, - district հյու­
տոս. honourary - պատ­ պատոսական տարածք,
վո հյուպատոս /անձ, որը - fees հյուպատոսական
ընդգրկված չէ հյուպատո­ գանձումներ /հյուպատոս­
սական, դիվանագիտա­ ների կողմից իրենց երկրի
կան կամ պետական այլ և արտերկրի քաղաքա­
ծառայության մեջ. սակայն ցիներից գանձվող գու­
կատարում է հյուպատո­ մար շահագրգիռ անձերի
սական պարտականութ­ խնդրանքով պաշտոնա­
յուններ ներկայացնող պե­ կան գործողություններ
տության հանձնարարութ­ իրականացնելու դիմաց/ -
յամբ և նստավայր Երկրի im m unities հյուպատոսա­
հա մաձայնությա մբ՜ շատ կան անձեռնմխելիություն,
հաճախ լինելով վերջինիս - law հյուպատոսական
քաղաքացին/ իրավունք /միջազգային
իրավական սկզբունքնե­
consular a • հյուպատո­ րի և նորմերի միագումար,
սական. C - Convention որոնք կարգավորում են
հյուպատոսական կոնվեն­ հյուպատոսական հաս­
ցիա /պետությունների տատությունների և նրանց
միջև պայմանագիր, որը անձնակազմի անդամների
որոշում է հյուպատոսների գործունեությունը, ինչպես
աշխատանքի իրականաց­ նաև որոշում նրանց կար­
ման կարգը, նրանց իրա­ գավիճակը, պարտակա­
վասությունների շրջանա­ նություններն ու իրափսնք-

20
ները/, - privileges հյու­
պատոսական արտոնութ­
յուններ, ~ representation
հյուպատոսական ներկա­
յացուցչություն, - staff հյու­
պատոսական աշխատա-
կագմ, - status հյուպատո­
սական կարգավիճակ
consulate ո • հյուպատո­
սություն. * general գլխա­
վոր հյուպատոսություն
consultation ո - խորհր­
դատվություն, խորհրդակ­
ցություն
contact n - շփում, հաղոր­
դակցություն. diplom atic
- s դիվանագիտական
շփումներ, to broaden * s
ընդլայնել կապերը
context ո - համատեքստ.
In the - o f the talks բա­
նակցությունների համա­
տեքստում
contract ո - պայմանա­
21
գիր, համաձայնագիր, to
conclude a ~ պայմանա­
գիր կնքել, to negotiate a
- քննարկել պայմանագրի
պայմանները, to abrogate
a - համաձայնագիրը չեղյալ
հայտարարել
convention ո - կոնվեն­
ցիա. համաձայնագիր, to
sign a ** կոնվենցիա ստո­
րագրել, party to a - կոն­
վենցիայի մասնակից
cooperate v - համագոր­
ծակցել
cooperation - համագոր­
ծակցություն. close - սերտ
համագործակցություն, full
- լիարժեք համագործակ­
ցություն, m utual ~ փոխ-
համագործակցաթյուն
coordinate v - համաձայ­
նեցնել, համակարգել. t o ~
the text o f agreem ent հա­
մաձայնեցնել պայմանագ­
րի տեքստը
coordination n - համա­ կան /դեսպանատան կա­
ձայնեցում, համակարգում րևոր պաշտոն զբաղեցնող
դիվանագետ, որը դիվա­
corps n - կորպուս, նագիտական ներկայա-
diplom atic - դիվանագի­ ցուցչի բացակայության
տական անձնակազմ ժամանակ կատարում է
դեսպանատան գործերի
correspondence n - նամա- ժամանակավոր հավա­
կագրության. diplom atic տարմատարի պարտա­
- դիվանագիտական նա­ կանությունները/
մակագրություն /նամա­
կագրություն արտաքին counterpart - n համապաշ-
գործերի նախարարության տոնակից
և նստավայր Երկրում
գտնվող դիվանագիտա­ coup d’etat /ֆր./ - պետա­
կան ներկայացուցչութ­ կան հեղաշրջում
յունների ու դիվանագի­
տական կարգավիճակ courier ո - սուրհանդակ,
ունեցող միջազգային կազ­ diplom atic - դիվանագի­
մակերպությունների միջև' տական սուրհանդակ /դի­
վերբալ, շրջաբերական, վանագիտական փոստն
անձնական հայտագրերի առաքողը/
կամ հուշագրերի միջոցով/
credence ո - հավատ,
correspondent ո • թղթա­ վստահություն
կից. diplom atic - դիվա­
նագիտական թղթակից credentials ո - հավա­
տարմագրեր /դեսպանի/,
counselor n - խորհրդա­ letters de creance /ֆր./.

22
~ letters հավատարմագ­
րեր /փաստաթուղթ, որը
տրվում է նորանշանակ
դեսպանին հա նձնեի
նստավայր երկրի ղեկա­
վարին, այն ստորագր­
վում է հավատարմագրող
երկրի ղեկավարի կողմից
և ամրագրվում նաև ու­
ղարկող Երկրի արտաքին
գործերի նախարարի ստո­
րագրությամբ/, to deposit
the *■ հանձնեւ հավատար­
մագրերը, to present the -
ներկայացնել հավատար­
մագրերը
23
criticism n - քննադա­
տություն. constructive
- դրական, կառուցողա­
կան քննադատություն,
destructive - ոչ կառուցո­
ղական քննադատություն
curriculum vitae ո /CV/
/լա տ ./ - ինքնակենսագրու­
թյուն
custom s ո - մաքսատուն.
- control մաքսային ստու­
գում, մաքսատուրք,
free առանց մաքսի, to
pass through the ~ անց­
նել մաքսային ստուգում, -
fees մաքսային գանձում­
ներ, - union մաքսային
միություն

deadlock n • փակու­
ղի, անելանելի վիճակ,
to break a - փակուղուց
դարս զալ, to bring to a -
տանել փակուղի, to come
to/ to reach a - փակու­
ղի մտնել, to find the way
out o f the - փակուղուց
դուրս գալու ելքը գտնել,
to overcome a - հաղթա­
հարել փակուղին
debate n - քննարկում,
բանավեճ, the question
under - քննարկվող հարց,
to hold a - քննարկում
անցկացնել, to participate
in the - մասնակցել բա­
նավեճին. to resume the -
ամփոփել քննարկումը, to
- a question հարց քննար­
կել. to - on the subject
մասնակցել բանավեճի
տփալ հարցի շուրջ
decide v - որոշել, որոշում
կայացնել, որոշման հան­
գել, to -a n issue /a point/
a problem վճռել հարցը
24
-D-
decision n - որոշում, եզրա­
կացություն. to accept a -
որոշում ընդունել, to give
effect to a - որոշումը գոր­
ծողության մեջ դնել, to
reverse a -որոշումը փո­
խել, to take a - որոշում
կայացնել
declaration n - հռչակա­
գիր /դիվանագիտության
մեջ քաղաքական հայ­
տարարություն, որտեղ
շարադրված են հիմնա­
րար սկզբունքներ/. - of
Independence անկախու­
թյան մասին հռչակագիր,
final - Եզրափակիչ հայ­
տարարություն, to Issue
a form al - պաշտոնական
հայտարարություն անել
declare v - հայտարարել,
հրապարակել. to - war
պատերազմ հայտարարել
decorum n - վարվելակերպ,
to display diplom atic -
գործել դիվանագիտական
վարվելակերպի կանոննե­
րի համաձայն
de facto - /լա տ ./ - դե
ֆակտո, փաստացի. - դիվանագիտական
recognition փաստացի
ճանաչում /Երկրի փաս­
տացի ճանաչում/
defer v - հետաձգել. to *
a decision որոշման ըն­
դունումը հետաձգել
deferred - հետաձգված.
- ratification հետաձգված
վավերացում (համաձայ-
(ւագրի)
degree n - աստիճան, կո­
չում. high - of proficiency
in diplom acy դիվանագի­
տության մեջ պրոֆեսիո­
նալիզմի բարձր աստիճան
de jure /լա տ ./ • դե յուրե,
իրավական. - recognition
իրավական ճանաչում երբ
երկու երկրների միջև հաս­
տատվում են դիվանագի­
25
տական հարաբերություն­
ներ և փոխադարձաբար
այդ երկրների մայրաքա­
ղաքներում ստեղծվում Են
ներ­
կայացուցչություններ
delegate ո - պատվիրակ,
ներկայացուցիչ. - at large
լիազոր ներկայացուցիչ,
official - պաշտոնական
պատվիրակ, perm anent
- մշտական ներկայացու­
ցիչ, resident - ոեգիդենտ
ներկայացուցիչ
delegation ո - պատվի­
րակություն. m em ber o f a
- պատվիրակության ան­
դամ, official - պաշտո­
նական պատվիրակութ­
յուն. to head the - գլխա­
վորել պատվիրակությունը
deliberate v - քննարկել,
to - about diplom atic
relations քննարկել դիվա­
նագիտական հարաբերու­
թյունները
delict - /լատ./ օրենքի
խախտում /միջազգային
հա րաբերություն ներում
նշանակում է պետության
կողմից միջազգային իրա­
վունքի նորմերի խախ­
տում/
deliver v - ներկայացնեի
to - a note հայտագիր /նո­
տա/ ուղարկել
demarche /ֆր/ դեմարշ,
ելույթ a diplom atic - դի­
վանագիտական ելույթ դի­
վանագիտական քայլ, որը
ձեռնարկում է տվյալ երկ-
րի արտաքին գործերի նա­
խարարությունը մեկ այլ
պետության հանդեպ
denounce v - չեղյալ հայ­
տարարել. to - a treaty
պայմանագիրը չեղյալ հայ-
տարարեւ
denunciation ո - չեղյալ
հայտարարելը /գործող
պայմանագրի այւևս ուժի
26
մեջ չլինելը/
deportation ո - արտաք­
սում /վտարում Երկրից
վարչական խախտման
կամ քրեական հանցանքի
համար/
deputation ո • պատվիրա­
կություն ուղարկեւը
depute v - պատվիրակ ու-
ղարկել
deputy ո - տեղակալ. -
chief o f m ission ներկա­
յացուցչության ղեկավարի
տեղակաւ
desavouer /ֆր./ - հրա­
ժարվեի հետ կանգնեւ
/դիվանագիտական տեր­
մին, որը նշանակում է երկ-
րի կառավարության կամ
այւ իրավասհւ մարմնի
գործողություն, որով հայ­
տարարվում է. որ դիվա­
նագիտական ներկայա-
ցուցիչը գերազանցել է իր
լիազորությունները կամ
նախաձեօնել է մի քայլ,
որի համար լիազորված չի
Եղել/
designate a • նշանակ­
ված. am bassador - նշա­
նակված, բայց դեռ չհավա­
տարմագրված դեսպան
determ ination ո - որոշում,
to com e to a - լուծում
գտնել, որոշում կայացնել
d etente /ֆր./- լարվածութ­
յան թուլացում /պետութ­
յունների միջև հարաբե­
րություններում/
determ ine v - որոշել, սահ-
մանել, վերջացնել, to -
the crisis ճգնաժամին
վերջ դնել
developm ent ո - զարգա­
ցում. new - s նոր զարգա­
ցումներ, իրադարձություն­
ներ, political - տ քաղա­
քական զարգացումներ
27
dialogue n - երկխոսութ-
յուն. political - քաղաքա-
կան երկխոսության /բա-
նակցաթյաններ/
difference n - տարաձայ­
նություն, տարակարծութ­
յուն. * o f opinions կար­
ծիքների իրարամերժում,
to iron out the ~ s հարթել
տ ա րա ձա յնութ յունները,
to m itigate the * s տա­
րաձայնությունները մեղ­
մացնել, to resotve the -
s տարաձայնությունները
հարթել, to set aside the -
s տարաձայնություններին
վերջ դնել, to settle the ~
s հարթել տարաձայնու­
թյունները, to split the -
փոխզիջման գնալ
dilem m a ո - դիլեմա, Երկ­
ընտրանք. on the horns o f
a - ընտրության անհրա­
ժեշտության առջև
diplom acy ո - դիվանա­
գիտություն. bilateral *
Երկկողմ Դիվանագիտութ­ գիտական պատերազմ, -
յուն. coercive - ուժա­ agent դիվանագիտական
յին դիվանագիտություն, ներկայացուցիչ. - body
megaphone - բանակ­ դիվանագիտական մար­
ցությունների փոխարեն մին. - channels դիվանա­
զանգվածային լրատվա­ գիտական կապուղիներ, ՜՜
միջոցների օգտագործ­ circles դիվանագիտական
ման դիվանագիտություն, շրջանակներ, - conduct
quiet - գաղտնի դիվա­ դիվանագիտական պահ­
նագիտություն. to rely վածք, վարքագիծ. - con­
on / resort to - կիրա­ tacts դիվանագիտական
ռել դիվանագիտություն, շփումներ, *" c risis դիվա­
shuttle - մաքոքային դի­ նագիտական ճգնաժամ, -
վանագիտություն. to use corps դիվանագիտական
diplom acy դիվանագի­ անձնակազմ. - courier
տություն կիրառել դիվանագիտական սուր­
հանդակ. dean o f the -
diplom at n - դիվանա­ corps դիվանագիտական
գետ. professional /ca­ կորպուսի ավագ /դուա-
reer/ - պրոֆեսիոնալ դի­ յեն/, ով ամենից շատ է
վանագետ, im m unities of հանձնել իր հավատար­
a - դիվանագետի իմունի­ մագրերը նստավայր երկ-
տետներ, top-ranking - րի նախագահին, - efforts
բարձրաստիճան դիվա­ դիվանագիտական ջան-
նագետ, to recall a - դի­ քեր, - illness /flu դիվանա­
վանագետին հետ կանչեւ գիտական հիվանդության
/վերաբերում է այն դիվա­
diplom atic a • դիվանագի­ նագետին, ում ձեռնտու է
տական. - action դիվանա­ չմասնակցել որևէ արա-

