· V V …¸ A -V 5… A 5W· 5

5 T ·5 · 5 T
¶ · 5 ëi y · yÐ ~ V y
S y» AŠ  5 iy‘GÖ A
İnsanlar Adem’in çocuklarıdır.
1436 Adem ise topraktan yaratılmıştır.

40 Hadiste Birlikte Yaşama Ahlakı

ÖN - ARKA KAPAK PANTONE 8741

KAPAK - 40 Hadiste Birlikte Yaşama Ahlakı.indd 1 21.04.2015 16:37:11
 · V V …¸ A -V 5… A 5W· 5
5 T ·5 · 5 T
¶ · 5 ëi y · yÐ ~ V y
S y» AŠ  5 iy‘GÖ A
1436

40 Hadiste Birlikte Yaşama Ahlakı

Kısmi Lak
KAPAK - 40 Hadiste Birlikte Yaşama Ahlakı.indd 2 21.04.2015 16:37:11
40 HADİSTE
BİRLİKTE YAŞAMA AHLAKI

Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları / 1106 Düzelti İletişim

Broşür (Kartela) No: 69 Hacı Duran NAMLI Dini Yayınlar Genel Müdürlüğü
Basılı Yayınlar Daire Başkanlığı
Yayın Koordinatörü Baskı: Tel: 0312 295 72 94
Yunus AKKAYA Cem Veb Ofset Fax: 0312 284 72 88
Tel: 0312 385 37 27 e-posta: diniyayinlar@diyanet.gov.tr
Hazırlayan
Komisyon 1. Baskı: Mart - 2015 Din İşleri Yüksek Kurulu’nun
2015-06-Y-0003-1106 24.03.2015 tarih ve 43 sayılı kararıyla
Tasarım ISBN: 978-975-19-6333-8 basılmıştır.
İsa YÜCEL Sertifika No: 12930

Kapak içi ön
KAPAK - 40 Hadiste Birlikte Yaşama Ahlakı.indd 3 21.04.2015 16:37:11
 Kapak içi Arka
KAPAK - 40 Hadiste Birlikte Yaşama Ahlakı.indd 4 21.04.2015 16:37:11
 ‫ أ َ َل َل ف َ ْض َل ِل َعرَبِ ٍ ّى َع ٰل‬،‫ َو ِإ ّ َن أَبَاك ُْم َواحِ ٌد‬،‫ أ َ َل ِإ ّ َن رَبَّـك ُْم َواحِ ٌد‬،‫يَا أَي ُّ َها النّ َُاس‬
،َ‫ َو َل أ َ ْسوَ َد َع ٰل أ َ ْحَر‬،‫ َو َل ِل َ ْحَرَ َع ٰل أ َ ْسوَ َد‬،‫ َو َل ِل َع َج ِم ٍ ّى َع ٰل َعرَبِ ٍ ّى‬،‫أ َ ْع َج ِم ٍ ّى‬
... ‫ِإ ّ َل بِالتّ َ ْقوَى‬
“Ey insanlar! Şunu iyi bilin ki, Rabbiniz birdir, atanız da birdir. Arap’ın Arap olmayana, Arap
olmayanın Arap’a; beyazın siyaha, siyahın beyaza takva dışında bir üstünlüğü yoktur...”
(İbn Hanbel, 5/411)

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 1 21.04.2015 16:36:25

 ُ ّٰ ‫ ن َ ّفَ َس‬،‫َم ْن ن َ ّفَ َس َع ْن ُم ْسل ٍِم ك ُْربَة ً ِم ْن كُرَ ِب ال ُّدنْيَا‬
َ َ‫الل َع ْن ُه ك ُْربَة ً ِم ْن كُرَ ِب ي َ ْو ِم ا ْلقِي‬
،‫ام ِة‬
ُ ّٰ َ َ‫ َو َم ْن َستَ َ َع ٰل ُم ْسل ٍِم َست‬،‫الل َعلَ ْي ِه فِى ال ُّدنْيَا َو ْالخِ رَ ِة‬
‫الل‬ ُ ّٰ َ‫ ي َ ّ َسر‬،‫َو َم ْن ي َ ّ َسرَ َع ٰل ُم ْع ِس ٍر‬
‫الل فٖى َع ْونِ ا ْل َع ْب ِد َما كَا َن ا ْل َع ْب ُد فٖى َع ْونِ أ َ ٖخي ِه‬ ُ ّٰ ‫ َو‬،‫َعلَ ْي ِه فِى ال ُّدنْيَا َو ْالخِ رَ ِة‬
“Kim bir Müslümanın dünya sıkıntılarından bir sıkıntıyı giderirse, Allah da onun kıyamet
günündeki sıkıntılarından birini giderir. Kim darda kalan bir kimsenin işini kolaylaştırırsa,
Allah da dünya ve âhirette onun işlerini kolaylaştırır. Kim bir Müslümanın ayıbını örterse,
Allah da dünya ve âhirette onun ayıplarını örter. Kul, kardeşinin yardımında olduğu sürece,
Allah da onun yardımcısı olur.”
(Ebû Dâvûd, Edeb, 60)
2

