PARTICIPANT 2

Date: January 12, 2024

Duration:

P2: Mandated po ang agency naman sa environmental laws. saro po didto ang sa
concern nindo which is sa solid waste management or kung sa RA 9003, Ecological
Solid Waste Management of 2000. I-record mo?

Ashly (Interviewer):Yes po.

P2: Bale, si PENRO kaya, saan ka? Sa DENR. Naki-office lang ngayon. kaya ito sa
amin sila. Pero, nandito ang director namon, si Engineer Mareto Correa, PhD sa
Legazpi po sinda. Tapos si Maam.. si Engineer Nanette Pedol, amo po ang supervisor
namo. Kasi nyan, kami lang didi an tawo. Maski , formal po or maski lain naman?

Ashly (Interviewer):Okay lang po, kahit di formal.

P2: So, ano po, ito sa number po one, ano po ang mga question nyo?

Ashly (Interviewer):Ma introduce po muna kami.. On behalf po sa dalawang member

namin na which is Justin Jose Guadamor and Jeremy Christian Tuquero,
wala po kasi sila. So, ako po si Ashly Espela and…..

Angeline (Interviewer): Angeline Santillan Good afternoon.

Ashly (Interviewer): Mga researcher po kami from Sorsogon National High School.
And mga grade 11 student po kami. And this is for our uhm… practical research one,
applied track po. Because we are STEM students po. So, I about po sa interview
guide. We'll start with the question. What are the existing plastic waste management
protocols in the Sorsogon City?

P2:In Sorsogon City. Ang sinasabi ko sa last time, si CENRO talaga sadi an makaano
kasi jurisdiction ninda ang ano ang.. Sorsogon City. Pero samon sa EMB, may
mandate man kami sainda sa LGU, which is kami din na nag-monitor ning
compliance ninda sa solid waste management. Pag-abot sa plastic waste management,
syempre, mastart yan.pirme sa household, pinapraktis da under 9003. Sa solid waste
management. Ahhh ..ano.. ahh…Pinapraktis dapat ang segregation at sort. So…at sa
household pa lang, bago sya makaluwas sa mga basurahan or sa MRF, materials
recovery facility, dapat segregated na sya. At determined na kung nanong klaseng
type of waste. So, pag plastic waste, nakakasabay sya sa residuals. Meaning, wala na
sya purpose. For disposal na talaga sya. Dalawa kasi yan. Residuals for disposal, tas
residuals for uuhh…recycling. So, mga pwede pa sya i-salvage, pwede pa sya malinis,
tapos eventually, pwede pa sya mabenta. Tapos, ang sunod na basura, which is ang
biodegradable. Uhhh..Pinapraktis san ano local government, ang composting. Ang
sunod lang sa mga biodegradables, yun na yung mga plastic bottles. Ah… any
materials na pwede i-benta eventually, yun baga ang recyclables natin. Yun man,
sinasort out yun sa materials recovery facility. Tas, sa household ta, mayroon pang
classified na haz waste, hazardous and chemical waste. Which is, yun, or mga special
waste na tinatawag. Di sya pwede itapon sa mga basurahan. For example, ang mga
batteries, electronics, electronic devices, busted fluorescent lamps, kasi may mga
contained sinda ng mga hazardous waste which is, pag nasabay sinda sa sanitary
landfill, di sya, di mo sya mapaprocess. Wala syang treatment kung baga na ang
mangyayari. So, after madetermined or masegregate, kunyari, ang basura sa
household, mapupunta sa MRF, materials recovery facilities. Under 9003, bawat
barangay, kaipuhan ning MRF. So, every barangay is kun dun siya may MRF sya.
Amo idto, after sa MRF, isisegregate sya yung mga barangay officials. Tapos, si LGU
yung man, may collection scheme sinda. Kung saan nakukuha niyong basura. Kung
anong day, kunyari. Anong type of waste, kunyari, yun na day. Amo man, sinda na sa
itong bahala. Pero kami, nag iinsist, or nag-recommend na dapat may scheme sinda,
may schedule. Dapat nga. Kung kaya man ni LGU or local government, dapat igwa
sinda, one truck per each type of waste. Or (*/cough), kung di nga kaya sa LGU,
collection scheme. Kunyari, isang truck, pero iba-ibang day. Which is para
maaccommodate lang pag funding na kaya sa budget. After na…After na makuha nin
trucks, dinediretso na sya sa SLF, which is a sanitary landfill facility located sa
Buenavista Rizal. Nasabi naman na po yun ng CENRO? Dito, dito na mga plastic
waste, or residual waste natun, which is ah.., saro syang facility na di iba sya sa
normal na dump site. Kasi dating dump site, sige lang tapok. Wala syang system. So,
pag sa sanitary landfill, may treatment na nangyayari. Organized sya. Nag lili..Saka,
bago mag-setup ng SLF, pinag-aaralan sya ng iba-ibang agency sa DENR. For
example, ang samon sa EMB, saka sa MGB, Mines and Geo-sciences Bureau. tinitest
ang lupa, kung pwede sya, hukayon. Wara siya hirani na water…water bodies na
pwede maapektauhan. Dahil nga nagtatapok kita basura. May mga effects bago sya sa
environment. Sine-check yan lahat. Hanggang sa, pag naging okay na yan, mag-
construct na sila. Huhukay sila ng lupa. Dapat may fencing yan. Bawal ang mga
squatters sa loob ng SLF. Kasi dump site, baga dati uso ang mga nagkakalakal. Pag sa
SLF, bawal yun. May bakod dapat. Tas, dapat. Hirayo sinda didto sa facility.
Nakaget.. nasasabayaan nyo ba?