28
բոզությանը կամ հանդիպ­
մանը: Անպատեհ վիրավո­
րանքից խուսափելու հա­
մար դիվանագետը պատ­
ճառաբանում է, որ ինքը
հիվանդ է: Այն դեպքերում,
երբ հիվանդությանը կրում
է կեղծ պատճառաբանութ­
յուն, կոչվում է «դիվանա­
գիտական»/, - isolation
դիվանագիտական մեկու­
սացում, - level դիվանա­
գիտական մակարդակ, -
m ail դիվանագիտական
փոստ, - law դիվանա­
գիտական իրավունք, ~
m essage դիվանագիտա­
կան հաղորդագրություն,
ուղերձ, - officer դիվա­
նագիտական պաշտոնյա,
- post դիվանագիտական
պաշտոն, - pouch դիվա­
նագիտական փոստ, *
pow ers դիվանագիտա­
կան լիազորություններ, *
rank դիվանագիտական
աստիճան, - reception
դիվանագիտական ըն­
դունելություն, - relations
29
դիվանագիտական հա­
րաբերություններ, - repre­
sentation դիվանագիտա­
կան ներկայացուցչություն,*
representative դիվանա­
գիտական ներկայացու­
ցիչ, rupture o f * relations
դիվանագիտական հարա­
բերությունների խզում, *
service դիվանագիտական
ծառայություն, * sickness
դիվանագիտական անկա­
րողություն, * silence դիվա­
նագիտական լռություն, -
solution դիվանագիտա­
կան լուծում, պատաս­
խան, - staff դիվանագի­
տական անձնակազմ, ~
status դիվանագիտական
կարգավիճակ, * steps
դիվանագիտական քայ­
լեր, - sup port դիվանա­
գիտական աջակցություն,
- ties դիվանագիտական
կապեր, suspension o f -
relations դիվանագիտա­
կան հարաբերություննե­
րի ընդհատում, to break
o ff - relations դադարեց-
նել դիվանագիտական
հարաբերությունները, to
dismiss a - agent հե­
ռացնել դիվանագիտա­
կան աշխատակցին, to
establish - relations հաս­
տատել դիվանագիտա­
կան հարաբերություններ,
to join the - corps անդա­
մակցել դիվանագիտական
անձնակազմին, to resume
- relations վերականգնել
դիվանագիտական հարա­
բերությունները
diplom atically adv - դիվա­
նագիտորեն
diplomatize v - գործել
դիվանագիտորեն
directory n - հրահանգ,
տեղեկատու, diplom atic
- դիվանագիտական տե­
ղեկատու
disagree v - չհամաձայնել
discretion n — հայեցո­
30
ղություն. in the - of
the M inistry o f Foreign
Affairs արտաքին գործե­
րի նախարարության հա­
յեցողությամբ, at sm b’ s -
ինչ-որ մեկի հայեցողութ­
յամբ, to leave sm th to the
- o f smb. (ինչ-որ բան)
թողնել ինչ- որ մեկի հայե­
ցողությանը, to use one’s
- գործել սեփական հայե­
ցողությամբ
discuss v - քննարկել
discussion n - քննար­
կում, մտքերի փոխանա­
կում. to bring an issue up
fo r - հարցը դնել քննարկ­
ման. confidential -փակ
քննարկում, constructive
- կառուցողական քննար­
կում, direct - անմիջական
քննարկում, extensive -
լայն քննարկում, group -
խմբակային քննարկում,
open - բաց քննարկում,
round table - քննարկում
կլոր սեղանի շուրջ, under
- քննարկման Ենթակա
dism issal • ո առաքելութ­
յունից դարս /դիվանագե­
տին հայտարարել մասնա­
վոր անձ/ աշխատանքից
(զբաղեցրած պաշտոնից
ազատելը)
dispatch n - դիվանագի­
տական թղթակցություն
dispute * քննարկում, բա­
նավեճ. international »
միջազգային քննարկում,
parties to - հակամարտող
կողմեր, persons in - բա­
նավեճի մասնակիցներ, -
over a claim վեճ պահանջ­
ների մասին, to arbitrate/
determ ine/ resolve/ settle
a - վեճը լուծել
disregard n - արհամար­
հանք. *■ o f norm s of
international relations մի­
ջազգային իրավունքի նոր­
մերի անտեսում, w iliful -
to a diplom at մտադրված
31
արհամարհանք դիվանա­
գետի հանդեպ
dissatisfied a • դժգոհ, to
be - w ith the results of
negotiations դժգոհ լինել
բանակցությունների արդ­
յունքներից
divide et im pera /լա տ ./ -
«բաժանիր և տիրիր»
docum ent ո - փաստա­
թուղթ. appended - կից
փաստաթուղթ, con fiden­
tial - գաղտնի փաստա­
թուղթ, official - պաշտո­
նական փաստաթուղթ, to
execute a - փաստաթուղթ
կազմել, forged - s կեղծ
փաստաթղթեր
docum entary a - փաս­
տաթղթային, փաստաթղ­
թի վրա հիմնված
doyen ո - /ֆր./դուա֊
յ են/ դիվանագիտական
անձնակազմի ավագը'
ըստ հավատարմագրե­ dupHcate a - կրկնակի. -
րի հանձնման ժամանա­ documents փաստաթղթի
կի: Դուայենի պարտա­ պատճեններ, duplication
կանությունները կրում o f documents փաստաթղ­
Են արարողակարգային թերի բազմացում
բնույթ/
dura lex, sed lex / լատ./ -
draft ո - նախագիծ. - օրենքը դաժան է. բայց այն
agenda օրակարգի նա­ օրենք է
խագիծ, - agreement պայ­
մանագրի նախագիծ, - durable a - Երկարաժամ­
report զեկույցի ծրագիր, կետ. - agreement երկա­
to - resolution բանաձևի րաժամկետ համաձայնա-
նախագիծ ընդունել qhn

duchess ո • դքսուհի, duty ո - պարտականու­

հերցոգուհի /ազնվական թյուն. to shirk one's - s
տիտղոսներ/ խուսափել իր պարտա­
կանությունները կատարե­
due ո • տուրք, մաքս, լուց. to take up one’s - s
հարկ, coslom - s մաքսա­ պարտականություններին
յին հարկեր անցնել
 .£■
effort п - ջանք, to make խորհրդական. first
every * to ... ամեն ջանք secretary o f an * դեսպա­
ներդնել ... համար նատան առաջին քար­
տուղար
election ո - ընտրության,
presidentlai - s նախագա­ em igration n - արտա­
հական ընտրություններ գաղթ. cou ntry o f -
արտագաղթի երկիր
em bargo ո - արգելա­
կալանք, արգելք, - ed enclosu re n - (s) հավել­
countries արգելակալան­ ված /նամակի, փաստաթղ­
քի տակ գտնվող երկրներ, թի/
under - արգելակալան­
քի տակ, to im pose ап - end n - վերջ, ավարտ,
against/ on արգելակա­ the negotiations cam e
լանք դնել, to Irft/rem ove/ to an "բանակցություննե­
take off the - հանել ար­ րը մոտեցան ավարտին,
գելակալանքը to put an - to the debate
եգրափակել բանավեճը
em bark v - սկսել, ձեռնար­
կել. to - upon a diplom atic entertain m ent ո - ընդու­
career դիվանագիտական նելություն, հյուրասիրութ-
կարիերա սկսել յուն, - allow ance ներկա­
յացուցչական ծախսեր
em bassy ո - դեսպանա­
տուն, դեսպանություն, envoy ո - դիվանագի­
attache of ап - դեսպա­ տական ներկայացու­
նատան կցորդ, councellor ցիչ, լիազոր ներկա­
o f an - դեսպանատան յացուցիչ, դեսպանորդ,

33
- extraordinary and է դեսպանին, արտաքին
m inister plenipotentiary գործերի նախարարին և
արտակարգ դեսպանորդ և այլն/
լիազոր նախարար, դիվա­
նագիտական ներկայացու­ exequatur /ֆր/ * էկզեկվա-
ցիչ /դեսպան, դեսպանորդ/ տուրա. /նստավայր երկրի
կողմից տրված հյուպա­
establish v - հաստատեի տոսական պարտակա­
to - diplom atic relations նությունների կատարման
դիվանագիտական հարա­ թույլտվություն, որն իրա­
բերություններ հաստատել վունք է տալիս հյուպատո­
սական հիմնարկի ղեկա­
et • cetera /լաւո./ - և այլն վարին' իրականացնելու
հյուպատոսական ֆունկ­
etiquette /ֆր./ - վարվե­ ցիաներ հյուպատոսական
լաձև, վարվելաձևի կանոն­ կոնկրետ շրջանում
ներ, diplom atic - դիվա­
նագիտական վարվելաձև, exit ո - ելք. «տրված է»
վարվելակերպ /նշում փաստաթղթի վրա/
- perm it /visa ելքի վիզա/
exchange ո - փոխանա­ արտոնագիր
կեի to - notes նոտաներ
փոխանակել expert ո - փորձագետ

excellency ո - գերազան­ expos6՛ ո - կարճ հաղոր­

ցություն. His /Her/ - նորին դում կամ շարադրանք
գերազանցություն /դիմե­
լաձև է անձնական հայ­ extend v - երկարացնել,
տագրում, Երբ ուղդված to - passport երկարաց­