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 2 21.04.2015 16:36:26

 ‫ َوا ْل ُم ْؤ ِم ُن َم ْن أ َ ِمن َ ُه النّ َُاس‬، ٖ‫ا َ ْل ُم ْسل ُِم َم ْن َسل َِم النّ َُاس ِم ْن ل َِسان ِٖه َوي َ ِده‬
‫َع ٰلى ِد َمائِ ِه ْم َوأ َ ْموَا ِل ِه ْم‬
“Müslüman, dilinden ve elinden insanların selâmette olduğu kişidir. Mümin ise insanların
canları ve malları konusunda (kendilerine zarar vermeyeceğinden) emin oldukları kişidir.”
(Nesai, İman, 8)

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 3 21.04.2015 16:36:26

 َ َ ‫ِا ْس َ ْح يُ ْس َم ْح ل‬
‫ك‬
“Hoş gör ki, hoş görülesin.”
(İbn Hanbel, 1/249)

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 4 21.04.2015 16:36:26

 ‫الش ِّر أ َ ْن َ ْيقِرَ أ َ َخا ُه ا ْل ُم ْسل َِم‬
َ ّ ‫ِب َ ْس ِب ا ْم ِر ٍئ ِم َن‬
“Kişinin, Müslüman kardeşini küçük görmesi kötülük olarak kendisine yeter.”
(Müslim, Birr, 32)

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 5 21.04.2015 16:36:26

 ‫ َو َخ ْ ُي ا ْل ٖجريَانِ َخ ْ ُيه ُْم ِل َجا ِر ِه‬،‫الل َخ ْ ُيه ُْم ل َِصاحِ ِب ِه‬ ِ ‫َخ ْ ُي ْال َ ْص َح‬
ِ ّٰ ‫اب عِ ْن َد‬
“Allah katında arkadaşların en hayırlısı, arkadaşına karşı hayırlı davranandır. Allah katında
komşuların en hayırlısı ise komşusuna karşı hayırlı davranandır.”
(Tirmizî, Birr, 28; Dârimî, Siyer, 3)

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 6 21.04.2015 16:36:26

 ‫ٖيم ْن َل يَأْل َ ُف َو َل يُ ْؤل َ ُف‬ ْ
َ ‫ َو َل َخ ْيَ ف‬،‫ا َ ْل ُم ْؤ ِم ُن َمأل َ ٌف‬
“Mümin cana yakındır. (İnsanlarla) yakınlık kurmayan ve kendisiyle yakınlık kurulamayan
kimsede hayır yoktur.”
(İbn Hanbel, 2/40)

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 7 21.04.2015 16:36:26

 َ ِ ّٰ ‫ول‬ َ َ
ً ‫ أن ُْص ُر ُه ِإذَا كَا َن َم ْظ ُل‬،‫الل‬
،‫وما‬ َ ‫ يَا رَ ُس‬:‫َال رَ ُج ٌل‬ َ ‫ فَق‬،‫وما‬ ً ‫اُن ُْص ْر أ َخا َك ظَال ًِما أ ْو َم ْظ ُل‬
َ ‫ ِم َن الظُّ ْلمِ ف َ ِإ ّ َن ٰذل‬،‫ أ َ ْو ت َ ْمن َ ُع ُه‬،‫ َ ْت ُج ُز ُه‬:‫ت ِإذَا كَا َن ظَال ًِما ك َْي َف أَن ُْص ُر ُه؟ ق َ َال‬
‫ِك ن َ ْص ُر ُه‬ َ ‫أَفَرَأ َ ْي‬
“Zalim de olsa mazlum da olsa kardeşine yardım et.” Bunun üzerine birisi, “Ey Allah’ın
Resûlü! Eğer mazlum ise yardım ederim, ancak zalimse ona nasıl yardım edeceğim?” dedi.
Resûlullah buyurdu ki, “Onu zulümden uzaklaştırırsın veya onun zulmüne engel olursun. İşte
bu ona yapacağın yardımdır.”
(Buhârî, İkrâh, 7)

