Geschiedeniswerkplaats 2e editie hoofdstuktoets 1 havo/vwo

Hoofdstuk 2: Het oude Egypte

[c] 1
Hieronder staan drie soorten samenlevingen en twee veranderingen (A-E). Plaats deze in de
juiste tijdsvolgorde. Noteer alleen de letters.
(1 punt)

A het ontstaan van de eerste steden

B het ontstaan van de landbouw
C de landbouwsamenleving
D de landbouwstedelijke samenleving
E de samenleving van jager-verzamelaars

2
Omstreeks 3000 v.C. eindigde de prehistorie en begon de oude geschiedenis van Egypte.
(2 punten)

Beschrijf een voorbeeld van:

a culturele verandering in die tijd.
b culturele continuïteit in die tijd.
c economische verandering in die tijd.
d economische continuïteit in die tijd.

3
Lees de vijf feiten (A-E). Noteer de letters a-d met telkens oorzaak of gevolg.
(2 punten)

A Een deel van de Egyptenaren ging in steden leven van handel en ambachten.
B In Egypte groeide de bevolking.
C In Egypte ontstond een bloeiende landbouw met voedseloverschotten.
D In Egypte overstroomde de Nijl elk jaar.
E In Egypte was steeds meer welvaart.

a Feit A is een oorzaak / gevolg van feit C.

b Feit C is een oorzaak / gevolg van feit B.
c Feit D is een oorzaak / gevolg van feit E.
d Feit E is een oorzaak / gevolg van feit C.

[v] 4
Noteer een voorbeeld van:
a politieke verandering in Egypte omstreeks 3000 v.C.
b politieke continuïteit in Egypte omstreeks 3000 v.C..
c politieke verandering in Egypte na 3000 v.C.
(2 punten)

© Noordhoff Uitgevers bv, 2013 1

1
5
Leg telkens (in maximaal 30 woorden) uit hoe sociale verschillen in Egypte te zien waren:
a aan graven
b aan huizen
c aan voeding
(2 punten)

[v] 6
Bekijk de zes beeldbronnen (1-6).
Noteer de middelen van bestaan (a-c) met de juiste cijfers (1-6) erbij.
(2 punten)

a landbouw: ……………….
b ambacht: ……………….
c handel: ……………….

Bron 1

Bron 4
Bron 2

Bron 5

Bron 3

© Noordhoff Uitgevers bv, 2013 2

2
Bron 6 Uit: commons.wikimedia.org (4 juni 2013).

[v] 7
Lees hieronder de drie onderzoeksvragen (a-c) en bron 7. Noteer de letters a-c en geef per
vraag aan of de bron daarbij wel of niet bruikbaar is.
(3 punten)

a Welke dieren hadden Egyptenaren in de veeteelt? wel / niet bruikbaar

b Wat kostte een koe? wel / niet bruikbaar
c Hoe belangrijk was schrift? wel / niet bruikbaar

Bron 7 Tekst op een Egyptisch kleitablet (omstreeks 2000 v.C.):

- 7 ossen, 3 koeien, 3 schapen, 11 geiten, geslacht voor de school, uit de levering van de
buit van Harshi
- een lam Nanna, een geitenlam Inanna, levering van de priester van Innana

Naar: Geschiedeniswerkplaats, toetsen 1e editie, Groningen 2007.

8
Lees de vier uitspraken (A-D). Noteer de letter van de juiste uitspraak. Kies uit:
(1 punt)

A Egyptenaren wilden doden laten voortleven.

B Grafgiften werden geplaatst in mooie sarcofagen.
C In de grafkamers werden na de begrafenis muurschilderingen gemaakt.
D Lichamen van alle gestorven Egyptenaren werden gemummificeerd.

[v] 9
Welke soort onderzoeksvragen staan hieronder (a-d)? Noteer de letters a-d en noteer steeds
een B (beschrijvend), V (verklarend) of W (waarderend) erachter.
(2 punten)

a Wat voor een leger had Toetmozes?

b Op welke manier veroverde Toetmozes I delen van Syrië?
c Waren de veroveringen van Toetmozes gunstig voor Egypte?
d Wat veranderde in Egypte door de veroveringen van Toetmozes I?

10
© Noordhoff Uitgevers bv, 2013 3

3
8 Lees de zes uitspraken (A-F). Noteer de letters van de drie juiste uitspraken.
(3 punten)

A De Tenach beschrijft de latere geschiedenis van de joden.