34
նել անձնագրի ժամկետը extraordinary a - արտա­
կարգ. am bassador - and
extensive a - ընդարձակ, plenipotentiary արտա­
ծավալուն. - negotiations կարգ և լիազոր դեսպան
/talks/ ծավաւուն բա­
նակցություններ

extradition ո - օտար­
երկրյա պետության օրեն­
քը խախտած քաղաքացու
հանձնումը տվյալ պետու­
թյան իշխանություններին
 -F-
fact n - փաստ, to wel­ firs t hand - առաջին ձեռ­
come the - that ողջունել քից. - inform ation տեղե­
այն փաստը, որ կատվություն սկզբնաղբ­
յուրից
fail v • ձախողեի տա­
պալեի the resolution - flag ո - ղրոշ. - at half
ed բանաձևը տապաւվեց mast իջեցված դրոշ, to
lower the - Իջեցնել դրոշը
failure ո • ձախողում,
տապալում - of negotia­ flexibility п - ճկունություն,
tions բանակցությունների diplom atic - դիվանա­
ձախողում գիտական ճկունության

fait accom pli /ֆր./ - կա­ flo o r ո • ելույթ ունենաւու

տարված փաստ իրավունք, to a s k fo r t h e -
ձայնի իրավունք խնդրեի
final a - Եզրափակիչ, to speak from the - տեղից
վերջնական - act o f the Ելույթ ունենալ
summit - զագաթաժողովի
եզրափակիչ որոշում, - forceful a - համոզիչ. -
decision վերջնական որո­ statement համոզիչ հայ­
շում, - report Եզրափակիչ տարարություն
զեկույց. - session եզրա­
փակիչ նիստ force majeure • /ֆր./ ան­
հաղթահարելի ուժի ազ­
firm a - կայուն, հաստա­ դեցություն, /արտակարգ
տակամ. - attitude կայուն հանգամանքներ. որոնց
դիրքորոշում, - diplomacy հետևանքով պայմանա­
կայուն ղիվանագիտություն գրի պայմանները չեն կա­
տարվում/
foreign a - արտաքին, forthcom ing a - առա­
օտարերկրյա. - affairs ջիկա. - m eeting առա­
արտաքին գործեր, - inf­ ջիկա հանդիպում
luence արտաքին ազրլե-
ցություն, - m inistry ար­ forum n - համաժողով
տաքին գործերի նախա­
րարություն, F - Office foster v - նպաստեի խթա­
Ռ1նգւիայի արտգործնա- նեի զարգացնեի to *՜ be-
խարարություն/, - policy laterial relations խրա­
արտաքին քաղաքակա­ խուսեի զարգացնել Երկ­
նություն կողմ հարաբերությունները

form ո - ձև. ձևաթուղթ, fourchette / ֆր./ - ֆուր-

հարցաթերթիկ, application
- դիմումի ձևաթուղթ
form al a • ընդունված,
պաշտոնական. - dress
պաշտոնական զգեստ, -
m eeting պաշտոնական
հանդիպում, - statem ent
պաշտոնական հայտարա­
րություն
form er a - նախկին. -
m inister o f foreign affairs
արտաքին գործերի նախ­
կին նախարար
շետ. Դիվանագիտական
պրակտիկայում ֆուրշետը
ընդունվածէ որպես երեկո­
յան ընդունելություններից
ամենատարածվածը, որը
սովորաբար կազմակերպ­
վում է ազգային տոների
կամ դիվանագիտական
հարաբերությունների հաս­
տատման, հոբելյանական
տարեդարձների կապակ­
ցությամբ: Ֆուրշետն անց­
կացվում է կանգնած'
հնարավորություն տա­
լով մասնակիցներին հյու­
րասրահում ազատ տե-

37
ղաշարժվեւու և հաղոր-
ղակցվելու միմյանց հետ
frac /ֆր/ “ white tie"- սպի*
տակ փողկապ /բառացի
թարգմանություն/ հագ­
նում Են պաշտոնական
ընղունԵւություննեբի ժա­
մանակ' տղամարդու սեր­
թուկ, որը առջևից կարճ
ու բաց լանջեգրեր ունի,
իսկ ետևից միջահատված
տեսք' պոչ, պոչագգեստ
framework ո - շրջանակ. -
agreement /փաստաթուղթ,
որը որոշում է կողմերի
համաձայնությունը այն մա­
սին, թե ինչպես տեղի կու­
նենա համագործակցութ­
յունը: Արդյունքում այդ հա­
մաձայնությունները պետք
է /հավանական է որոշակի
փոփոխություններով/ ար­
տացոլվեն համաձայնագրի
մեջ: Շրջանակային համա­
ձայնագրի պայմանները
վերջնական չեն, within
the - of the international
38
organizations միջազգա­
յին կազմակերպություն­
ների շրջանակներում
fraternal a - Եղբայրական.
- relations Եղբայրական
հարաբերություններ
free a - ագատ, ազատ­
ված /հարկերից/, tax -
հարկից ազատված, duty
- shop մաքսատուրքից
ազատված խանութ
friendly a • բարեկամա­
կան, ~ relations բարե­
կամական հարաբերու­
թյուններ
friendship ո - բարեկամու­
թյուն. - and cooperation
treaty բարեկամության
և համագործակցության
պայմանագիր
further a - հավելյալ, a
- document ւրացուցիչ
փաստաթուղթ, - to the
letter ի լրումն նամակի
 -G-
garble v - աղավաղել,
խեղաթյուրել, t o - t h e facts
խեղաթյուրել փաստերը
gathering n - հավաքում. -
of information տեղեկությ­
ունների հավաքում
general a - գլխավոր, G -
Assem bly /U N / Միավոր­
ված ազգերի կազմակեր­
պության /Մ Ա Կ / Գլխավոր
ասամբլեա, - principles
ընդհանուր սկզբունքներ,
Secretary G - գլխավոր
քարտուղար /ՄԱԿ - ի/
geopolitical a • աշխար-
հաքաղաքական
geopolitics ո - աշխարհա­
քաղաքականություն
global a - համաշխարհա-
յին, համընդհանուր
globalization a - համաշ-
խարհայնացում
39
goal ո - նպատակ, to
achieve/attain/reach a -
հասնել նպատակին, to
pursue a - նպատակ հե-
տապնդել, to set a - նպա­
տակ դնԵլ
grant v - շնորհել, to -
an im m unity անձեռնմխե­
լիություն շնորհել, to -
priviliges արտոնություն­
ներ տալ
guard ո-պ ա հա կա խ ումբ,
body - թիկնապահ
guide v - ուղղորդել, ղե­
կավարեի to be - ed by
the articles of Vienna
Convention առաջնորդվել
Վիեննայի կոնվենցիայի
դրույթներով
gunboat diplom acy - հար-
ձակողական դիվանագի­
տություն
gunpoint ո - հրազենի փող.
at - սպառնալիքի տակ
 -H-
hall n • սրահ, conference
- խորհրդաժողովի սրահ
halt v • դադարեցնեի
կանգնեցնեի to - nego­
tiations դադարեցնել բա­
նակցությունները
hamper v • խոչընդոտեի
դժվարացնեի to - nego­
tiations խոչընդոտել բա­
նակցությունները
head ո - ղեկավար. - of
delegation պատվիրա­
կության ղեկավար
headquarters ո • շտաբ-
կայան, կենտրոնակայան.
Permanent H - o f the
United Nations ՄԱԿ-ի
մշտական շտաբկայան
high a • բարձր, գերագույն.
UN H - Com m issioner of
Refuges ՄԱԿ-ի փախս­
տականների գերագույն
հանձնակատար
40
high level a - բարձր
մակարդակի. - meeting
բարձր մակարդակի հան­
դիպում
highlight ո - հիմնական
կետ. - s of the report
զեկույցի հիմնական կե­
տերը
highness ո - գերազան­
ցություն. Her I His - Նո­
րին մեծություն /թագավո­
րին կամ թագուհուն դիմե-
փս/
hie et nune /լատ./ • ան­
հապաղ
hold v - անցկացնել, վա­
րել. to - a meeting հան­
դիպում անցկացնել, to -
talks բանակցություններ
վարել
Holy See - Սուրբ աթոռ.
Mother See o f Holy
Echmiadzin Մայր աթոռ
սուրբ Ւշմիածին
honor ո - պատիվ, have hum an ո - մարդ. H -
the - to inform պատիվ R ights մարդու իրավունք­
ունենալ տեղեկացնելու ներ
/հաճոյախոսության ձևա­
կերպում հայտագիր կազ­ hustle v - ստիպել, հար-
մելիս/ կադրել. to be - ed into a
decision ստիպված լինել
honorary a • պատվո, շտապ որոշում ընդունել
պատվավոր. ~ consul
պատվո հյուպատոս

house ո - տուն. - arrest

տնային կալանք, H ~ of
Com m ons Համայնքների
պալատ /Բրիտանիայի
խորհրդարանի ստորին
պալատը/, H - o f Lords
Լորդերի պալատ /Բրի-
տանիայի խորհրդարանի
վերին պալատը/ , H - of
R epresentatives Ներկա­
յացուցիչների պալատ
ԱՄՆ-ում

41
Ibidem - /լատ./ - նույն
տեղը
identification ո - ինք­
նության հաստատում. ~
card ինքնությունը հաս­
տատող փաստաթուղթ
/(վկայական/
id e st /լաս՜ւ./-/i.e /այսինքն
illegal a - անօրինական,
ապօրինի. - im m igration
անօրինական ներգաղթ
illegitim ate a - անօրինա­
կան
immune a - իմունիտետ
ունեցող
im m unity ո - իմունի­
տետ. անձեռնմխելություն.
Vienna Convention on - s
and privileges Վիեննայի
կոնվենցիան անձեռնմխե-
լիոլթյան և իմունիտետ­
ների մասին, - from
arrest անձեռնմխելիութ­
42
յան ձերբակալությունից
diplom atic - ղիվանագի-
տական իմունիտետ, -
from legal process ան-
ձռնմխելիություն դատա­
կան հետապնդումից, to
lift the - անձեռնմխե­
լիությունից գրկել, - from
prosecution անձեռնմ­
խելիություն քրեական հե­
տապնդումից /դիվանա­
գիտական անձնակազմի
անդամների ազատումը
նստավայր պետության
քաղաքացիական, վարչա­
կան, քրեական պատաս­
խանատվությունից: Իմու­
նիտետի առկայությունը
նշանակում է, որ նրանք
չեն կարող դատապարտ­
վել դեսպանընկալ երկրի
դատարանի կողմից/
in camera /լատ./ - փակ
դռների հետևում
Impasse ո - փակուղի,
diplom atic - դիվանա­
գիտական փակուղի, to
break an - դուրս գալ
փակուղուց, negotiations
are at a n '-բանակցություն­
ները մտել են փակուղի,
to propose solutions to
the - առաջարկել լուծում
փակուղուց դարս գա­
լու համար, to reach an -
մտնել փակուղի
im pose v - նշանակել, to
- a veto օգտվել վետոյի
իրավունքից
in prep, adv. - մեջ, - ac­
cordance w ith համա­
ձայն, - fact փաստորեն,
- this connection այս կա­
պակցությամբ
in honour o f - պատվին
inception n - սկիզբ, ել-
ման կետ /բանակցային/
include v - ներառեի բո-
վանղակել. to - a clause
into the agreem ent պայ­
մանագրի մեջ կետ մտցնել
43
inconsistent a - անհա­
մատեղելի, հակասական.
- argum ents հակասական
փաստարկներ, be - w ith
sm th անհամատեղելի
լինել ինչ-որ բանի հետ, -
statem ents հակասական
հայտարարություններ
independence ո - անկա­
խություն. recognition of ~
անկախության ճանաչում
independent a - անկախ.
- state անկախ պետութ­
յուն, new ly - country նո­
րանկախ Երկիր
indisputable a - անհեր­
քելի, անվիճելի. - facts
անվիճելի փաստեր
influence ո - ագդեցութ-
յուն. diplom atic ~ դիվա­
նագիտական ներզոր-
ծություն, external ~ ար-
տաքին ազդեցություն
inform al a - ոչ պաշ­
տոնական. ~ dress ոչ
պաշտոնական, ամենօրյա
զգեստ, - reception ոչ
պաշտոնական ընդունե­
լություն, - talks ոչ պաշ­
տոնական բանակցութ­
յուններ, - visit ոչ պաշ­
տոնական այց
inform ation n - տեղե­
կատվության. analysis of
- տեղեկատվության վեր­
լուծություն, confidential
- գաղտնի տեղեկատ­
վություն, - accum ulation
տեղեկատվության հա­
վաքում, - collation տե­
ղեկատվության մշակում,
positive - հավաստի տե­
ղեկատվություն - provider
տեղեկատվության աղբ­
յուր /հիշատակված բա­
ռա կա պ ակցությունները
կարևոր մաս են կազմում
տ ե ղ ե կ ա տ վ ա կ ա ն -վ ե ր -
լուծական աշխատանքի
համար/
44
initiate v - սկսեի to ~
relationships հարաբերու­
թյուններին սկիզբ դնեւ
initiative ո - նախաձեռ­
նություն
instrum ent n - փաստա­
թուղթ. diplom atic - դիվա­
նագիտական փաստա­
թուղթ, to sign an -
փաստաթուղթ ստորագրեւ
intensive a - լարված.
- talks թեժ բանակցու­
թյուններ
inter alia - /(ատ./ - ի միջի
այլոց
inter nos - /լատ./ •
մտերմաբար, վստահելով
Intercom m unicate v - շփ­
վել, դիվանագիտական
հաղորդակցման մեջ լինել
interest ո - հետաքրքրու­
թյուն. շահ. common - s
ընդհանուր շահեր, m utual ջազգային բանակցութ-
* տ փոխադարձ շահեր, 1օ յուններ, an * organization
express an - in proposals միջազգային կազմակեր-
fo r հետաքրքրության հայ- պություն, - relations մի-
ւոնեւ առաջարկությունների ջազգային հարաբերութ-
մասին յուններ