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 8 21.04.2015 16:36:26

 ‫الل َوا ْليَ ْو ِم‬ ُ َ ‫ب أ َ ْن يُزَ ْحزَ َح َع ِن النّ َا ِر َوي‬
ِ ّٰ ِ‫دْخ َل ا ْل َجنَّةَ ف َ ْل ُت ْد ِر ْك ُه َمنِيَّـ ُت ُه َوهُوَ يُ ْؤ ِم ُن ب‬ َ ّ ‫َم ْن أ َ َح‬
‫ب أ َ ْن يُ ْؤتٰى ِإل َ ْي ِه‬ُّ ِ‫ َويَأْتٖى ِإ ٰلى النّ َِاس َما يُـح‬،‫ْالخِ ِر‬
“Kim cehennemden uzaklaştırılıp cennete girmek isterse Allah’a ve âhirete inanırken ölüm
kendisine erişsin. İnsanların kendisine nasıl davranmalarını istiyorsa, o da onlara öyle
davransın.”
(Müslim, İmâre, 46)

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 9 21.04.2015 16:36:26

 ‫الل َعلَ ْي ِه‬
ُ ّٰ ‫اق‬ َ ّ ‫ َو َم ْن َش‬،‫الل بِ ِه‬
َ ّ ‫اق َش‬ َ َ ٔ‫ضا ّر َ ا‬
ُ ّٰ َ‫ض ّر‬ َ ‫َم ْن‬
“Kim zarar verirse Allah da ona zarar verir.
Kim (insanlara) güçlük çıkarırsa, Allah da ona güçlük çıkarır.”
(Ebû Dâvûd, Kadâ’ (Akdiye), 31)

10

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 10 21.04.2015 16:36:26

 َ َ ‫ فَلَم يَأْ ُخ ُذوا َع ٰل ي َ َد ْي ِه أ َ ْو َش‬،‫ِإ ّ َن النّ َاس ِإذَا رأ َ ْوا ظَالِما‬
‫َاب ِم ْن ُه‬ ُ ّٰ ‫ك أ ْن ي َ ُع ّ َم ُه ُم‬
ٍ ‫الل بِ ِعق‬ ْ ً َ َ
“İnsanlar bir zalimi görürler de onun zulmüne engel olmazlarsa,
Allah’ın onları genel bir azaba uğratması kaçınılmazdır.”
(Tirmizî, Tefsîru’l-Kur’ân, 5; Ebû Dâvûd, Melâhim, 17)

11

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 11 21.04.2015 16:36:26

 ُ ‫ِإ ّ َن ّٰاللَ َع ّزَ َو َج ّ َل يَق‬
‫ أ َ ْي َن ا ْل ُمتَ َحاب ُّو َن ِل َج َللٖى؟ ا َ ْليَ ْو َم أُ ِظ ّلُ ُه ْم فٖى ِظ ٖ ّلى‬:‫ُول‬
‫ي َ ْو َم َل ظ ّ َِل ِإ ّ َل ِظ ٖ ّلى‬
“Allah Teâlâ (kıyamet günü) şöyle buyurur: ‘Nerede benim rızam için birbirlerini
sevenler! Gölgem dışında hiçbir gölgenin olmadığı böyle bir günde onları kendi gölgemde
gölgelendireceğim. (Benim himayemden başka hiçbir himayenin olmadığı böyle bir günde
onları, özel himayeme alacağım).”
(İbn Hanbel, II, 338)

