Θεραπευτικές τεχνικές

Διάλεξη 1: Εισαγωγή
στις Ψυχοθεραπευτικές
Προσεγγίσεις

Μυλωνάκη Μαρία- Αγγελική

Κοινωνική Ψυχολόγος, Msc, Εκπ.
Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
 Τίτλος προγράμματος
BSc (Hons) στην Επιστήμη της Ψυχολογίας
Τίτλος μαθήματος Θεραπευτικές Τεχνικές
Ακαδημαϊκό έτος 2023/2024
Εξάμηνο Εαρινό
Ημερομηνία 14.02.2024
έναρξης μαθήματος
Επίπεδο σπουδών Επίπεδο 5 Πιστωτικές Μονάδες
20 πιστωτικές
μονάδες (10 ECTS
πιστωτικές μονάδες)

Ώρες μελέτης μαθήματος 68 ώρες ακαδημαϊκής διδασκαλίας Ώρες

ανεξάρτητης μελέτης και
εξάσκησης
Ακαδημαϊκή Υπεύθυνη

Διδάσκουσα του Μυλωνάκη Μαρία Αγγελική

Μαθήματος
E-mail: m.mylonaki@aegeancollege.gr
Αίθουσα: Λ.Ε. 4.2
Γραφείο:
Υπεύθυνος προγράμματος:
Γραμματειακή υποστήριξη: Γραμματεία Aegean Omiros College Tηλ.: 2411100001

Ε-mail γραμματειακής thessaly@aegeancollege.gr

υποστήριξης:

Ημέρα και ώρα Τετάρτη 17:10-20:40

διεξαγωγής
μαθήματος:
 Στόχοι μαθήματος 3

• Η κατανόηση της σημαντικής συνεισφοράς κύριων ψυχοθεραπευτικών

θεωριών και μεθόδων που χρησιμοποιούνται στη συμβουλευτική
αλληλεπίδραση.

• Ανάπτυξη κριτικής κατανόησης και εκτίμησης σχετικά με τις βασικές

προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται στη συμβουλευτική. Η κατανόηση
σχετικών ζητημάτων ηθικής, καθώς και η εκτίμηση της συμβουλευτικής σε
θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο είναι απαραίτητα.

• Συνεπώς, οι σπουδαστές θα αποκτήσουν γνώση, απαραίτητη για το

μάθημα της Κλινικής Ψυχολογίας και της Ψυχολογίας της Υγείας.
 Στόχοι μαθήματος 4

Μέχρι το τέλος αυτού του μαθήματος, οι σπουδαστές θα πρέπει να:

1. Να εξηγήσουν, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα, τον ρόλο της θεωρίας
και των μεθόδων της συμβουλευτικής σε σχέση με την θεραπευτική
διαδικασία.
2. Να αναγνωρίσουν και να ασκήσουν κριτική ως ομάδα σε
ζητήματα/δυσκολίες κατά την εφαρμογή στη θεραπευτική διαδικασία.
3. Να αξιολογήσουν κριτικά τις διαφορετικές προσεγγίσεις στη
συμβουλευτική.
4. Να ενσωματώσουν γνώσεις από ερευνητικά τεκμηριωμένη
συλλογιστική προκειμένου να αναγνωρίσουν συγκεκριμένες τεχνικές που
ταιριάζουν στις ανάγκες των πελατών, λαμβάνοντας υπόψη ζητήματα
ηθικής.
 Περιεχόμενο των μαθημάτων 5

• Εισαγωγή στις Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις

• Συμβουλευτική Ψυχολογία και δεξιότητες
Συμβουλευτικής- θεραπευτική συμμαχία
• Ψυχαναλυτική προσέγγιση (Freud)
• Ψυχοδυναμική προσέγγιση- (Μεταφροϋδικοί)
• Συμπεριφορική προσέγγιση- Γνωστική Συμπεριφορική
Θεραπεία (CBT)
• Ανθρωπιστική Προσέγγιση- Προσωποκεντρική
θεραπεία
 Περιεχόμενο των μαθημάτων
6

• Υπαρξιακή Θεραπεία
• Θεραπεία Gestalt
• Σύγχρονες Θεωρίες: Οικογενειακή Θεραπεία –
Συστημική Θεραπεία
• Ομαδική Θεραπεία
• Συνθετική Ψυχοθεραπεία
• Βασικές αρχές Θεραπευτικής διαδικασίας, Ηθικής και
Δεοντολογίας και Επαγγελματική ανάπτυξη.
 Αξιολόγηση μαθήματος 7