interfere v - միջամտեի internationalization n -

to * in the internal affairs միջազգայնացում
միջամտեն ներքին գործե­
րին inte m u ncio - /[ա տ ./ - նվի-
րակորղ. Վատիկանի դի­
intergovernm ental a - վանագիտական ներկա­
միջկառավարական. - co­ յացուցիչ /դեսպանորդի
m mittee միջկառավարա­ աստիճան/
կան հանձնաժողով
interpretation ո - մեկ­
interm ediary n - միջնորդ. նաբանություն, agreed
- m ission միջնորդական - համաձայնեցված մեկ­
առաքեւություն. to be an նաբանություն, - o f the
- betw een the conflicting C onvention կոնվենցիայի
parties հակամարտող մեկնաբանություն
կողմերի միջև միջնորդ
փնել interpreter ո - թարգմա­
նիչ. sim ultaneous - միա­
interm ediate ո - միջնորդ ժամանակյա թարգամա-
նիչ, m eeting - հանդիպ­
international a - միջազ­ ման թարգմանիչ
գային, * negotiations մի-

45
Interview n - հարցա­
զրույց. an exclusive -
բացառիկ հարցազրույց /
միայն մեկ հեռուստակա­
յանի կողմից ցուցադրվող,
մեկ թերթի կամ ամսագրի
կողմից հրատարակվող/
intra vires - /լատ./ իրա­
վասության շրջանակնե­
րում
introduce v - քննարկման
ներկայացնել, մտցնեի to
- a m otion առաջարկութ­
յուն մտցնել, to - a report
զեկույցը քննարկման ներ­
կայացնել
inviolability ո - անձեռն­
մխելիություն. diplom atic
- ղիվանագիտական ան­
ձեռնմխելիություն
inviolable a -անձեռնմխե-
ւհ
46
Invitation ո - հրավեր,
adm ission by - only
մուտքը միայն հրավի-
րատոմսերով, to accept
an - ընդունել հրավերը,
to decline /to reject
- հրավերը մերժել, to
convey an - հրավերը
հաղորդել, at the - of հրա­
վերով, In response to the
- ի պատասխան հրավերի
ipso facto /լատ./ - հյու­
պատոսական հարաբե­
րությունների խզում
ipso jure /լատ./ - օրենքի
համաձայն
issue - ո վիճելի հարց,
divisive - վեճի առարկա
հանդիսացող հարց, to
- a statement հայտա­
րարություն անել, to - an
ultim atum վերջնագիր
ներկայացնել
 J-
Joint a - համատեղ. Jurisdiction ո - իրա­
- com m unique համա­ վասություն. consular **
տեղ հայտարարություն, հյուպատոսական իրավա­
- declaration համատեղ սություն, extraterritorial -
հռչակագիր, ~ efforts հա­ արտատարածքային իրա­
մատեղ շանքեր, - ses­ վասություն
sion համատեղ նիստ,
- statem ent համատեղ
հայտարարություն, - talks
համատեղ բանակցութ­
յուններ
 -К-
keep v - պահպանեի - kick v - հանդես գալ որևէ
the law օրենքը պահպա- բանի դեմ. to - against / at
նել a decision որոշման դեմ
հանդես գալ
keeping a - պահպա­
նություն. peace - forces
խաղաղապահ աժեր
 -L-
laisser passer /ֆր./ - ա-
նարգել սահմանն անցնե-
լու թունատվություն, դի­
վանագիտական փաստա-
թուղթ
language ո - լեզու,
diplom atic - դիվանագի­
տական լեզու, national *
պետական ւեգու, talks *
բանակցությունների ւեգու
law ո - իրավունք, diplo­
m atic ~ դիվանագիտական
իրավունք, international
- միջազգային իրավունք,
consular - հյուպատոսա­
կան իրավունք
legal a - օրինական
legahzation ո - օրինա­
կանացում
legate /լա տ ./ լեգատ/
Հռոմի պապի դեսպան/
legation • դիվանագի­
տական առաքելություն.
/օտար պետությունում
Հռոմի պապի ներկայա-
ցուցչի լեգատի ամբող­
ջական անձնակազմը/, -
asylum դիվանագիտա­
կան ներկայացուցչության
շենքում ապաստան
letter ո - նամակ, գրու­
թյուն. circular -շրջա -
բերական, - o f invitation
հրավերի բացիկ, - s of
recall հետկանչագրեր
/դեսպանի/
lettres de rappel /ֆր./
- հետկանչագրեր /փաս­
տաթուղթ, որը տեղեկաց­
նում է դիվանագիտական
ներկայացուցչի հետկանչի
մասին իր զբաղեցրած
պաշտոնից: Այն հասցեա­
գրվում է նստավայր երկրի
ղեկավարին և ստորագր­
վում դիվանագիտական
ներկայացուցչին նշանա­
կած պետության ղեկա­
վարի կողմից/

49
level n - մակարդակ. on long a - Երկարատև . -
the top ~ ամենաբարձր lasting agreement Երկա-
մակարդակով րաժամկետ համաձայ­
նագիր
lex non scripts /րււտ./ ֊
չգրված օրենք

list ո - ցուցակ, consular

- հյուպատոսական ցու-
ցակ
 -M-
maintaln v - պահպանել,
պաշտպանել. to - diplo­
matic relations պահպանել
դիվանագիտական հարա­
բերություններ
պատրաստող, to - a
speech ճառ արտասանել
m ass m edia n - զանգվա­
ծային լրատվամիջոցներ

m aintenance ո - պաշտ­ m ediate v - միջնորդել

պանություն, պահպանում.
*֊ of status quo առկա վի­ m ediation ո - միջնորդու­
ճակի պահպանում, * staff թյուն
o f Em bassy դեսպանա­
տան սպասարկող անձնա­ m ediator ո - միջնորդ
կազմ
m ediatory a - միջնոր­
m ajesty ո • մեծություն, դական. to undertake -
գերազանցություն. Her/ m ission հանդես գալ միջ­
His - Նորին մեծություն նորդական առաքելութ­
/տիտղոսով դիմելաձև թա­ յամբ
գավորին և թագուհուն/
m eeting ո - հանդիպում,
m ajority ո-մեծա մա սնու­ խորհրդաժողով, նիստ,
թյուն. - decision ձայների closed - փակ նիստ,
մեծամասնությամբ ըն­ official - պաշտոնա­
դունված որոշում կան հանդիպում, open -
բաց նիստ, - point հան­
m ake v - կատարեի կա­ դիպման վայր, sum m it
յացնել. to - decision որո­ - գագաթաժողով, in the
շում կայացնել, speech course o f the ~ հանդիպ­
- m aker ճառագիր, Ելույթ ման ընթացքում

51
member ո - անդամ. - messenger ո - սուրհան-
state անդամ պետութ­ ոակ
յուն /ՍԱԿ-ի անդամ/, non
permanent - ոչ մշտական m ilitary a - ռազմական. ~
անդամ, permanent - attache ռազմական կցորդ.
o f Security Council UN - force զինված ուժեր
ՄԱԿ-ի անվտանգության
խորհրդի մշտական ան­ m inister ո - նախարար,
դամ դեսպանորդ. - o f Foreign
Affairs արտաքին գոր­
memorandum ո /[ատ./ ծերի նախարար, /Սեպիա­
- հուշագիր /դիվանագի­ յում' Foreign Secretary,
տական հայտագրի ձև, Secretary o f State for
որտեղ մանրամասն շա­ Foreign Affairs, Կանա-
րադրված է հարցի փաս­ դայում' Secretary o f State
տական կամ իրավական fo r External Affairs, ԱՍՆ-
կողմը, բովանդակում է ում Secretary o f State/,
նրա առանձին ասպեկտ­ - Plenipotentiary լիա­
ների վերլուծությունը և զոր նախարար, դեսպա­
բերվում են փաստարկներ նատան խորհրդական, ~
իր դիրքերը պաշտպա- counsellor խորհրդական-
նե|ու վերաբերյալ/, dip­ դեսպանորդ, - resident
lomatic - դիվանագիտա­ ն ա խ ա ր ա ր -ռ ե գ ի դ ե ն տ ,
կան հուշագիր, to file a - envoy extraordinary and
հուշագիր ներկայացնեւ ~ plenipotentiary արտա­
կարգ դեսպանորդ և լիա­
message ո - ուղերձ, զե­ զոր նախարար
կույց. - In code գաղտնա­
գիր հաղորդագրություն
m isinform ation n - կեղծ
տեղեկատվություն
m ission n - առաքելութ­
յան /դեսպանորդի կամ
գործերի մշտական հա­
վատարմատարի կող­
մից գլխավորած դի­
վանագիտական ներկա­
յացուցչություն/, պատվի­
րակություն. diplom atic *
դիվանագիտական առա­
քելության, head o f a -
դիվանագիտական ներ­
կայացուցչության ղեկա­
վար, a good w ill- բարի
կամքի առաքելության
m odus operandi /լա տ ./ -
գործողության Եղանակը
/դիվանագիտական տեր­
մին, որը նշանակում է, թե
ինչպես է գործողությանը
կատարվում կամ պետք է
կատարվի/
m odus procedenti լատ./
- «գործողությունների հա­
ջորդականության եղանա­
53
կը» /դիվանագիտական
տերմին, որը նշանա­
կում է, թե ինչպես և ինչ
հ ա ջ ո ր դ ա կ ա ն ո ւ թ յա մ բ
պետք է կատարվեն գոր­
ծողությունները/
m odus vivendi - /լա տ ./ -
մոդուս վիվենդի /ժամա­
նակավոր համաձայնութ­
յուն վիճաբանող կողմերի
միջև/, հանգամանքներ,
որոնք թույլ չեն տալիս
հասնել մշտական կամ
երկարատև համաձայ­
նության
m onarch y ո - միապե­
տություն. Constitutional
- սահմանադրական միա­
պետություն /օր. Անգլիա/
m ortis causa - /լա տ ./ հա­
վատարմագրող պետութ­
յան քաղաքացիների շա­
հերի պաշտպանությունը
ժառանգման դեպքում
move n • քայյ, ձեօնար- mutual a • փոխադարձ,
կում, diplom atic - դիկտ- - agreement փոխհա-
նագիտական քայլ մաձայնություն, ՝ relations
փոխհարաբերություններ,
multilateral a - բազմա- - understanding փոխ-
կողմ, - agreement բազ- ըմբռնում
մակողմ համաձայնություն,
- negotiations բազմակողմ
բանակցություններ
 N
nation n - ազգ, ժողովուրդ,
պետություն, երկիր. Uni­
ted N - s O rganization
Միավորված ազգերի
կազմակերպություն /Ս Ա Կ /
national a - ազգային, պե­
տական . - anthem պե­
տական օրհներգ, - 's self
• determ ination ազգային
ինքնորոշում
ne varietur /լատ./ - «փո­
փոխման ենթակա չէ»,
արտահայտության, որը սո­
վորաբար օգտագործվում
է որևէ պայմանագրի վերջ­
նական համաձայնության
կամ նախաստորագրման
ժամանակ
negotiate v - բանակցեի
negotiations ո - բանակ­
ցություններ. break down
of ~ բանակցություննե­
րի ձախողում, by - բա­
նակցությունների միջո­
ցով, diplom atic - դիվա­
55
նագիտական բանակ­
ցություններ, direct - ուղ­
ղակի բանակցություններ,
fruitless ~ անարդյանք
բանակցություններ, give-
and-take - փոխզիջման
բանակցություններ, high-
level / top-level * բարձր
մակարդակի բանակցութ­
յուններ, in the course
o f - բանակցությունների
ընթացքում, official
պաշտոնական բանակ­
ցություններ, peace ~ խա­
ղաղ բանակցություններ,
stalem ate - փակուղի
մտած բանակցություն­
ներ, successfu! - հաջող
բանակցություններ, un­
successful - անհաջող
բանակցություններ, to
break o ff - դադարեցնեի
բանակցությունները, to
con duct / carry - վարեի
բանակցություններ. to
enter into *- մտնեի բա­
նակցությունների մեջ, -
w ere conducted in an
atm osphere o f ... рш-
էակցություններն անցան normalization ո - կար •
... մթնոլորտում զակորում. բարելավում. -
of the relations հարաբե­
negotiator n • բանակցող րությունների կարգավո­
րում
neutral a • չեզոք. - state
չեզոք պետություն notarial a - նոտարա­
կան. - instrum ent նո­
neutralism n - - չեզոքու­ տարական հաստատված
թյուն. positive - ղրական փաստաթուղթ
չեզոքություն
note n - հայտագիր, a
news n — նորություն, լուր circular - շրջաբերա­
կան հայտագիր, a col­
news - briefing - մամուլի lective - կոլեկտիվ նո­
ասուլիս տա. a diplomatic - դի­
վանագիտական հայտա­
non prefix - ո չ.-re s id e n t գիր /նոտա/. exchange
citizen ոչ մշտաբնակ o f - s հայտագրերի փո­
քաղաքացի խանակում, an identic
- համարժեք բովանդա­
non habet legem - անհրա­ կության հայտագիր, hand
ժեշտությունը շուռ է տալիս a - հայտագիր հանձնել,
օրենքը a personal - անձնական
հայտագիր /դիվանագի­
norm ո — նորմ, չա­ տական պրակտիկայում
փանիշ. international - s ընդունված է այն ուղար-
միջազգային նորմեր կել դիվանագիտական
ներկայացացչի կողմից