12

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 12 21.04.2015 16:36:26

 ِ ‫ بِعِيَا َد ِة ا ْل َم ٖر‬:‫الل َعلَ ْي ِه َو َس ّلَ َم بِ َس ْب ٍع‬ َ ِ ّٰ ‫ول‬ ُ ‫أ َ َمرَنَا رَ ُس‬
ِ ٖ‫ َوت َ ْشم‬،‫اع ا ْل َجنَائِ ِز‬
‫يت‬ ِ َ‫ َواتِّب‬،‫يض‬ ُ ّٰ ‫الل َص ّل‬
. ِ‫ َو ِإ ْبرَا ِر ا ْل ُم ْق ِسم‬،‫الس َل ِم‬ َ ّ ‫ َو ِإ ْفشَ ا ِء‬،‫وم‬ِ ‫ َو َع ْونِ ا ْل َم ْظ ُل‬،‫يف‬ ِ ٖ‫الضع‬ َ ّ ‫ َون َ ْص ِر‬،‫ا ْل َعاط ِِس‬
“Peygamber (s.a.s.) bize şu yedi şeyi emretti: Hastayı ziyaret etmek, cenazeyi (kabre kadar)
takip etmek, aksırana Allah’tan rahmet dilemek, zayıfa yardım etmek, mazluma yardım
etmek, selâmı yaymak ve yemin edenin yeminini tasdik etmek.”
(Buhârî, İsti’zân, 8)

13

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 13 21.04.2015 16:36:26

 ‫ أ َ َو َل أ َ ُدلُّك ُْم َع ٰلى َش ْى ٍء ِإذَا‬،‫ َو َل تُ ْؤ ِمنُوا َح ٰتّى َتَاب ُّوا‬،‫دْخ ُلو َن ا ْل َجنَّةَ َح ٰتّى تُ ْؤ ِمنُوا‬
ُ َ ‫َل ت‬
‫الس َل َم ب َ ْينَك ُْم‬َ ّ ‫ف َ َع ْل ُت ُمو ُه َتَاب َ ْب ُت ْم؟ أ َ ْفشُ وا‬
“İman etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe de iman etmiş olmazsınız.
Size, yaptığınız takdirde birbirinizi seveceğiniz bir iş göstereyim mi? Aranızda selâmı yayın.”
(Müslim, Îmân, 93)

14

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 14 21.04.2015 16:36:26

 َ ّ ‫ َوأ َ ْتب ِِع‬،‫ َو َخال ِِق النّ ََاس ِبُ ُل ٍق َح َس ٍن‬،‫ت‬
‫الس ِيّئَةَ ا ْل َح َسنَةَ ت َ ْم ُح َها‬ َ ‫ِاتّ َ ِق ّٰاللَ َح ْيثُ َما ُك ْن‬
“Nerede olursan ol, Allah’a karşı sorumluluğunun bilincinde ol! Kötülüğün peşinden iyi bir
şey yap ki onu yok etsin. İnsanlara da güzel ahlâka uygun biçimde davran!”
(Tirmizî, Birr, 55)

15

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 15 21.04.2015 16:36:26

 ‫ أ َ ْعظَ ُم أ َ ْجرًا ِم َن ا ْل ُم ْؤ ِم ِن الَّذٖ ى‬،‫ َوي َ ْص ِ ُب َع ٰل أَذَاه ُْم‬،‫ا َ ْل ُم ْؤ ِم ُن الَّذٖ ى ُيَا ِل ُط النّ ََاس‬
‫ َو َل ي َ ْص ِ ُب َع ٰل أَذَاه ُْم‬،‫َل ُيَا ِل ُط النّ ََاس‬
“İnsanlarla bir arada yaşayan ve onların eziyetlerine sabreden mümin, insanlarla bir arada
yaşamayan ve onların eziyetlerine sabretmeyen müminden daha büyük ecre nail olur.”
(İbn Mâce, Fiten 23; İbn Hanbel, II, 44)

16

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 16 21.04.2015 16:36:26

 ‫ِدْت أ َ ْن تُ ْف ِس َده ُْم‬
َ ‫ات النّ َِاس أ َ ْف َسدْ ت َ ُه ْم أ َ ْو ك‬ َ ‫ك ِإنِ اتَّـبَ ْع‬
ِ َ‫ت َع ْور‬ َ َ ّ‫ِإن‬
“İnsanların gizli hâllerini araştırırsan ya aralarına fesat sokmuş olursun ya da aralarında
neredeyse fesat çıkmasına sebep olursun.”
(Ebû Dâvûd, Edeb, 37)