Ashly (Interviewer): Opo.

P2: Tapos,di… sa ..SLF kaya. Huhukayon ang lupa. Para, may cell… Per cell ang
tawag dyan. Kunyari..ini na..na, 1 hectare na lupa. Intiro na yan. System na. Pag nag-
d-dump na yung residual waste, mahukay. So, pag napuno na ito, c-coveran na sya
ning lupa. Tapos, mahukay na naman saro na cell, didto naman matapok. Tapos, pag
nag-uuran, may leap shape na tinatawag. Ang tubig na hali sa mga basura. Pag ang
dump site dati, nagdi-diretso sya lang sa ayun o nag-kakadto sa lupa, amo idto ang
iniwasan, kaya sa SLF, may treatment facility nandito. May STP. Or, water treatment
facility, yun. Ang leachate na hali sa mga basura, nagkakadto sya sa treatment facility.
Tapos, may ahh..mga chamber siya. ang mga foreign bodies nagtataas
hanggang sa dalawa siyang chamber, depende tulo parang style septic tank sa aton
bago..ahh… unang chamber ang pinakamaati hanggang sa pinakalast ng chamber na
treat na siya, eventually pwede na siya i-dispose sa nearest water body kung pwede
kaso samon sa EMB may regulations may standards man dapat na i-follow kung sa
disposal so amo idto ang bagang framework lang din sa solid waste dini sa Sorsogon.

Ashly (Interviewer): Sige po..uhmm.. mamove on na po kami sa question na sa

number 2 okay na po could you share the plastic waste management practices that
have been successfully implemented or are currently in progress within Sorsogon city
po yung pinaka successful po sa tingin nyo po na na implement nyo po sa Sorsogon
city.
P2: Na implement ninda. kasi kaya kami di kami under LGU kaya din naman ma-
inform.

Ashly (Interviewer): pero nagbibigay din po kayo sa kanila ng mga…

P2: Opo may ano din.