Ημερομηνία
επιστροφής Τρόπος
Τίτλος Αξιολόγησης και ανατροφοδό ανατροφο-
σύντομη Όριο Βαρύτητα Ημερομηνία Τρόπος τησης δότησης
περιγραφή λέξεων υποβολής υποβολής

Παιχνίδι ρόλων 15 λεπτά 40% TBD TBD Ηλετρονική

ανατροφο
δότηση

2 ώρες TBD
Γραπτή εξέταση με Ηλετρονική
ανοιχτά βιβλία 60% Turnitin ανατροφοδότηση
 Θεραπευτικές Τεχνικές 8

Ορίστε με λίγα λόγια τους όρους Ψυχοθεραπεία και

Συμβουλευτική

Ποιες Ψυχοθεραπευτικές Προσεγγίσεις γνωρίζετε;

Πώς εφαρμόζονται στο πρακτικό/κλινικό κομμάτι; Σε

ποιους χώρους;
 Τί είναι η ψυχοθεραπεία; 9

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί μία θεραπευτική παρέμβαση

που εφαρμόζεται μετά από ειδική εκπαίδευση, από

ειδικούς στον ευρύτερο χώρο της ψυχικής υγείας.

 Τί είναι η ψυχοθεραπεία;
10

Η ψυχολογική παρέμβαση αποβλέπει στην αντιμετώπιση

συναισθηματικών προβλημάτων, κατά την οποία ένα κατάλληλα
εκπαιδευμένο άτομο συνειδητά εγκαθιστά μία επαγγελματική σχέση
με έναν/μία θεραπευόμενο/η με σκοπό:
• την άρση, την τροποποίηση ή την επιβράδυνση της επιδείνωσης ήδη
υπαρχόντων συμπτωμάτων.
• τη διαμεσολάβηση για την τροποποίηση δυσλειτουργικών μοτίβων
συμπεριφοράς.
• την προώθηση και την ευόδωση της ανάπτυξης της προσωπικότητας
του ατόμου με θετικό τρόπο.
 Τί είναι η ψυχοθεραπεία;
11

• Ατομική, Οικογένειας, Ζευγαριών, Ομάδων

• Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας βασίζεται στη λεκτική

επικοινωνία και επαφίεται στην εγκαθίδρυση της
θεραπευτικής σχέσης και στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στο
θεραπευτή και το θεραπευόμενο.

• Είναι ξεχωριστός επαγγελματικός κλάδος αλλά προσφέρεται

και από άλλους επαγγελματίες (Συμβουλευτικοί Ψυχολόγοι,
Κλινικοί Ψυχολόγοι, Ψυχίατροι, Συστημικοί θεραπευτές,
Κοινωνικοί Λειτουργοί).

• Στις μέρες μας προσφέρεται και εξ’ αποστάσεως, διαδικτυακά

 Ποια είναι τα αποτελέσματα της 12

ψυχοθεραπείας;
• Συστηματική επιστημονική έρευνα από τα μέσα του 20ου αιώνα για την
αποτελεσματικότητα της Ψυχοθεραπείας, με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά πορίσματα.
• ‘Έχουν διερευνηθεί τόσο οι κοινοί θεραπευτικοί παράγοντες που οδηγούν σε
κλινική βελτίωση, ανεξάρτητα από το ψυχοθεραπευτικό μοντέλο που
ακολουθείται, όσο και ο βαθμός συμβολής του καθενός παράγοντα στη
θεραπευτική αλλαγή.
• Οι περισσότερες μελέτες διερευνούν τη συνολική αποτελεσματικότητα ενός
θεραπευτικού μοντέλου σε σχέση με κάποιο άλλο και συνεπώς υπάρχει
περιορισμένος αριθμός μελετών που διερευνά την αποτελεσματικότητα
συγκεκριμένων τεχνικών και θεραπευτικών δεξιοτήτων.
• Ο Lambert (1992) διερεύνησε τους κοινούς θεραπευτικούς παράγοντες που οδηγούν
στην κλινική βελτίωση των θεραπευομένων, ανεξάρτητα από το ψυχοθεραπευτικό
μοντέλο που ακολουθούσαν. Οι παράγοντες που αναδείχτηκαν από την ανάλυση στη
θεραπευτική αλλαγή ήταν:

Αλλαγές που δεν αφορούν το θεραπευτικό πλαίσιο, σε ποσοστό 40%

Η θεραπευτική σχέση, σε ποσοστό 30%
Η προσδοκία για βελτίωση, σε ποσοστό 15%
Οι θεραπευτικές τεχνικές, σε ποσοστό 15%.
Ψυχοθεραπεία/Συμβουλευτική
13