17

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 17 21.04.2015 16:36:26

 ،‫ َو َم ْن َد َعاك ُْم فَأ َ ٖج ُيبو ُه‬،‫الل فَأ َ ْعطُو ُه‬ ِ ّٰ ِ‫ َو َم ْن َسأ َ َل ب‬،‫الل فَأَعٖ ي ُذو ُه‬ِ ّٰ ِ‫َم ِن ْاستَ َعاذ َ ب‬
،‫ ف َ ِإ ْن ل َ ْم َ ِت ُدوا َما تُكَا ِف ُئون َ ُه‬،‫َو َم ْن َصن َ َع ِإل َ ْيك ُْم َم ْع ُروف ًا فَكَا ِف ُئو ُه‬
‫فَا ْد ُعوا ل َ ُه َح ّٰت تَرَ ْوا أَنَّك ُْم ق َدْ كَافَأْتُ ُمو ُه‬
“Allah için size sığınan kimseye sığınak olun. Allah için isteyen kimseye verin.
Sizi davet edene icabet edin, size bir iyilik yapana karşılığını verin.
Eğer onun karşılığını verecek bir şey bulamazsanız,
karşılıkta bulunduğunuza kanaat getirinceye kadar ona dua edin.”
(Ebû Dâvûd, Zekât, 38)
18

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 18 21.04.2015 16:36:26

 ‫ َوبِ َم ْن َ ْت ُر ُم َعلَ ْي ِه النّ َُار؟‬،‫أ َ َل أُخْ ِ ُبك ُْم بِ َم ْن َ ْي ُر ُم َع ٰل النّ َا ِر‬
‫َي ل َ ِّ ٍي َس ْه ٍل‬
ٍ ِّ ‫يب ه‬ ٍ ‫َع ٰلى ك ُِّل ق َ ٖر‬
“Kendisi cehennem ateşine ve cehennem ateşi de kendisine haram olan kişiyi
size bildireyim mi? Cana yakın, yumuşak huylu, kolaylaştırıcı kimse.”
(Tirmizî, Sıfatü’l-kıyâme, 45)

19

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 19 21.04.2015 16:36:26

 ‫ ِإذَا ْاشتَ ٰكى ِم ْن ُه‬،‫ َوت َ َعا ُط ِف ِه ْم َمث َ ُل ا ْل َج َس ِد‬،‫اح ِه ْم‬ َ ‫َمث َ ُل ا ْل ُم ْؤ ِم ٖن‬
ِ ُ َ‫ َوتَر‬،‫ني فٖى تَوَا ِ ّدهِ ْم‬
َ ّ ِ‫ ت َ َد ٰاعى ل َ ُه َسائِ ُر ا ْل َج َس ِد ب‬،‫ُع ْض ٌو‬
‫الس َه ِر َوا ْل ُح ّٰمى‬
“Müminler birbirlerini sevmede, birbirlerine merhamet ve şefkat göstermede, tıpkı bir
organı rahatsızlandığında diğer organları da uykusuzluk ve yüksek ateşle bu acıyı paylaşan
bir bedene benzer.”
(Müslim, Birr, 66)

20

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 20 21.04.2015 16:36:26

 َ ‫ َوأ َ ْم َس‬،ِ‫الل َعلَ ْي ِه َو َس ّلَ َم ق َ َع َد َع ٰل بَعٖ ِريه‬ َ
:‫ ق َ َال‬... ‫بطَا ِم ِه‬ِ ِ ‫ك ِإن َْسا ٌن‬ ُ ّٰ ‫َب َص ّل‬ َ ّ ِ ّ‫ذَكَرَ الن‬
،‫ ك َُح ْر َم ِة ي َ ْو ِمك ُْم ٰه َذا‬،‫ ب َ ْينَك ُْم َحرَا ٌم‬،‫اضك ُْم‬ َ َ‫ َوأ َ ْعر‬،‫ َوأ َ ْموَالَك ُْم‬،‫ف َ ِإ ّ َن ِد َما َءك ُْم‬
... ‫ فٖى بَلَ ِدك ُْم ٰه َذا‬،‫فٖى َش ْه ِرك ُْم ٰه َذا‬
“Hz. Peygamber (s.a.s.) (Veda Haccı’nda) devesinin üstüne oturdu, bir adam da devenin
yularını tutuyordu... Sonra insanlara şöyle hitap etti: “(Ey insanlar!) Bu (Zilhicce) ayınızda,
bu (Mekke) şehrinizde bu (arefe) gününüz nasıl mukaddes ise, kanlarınız, mallarınız ve
ırzlarınız (şeref ve namusunuz) da aynı şekilde mukaddestir...”
(Buhârî, İlim, 9; Müslim, Kasâme, 30)
21