Ashly (Interviewer): So ano po yung sir yung pinaka na nabigay nyo po… um …
siguro protocols po na sinabi nyo pong ipatupad sainda pinaka successful

P2: Ganoon po yung SLF kasi dati ah op…uso ang open dump site ah under nin 9003
kaipuhan na idto ipa close so eventually nag shift ang Sorsogon City from open dump
site to sanitary land filling so which is na naging pabor man sa residente yung
Sorsogon City kasi kung sa ibang municipality wara pa sinda sin stabilize na solid
waste management so napapagalan ang mga residente kung sa'in nagtatapok which..
which..eventually nags-sort sinda sa burning of waste hanggang mga basura at
tinatapok nga dyan sa ano.. pero dini sa Sorsogon yan napapansin kasi nga naka-build
na ang LGU Sorsogon City.. systemized man kahit pa paano may system mang na
susunod, itoyun siguro yung pinaka-okay tapos may planao sinda eh…yun dahil na
ma-monetize or magiging violation pag mga…may mga offense regarding sa illegal
dumping mga littering ang mga nasa laog man sa provisions sa 9003 hanggang
ang anong sabi ni CENRO ang anong pinag-plano rin daw mga next year na siguro or
this next year.

Ashly (Interviewer): Uhmm.. Sa tingin niyo po sir uhmm.. yung mga actions po na
pinatupad… ay sinabi niyo po ipatupad po ng CENRO, are there any actions po that
had any unexpected environmental or social consequences po kung or ano po yung
naging epekto po nito sa perspective po ng mga residents.

P2: Siyempre sa una, kasi medyo pa nag-higpit baga kami..siyempre di man siya
nakasanayan talaga ng mga residente So….n-nag-shift man sinda sa arog sadto na
ano which is kung saan nagiging cause man yung commotion paminsan ang root
talaga ning (*/cough) malpractice sa solid waste, residente which is ang pinaka..kita
na mismo sa pag-disiplina naton kung paano kita magtapok kasi sinda, sinda na lang
masabi kung sain ka matapok, nasa saimo na.. saaaton na yun kung didto ka talaga
matapok ….na mag-practice mo mga sabi nila. So… kung mapansin naman kahit pa
paano, igwa man pagbabago.. siya naging stereotypical..ano.. na naton dati so medyo
nag-follow naman din. Tapos may mga ano man na.. may ano man na mga training,
seminar an CENRO tapos open man din kami sa EMB na mag-lecture regarding solid
waste management para matackle idto na…

Ashly (Interviewer):Okay sir, last question na po since nasagutan nyo naman po yung
iba. Sa tingin nyo po doon po sa base po sa sinabi nyo po mga identified challenges
po, what programs or methods would you propose to promote improve adherence to
effective plastic waste management in Sorosgon City po?

P2: Yun na yung ..ano.. ang gusto nyo na may violation Okay man yun Sadyang may
maurit talaga na maurit na mga tao kasi nagkasaranay na eh lalo na kung ang penalty
medyo magubat man din, amo idto magayon siya na practice pero syempre may mas,
may mga iba pa na program, sa amin ito na IEC po naman Information Education
Campaign which is, pag nag-request kunyari ang barangay kung kaipuhan po ninda
ning seminars or lectures didto kami nakatabang sa EMB tapos pag sa mga… m..
municipalities man ah …ano.. ah i-require ng agency namon idtong 10 years solid
waste management plan…ah ..at kaipuhan ibutang, kaipuhan nga yung mapasa sa
solid waste management board-ah …plano sya ning LGU for 10 years solid sya na
ilalatag kung ano ang current na situation ninda niyan sa solid waste, tapos ang plano
ninda for 10 years kung paano niya idto ma-address.. anong pwede ninda na
activities… anong mga kaipuhan nindang equipments para mas maging systemize
sinda..so.. amo ba idto sa 10 years solid waste management plan saro na didto an..
allowed didto na ipapasarado mga closed dumps.. ay mga open dump sites tapos
eventually magigibuhan ng SLF.. sanitary land fill ang kada mga munisipyo pero
medyo magastos kaya sya pero nagka.. nagka igwa man din ng initiative si governor
na magkaigwa ning clustering. Dito sa clustering kunwari si bulan, si bulan na magibo
ning SLF tapos i-accommodate nga mga nearby municipality para dito na magtapok
kasi nagiging ano yan… nagiging problema sya ng ano.…ng LGU kasi pag nagmo-
monitor man din kaya kami pag may mga violations sinda sa dump site nagkakaigwa
ning penalties, violations dahil nga under 7008.. na.. nag-commandate sa ito.

Ashly (Interviewer):hanggang doon lang naman po sir yung interview po.

-END-