Η διαφορά τους συχνά είναι ρευστή καθώς η μία

υπεισέρχεται στην άλλη. Η συμβουλευτική συνήθως έχει
να κάνει με την επίλυση πιο συγκεκριμένων
βραχυπρόθεσμων ζητημάτων. Η ψυχοθεραπεία είναι μια
διαδικασία που στοχεύει πέρα από την επίλυση των
προβλημάτων που είναι στην επιφάνεια, στην βαθύτερη
κατανόηση του εαυτού και στην επεξεργασία πιο
σύνθετων εσωτερικών συγκρούσεων και ζητημάτων.
 14

Ιστορική αναδρομή της

Ψυχοθεραπείας

Με ποια Προσέγγιση πιστεύετε εμφανίστηκε η

πρακτική/παρέμβαση της Ψυχοθεραπείας;

Σκέψεις
 Ιστορική Αναδρομή της 15

Ψυχοθεραπείας/Ψυχανάλυση
• Περίπου στα τέλη του 1800 ο Freud ξεκίνησε να μελετά με τον Charcot (Ζαν-
Μαρτέν Σαρκό), ένα νευρολόγο που χρησιμοποιούσε την ύπνωση για τη
θεραπεία των γυναικών με «υστερία». Ο Charcot είχε παρατηρήσει ότι όταν
συζητούσε με τους ασθενείς του για τις τραυματικές τους εμπειρίες , τα
συμπτώματά τους υποχωρούσαν.

• Ο Freud συνέχισε τη δουλειά του, ανέπτυξε μια δική του μέθοδο για τη θεραπεία
συζήτησης και καθιέρωσε θεραπευτικές τεχνικές που ακόμη χρησιμοποιούνται
σήμερα, όπως ο ελεύθερος συνειρμός, η ανάλυση των ονείρων και η
μεταβίβαση.

• Ο Freud υποστήριξε πως παλιά τραύματα που δεν έχουν αντιμετωπιστεί και
είναι βαθιά ριζωμένα στο υποσυνείδητο προκαλούν ισχυρό ψυχικό πόνο, που
σωματοποιείται μέσα από συμπτώματα όπως παράλυση, τύφλωση, επιληψία,
αμνησία και σπασμούς.
• Η θεωρία αυτή ήταν η απαρχή της δημιουργίας της ψυχανάλυσης.
 Ιστορική Αναδρομή της 16
Ψυχοθεραπείας/Ψυχανάλυση

Η ψυχανάλυση αποτέλεσε την πρώτη μορφή συμβουλευτικής

σχέσης, μέσω της οποίας οι θεραπευόμενοι μπορούσαν να
πουν τα προβλήματά τους στους ψυχαναλυτές και να
εξερευνήσουν τις άγνωστες πτυχές του ασυνείδητου και του
τρόπου με τον οποίο επηρεάζει τις ψυχικές διεργασίες.

Αν και κάποιες από τις θεωρίες του Freud έχουν αμφισβητηθεί

από τότε, μεγάλο μέρος του έργου του ασκεί επιρροή στον
κόσμο της ψυχοθεραπείας. Σημαντικό ρόλο στη διεύρυνση και
εξέλιξη της θεωρίας και της πρακτικής της ψυχανάλυσης έπαιξαν
και άλλοι ψυχαναλυτές, όπως ο δρ. Erikson (Έρικσον), dr Horney
(Χόρνεϊ), Kemper (Κέμπερ), Jung (Γιούνγκ), Adler (Άντλερ).
 Ιστορική Αναδρομή της 17

Ψυχοθεραπείας/Συμβουλευτικής

• Η ανάγκη της αντιμετώπισης των ψυχολογικών προβλημάτων των

βετεράνων του Β’ Παγκοσμίου πολέμου
αλλά και
• Η ανάπτυξη της πρόσωπο-κεντρικής θεραπείας του Carl Rogers
(Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία, 1942) η οποία είχε
ανθρωπιστικό χαρακτήρα, οδήγησε στην αύξηση της αποδοχής
των ψυχολογικών υπηρεσιών από το ευρύ κοινό.

Ο όρος Συμβουλευτική ή ψυχοθεραπεία άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως

στα μέσα της δεκαετίας του 1960.
 Ιστορική Αναδρομή της
Ψυχοθεραπείας/Συμβουλευτικής
18

Σταδιακά άρχισαν να δημιουργούνται διάφορες θεωρίες-

σχολές
ψυχοθεραπείας που επιχειρούσαν να βοηθήσουν τους
συμβουλευόμενους να εξηγήσουν και να αντιμετωπίσουν
τα προβλήματά
τους.