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 21 21.04.2015 16:36:27

 ِ ّٰ ‫ َوكُونُوا عِ بَا َد‬،‫ َو َل ت َ َداب َ ُروا‬،‫اس ُدوا‬
،‫الل ِإخْ وَانًا‬ َ ‫ـح‬َ َ ‫ َو َل ت‬،‫ضوا‬ ُ ‫َل تَـبَا َغ‬
‫َو َل يَـحِ ُّل ل ُِم ْسل ٍِم أ َ ْن ي َ ْه ُجرَ أ َ َخا ُه ف َ ْو َق ث َ َل ِث لَيَ ٍال‬
“Birbirinizden nefret etmeyin, birbirinize haset etmeyin, birbirinize sırt çevirmeyin.
Ey Allah’ın kulları, kardeş olun. Bir Müslümanın din kardeşiyle üç günden fazla
küs durması helâl olmaz!”
(Buhârî, Edeb, 62)

22

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 22 21.04.2015 16:36:27

 ِ ّٰ ‫لَزَ َو ُال ال ُّدنْيَا أَهْوَ ُن َع ٰل‬
‫الل ِم ْن ق َ ْت ِل ُم ْسل ٍِم‬
“Allah katında dünyanın yok olması, bir Müslümanın öldürülmesinden daha hafiftir.”
(Tirmizî, Diyât, 7; Nesâî, Muhârebe, 2)

23

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 23 21.04.2015 16:36:27

 َ ‫ يَك ُُّف َعلَ ْي ِه‬،‫ َوا ْل ُم ْؤ ِم ُن أ َ ُخو ا ْل ُم ْؤ ِم ِن‬،‫ا َ ْل ُم ْؤ ِم ُن ِم ْرآ ُة ا ْل ُم ْؤ ِم ِن‬
‫ َو َيُو ُط ُه ِم ْن َورَائِ ِه‬،‫ض ْي َعتَ ُه‬
“Mümin, müminin aynasıdır ve mümin, müminin kardeşidir. Onun geçimini muhafaza
eder ve onu arkadan çepeçevre sarıp (tehlike ve zararlardan) korur.”
(Ebû Dâvûd, Edeb, 49)

24

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 24 21.04.2015 16:36:27

 ‫الل َم ْن َل ي َ ْر َح ُم النّ ََاس‬
ُ ّٰ ‫َل ي َ ْر َح ُم‬
“İnsanlara merhamet etmeyene Allah da merhamet etmez.”
(Buhârî, Tevhîd, 2; Müslim, Fedâil, 66)

25

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 25 21.04.2015 16:36:27

 ‫ َو َل تَعِدْ ُه َم ْوعِ َدةً ف َ ُت ْخ ِل َف ُه‬،‫ َو َل تُ َما ِز ْح ُه‬،َ‫َل تُ َما ِر أ َ َخاك‬
“Kardeşinle (düşmanlığa varan) tartışmaya girme,
onunla (kırıcı şekilde) şakalaşma ve ona yerine getiremeyeceğin sözü verme.”
(Tirmizî, Birr, 58)

26

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 26 21.04.2015 16:36:27

 ‫َم ْن َه َجرَ أ َ َخا ُه َسنَة ً ف َ ُهوَ ك ََس ْف ِك َد ِم ِه‬
“Müslüman kardeşine bir sene küs duran kimse, onun kanını dökmüş gibi (vebalde) dir.”
(Ebû Dâvûd, Edeb, 47; İbn Hanbel, IV, 219)