56
նստավայր երկրռւմ հա­ notification ո -ծանուցում,
վատարմագրված բոլոր հաղորդում /արտաքին
դիվանագիտական ներ­ գործերի նախարարութ­
կայացուցիչներին կամ յան կամ դիվանագիտա­
նստավայր Երկրի արտ- կան ներկայացուցչության
գործնախարարին որևէ կողմից պաշտոնապես
կարևոր հարցի շուրջ և հանձնվող փաստաթուղթ,
ստորագրվում է ուղար­ որտեղ շարադրված է եր-
կողի կողմից' առանց կրի դիրքորոշումը կոնկ­
կնիքի: / a - o f protest րետ հարցի շուրջ /
բողոքի հայտագիր, a
verbal ~ վերբալ հայտա­ notify v - ծանուցել, տե­
գիր /դիվանագիտական ղեկացնել. to - to all m e­
հայտագր երից ամենա­ m bers o f diplom atic corps
տարածվածն է, որը բո­ տեղեկացնել դիվանա­
վանդակում է ինչպես գիտական անձնակազմի
քաղաքական, այնպես էւ բոլոր անդամներին
տնտեսական, ռազմա­
կան, մշակութային, կրթա­ nuncio - նունցիա /նվի­
կան և այւ հարցերի մասին րակ/ Հռոմի պապի դի­
քննարկում պահանջող վանագիտական ներկա­
տեղեկություններ: Վեր­ յացուցիչը օտարերկրյա
բալ հայտագրի տեքստը պետությունում /դեսպանի
կազմվում է տվյալ գերա­ կարգավիճակ/
տեսչության տիտղոսա­
թերթի վրա' երրորդ դեմ­
քով, այն կնքվում է առանց
ստորագրության/
 -О-
object n • առարկա. - of
discussion քննարկման
առարկա, - o f negotiations
բանակցությունների ա-
բարկա
obligation ո - պարտա­
վորություն international -
միջազգային պարտավո­
րություն
observer ո - դիտորդ,
international - s միջազ­
գային դիտորդներ, an
official ՜ պաշտոնական
դիտորդ, - status դիտորդի
կարգավիճակ
obtain v - ստանալ, ձեռք
բերել, to ՜ an agreement
համաձայնություն ձեռք բե­
րել, to - information տե­
ղեկատվություն ստանաւ
occasion ո -առիթ, on the
- of... կապակցությամբ
officer п - պաշտոնյա,
pubHc relations - հասա-
58
րակայնոլթյան հետ կա­
պերի գծով պաշտոնյա
official n - պաշտոնյա,
a պաշտոնական. - lan­
guage o f ta!ks - բանակ­
ցությունների պաշտոնա­
կան ւեգու, - reception
պաշտոնական ընդու­
նելություն, - statement
պաշտոնական հայտարա­
րություն
open - a բաց. - diplom acy
բաց դիվանագիտություն
opening ո - սկիզբ. -
ceremony արարողության
սկիզբ
opinion ո - կարծիք,
expert - փորձագետի
կարծիք, official - պաշ­
տոնական կարծիք, public
- հասարակական կար­
ծիք. comprehensive and
frank exchange o f - s
մտքերի համակողմանի և
անկեղծ փոխանակում
opportunity n - հնա­ orientation n - կողմնորո­
րավորություն. առիթ, the շում. foreig n policy -
em bassy avails itself of արտաքին քաղաքական
~ դեսպանությանը օգտ­ կողմնորոշում
վում է առիթից/ /այս ար­
տահայտությանը օգտա­
գործվում է դիվանագի
տական հայտագրերում
որպես հաճոյախոսական
ձևակերպում/
 ■P-
pacta sunt servanda
/ լատ./ - «համաձայնություն­
ները պետք է կատարվեն»,
այս սկզբունքը պարտավո­
րեցնում է պետությանը կա­
մավոր կատարեւ միջազ­
գային համաձայնագրերով
ստանձնած պարտավո-
րությունները
paraphe ո - նախաստո-
րագրում /կիրառվում է
մինչև պայմանագրի վերջ­
նական ստորագրումը:
Համաձայնեցված պայմա­
նագրի յուրաքանչյուր էջում
դրվում Են լիազորված
անձի անվան և ագգան-
վան առաջին տառերը, որը
նշանակում է. որ պայմա­
նագրի տեքստը համաձայ­
նեցված է տվյալ խմբա­
գրությամբ:/
parlance ո - խոսելու ՚ ար­
տահայտվելու ձև diploma­
tic - դիվանագիտական լե­
զու
60
participant ո - մասնակից,
direct - o f talks բանակ­
ցությունների անմիջական
մասնակից
participation ո • մասնակ­
ցություն. - in the talks մաս­
նակցությունը բանակցութ­
յուններին
partnership ո - գործընկե­
րություն. - for peace Գործ­
ընկերություն հանուն խա-
դսղության /ՆԱՏՕ-ի ծրա-
գիր/
party ո - կողմ, մասնակից
/պայմանագրի/, կուսակ­
ցություն, conflicting - տ
հակամարտող կողմեր,
negotiating - s բանակցող
կողմեր, a - in intrest շա­
հագրգիռ կողմ, a political
- քաղաքական կուսակ­
ցություն
passport ո - անձնագիր,
a diplom atic - դիվանա­
գիտական անձնագիր, a
service - ծառայողական - ful coexistence խաղաղ
անձնագիր գոյակցություն

patent ո - արտոնագիր, a perm anent a - մշտա­

consular - հյուպատոսա­ կան, P - H eadquarters of
կան արտոնագիր / հավա­ the U nited Nations ՄԱԿ-ի
տարմագրող երկրի արւո- մշտական կենտրոնատե­
գործնախարարի կողմից ղի, - m ission մշտական
տրված փաստաթուղթ իր առաքելություն /ներկայա­
երկրի կառավարության ցուցչություն/
կողմից այլ Երկրռւմ հյու­
պատոս նշանակելու մա­ perm it ո - թույլտվու­
սին: Փաստաթղթում նշվում թյուն. entry - մուտքի
է հյուպատոսի անունը, թույլտվություն, exit - ելքի
հայրանունը, ազգանունը, թույլտվություն, residence
հյուպատոսական աստի­ - կացության թույլտվութ­
ճանը և նստավայր Երկրի յուն
որոշակի տարածքում հյու­
պատոսության գտնվելու person ո - անձ, մարդ,
վայրը:/ a very im portant - /V IP /
/ շատ կարևոր պաշտո­
peace ո - խաղաղութ­ նատար անձ /
յուն. - negotiations խա­
ղաղ բանակցություններ, persona grata /լա տ ./ -
- package հաշտության ընդունելի անձ / դիվա­
համաձայնագիր' ստո­ նագիտական ներկայա-
րագրված փոխզիջում­ ցուցիչ, որի նշանակման
ների հիման վրա, to m ake համար որպես դիվան­
- հաշտություն կնքել, ագիտական ներկայա-

61
ցուցչության ղեկավարի personal a - անձնական.
տրված է նստավայր երկ- - contacts անձնական
րի կառավարության հա­ կապեր /շփումներ, ծանո­
մաձայնությունը /, persona թություններ/
non grata անցանկալի,
անընդունեփ անձ /դիվա­ phased 8-փ ուլա յին.փ ուլ
նագիտական ներկայա­ առ փուլ. - settlem ent of
ցուցիչ, որի նշանակման the conflict հակամար­
համար որպես դիվա­ տության փուլային կար­
նագիտական ներկայա­ գավորում
ցուցչության ղեկավարի
տրված չէ նստավայր plenipotentiary a - լիա­
երկրի կառավարության զոր. ambassador - լիա­
համաձայնությունը/, P.n.g. զոր դեսպան
համարվում է նաև այն
դիվանագետը, որին հյուր­ policy n - քաղաքակա­
ընկալ կառավարությունը նություն. coherent foreign
ներկայացրեւ է երկիրը - հետևողական արտա­
լքելու պահանջ: Դիվա­ քին քաղաքականություն,
նագետին P.n.g. հայտա­ complementary - կոմպ-
րարելու պատճառներից լեմենտար /փոխլրաց-
կարող են հանղիսանա[ ման/ քաղաքականություն,
նրա միջամտությունը foreign - արտաքին քա­
հյուրընկալ երկրի ներ­ ղաքականություն. home
քին գործերին, հետախու­ - ներքին քաղաքակա­
զական գործունեությունը, նություն, - o f defending
դիվանագիտական ար­ the status quo - գոյութ­
տոնությունների չարաշա­ յուն ունեցող վիճակի
հումը և այլն պահպանման ՜ քաղաքա-