Εκτός από την ψυχανάλυση, οι άλλες δύο βασικές

θεωρίες είναι η
Ανθρωπιστική/Υπαρξιακή και η Συμπεριφοριστική
(Γνωστική-
Συμπεριφορική θεραπεία και Λογικο-Θυμική θεραπεία).
 Ορόσημα στην Εξέλιξη της
Ψυχοθεραπείας/Συμβουλευτικής
19

• 1886 – Η αρχή της ψυχανάλυσης από το Sigmund Freud.

• 1951 – Ο Carl Rogers αναπτύσσει την προσωπο-κεντρική θεραπεία.
• 1951 – Οι Fritz Perls, Paul Goodman και Ralph Hefferline δημιουργούν
τη
θεραπεία (Excitement and Growth in the Human Personality)
• 1953- O Skinner επεκτείνει τη θεωρία του Συμπεριφορισμού στην
Ψυχολογία (Science and Human Behaviour).
• 1954 – Ο Abraham Maslow συνιδρυτής της Ανθρωπιστικής Ψυχολογίας
helped (Hierarchy of Needs).
• 1955 – Ο Albert Ellis δημιουργεί την πρώτη μορφή Γνωστικής-
Συμπεριφορικής θεραπείας που ονομάστηκε λογικο-θυμική θεραπεία
Rational Emotive Behavior Therapy ( REBT).
• 1959 –Ο Viktor Frankl δημοσίευσε την Αγγλική έκδοση του βιβλίου του
«Man’s Search for Meaning», που ήταν ένα υπαρξιακό αφήγημα των
εμπειριών του ως κρατούμενος των Ναζί κατά τη διάρκεια του Β’
Παγκοσμίου πολέμου.
• 1967 – Ο Aaron Beck αναπτύσσει τη Γνωστική-Συμπεριφορική
Θεραπεία Cognitive Behavioural Therapy (CBT) για την αντιμετώπιση της
κατάθλιψης.
 Ψυχανάλυση 20

Ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις
• Το ασυνείδητο επηρεάζει τις σκέψεις και τη συμπεριφορά μας.
• Στοχεύει στο να βοηθήσει το συμβουλευόμενο να φέρει στο φως τα
ασυνείδητα, ανεξερεύνητα κομμάτια του εαυτού του.
• Γίνεται εξονυχιστική εξερεύνηση των εμπειριών της παιδικής ηλικίας
και η αλλαγή συντελείται σταδιακά και σε βάθος χρόνου.
• Στάδια ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης
• Ενορμήσεις/Libido
• Εσωτερικές συγκρούσεις/αμφιθυμία
• Εκείνο-εγώ- υπερεγώ
• Μηχανισμοί άμυνας
 Ψυχανάλυση
21

Σκέψεις

Ιδέες

Εμπειρίες
 Ψυχοδυναμικές Προσεγγίσεις 22

Σκέψεις

Ιδέες

Εμπειρίες
 Ψυχοδυναμικές Προσεγγίσεις 23

Βασίζεται στην ψυχαναλυτική θεωρία για το υποσυνείδητο.

• Εξέλιξαν τη θεωρία του Freud: Melanie Klein (good
breast/bad breast), Winnicott (good enough mother), Bowlby
(attachment theory/ θεωρία προσκόλλησης)

Εστιάζει περισσότερο στις πρώιμες σχέσεις του ατόμου με

τους κύριους φροντιστές του αλλά και:

• Στα δυναμικά της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο θεραπευτή

και το θεραπευόμενο (μεταβίβαση/αντιμεταβίβαση)
αναβιώνονται οι πρώιμες εμπειρίες του ατόμου καθώς και οι
τωρινές του σχέσεις με σημαντικά για εκείνον άτομα.
 Ψυχοδυναμικές Προσεγγίσεις 24
Στην κλινική ψυχαναλυτική πρακτική θεμελιώδεις παραμένουν οι έννοιες της
μεταβίβασης και της αντιμεταβίβασης.

Η μεταβίβαση είναι μια ασυνείδητη διεργασία κατά την οποία το παρελθόν

επαναλαμβάνεται στο παρόν: Συμβαίνει σε πολλές πτυχές της ζωής, αλλά μόνο
στο πλαίσιο της ανάλυσης δύναται να το επεξεργαστεί κάποιος. Μπορεί να
γίνει αντιληπτή σαν ένα «δράμα» που εκτυλίσσεται με σημαντικά πρόσωπα από
το παρελθόν, τα οποία προβάλλονται στο παρόν στο πρόσωπο του αναλυτή. Ό,τι
μεταβιβάζεται αφορά την ψυχική πραγματικότητα, δηλαδή όχι ό,τι ακριβώς
συνέβη, αλλά τις ασυνείδητες επιθυμίες και φαντασιώσεις που συνδέθηκαν με
αυτό.