27

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 27 21.04.2015 16:36:27

 ِ ْ ‫اب ا ْل َجنّ َ ِة ي َ ْو َم‬
ِ ٖ‫ َوي َ ْو َم ا ْل َخم‬،‫ال ْثن َ ْ ِي‬
ِ ّٰ ِ‫ ف َ ُي ْغف َُر ِلك ُِّل َع ْب ٍد َل يُ ْش ِر ُك ب‬،‫يس‬
،‫الل َش ْيئًا‬ ُ َ‫تُ ْفتَ ُح أ َ ْبو‬
‫ أ َ ْنظ ُِروا‬،‫ أ َ ْنظ ُِروا ٰه َذ ْي ِن َح ٰتّى ي َ ْصطَل َِحا‬:‫ ف َ ُيق َُال‬،‫ي أ َ ٖخي ِه َش ْحنَا ُء‬ َ ْ َ ‫ِإ ّ َل رَ ُج ًل كَان َ ْت ب َ ْين َ ُه َوب‬
‫ أ َ ْنظ ُِروا ٰه َذ ْي ِن َح ٰتّى ي َ ْصطَل َِحا‬،‫ٰه َذ ْي ِن َح ٰتّى ي َ ْصطَل َِحا‬
“Pazartesi ve Perşembe günleri cennetin kapıları açılır ve Allah’a şirk koşmayan her kul
bağışlanır. Ancak kardeşi ile arasında husumet bulunan kişi müstesna. (Onlar hakkında)
şöyle denir: ‘Şu iki kişiyi, birbiriyle barışıncaya kadar bekletin, şu iki kişiyi, birbiriyle
barışıncaya kadar bekletin, şu iki kişiyi, birbiriyle barışıncaya kadar bekletin!’”
(Müslim, Birr, 35)
28

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 28 21.04.2015 16:36:27

 ‫يك‬ َ ‫الش َماتَةَ ِل َ ٖخ‬
ُ ّٰ ‫يك ف َ َ ْيحَ َ ُه‬
َ ٖ‫الل َوي َ ْبتَل‬ َ ّ ‫َل تُ ْظ ِه ِر‬
“Kardeşinin başına gelen bir şeye sevinip gülme.
Sonra Allah ona merhamet edip seni (o şeyle) imtihan eder.”
(Tirmizî, Sıfatü’l-kıyâme, 54)

29

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 29 21.04.2015 16:36:27

 َ َ‫ِإ ّ َن أ َ َش ّ َد النّ َِاس َع َذابًا ي َ ْو َم ا ْلقِي‬
‫ام ِة أ َ َش ُّده ُْم َع َذابًا لِلنّ َِاس فِى ال ُّدنْيَا‬
“Kıyamet günü en şiddetli azap görecek kimseler,
dünyada insanlara en çok işkence edenlerdir.”
(Tayâlisî, Müsned, II, 11; İbn Hanbel, IV, 90)

30

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 30 21.04.2015 16:36:27

 َ‫الل ا ْل َجنَّةَ ا َ ْلبَـتَّة‬ َ ‫ني ِإ ٰلى طَ َعا ِم ِه َو َشرَابِ ِه أَد‬
ُ ّٰ ‫ْخلَ ُه‬ َ ٖ‫ي ا ْل ُم ْسلِم‬ َ ْ َ ‫يما ب‬ َ َ‫َم ْن قَب‬
ً ٖ‫ض يَـت‬
‫ِإ ّ َل أ َ ْن ي َ ْع َم َل ذَنْبًا َل يُ ْغف َُر ل َ ُه‬
“Müslümanlar arasında kim bir yetimi yiyecek ve içeceğini üstlenecek şekilde sahiplenirse,
affedilmeyecek bir günah işlememişse, Allah onu mutlaka cennete koyar.”
(Tirmizî, Birr, 14)

31

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 31 21.04.2015 16:36:27

 ُ ُ‫ َل أَق‬،‫ هِ َى ا ْل َحا ِل َق ُة‬،‫ضا ُء‬
َ ّ ‫ول َ ْتل ُِق‬
َ‫الش ْعر‬ َ ‫ ا َ ْل َح َس ُد َوا ْلبَ ْغ‬:‫ب ِإل َ ْيك ُْم َدا ُء ْالُ َممِ ق َ ْبلَك ُْم‬
َ ّ ‫َد‬
َ ‫َو ٰلكِ ْن َ ْتل ُِق ال ّٖد‬
... ‫ين‬
“Geçmiş toplumların hastalığı size de bulaştı: Haset ve kin beslemek! İşte bunlar, kökten
yok edicidir. Saçı tıraş eder demiyorum, aksine dini kökünden kazıyıp yok eder…”
(Tirmizî, Sıfatü’l-kıyâme, 56)

32

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 32 21.04.2015 16:36:27

 ِ ‫ َويَأْ ُم ْر بِا ْل َم ْع ُر‬،‫ َويُوَقّ ِْر َك ٖبريَنَا‬،‫ل َ ْي َس ِمنّ َا َم ْن ل َ ْم ي َ ْر َح ْم َصغٖ ريَنَا‬
‫وف َوي َ ْنهَ َع ِن ا ْل ُم ْن َك ِر‬
“Küçüğümüze merhamet etmeyen, büyüğümüze saygı göstermeyen ve iyiliği emredip/teşvik
edip kötülükten sakındırmayan/uzaklaştırmayan bizden değildir.”
(Tirmizî, Birr, 15)

33

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 33 21.04.2015 16:36:27

 ُ ّٰ ‫رَحِ َم‬
‫ َو ِإذَا ا ْقتَ ٰضى‬،‫ َو ِإذَا ْاشتَ ٰى‬،‫الل رَ ُج ًل سَ ْ ًحا ِإذَا بَا َع‬
“Satarken, satın alırken, alacağını talep ederken hoşgörülü davranıp kolaylık gösteren
kimseye Allah rahmetiyle muamele eylesin.”
(Buhârî, Büyû’, 16)

34

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 34 21.04.2015 16:36:27

 ‫َم ْن َغ ّ َشانَا فَلَ ْي َس ِمنّ َا‬
“Bizi aldatan, bizden değildir.”
(Müslim, Îmân, 164)

35

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 35 21.04.2015 16:36:27

 ‫ َو ٰلكِ ْن َو ِطّنُوا‬،‫ َو ِإ ْن ظَلَ ُموا ظَلَ ْمنَا‬،‫ ِإ ْن أ َ ْح َس َن النّ َُاس أ َ ْح َسنّ َا‬:َ‫ تَقُولُون‬،ً ‫َل تَكُونُوا ِإ ّمَ َعة‬
‫ َو ِإ ْن أ َ َسا ُءوا ف َ َل ت َ ْظل ُِموا‬،‫ ِإ ْن أ َ ْح َس َن النّ َُاس أ َ ْن ُ ْت ِسنُوا‬،‫أ َ ْنف َُسك ُْم‬
“ ‘İnsanlar iyilik yaparlarsa biz de iyilik yaparız, zulmederlerse biz de zulmederiz,’ diyen
zayıf karakterli kimseler olmayın. Bilâkis iyilik yaptıklarında insanlara iyilik yapmayı,
kötülük yaptıklarında ise onlara zulmetmemeyi içinize (bir ilke olarak) yerleştirin.”
(Tirmizî, Birr, 63)

36

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 36 21.04.2015 16:36:27

 ‫ِإ ّ َن ِم ْن َش ِّر النّ َِاس َم ِن اتَّقَا ُه النّ َُاس ِلشَ ِّر ِه‬
“İnsanların en kötüsü, şerrinden dolayı insanların kendisinden çekindiği kimsedir.”
(Muvatta’, Hüsnü’l-hulk, 1)

37

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 37 21.04.2015 16:36:27

 ‫دْخ ُل ا ْل َجنَّةَ َم ْن َل يَأْ َم ُن َج ُار ُه بَوَائِ َق ُه‬
ُ َ ‫َل ي‬
“Komşusunun, kendisine kötülük yapabileceği kaygısından kurtulamadığı kimse
cennete giremez.”
(Müslim, Îmân, 73)

38

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 38 21.04.2015 16:36:27

 ،‫ َول َ ْي َس ِمنّ َا َم ْن قَات َ َل َع ٰلى َع َص ِبيّ َ ٍة‬،‫ل َ ْي َس ِمنّ َا َم ْن َد َعا ِإ ٰلى َع َص ِبيّ َ ٍة‬
‫ات َع ٰلى َع َص ِبيّ َ ٍة‬
َ ‫َول َ ْي َس ِمنّ َا َم ْن َم‬
“Irkçılığa çağıran bizden değildir. Irkçılık davası uğruna savaşan bizden değildir. Irkçılık
davası uğruna ölen bizden değildir.”
(Ebû Dâvûd, Edeb, 111-112)

39

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 39 21.04.2015 16:36:27

 ُ ّٰ ‫ َو َخلَ َق‬،‫ اَلنّ َُاس بَنُو آ َد َم‬...
ٍ َ‫الل آ َد َم ِم ْن تُر‬
‫اب‬
“... İnsanlar Âdem’in çocuklarıdır. Ve Allah Âdem’i topraktan yaratmıştır”
(Tirmizî, Tefsîru’l-Kur’ân, 49; Ebû Dâvûd, Edeb, 110-111)

40

Metin - 40 hadiste birlikte yaşama ahlakı.indd 40 21.04.2015 16:36:27