62
կասություն, - of baiance form /shape a - մշակել
- հավասարակշռության քաղաքականություն
քաղաքականություն, - of
devide and rule «բաժա­ political a -քաղաքական,
նիր և տիրիր» քաղաքա­ - interests քաղաքական
կանություն, * o f inaction շահեր
պասիվ քաղաքականութ­
յան, - o f leniency մեղմ politics n - քաղաքակա­
քաղաքականություն, ~ of նություն. foreig n - ար­
reconciliation /հակա­ տաքին քաղաքականու­
մարտության/ կարգավոր­ թյուն
ման քաղաքականություն,
- of relaxation լարվա­ position n - դիրքորոշ­
ծության թուլացման քա­ ում. respective - s on հա­
ղաքականություն, realistic մապատասխան դիրքո­
- սթափ քաղաքականու­ րոշումը ... մասին
թյուն. safe - զգուշա­
վոր քաղաքականություն, post factum վա տ ./ - այն
short • sighted - անհե­ թանից հետո, Երբ դեպքն
ռատես քաղաքականու­ արդեն տեղի է ունեցել
թյուն, tw o-edged - երկ­
դիմի քաղաքականություն, postscript / լա տ ./ - հետ­
w ait - and - see * սպա­ գրություն /P.S./
սողական քաղաքակա­
նություն, to adhere/follow / pouch ո - պարկ, պա­
pursue a - հետևել քա­ յուսակ. diplom atic - դի­
ղաքականությանը, carry վանագիտական փոստի
out/im plem ent a - վարել պարկ
քաղաքականություն, to

63
pour / ֆր./ - համար/ ֆրան֊ շնորհավորանքների հա­
սերեն նշանակությամբ մար
այցեքարտերի վրա գրվող
խորհրդանիշներ լատի­ pour parler - /ֆր./ - նախ­
նատառ հապավուներով նական ոչ պաշտոնական
/ P.C.: - condoleances բանակցություններ
ցավակցություն հայտ­
նելիս, P.F.: - feter շնոր­ pream ble - միջազգային
հավորել տոնի կապակ­ պայմանագրերի նախա­
ցությամբ, P.F.C. : - fair® բան, որը համարվում է
connaissance ծանոթութ­ փաստաթղթի կարևոր
յան առթիվ գոհունակութ­ բաղկացուցիչ մասը
յան արտահայտություն.
P.F.N.A.: - feter le Nouvel precarious • /right/ դիվա­
An ամանորյա շնորհա­ նագետի հետկանչման
վորանքներ, P.P.C.: իրավունք
prendre conge վերջնա­
կան մեկնումի ժամանակ precedent ո • նախադեպ
հրաժեշտ տալու համար.
P.P.: - presentation ներ­ precondition ո - նախա­
կայանալու համար. P.P. պայման. negotiations
N.: - prendre nouvelles w ithout - բանակցութ­
նորություններ ստանալու յուններ առանց նախա­
համար. P.R.: - remercier պայմանի
շնորհակալություն հայտ­
նելու համար, P. R. F. N. prelim inary ո - նախնա­
A.: - remercier pour feter կան. - talks նախնական
le Nouvel An շնորհա­ բանակցություններ
կալություն և ամանորյա

64
prerequisite ո - անհրա­ յուն. diplom atic - դիվա­
ժեշտ պայման. - fo r the նագիտական արտոնու­
begining of negotiations թյուն /որոշ իրավունք­
անրաժեշտ պայման բա­ ներ և արտոնություններ,
նակցություններ սկսելու որոնք տրամադրվում են
համար դիվանագիտական անձ­
նակազմի անդամներին
presentation ո - ներկա­ և նրանց ընտանիքներին
յացնելը. ~ o f credentials այն Երկրներում, որտեղ
հավատարմագրերի հանձ­ նրանք պաշտոնապես
նում աշխատում են. ազատ­
վում Են տեղական հար­
press ո-մա մ ուլ.-a tta c h e կերից, մաքսատուրքերից,
մամլո կցորդ, - round - up մուտքի և ելքի զննումից/
մամուլի տեսություն
pro et con tra /լա տ ./ -
principle ո - սկզբունք, «կողմ» և «դեմ»
agreem ent in - սկզբուն­
քային համաձայնության, prosecution ո - հետա­
- of m utuality փոխա­ պնդում. im m unity from -
դարձության սկզբունք անձեռնմխելիություն քրեա­
կան հետապնդումից
priority ո - աօաջնահեր-
թության. to give - in the procedure ո - ընթացա-
foreign policy արտաքին կարգ
քաղաքականության մեջ
տալ աօաջնահերթության process ո - գործընթաց,
փուլ, stage - by stage -
privilege ո - արտոնութ­ փուլային գործընթաց

65
proces - verbal /ֆր./ -
արարողակարգ
prom ising a - խոստում­
նալից. - diplom atic steps
խոստումնալից դիվանա­
գիտական Քայլեր
promote v - աջակցել,
ստեղծեի to - diplom atic
relations ղիվանագիտա-
կան հարաբերություններ
հաստատել
propose v - առաջարկել.
to - a toast կենաց առա-
ջարկԵլ
proposition ո - առա­
ջարկություն. to make a ~
առաջարկություն անեւ
protest ո - բողոք, անհա­
մաձայնություն. an official
- պաշտոնական բողոք
protocol ո - արարողա­
կարգ. արձանագրություն,
diplom atic - դիվանագի­
66
տական արարողակարգ/
միջազգային հաղորդակ­
ցման ժամանակ կառավա­
րությունների, արտաքին
գործերի գերատեսչութ­
յունների. դիվանագիտա­
կան ներկայացուցչություն­
ների և պաշտոնատար
անձանց կողմից պահ­
պանվող համընդհանուր
կանոնների և ավանդույթ­
ների միագումարը/
proven a - փորձված, a -
diplom at հայտնի դիվա­
նագետ
provision ո - դրույթ, in
accordance w ith - s of
համաձայն... դրույթների
 -Q-
quash v - չեղյա| համա­ qualified a • սահմանա­
րել. to - a decision որո­ փակ. - im m unity սահ­
շումը չեղյալ համարել մանափակ անձեռնմխե­
լիություն
que protest ? - ո*ւմ օգ-
տին է այն

question ո ֊ հարց, basic

- հիմնական հարց, a de-
batable ֊ վիճելի հարց,
a general - ընդհանուր
հարց, in ~ քննվող հարց,
to consider a - հարց
քՕնել
 R-
raslon d'e'ntre - խելա­ - o f diplom atic progress
միտ հիմնավորում դիվանագիտական առաջ­
ընթացի հիմնական պատ­
rank n - աստիճան, կո­ ճառը
չում. diplom atic - դիվա­
նագիտական աստիճան readiness ո - պատրաս­
տականություն. to express
ranking a • բարձրաստի­ a ~ պատրաստականու­
ճան. - diplom at բարձր­ թյուն հայտնել
աստիճան դիվանագետ
reaffirm v - վերահաստա­
rapprochement /ֆր./- պե­ տեի to - the importance
տությունների միջև բա­ o f the statement վերա­
րեկամական հարաբե­ հաստատել հայտարարու­
րությունների վերսկսում, թյան կարևորությունը
պետությունների միջև շա­
հերի կամ հետաքրքրու­ rebus sic stantibus
թյունների մերձեցում, - /լատ./- անփոփոխ հանգա­
in relations հարաբերու­ մանքների վերապահում
թյունների մերձեցում /վերապահում, որը հիմք
է տափս պետությանը կա­
ratification n - վավերա­ սեցնելու պայմանագիրը
ցում այն դեպքերում, երբ դրա
հանգամանքները կրել Են
ratify v - վավերացնել լուրջ փոփոխություններ/

rationale ո ֊ տրամա­ recall ո - հետկանչ,

բանական հիմնավորում, letter o f - հետկանչագիր
հիմնական պատճառ, the /դեսպանի/, to - an envoy
դիվանագիտական ներ-
կայացուցչին հետ կանչել
receiving a - ընդունող. -
state դեսպանընկալ Եր­
կիր դիվանագետի և հյու­
պատոսի համար
reception ո - ընդունե­
լություն, official * պաշ­
տոնական ընդունելութ­
յուն. evening - Երեկոյան
ընդունելություն .
reciprocal a - փոխա­
դարձ, Երկկողմանի, a -
agreem ent երկկողմ հա­
մաձայնագիր
recognition ո - ճանա­
չում. de facto ~ փաստացի
ճանաչում, de jure ~ իրա­
վական ճանաչում /պե­
տությունների/, - of a state
պետության ճանաչում, to
w in - ճանաչվել
recognize v - նշել, ճանա­
չել. to - the im portance
69
նշել կարևորությունը
reconciliation ո • հաշ­
տեցում, հաշտություն
regulate v - կարգավորել.
- the diplom atic relations
դիվանագիտական հարա­
բերությունները կարգա-
վորել
relation ո - հարաբերու­
թյուն, diplom atic - s դիվա­
նագիտական հարաբերու­
թյուններ, deterioration of
diplom atic - s դիվանա­
գիտական հարաբերու­
թյունների վատթարացում,
foreign - s արտաքին կա­
պեր, hostile - s թշնամա­
կան հարաբերություններ,
international - տ միջազ­
գային հարաբերություն­
ներ, to break off - տ խզել
հարաբերությունները, to
develop - տ զարգացնել
հարաբերությունները, to
im prove strained - տ բա­
րելավել լարված հարա-
թերությունները, lo nor­ կայացուցչություն
malize the - s կայունաց­
նել հարաբերութունները. representative ո -ն ե ր կ ա ­
to sour the - s վատացնեւ յացուցիչ. crendentlals of
հարաբերությունները a - ներկայացացչի հավա­
տարմագրերը, permanent
repondez, s 'il vous plai't - մշտական ներկայա-
/R. S. V. P./ /ֆր./ - նշվում ցուցիչ, to eachange
է պաշտոնական հրավի- diplom atic - s փոխա­
րատոմսերի ներքևի աջ նակել դիվանագիտական
անկյունի վրա և նշանա­ ներկայացուցիչներին
կում է՝ պատասխանեք,
խնդրեմ, հրավերը ընդու­ residence ո - նստա­
ն ե ի մասին վայր. - o f ambassador
դեսպանի նստավայրը
report ո - հաշվետվու­ /բնակության վայրը/
թյուն, զեկուցում, annual
embassy - դեսպանու­ resident ո - որոշ երկր-
թյան տարեկան հաշվե­ ների դիվանագիտական
տվություն, confidential - համակարգում ներկա­
կոնֆիդենցիալ զեկույց յացուցիչ /դեսպանորդի
աստիճանին հաջորդոդ
representation ո - ներկա­ դիվանագիտական աստի­
յացուցչություն. diplom atic ճան/
- դիվանագիտական ներ­
կայացուցչություն, con­ resolution ո • բանաձև,
sular ~ հյուպատոսական որոշում, կարգավորում,
ներկայացուցչություն, per­ a - o f the co n flict հա­
manent "մշտական ներ­ կամարտության կարգա-