Η ίδια η θεραπευτική σχέση είναι δημιουργία μιας νέας εμπειρίας, όπου το

παρελθόν διαμορφώνει το παρόν, αλλά και το παρόν εκ των υστέρων επιδρά στο
παρελθόν, ώστε να αποδοθεί νόημα σε αυτό.
 Ψυχοδυναμικές Προσεγγίσεις 25

Η θεραπευτική σχέση, ωστόσο, είναι συνάντηση δύο ανθρώπων.

Ο θεραπευτής έχει επίσης συναισθήματα και φαντασιώσεις για τον

θεραπευόμενο, φαινόμενο που συνιστά την αντιμεταβίβαση. Με τη στενή
έννοια, η αντιμεταβίβαση αφορά τη συναισθηματική αντίδραση που
δημιουργεί η μεταβίβαση. Σε μια πιο ευρεία έννοια ωστόσο, τα
συναισθήματα του θεραπευτή προς τον θεραπευόμενο δεν έχουν πηγή
προέλευσης μόνο τον δεύτερο, αλλά και τις άλυτες συγκρούσεις, τα
τραύματα και την προσωπική ιστορία του πρώτου. Ο θεραπευτής
αναπόφευκτα συμμετέχει στη σχέση, χρειάζεται, ωστόσο, να διατηρεί
την ικανότητα να παρατηρεί όχι μονάχα τον θεραπευόμενο, αλλά και
τον ίδιο τον εαυτό του.
 Μετα - Φροϋδικοί 26

Θεωρητικοί που προέρχονται από το χώρο της Ψυχανάλυσης, αλλά

ανέπτυξαν τις δικές τους ψυχοδυναμικές θεωρίες που διαφοροποιούνται
από τη θεωρία του Freud.

• Carl Jung: αρχέτυπα, συλλογικό ασυνείδητο

• Alfred Adler: ατομική ψυχολογία, συναισθήματα κατωτερότητας
• Erik Eriskon: τα 8 στάδια ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης
• Karen Horney: η θεωρία των νευρωτικών αναγκών
 Συμπεριφοριστική προσέγγιση 27

Θεμελιώδες αξίωμα αυτής της θεωρίας είναι ότι η μάθηση και η απόκτηση της
γνώσης είναι αποτέλεσμα συνεξαρτήσεων ανάμεσα στα ερεθίσματα που
δέχεται το άτομο από το περιβάλλον του και τις αντιδράσεις του στα
ερεθίσματα αυτά.
Εμπνευστές του Συμπεριφορισμού: Τα πειράματα του Pavlov (1897) Watson
(1913, 1920) κλασσική εξαρτημένη μάθηση, Skinner (1938, 1952, 1953)
λειτουργική εξαρτημένη μάθηση.
• Θεωρία που βασίζεται στην πεποίθηση ότι η συμπεριφορά του ανθρώπου
είναι προϊόν μάθησης και αντίδρασης στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα.

• Σκοπός της θεραπείας αυτής: εξάλειψη επιζήμιων συμπεριφορών

(απευαισθητοποίηση) και μάθηση νέων πιο λειτουργικών συμπεριφορών
μέσω ανταμοιβών και θετικής ενίσχυσης
 Ιβάν Πετρόβιτς Παβλόφ 28
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Ιβάν Παβλόφ, ένας Ρώσος φυσιολόγος, μελέτησε
τη σιελόρροια των σκύλων ως απάντηση στην παρουσίαση τροφής. Ο Παβλόφ
προέβλεψε ότι οι σκύλοι θα άρχιζαν να βγάζουν σάλιο ως απάντηση στην
παρουσίαση τροφής, αλλά ανακάλυψε τυχαία κάτι πολύ πιο σύνθετο.

Ο Pavlov παρατήρησε ότι τα σκυλιά άρχισαν να σαλιώνουν πολύ πριν τους

παρουσιαστεί η τροφή. Για την ακρίβεια, η σιελογλυπτική αντίδραση άρχισε
όταν άκουσαν τα βήματα του βοηθού του στο διάδρομο, ο οποίος ήταν
υπεύθυνος για το τάισμα των σκύλων. Στη συνέχεια άρχισε να συνδυάζει άλλα
ερεθίσματα (π.χ. ένα κουδούνι) με την παρουσίαση της τροφής και έμαθε ότι
όταν το κουδούνι παρουσιαζόταν μόνο του, μπορούσε να προκληθεί η
σιελογλυπτική αντίδραση.

Γιατί αυτό το γεγονός είναι σημαντικό: Το έργο του Pavlov αποτέλεσε την
απαρχή της κλασικής κλιμάκωσης, η οποία υποστηρίζει ότι ένα ουδέτερο
ερέθισμα (π.χ. ένα κουδούνι) σε συνδυασμό με ένα μη εξαρτημένο ερέθισμα
(π.χ. τροφή) θα μπορούσε να προκαλέσει την ίδια αντίδραση (π.χ. σιελόρροια)
μέσω της κλιμάκωσης. Η έρευνα αυτή επηρέασε την ανάπτυξη της
ψυχολογικής σχολής του συμπεριφορισμού και το έργο του John B. Watson (ο
οποίος χρησιμοποίησε αυτές τις τεχνικές για να εξαρτήσει τον φόβο σε ένα
παιδί).
 Γνωστική Συμπεριφορική 29

Θεραπεία (CBT)

Σκέψεις

Ιδέες

Εμπειρίες
 Γνωστική Συμπεριφορική 30

Θεραπεία (CBT)
• Στηρίζεται στο θεωρητικό υπόβαθρο πως τα
συναισθήματα και οι συμπεριφορές του ατόμου
καθορίζονται από τον τρόπο που δομεί τον κόσμο.

• Οι σκέψεις του βασίζονται στα σχήματα ή τα

συμπεράσματα που έχουν δημιουργηθεί από
προηγούμενες εμπειρίες καθώς και από γονικές και
κοινωνικές επιδράσεις.
 Γνωστική Συμπεριφορική 31

Θεραπεία (CBT)
• Τα ψυχολογικά προβλήματα θεωρούνται ότι πηγάζουν από
λανθασμένη μάθηση και λανθασμένα συμπεράσματα στα οποία έχει
καταλήξει το άτομο. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται τα σχήματα,
δομές αρκετά καλά παγιωμένες στην σκέψη του ατόμου.

• Το μοντέλο πάνω στο οποίο στηρίζεται αυτή η άποψη είναι το μοντέλο

επεξεργασίας πληροφοριών (information-processing model): οι
άνθρωποι συνεχώς συλλέγουν ερεθίσματα από το περιβάλλον και
αντιδρούν σε αυτά με τρόπους που θα ενισχύσουν την επιβίωση
τους. Έτσι, αντιλαμβάνονται, μεταφράζουν και ερμηνεύουν
καταστάσεις, καθορίζοντας παράλληλα και τις στρατηγικές αντίδρασης
τους απέναντι σε αυτές με σκοπό την προσαρμογή στο περιβάλλον
τους. Οι συναισθηματικές και συμπεριφοριστικές αντιδράσεις
επηρεάζονται κατά ένα μεγάλο μέρος από τις γνωσιακές εκτιμήσεις που
γίνονται.
 Γνωστική Συμπεριφορική
32

Θεραπεία (CBT)
Γνωστικές και Συμπεριφορικές τεχνικές που στοχεύουν στην αλλαγή και
την αναδιάρθρωση δυσλειτουργικών μοτίβων σκέψης, αρνητικών
πεποιθήσεων και συμπεριφορών και τη μείωση των αρνητικών
συμπτωμάτων.
• Aaron T. Beck, Albert Ellis (λογικό-θυμική θεραπεία): αναγνώριση και
τροποποίηση παράλογων πεποιθήσεων
!!!Από τις πιο δημοφιλείς και επιτυχημένες μεθόδους για τη
θεραπεία του
άγχους και της κατάθλιψης.

• Διαλεκτική θεραπεία συμπεριφοράς: συναισθηματική ρύθμιση,

ευαισθητοποίηση, μια μορφή εκπαίδευσης: Ο θεραπευτής προκαλεί το
θεραπευόμενο να εντοπίσει τις δυσλειτουργικές του σκέψεις και τον κατευθύνει
να τις αντικαταστήσει με πιο ρεαλιστικές σκέψεις, που τον βοηθούν να
προσαρμοστεί καλύτερα στην πραγματικότητα.
Γνωστική Συμπεριφορική 33

Θεραπεία (CBT)
Ανθρωπιστική Προσέγγιση Rogers 34
(Πρόσωπο-κεντρική Θεραπεία)
Ανθρωπιστική/Υπαρξιακή Ψυχολογία 35

Εκπρόσωποι : Abraham Maslow & Carl Rogers

• Προσέγγιση κατανόησης της ανθρώπινης φύσης που δίνει

έμφαση στο θετικό δυναμικό των ανθρώπων και εστιάζει στις
Υψηλότερες φιλοδοξίες που έχουν οι άνθρωποι για τους εαυτούς
τους.
• Οι άνθρωποι δεν θεωρούνται φυλακισμένοι στις εμπειρίες του
παρελθόντος, αλλά αυτεξούσιοι με έμφυτη τάση να
αναπτυχθούν και να αγγίξουν το σύνολο των δυνατοτήτων τους.

• Οι ψυχολόγοι-θεραπευτές της ανθρωπιστικής ψυχολογίας

επεδίωκαν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να έρθουν σε επαφή
με όλο το φάσμα των δυνατοτήτων τους. Σε αυτή τη σχέση οι
άνθρωποι προσεγγίζονται ως «πελάτες» και όχι ως «ασθενείς».
Ιεράρχηση αναγκών κατά τον Maslow
36
 Ανθρωπιστική Προσέγγιση Rogers 37

(Πρoσωποκεντρική Θεραπεία)

• Ο άνθρωπος έχει έμφυτη καλοσύνη και ικανότητα για αυτό-

πραγμάτωση.
• Έμφαση στην ανθρώπινη εμπειρία. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν το
άτομο αγνοεί τα μηνύματα που του δίνει ο εσωτερικός του εαυτός και ο
οργανισμός του σε κάθε δεδομένη στιγμή.
• Στόχος της θεραπείας: να βοηθήσει το άτομο να βιώσει τον
πραγματικό του εαυτό, ενσωματώνοντας κομμάτια που εγκατέλειψε
λόγω του φόβου της απόρριψης.
• Υποστηρικτικό περιβάλλον: αποδοχή άνευ όρων, ενσυναίσθηση,
αυθεντικότητα
Θεραπεία Gestalt 38
 Θεραπεία Gestalt Fritz Perls 39

(1940)
• Η λέξη ‘Gestalt’ αναφέρεται στο όλον, στη συνένωση
μορφών ή μοτίβων.
• Η θεραπεία Gestalt εστιάζει στην εμπειρία του ατόμου ως
όλον -σκέψεις, συναισθήματα και πράξεις. Αυθεντική
εμπειρία της πραγματικότητας/ αυθεντική στάση του
θεραπευτή.
• Στόχος είναι η απόκτηση επίγνωσης των καταπιεσμένων
συναισθημάτων στο «εδώ και τώρα» μέσα από την ανάλυση
της προφορικής γλώσσας και της γλώσσας του σώματος.
• Μελέτη της εμπειρίας εσωτερικής σύγκρουσης που
προκαλείται από αντικρουόμενα συναισθήματα (πχ. τι θέλω
να κάνω και τι πρέπει να κάνω, αγάπη/μίσος,
Υπαρξιακή Θεραπεία 40
 Υπαρξιακή Θεραπεία 41

Φιλοσοφική προσέγγιση που διακηρύσσει τις έμφυτες ικανότητες του

ατόμου, ενώ ταυτόχρονα αποτυπώνει με ρεαλιστικό τρόπο τους
περιορισμούς της ανθρώπινης ύπαρξης, της νόησης και του πνεύματος
(Rollo May, Viktor Frankl, Friedrich Nietzsche, Soren Kierkegaard,Jean-
Paul Sartre, Irvin Yalom).
• Βαθιά διερεύνηση της αυτούσιας ανθρώπινης εμπειρίας σχετικά
θεμελιώδη θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης: μοναξιά, απομόνωση,
ματαιότητα, πένθος, φόβος του θανάτου, αγάπη, έρωτας,
δημιουργικότητα.
• Πώς αυτά επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία (άγχος, κατάθλιψη,
απόγνωση);
 Υπαρξιακή Θεραπεία 42

Βασικοί άξονες της υπαρξιακής θεραπείας:

 Ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια διαρκή διαδικασία «να γίνεται».
 Είμαστε ο καθένας μοναδικός, λόγω των επιλογών που κάνουμε και
συνεχίζουμε να κάνουμε κάθε μέρα, αλλάζοντας το ποιοι είμαστε συνεχώς.
 Είμαστε υπεύθυνοι για τις επιλογές μας και τα συναισθήματα μας.
 Φτιάχνουμε το δικό μας νόημα στη ζωή.
 Όλοι οι άνθρωποι είναι ικανοί να έχουν συνείδηση του εαυτού τους.
 Κάθε άνθρωπος έχει μια μοναδική ταυτότητα, την οποία μπορεί να μάθει
μόνο μέσα από τις σχέσεις του με τους άλλους.
 Σύγχρονες Θεωρίες 43

Ποιες Σύγχρονες Θεωρίες γνωρίζετε;