B De verhalen over Abraham staan in de Tenach, Bijbel en Koran.
C In Kanaän ontstond het koninkrijk Israël.
D Mozes leidde de joden uit Egypte terug naar Kanaän.
E Na de uittocht uit Egypte kreeg Abraham de tien geboden.
F Volgens de Tenach mochten joden in Egypte wonen.

11
De landbouwstedelijke samenleving in Egypte had een hoogontwikkelde cultuur. Leg dit
(telkens in maximaal 30 woorden) uit met:
a twee voorbeelden uit de godsdienst
b twee voorbeelden uit de wetenschap
(2 punten)

[v] 12
Vergelijk de bouwwerken op bronnen 9 en 10.
Beschrijf in volledige zinnen:
a twee overeenkomsten tussen de bouwwerken.
b twee verschillen tussen de bouwwerken.
(2 punten)

Bron 9 Een hunebed in Drenthe.

Foto: toetsauteur.

Bron 10 Een piramide in Egypte.

Uit: Geschiedeniswerkplaats 2e editie informatieboek 1 vwo, Groningen 2012.

© Noordhoff Uitgevers bv, 2013 4

4
[v] 13
Lees bron 12. Deze gaat over twee versies van het verhaal van Mozes.
Noem twee verschillen tussen deze twee versies.
(2 punten)

Bron 12
Het Bijbelboek Exodus vertelt hoe een nieuwe farao het volk Israël tot slaven maakt. De
kleine jongetjes die geboren worden, moeten worden gedood. Baby Mozes wordt echter
verstopt en opgevoed door een prinses. Terwijl Mozes als schaapherder werkzaam is, heeft
hij een ontmoeting met God, die hem de opdracht geeft naar de farao te gaan en de vrijlating
van de Israëlieten te eisen. God zal de farao treffen met plagen (rampen) zodat hij
uiteindelijk toe zal geven. Na tien plagen laat de farao de Israëlieten vrij.
Een ander verslag van de Uittocht, niet uit de Bijbel, is geschreven door Hecataeus van
Abdera (4e eeuw v.C.): de Egyptenaren geven buitenlanders de schuld van een plaag en
jagen ze het land uit, waarop Mozes, hun leider, ze naar Kanaän brengt.
Naar: nl.wikipedia.org (10 september 2012).

[v] 14
In Egypte staan op veel grafkamermuren in dodenboeken teksten die het leven beschrijven
van overleden ambtenaren van de farao. Zijn deze teksten betrouwbaar om vast te stellen of
deze ambtenaren hun werk goed gedaan hebben? Leg je antwoord uit.
(2 punten)

[v] 15
Lees de vier beweringen (a-d) en bron 11. Noteer de letters a-d en geef telkens aan of het
gaat om een feit of een verzinsel.
(2 punten)

a Lord Carnarvon werd kort na de opening van het graf ziek en stierf. feit / verzinsel
b In het graf stond een tekst waarin stond dat bezoekers van het graf feit / verzinsel
zouden sterven.
c De hond van Lord Carnarvon stierf vrijwel tegelijk met zijn baas. feit / verzinsel
d In graven komen hoge concentraties van gevaarlijke schimmels en feit / verzinsel
bacteriën voor.

Bron 11
Het bekendste verhaal over de vloek van de farao is dat van de expeditie naar het graf van
Toetanchamon. Na opening van het graf zouden enkele expeditieleden kort na elkaar zijn
gestorven, waaronder Lord Carnarvon die de expeditie betaalde. In het graf zou de tekst zijn
gevonden: 'Wie de slaap van de farao stoort, zal met de vleugels van de dood
worden aangetast'. Zes weken na de opening van het graf werd Lord Carnarvon erg ziek. Hij
kreeg hoge koorts en raakte hij in coma. De hond van Carnarvon zou hard zijn gaan janken
en dood zijn neergevallen.
Uit onderzoek is gebleken dat Lord Carnarvon waarschijnlijk stierf aan bloedvergiftiging door
het opensnijden van een muggenbeet bij het scheren. De tekst die wordt aangehaald, is later
nergens teruggevonden in het graf van Toetanchamon. Ook het verhaal van de hond van
Lord Carnarvon is nergens terug te vinden. Uit onderzoek blijkt wel dat zich in de tombes en

© Noordhoff Uitgevers bv, 2013 5

5
graven gevaarlijk veel bacteriën en schimmels kunnen bevinden die ernstige ziekten kunnen
veroorzaken.
Naar: nl.wikipedia.org (29 augustus 2012).

© Noordhoff Uitgevers bv, 2013 6