70
կորում, draft - բանաձևի dipiom at դիվանագետի
նախագիծ, to disapprove հիմնական իրավունքներն
a - բանաձևին հավանու­ ու պարտականություն­
թյան չտալ, to pass a - ները
բանաձև ընդունել
rotation ո - ռուոացիա,
reservation n - վերա­ հերթագայություն. - o f pre­
պահում, to m ake a - վե­ sidency նախագահման
րապահում անել հերթագայություն

responsibility n •պատաս­ round ո - փուլ. - of

խանատվություն, պար­ negotiations բանակցու­
տականություն. consular - թյունների փուլ, - table
s հյուպատոսական պար­ talks բանակցություններ
տականություններ կլոր սեղանի շուրջ

resume v - վերսկսել, շա­ rupture ո - խզում,

րունակել. to * diplom atic դադարեցում. - o f d ip ­
relations վերականգնել lom atic relations դիվա­
դիվանագիտական հարա­ նագիտական հարաբե­
բերությունները, to ~ the րությունների խզում
negotiations վերսկսել
բանակցությունները

resu m e /ֆ ր./- ամփոփում

right n - իրավունք,
the principal - s and
responsibilities of a

71
 -s-
salute n - ողջունում - of վանագիտական աստի­
diplom atic agents դիվա­ ճան/. Third - երրորդ
նագիտական ներկայա­ քարտուղար /դիվանագի­
ցուցիչների ողջանամ տական աստիճան/, ՜՜ of
delegation պատվիրակու­
scope п - գործունեու­ թյան քարտուղար
թյան շրջանակ. - o f the
negotiations բանակցու­ security ո - անվտան­
թյունների շրջանակները գություն Տ - Council
Անվտանգության խոր­
secret ո, a • գաղտնի, հուրդ /ՄԱԿ ֊ի / - officer of
գաղտնիք. ~ agreement Embassy դեսպանության
գաղտնի համաձայնա­ անվտանգության աշխա­
գիր. - diplom acy գաղտ­ տակից
նի դիվանագիտության. -
inform ation գաղտնի տե­ send v - ուղարկեի to -
ղեկատվություն a delegation պատվիրա­
կություն ուղարկել, to -
secretary ո - քարտուղար. an official invitation պաշ­
Տ - o f State պետքար- տոնական հրավեր ուղար-
տուղար /ԱՄՆ/, Foreign կել
Տ - արտաքին գործերի
նախարար /Անգլիայուս/, separate a - անջատ,
Տ - General of UN Մ ԱԿ - առանձին. - negotiations
ի գլխավոր քարտուղար. անջատ բանակցություն­
First - առաջին քարտու­ ներ, - agreement անջատ
ղար /դիվանագիտական համաձայնագիր /օր. 1979
աստիճան/. Second - թ. Եգիպտոսի նախագահի
երկրորդ քարտուղար /դի­ ստորագրած համաձայ-
նազիրը /Քեմփ - Պևիդյան
/Իսրայելի հետ արաբա­
կան դաշնակից երկրնե-
րից անկախ/
service п - ծառայու­
թյուն. consular - հյուպա­
տոսական ծառայություն,
diplom atic - դիվանագի­
տական ծառայություն
setback ո - ձախողում,
diplom atic - դիվանա­
գիտական ձախողում
settle v - կարգավորել
to * fo r a com prom ise
փոխզիջման գնալ
settlem ent ո - կարգա­
վորում, լուծում, համաձայ­
նություն. diplom atic - դի­
վանագիտական կարգա­
վորում, ~ by com prom ise
համաձայնություն փոխ­
զիջման միջոցով, - by
m ediation լուծում միջ­
նորդությամբ
73
severance ո - խզում /հա­
րաբերությունների/, - of
diplom atic rotations դի­
վանագիտական հարա­
բերությունների խզում
shuttle diplom acy - մա­
քոքային դիվանագիտու­
թյուն /անուղղակի բանակ­
ցություններ մասնավո­
րապես պետությունների
միջև, որոնք իրականաց­
նում են միջնորդները' լի­
նելով հակամարտության
մեջ գտնվող Երկրներում
և նրանց տեղեկացնելով
հակառակ կողմի դիրքո­
րոշումը
signature ո - ստորա­
գրություն
sine qua non /լա տ ./ -
անհրաժեշտ, պարտադիր
/պայման/
speaker ո - հռետոր,
խոսնակ, խորհրդարանի
նախագահ
special a - հատուկ . -
m ission հատուկ առաքե­
լություն
speech n - Ելույթ, ճառ,
զեկուցում
speech writer - ճառագիր
spokesman n - պատգա­
մավոր, պատվիրակ, ներ­
կայացուցիչ, հռետոր
stabilization n - կայունա­
ցում. - of political situa-
tion քաղաքական իրա-
րրության կայունացում
stance ո - ղիրքորոշում.
positive - գրական դիր­
քորոշում
state v - հայտնել, հայտա­
րարել, հաստատել, to ~
one's position սեփական
դիրքորոշումը հայտնել
statement ո - հայտա­
րարություն. closing - Եզ­
74
րափակիչ հայտարարու­
թյան, Joint - համատեղ
հայտարարություն, public
- հրապարակային հայ­
տարարություն, to make a
- հայտարարություն անել
status n - կարգավիճակ,
իրավական դրություն /ֆի­
զիկական և իրավաբա­
նական անձի իրավական
դրությունը միջազգային
իրավունքի մեջ/
status quo /լատ./ - ստա­
տուս քվո, գոյություն ունե­
ցող առկա վիճակ, to
defend/maintain/preserve
the ~ պահպանել առկա
իրավիճակը, to overthrow
the - խախտել ստատուս
քվոն, to restore the - վե­
րականգնել ստատուս քվոն
status quo ante bellum
/լատ./ - նախապատերազ­
մական վիճակ
step ո - քայլ, փուլ, dip-
lom atlc - s դիվանագի­
տական քայլեր, step - by
- step քայւ առ քայ|, /ԱՄՆ-
ի պԵտքարտուղար Հ. Քի-
սինջերի /1970-ական թթ./
քայլ առ քայւ դիվանագի­
տությանը արաբաիսրայե-
լական հակամարտության
կարգավորման հարցում/,
to take - s to put an end
to ... քայլեր ծեռնարկեւ
վերջ տալու...
stiffen one's stance -
կոշտացնել /խստացնել/
դիրքորոշումը
stingy a • խրթին. - rela­
tions խրթին հարաբերու­
թյուններ
strain n - լարվածություն.
- in relations լարվածու-
թյուն հարաբերություննե­
րում
strained a - լարված. -
relations ւարված հարա­
բերություններ
75
strategy n - ռազմավա­
րություն, diplom atic ~ դի­
վանագիտական ռազմա­
վարություն, hard - line -
կոշտ ռազմավարություն
strict a - խիստ,. - sta­
tem ent խիստ հայտարա­
րություն, in - confidence
խիստ գաղտնի
study n - ուսումնասիրու­
թյուն, հետազոտություն,
detailed - մանրազնին հե­
տազոտություն, Foreign
Affairs - group արտաքին
քաղաքականությունը ու­
սումնասիրող խումբ
sub ject ո - առարկա, թեմա
~ o f discussion քննարկ­
ման առարկա
subject a - ենթակա, to
be - to ratification վավե­
րացման ենթակա լինել, the
treaty is - to ratification
պայմանագիրը ենթակա է
վավերացման
subm ission n - ներկա­ sum mit n - գագաթաժո-
յացնելը, հանձնելը, - of ղով /բարձր մակարդակի
credentials հավատար­ հանդիպում պետություն­
մագրերի հանձնում ների և կառավարություն­
ների ղեկավարների մաս­
substance n - նյութ, բո­ նակցությամբ/. - talks պե­
վանդակություն. discus­ տությունների ղեկավար­
sion on the ~ բովանդա­ ների միջև անցկացվող
կության քննարկում. - o f a բանակցություններ
speech Ելույթի հիմնական
բովանդակությունը supervision ո - վերահս­
կողություն. to subm it to
suggestion n - առաջար­ the - o f the M inistry of
կություն, առաջարկ, a Foreign Affairs արտա­
constructive - կառուցո­ քին գործերի նախարա­
ղական առաջարկ րությանը Ենթակա լինել,
հսկողությանը ենթարկվել
summary n - համառոտ
շարադրանք, ամփոփում. suspend v - ընդհատել,
- o f the facts փաստերի հետաձգել. to - diplom atic
ամփոփում. - statement relations դադարեցնել
ամփոփ հայտարարու­ դիվանագիտական հարա­
թյուն բերությունները
 -г-
table n - սեղան, round -
կլոր սեղան /բանակցութ­
յուններ վարել/, rectangu­
lar - ուղղակյուն սեղան
/երկկողմ բանակցություն­
ների ժամանակ/
tactics ո - մարտավա­
րություն. - of negotiations
բանակցությունների մար­
տավարություն
take v , ո - վերցնել, գիրթ,
a - o ff point ե[ման դիրք
/բանակցություններում/, to
- the chair նախագահեւ
/նիստում/
talks ո - բանակցություն­
ներ. am bassadorial - բա­
նակցություններ դեսպան­
ների մակարդակով, break
down of - բանակցություն­
ների խափանում, delicate
~ նրբանկատ բանակցու­
թյուններ, diplom atic - դի­
վանագիտական բանակ­
ցություններ, direct * ուղ­
ղակի բանակցություններ,
77
face to face - դեմ առ դեմ
բանակցություններ, m ulti­
lateral - բազմակողմ բա­
նակցություններ, outcom e
of ~ բանակցությունների
արդյունքը, prelim inary *■
նախնական բանակցու­
թյուններ, a round o f - рш-
նակցային փ ուլ, secret *
գաղտնի բանակցություն­
ներ, stalem ated - փա­
կուղու առաջ հայտնված
բանակցություններ, to ac­
celerate ~ արագացնել
բանակցությունները, to
adjourn - հետաձգել բա­
նակցությունները, to can­
cel ~ չեղյալ հայտարարել
բանակցությունները, to
end the - ավարտել բա­
նակցությունները, to hold -
բանակցություններ վարեի
to launch/ open the - սկսել
բանակցությունները, to pull
out of/walk out o f - դուրս
գայ բանակցություննե­
րից, to restart/resum e -
վերսկսել բանակցությու­
նները, to stall the - խու-
սափել բանակցություն­ term ination ո - վերջ, դա­
ներից, - were held in an դարեցում. unilateral - of
atmosphere o f mutual un­ an agreement համաձայ-
derstanding բանակցու­ նագրի միակողմանի դա­
թյուններն անցան փոխ­ դարեցում
ըմբռնման մթնոլորտում
term inology ո - տերմի­
team ո - խումբ, negotia­ նաբանություն. diplom atic
tion - բանակցային խումբ - դիվանագիտական տեր­
մինաբանություն
tension ո - լարվածութ­
յուն. political - քաղա­ tete-a-tete - /ֆր./- դեմ
քական լարվածություն, առ դեմ. միայն երկուսով,
regional - տարածաշրջա- առանձին
նային լարվածություն, to
reduce - թուլացնել լար- text ո - թեմա, տեքստ,
վածությանը նյութ. - o f the resolution
բանաձևի տեքստը
tentative a - նախնական,
փորձնական. - agreement ties ո • հարաբերություն­
նախնական համաձայնա- ներ. to sever - խզել հա­
qhn րաբերությունները