 Σύγχρονες Θεωρίες 44

Συστημική θεραπεία
Η συστημική θεωρία βασίστηκε στη γενική θεωρία συστημάτων (Bertalanfy,
1968). Πρόκειται για μια θεωρία η οποία αναπτύχθηκε αρχικά στο χώρο της
μηχανικής, για να βρει αργότερα εφαρμογή και σε άλλες επιστήμες, όπως η
οικονομία, η βιολογία, και η πληροφορική.
Η θεωρία των συστημάτων είναι μια σύγχρονη προσπάθεια σύνθεσης των
διαφόρων όψεων της πραγματικότητας, υιοθετώντας μια ολιστική και
«σχεσιακή» αντίληψη του κόσμου.
 Συστημική θεραπεία 45

Πάνω στην ίδια λογική, η συστημική θεωρία βρήκε εφαρμογή και στο χώρο
της ψυχοθεραπείας & της συμβουλευτικής, αντιμετωπίζοντας τα ανθρώπινα
«προβλήματα» ως εγγενείς και δυναμικές ιδιότητες των κοινωνικών
συστημάτων και ιδιαίτερα της οικογένειας, και όχι ως χαρακτηριστικό των
ατόμων που απαρτίζουν αυτό το κοινωνικό σύστημα.
Κατάργηση της παγιωμένης αντίληψης της γραμμικής αιτιότητας (δηλ.
την θέαση των κοινωνικών φαινομένων μέσα από τη σχέση αιτίου-
αποτελέσματος): η συστημική σχολή διευρύνει την μελέτη κάθε ανθρώπινου
συστήματος ως όλου, δίνοντας έμφαση στις σχέσεις των μερών που
απαρτίζουν το σύστημα.
 Συστημική-Οικογενειακή Θεραπεία 46

Η κυριότερη εφαρμογή της συστημικής θεωρίας στην ψυχολογία είναι η

οικογενειακή ψυχοθεραπεία (Boscolo et al., 1987; Bowen, 1978). Το βασικό
ανθρώπινο κοινωνικό σύστημα της οικογένειας, κατά την συστημική προσέγγιση,
δεν είναι απλά μια ομάδα ανθρώπων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Είναι μια
σύνθετη ολότητα με δικής της δομή, κανόνες και στόχους, στην οποία οι
αλληλεπιδράσεις των μελών είναι εξίσου - αν όχι περισσότερο- σημαντικές από τα
δρώντα μέλη. Γι’ αυτόν το λόγο, είναι άσκοπη και αδύνατη η κατανόηση της
συμπεριφοράς ενός μέλους της οικογένειας, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά των
άλλων μελών.

Τα προβλήματα εντοπίζονται στο ζωντανό «σύστημα» της οικογένειας και όχι μόνο
στο ίδιο το άτομο. Αποτελούν μέρος των τρόπων επικοινωνίας - λεκτικών και μη -
λεκτικών – που λαμβάνουν χώρα μέσα στην οικογένεια. Το σύμπτωμα ως τρόπος
ελέγχου των μελών της οικογένειας ή τραύμα που περνά από γενιά σε γενιά
(Bowen, 1978).
 Σύγχρονες Θεωρίες 47

• Ομαδική ψυχοθεραπεία: Εστιάζει στις διαπροσωπικές

σχέσεις των μελών της ομάδας (5 - 10 άτομα), παρέχοντας
ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου τα άτομα μοιράζονται τις
εμπειρίες τους με ειλικρίνεια, υπό την καθοδήγηση του
θεραπευτή.

Θεραπευτικοί παράγοντες στις ομάδες από τον Ιrvin

Yalom:
Ενστάλαξη ελπίδας, καθολικότητα, μετάδοση
πληροφοριών, αλτρουϊσμός, διορθωτική ανασύσταση της
πρωτογενούς ομάδας της οικογένειας, ανάπτυξη τεχνικών
κοινωνικοποίησης, μιμητισμός, διαπροσωπική μάθηση,
συνεκτικότητα της ομάδας,
κατανόηση του εαυτού, κάθαρση, υπαρξιακοί παράγοντες
 Συζήτηση… 48

https://www.youtube.com/watch?v=LYZiEbIltuI
 49

Βιβλιογραφία
Beck, J.(2016).Εισαγωγή στη Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία. Πατάκης

Cooper, M. (2008). Essential Research Findings in Counselling and

Psychotherapy: The Facts are Friendly. London: Sage.

McLeod, J. (2003). An Introduction to Counselling (3rd ed.). Buckingham:

Open University Press

Van Deurzen, E. (2010). Everyday mysteries: Existential dimensions

of psychotherapy (2nd ed.). Routledge

Yalom,D. Irvin, Leszcz, M.(2006). Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής

Ψυχοθεραπείας.Αθήνα: εκδόσεις ΑΓΡΑ Α.Ε.