terminate v - ավարտել, tim e ո - ժամանակ, in

վերջացնեի դադարեցնել, due - ժամանակին, - lim it
to - an agreement հա- ռեգւամենտ, to gain - ժա­
մաձայնադրի գործողու­ մանակ շահեւ
թյունը դադարեցնել
toast n - to jo in in a toast
միանալ կենացին, to have
the pleasure of toasting
բավականություն ունենալ
կենաց առաշարկելու
tour de force /ֆր./ - ուժի
ցուցադրում
transit a - տարանցիկ. -
visit տարանցիկ այց /այս
կարգի այցերը Երբեմն
ունենում Են քաղաքա­
կան մեծ նշանակություն,
հատկապես, երբ հանդի­
պում են պետությունների
ղեկավարները/
translation ո - թարգմա­
նություն, in - թարգմանած,
simultaneous - միաժամա­
նակյա թարգմանություն
treaty ո - պայմանագիր,
համաձայնագիր, bilateral
- երկկողմ համաձայնա-
գիր, body o f the - պայ­
մանագրի հիմնական մա­
սը, close - փակ պայմա-
79
նագիր, - o f friendship,
alliance and m utual as­
sistance բարեկամության,
միության և փոխօգնու­
թյան մասին պայմանա­
գիր. m ultilateral - բազ­
մակողմ պայմանագիր, an
open - բաց պայմանագիր,
provision of a - պայմա­
նագրի դրույթը, a secret
~ գաղտնի պայմանագիր,
term s of a - պայմանագրի
պայմանները, to break a -
խախտել պայմանագիրը,
to enter into a - պայմա­
նագիր կնքել, to revise a
- վերանայել պայմանա­
գիրը, to sign a - համա­
ձայնագիր ստորագրել, to
w ithdraw fro m a - չեղյալ
հայտարարել պայմանա-
գ Իոը
tum ultuous a - աղմկոտ,
բուռն. - dip!om acy աղ-
մկոտ դիվանագիտության
 -и-
ultima raclo /[ատ./ - (վեր­
ջին, որոշիչ փաստարկը
ultimatum ո - վերջնա-
գիր /մի կառավարության
կողմից մեկ այլ կառավա­
րության առջև ղրկած պա­
հանջներ' հասկացնել տա­
լով, որ այդ պահանջները
չկատարելու դեպքում ուժի
գործադրումը չի բացառ­
վում/. to deliver /give / an
- վերջնագիր ներկայացնել
ultra a - չափազանց,
գեր. - confidential հույժ
գաղտնի
unanswerable a - անհեր­
քելի. ап - argument ան­
հերքելի փաստարկ /ապա-
ցույց/
unauthorized a • անթույ­
լատրելի, արգելված. -
im m igration անօրինա­
կան ներգաղթ
uncoordinated a - չհա­
80
մաձայնեցված , չհամա­
կարգված
unconsidered a - չկշռա­
դատված, անխոհեմ,
decision չկշռադատված,
/հապճեպ/ որոշում, - step
անխոհեմ քայլ
undeniable a • անհեր­
քելի. - fact անհերքելի
փաստ
under prep , adv - ներքո,
համաձայն, "agreement
ըստ պայմանագրի, - the
law օրենքի համաձայն, to
serve - an ambassador
ծառայել դեսպանի ղեկա­
վարության ներքո
undercover a • գաղտնի.
- work լրտեսական գոր­
ծունեություն
understanding n - փոխ­
ըմբռնում, պայմանավոր­
վածություն. memorandum
o f - փոխըմբռնման հուշա-
գիր, statem ent o f ~ հայ­
տարարություն փոխհա­
մաձայնության մասին, to
reach an * համաձայ­
նության հասնել
undertake v - ձեռնար­
կել, նախաձեռնեի to -
the necessary measures
անհրաժեշտ միջոցներ ձեռ­
նարկել
undisputed a - անվիճելի,
անհերքելի. - fact անհեր­
քելի փաստ
unfriendly a - ոչ բարե­
կամական, ոչ սիրալիր. -
reception ոչ բարեկամա­
կան ընրդուՕԵլություն
unilateral a - միակողմա­
նի. - act միակողմանի գոր­
ծողություն, - declaration
միակողմ հայտարարու­
թյուն - term ination o f an
agreem ent համաձայնա-
գրի միակողմանի դադա­
րեցում
81
U nited Nations - Միա­
վորված ազգերի կազմա­
կերպություն
unofficial a - ոչ պաշտո­
նական.an - m eeting ոչ
պաշտոնական հանդի­
պում - visit ոչ պաշտո­
նական այցելություն
unp rejud iced a - անկողմ­
նակալ, անաչառ. - m e­
diator անկողմնակալ միջ­
նորդ
unquestionable a - ան­
վիճելի, անհերքելի, անա-
ռարկելի. ֊ facts անհեր-
քելի փաստեր
unrecognisied a - չճա­
նաչված. - governm ent
չճանաչված կառավարու­
թյուն
untenable a - անհիմն,
անընդունԵփ ~ argum ents
անհիմն փաստարկներ
urgent a - անհետաձգելի, utl possidetis /լատ./ -
հրատապ. - debate ան­ պայմանագրի հիմք կամ
հետաձգելի քննարկուս, սկզբունք, համաձայն որի
- measures անհետաձ­ հակամարտող կողմե­
գելի միջոցներ, - message րին փոխաղարձության
շտապ հաղորղագրություն սկզբունքով հանձնվում
են այն տարածքները,
use - л , v օգտագործում, որոնք զավթել Են ռազմա­
կիրառում, կիրառել, t o - a կան գործողությունների
veto օգտագործել վետոյի ընթացքում
Իրավունքը
 -V-
valld a - վավերական,
ուժ ունեցող, entry visa is
- մուտքի թույլտվությանը
ուժի մեջ է /վավեր է/, the
passport is * անձնագիրը
վավեր Հ
verbal /verbalis/ /լա տ ./-
բանավոր. a - agreem ent
բանավոր համաձայնու­
թյուն, a - note վերբալ
հայտագիր
verification ո - ստու­
գելը, հաստատելը. - of
credentials հավատար­
մագրերի հաստատում
veto ո - վետո, արգելք,
right o f - վետոյի իրա­
վունք, to exercise the
- կիրառել վետոյի իրա­
վունքը
via prep, * ճանապար­
հով, վրայով, միջոցով. -
England Անգլիայի վրա-
)Ով,
83
vice n • փոխ. - Consul,
փոխհյուպատոս,*- C onsu-
late փոխհյուպատոսութ-
յան, - legate Հռոմի պապի
նվիրակի խորհրդական, ~
P resident փոխնախագահ
view ո - կարծիք, exc­
hange o f - s կարծիքների
փոխանակում, exchange
o f - տ on topical, current,
urgent, m ajor, a num ber
o f international problem s
կարծիքների փոխանա­
կում արդիական, ընթա­
ցիկ, անհետաձգելի, կա­
րևոր, մի շարք միջազգա­
յին խնդիրների շուրջ
VIP ո - / a very im portant
person / - հույժ կարևոր
անձ /օր. օդանավակա­
յաններում բարձրաստի­
ճան պաշտոնյաների, այդ
թվում նաև դեսպանների
սպասարկման համար նա­
խատեսված սրահ/
vis- a - vis /ֆր/ - դեմ առ
դեմ, նկատմամբ. Arme­
nian policy - France
Հայաստանի քաղաքա­
կանությունը Ֆրանսիայի
նկատմամբ
visa n - անձնագրի մեջ
մուտքի - եյքի թույլտվութ­
յան նշում, a collective
- մուտքի խմբակային
թույլտվություն /արտո­
նագիր/, an entry - մուտքի
արտոնագիր, a m ultiple -
բազմակի մուտքի թույլ­
տվություն /արտոնագիր/,
a tourist - զբոսաշրջա-
յին արտոնագիր /վիգա/,
a transit - տարանցիկ
արտոնագիր /վիզա/, a ~
abolition agreement հա­
մաձայնագիր վիզայի ռե­
ժիմի վերացման մասին, a
-- status վիզայի կարգա­
վիճակ
84
visit ո - այց. a - card
այցեքարտ, courtesy -
քաղաքավարական այց,
a farewell - հրաժեշտի,
վերջնական մեկնման այց.
a fleeting - կարճատև
այց. a friendly - բարե­
կամական այց. an official
- պաշտոնական այց, a
return ~ պատասխան այց,
a state ~ պետական այց, a
three- day - եռօրյա այց,
an unofficial - ոչ պաշ­
տոնական այց, to arrive
on a ~ ժամանել այցելութ-
յամբ, to pay a - այցելել
volens nolens - /լատ./
կամա-ակամա
volum e ո - ծավալ. - of
inform ation տեղեկատ­
վության ծավալ
 -w -
w aive v - հրաժարվել,
to * the immunities and
privileges հրաժարվեւ
իմունիտետներից և արտո­
նություններից
w ar ո - պատերազմ, dip­
lom atic - դիվանագի­
տական պատերազմ
w eighty - ծանրակշիռ,
կարևոր. - opinions հե­
ղինակավոր կարծիքներ,
- reasons ծանրակշիռ
պատճառներ
w ell adv. - լավ. - info r­
m ed ւավ տեղեկացված, a
- known diplom at հայտնի
դիվանագետ
W hitehall - Ուայթհոլ /փո­
ղոց Լոնդոնում, որտեղ
գտնվում են կառավարա­
կան շատ գերատեսչու­
թյուններ/
the W hite House - Սպի­
տակ տուն /Ա Ս Ն -ի նա­
խագահի նստավայրը Վա-
շինգտոնում/

w elcom e ո - ողջույն, w ithdraw v - հետ քաշեի

հյուրընկալություն զրկել, հեռացնել. - to im ­
m unities զրկել իմունի­
w elcom ing • - speech տետներից
ողջույնի խոսք
w ithdrawal ո - հեռացում,
welfare ո - բարեկեցու­ հետ քաշվելը. - from a
թյուն, to w ish - o f a people treaty պայմանագրի չեղ­
բարեկեցություն ցանկա­ յալ հայտարարելը, - from
նալ ժողովրդին /կենացի occupied territories գրա­
ժամանակ/ ված տարածքներից հեռա­
նալը, *- of nationality քա­
ղաքացիությունից գրվելը

85
work n. v - աշխատանք, w ould - be a • ենթադրյալ,
աշխատեի գործեի to ~ - talks ենթարրյալ բա­
against հակառակ գոր­ նակցություններ
ծեի to - on smth. աշխա-
տել ինչ-որ բանի վրա, written a - գրված, գրա­
to ~ out մշակել, to - up վոր. a - statement գրա­
interest հետաքրքրություն վոր հայտարարություն
առաջացնել

working - գործող, աշ­

խատանքային a - agree­
ment համագործակցութ­
յան համաձայնագիր, the
~ language աշխատան-
քաին լեզու, a - dinner
աշխատանքային ճաշ, a -
time - table աշխատան­
քային գրաֆիկ, օրակարգ

86
 -X-
xtry - /extraordinary/ -
արտակարգ, am bassador
- and plenipotentiary
արտակարգ և լիազոր
դեսպան
 -У-
yearly a - տարեկան, a yes • no decision - шц-
- report տարեկան հաշ- ընտրանքային որոշում
վետվություն /դեսպա­
նատների տարեկան հաշ­
վետվության/
 -z-
zone n - գոտի, շրշան,
buffer - բուֆերային գո­
տի, a danger - վտանգա­
վոր գոտի, a forbidden -
արգելված գոտի, a free -
ագատ գոտի, a neutral
- չեզոք գոտի, a safety -
անվտանգ տարածք
 Օգտագործված բառարանների ցանկ

• Ա. Հայրապետյան, Օտար բառերի բառարան.

Երևան, 2011

• Լ. Թութխալյան, Քաղաքագիտական բառարան,

Երևան, 2006

• Լ. Grigorian. A. Hagi - Hakobian, English -

Armenian Glossary of International Relations, Polilology
and Diplomacy related terms and Expressions, Yerevan,
2009

• English - Armenian Glossary of terms and

expressions, Yerevan . 2005

• Большой Англо-русский словарь, 1 - 2 m.,

Москва, 1988

• Дипломатический словарь, 1 - 3 т ., Москва,

1971

90
Նվիրում եմ եղբորս ժիր այրի հիշատակին
Բառարանը հրատարակության է երաշխավորել
\ դիվանագիտական ծառայության և մասնագի-
կան հաղորդակցման ամբիոնը և միջազգային
ւաբերությունների ֆակուլտետի գիտական խոր*
ՈԴՕ

խմբագիրներ' դոցենտ Ա. Աբրահամյան

ասիստենտ' Մ. Մկրտչյան

Հեղինակն իր խորին երախտագիտությունն к

տնում ԵՊՀ միջազգաին հարաբերությունների
կուլտետի շրջանավարտ Լուսինային (Լուսինե
նուկյանին) սույն բառարանի հրատարակմանը
ցաբերած նյութական աջակցության համար: