Egzamin przedmiotowy

PRZEDMIOT:
Podstawy bezpieczeństwa narodowego (państwa).

Zagadnienia (pytania) egzaminacyjne na rok akademicki

2023/2024. Studia stacjonarne – sem estr zimowy

1. Wyjaśnić (opisać) co rozumie się przez pojęcie bezpieczeństwo,

bezpieczeństwo państwa oraz scharakteryzować bezpieczeństwo
jako stan, proces oraz zarazem stan i proces.
Bezpieczeństwo:

● Stan pewności, spokój, zabezpieczenia, czyli braku zagrożenia i ochrony przed

niebezpieczeństwami; Zaspokojenie takich potrzeb jak: istnienie, przetrwanie,
niezależność, spokój, posiadanie, pewność rozwoju;
Bezpieczeństwa jako stan:
● Stan niezagrożenia, spokoju, pewności, wolność od zagrożeń, strachu lub ataku

Stan bezpieczeństwa narodowego odnosi się do określonego momentu w czasie, w którym

państwo lub naród nie jest narażony na poważne zagrożenia lub ryzyko zewnętrzne lub
wewnętrzne.
Bezpieczeństwo jako proces - Bezpieczeństwo jako proces oznacza ciągłą działalność
jednostek, społeczności lokalnych, państw czy organizacji międzynarodowych w tworzeniu
pożądanego stanu bezpieczeństwa, czyli jednym słowem: Dążenie do minimalizacji.
Proces bezpieczeństwa narodowego to bardziej dynamiczne podejście, które koncentruje
się na ciągłym monitorowaniu i zarządzaniu zagrożeniami oraz na działaniach mających na
celu zapobieganie kryzysom lub ich zarządzanie w razie wystąpienia.
Bezpieczeństwo jako stan i proces:
Bezpieczeństwo jest naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych, a zarazem
najważniejszym ich celem. Bezpieczeństwo jako stan i proces najlepiej odnosi się do
jednostki czasu, która odzwierciedla duży wpływ zmian i znaczenie stanu i procesy
bezpieczeństwa podmiotu. Przykład:
Bezpieczeństwo informacji:
● Stan: Odpowiednie zabezpieczenia (firewall, antywirus) utrzymane w systemie
informatycznym w celu ochrony przed atakami.
● Proces: Regularne aktualizacje oprogramowania, przeprowadzanie audytów
bezpieczeństwa, śledzenie nowych zagrożeń i dostosowywanie zabezpieczeń.
 2. Wymienić i scharakteryzować źródła wiedzy o bezpieczeństwie
narodowym (państwa).
Dokumenty państwowe:

● Konstytucje i ustawy: Stanowią podstawę prawną funkcjonowania państwa i

zawierają zapisy dotyczące organizacji, funkcji i zadań organów odpowiedzialnych
Służby bezpieczeństwa:

● Analizy służb specjalnych: Oceny sytuacji bezpieczeństwa przygotowywane przez

organy odpowiedzialne za bezpieczeństwo wewnętrzne.
Dane statystyczne:

● Analizy demograficzne: Dają wgląd w potencjalne wyzwania związane z populacją,

migracja, czy strukturą społeczeństwa.
Technologia i cyberprzestrzeń:

● Raporty branżowe: Informacje dotyczące nowoczesnych zagrożeń cybernetycznych i

technologii stosowanych w dziedzinie bezpieczeństwa.
Edukacja i szkolenia:

● Programy szkoleniowe: Informacje na temat szkoleń dla personelu odpowiedzialnego

za bezpieczeństwo, zarówno cywilnego, jak i wojskowego.
Literatura

● Waldemar Kitler - Bezpieczeństwo Narodowe RP

● Zagrożenia asymetryczne - nowy problem bezpieczeństwa międzynarodowego (Marek

Madej)
● Zagrożenia bezpieczeństwa narodowego RP w XXI wieku - Wojciech Sójka

● Stańczyk - Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa

Inne

● Badania naukowe i artykuły: Dostarczają szczegółowych analiz i danych.

● Open Source Intelligence (OSINT): Publicznie dostępne informacje wykorzystywane

do celów wywiadowczych.
● Polityka bezpieczeństwa: Strategie obronne, plany kontyngencyjne i protokoły
bezpieczeństwa państwa.
 ● Współpraca międzynarodowa: Wymiana informacji i wspólne działania z innymi
państwami lub organizacjami międzynarodowymi.

3. Scharakteryzować zmienność, nieprzewidywalność i

zaskoczenie jako podstawowe uwarunkowania bezpieczeństwa
narodowego (państwa).
Zmienność, nieprzewidywalność i zaskoczenie są uwarunkowaniami bezpieczeństwa
narodowego wynikającymi z natury świata, jego przyrody i życia społecznego.

● Zmienność oznacza ciągłe ruchy i zmiany, które są nieuchronne i niemożliwe do

przewidzenia. Np. sytuacja geopolityczna na świecie jest ciągle w ruchu. Na przykład, zmiany
w relacjach międzynarodowych, takie jak napięcia między krajami czy zmiany w sojuszach,
mogą wpływać na bezpieczeństwo narodowe.
● Nieprzewidywalność oznacza, że nie jesteśmy w stanie dokładnie przewidzieć, co się
wydarzy w przyszłości, np. ataki terrorystyczne są często nieprzewidywalne i mogą mieć
poważne konsekwencje dla bezpieczeństwa narodowego. Na przykład, atak terrorystyczny w
Londynie 7 lipca 2005 roku, który zaskoczył mieszkańców miasta i sparaliżował komunikację
miejską.
● Zaskoczenie oznacza, że zdarzenia mogą nas zaskoczyć, ponieważ nie byliśmy na nie
przygotowani. niespodziewane wydarzenia, takie jak katastrofy naturalne, mogą zaskoczyć
państwo i stanowić wyzwanie dla jego bezpieczeństwa. Na przykład, niespodziewane
trzęsienia ziemi czy powodzie mogą powodować znaczne straty i wymagać natychmiastowej
reakcji.

4. Uwarunkowania geograficzne bezpieczeństwa Polski - omówić

(opisać).
● Położenie geopolityczne: Polska leży w tzw. przewężeniu bałtycko-karpackim,
stanowiącym łącznik między Europą i Azją, a jednocześnie granicę między Zachodem
i Wschodem.
● Uwarunkowania fizyczno-geograficzne: Polska ma zdecydowanie niekorzystne
położenie pod względem fizyczno-geograficznym. Jedyna naturalna bariera w postaci
pasm górskich na południu znajduje się na granicy z państwami, których potencjał
militarny jest zdecydowanie mniejszy od Polski.
Streszczenie:
Polska leży w Europie Środkowej i graniczy z Niemcami, Czechami, Słowacją, Ukrainą, Białorusią,
Litwą i Rosją. Polska ma dostęp do Morza Bałtyckiego na północy. Kontrola nad tym akwenem
umożliwia kontrolę nad szlakami komunikacyjnymi i wpływ na handel morski. Dostęp do morza daje
nam poczucie bezpieczeństwa, posiadanie własnej marynarki jest dużym atutem. Polska jest również
położona w strefie klimatu umiarkowanego, co oznacza, że jest podatna na zmiany pogody, takie jak
susze, powodzie, burze, wichury i mrozy. Polska jest zależna od importu surowców energetycznych.
Różnorodność krajobrazu Polski, obejmująca obszary nizinne, wyżyny i góry, ma wpływ na różne
aspekty bezpieczeństwa. Tereny górskie mogą stanowić naturalne przeszkody obronne, jednocześnie
oferując potencjalne schronienie dla działań militarystycznych. Z lewej strony granica Polski biegnie
wzdłuż rzeki (Odry) co jest dodatkowym utrudnieniem dla przeciwnika w przypadku ataku. W prawej
części Polski, Polska posiada sporo lasów i bagien co jest utrudnieniem dla przeciwnika w przypadku
ataku.

5. Rola i znaczenie doświadczeń historycznych i tradycji dla

bezpieczeństwa państwa. Przedstawić na przykładzie Polski.
Doświadczenia historyczne i tradycje odgrywają istotną rolę w kształtowaniu
bezpieczeństwa państwa, wpływając na jego politykę obronną, relacje międzynarodowe i
społeczeństwo jako całość.

● Trauma historyczna i poczucie zagrożenia: Polska ma długą historię konfliktów i

okupacji, szczególnie w XX wieku, związanych z dwoma światowymi wojnami oraz
okresem zimnej wojny. Te doświadczenia historyczne wywarły silny wpływ na
mentalność społeczeństwa, tworząc poczucie zagrożenia. To z kolei skłoniło Polskę
do utrzymania silnych sił zbrojnych i akcentowania bezpieczeństwa narodowego w
polityce państwa.
● Członkostwo w organizacjach międzynarodowych: Członkostwo Polski w
organizacjach międzynarodowych, takich jak Unia Europejska i NATO, ma kluczowe
znaczenie dla jej bezpieczeństwa.

Polska, ze względu na swoje strategiczne położenie między Zachodem a Wschodem, często

znajdowała się w centrum konfliktów geopolitycznych, co miało istotny wpływ na
kształtowanie się jej tożsamości narodowej i państwowości. Bezpieczeństwo narodowe było
kluczowym zagadnieniem dla władz państwowych i społeczeństwa, szczególnie w okresach
zewnętrznych wojen i wewnętrznych kryzysów.
Przykładowo, okres rozbicia dzielnicowego (1138-1320) był czasem, gdy marginalizacja
Polski na arenie międzynarodowej była widoczna. W tym czasie, zaniedbanie spraw
bezpieczeństwa narodowego doprowadziło do osłabienia państwa i podziału na wiele
niezależnych księstw.
Podobnie, okres rozbiorów (1772-1918) był czasem, gdy Polska straciła swoją suwerenność i
została podzielona między Rosję, Prusy i Austrię. Pomimo tego, naród polski przetrwał ten
trudny okres, dzięki pielęgnowaniu niematerialnych wartości, rozwijaniu kultury i trosce o
tożsamość narodową.
Podsumowując, historia Polski pokazuje, jak ważne jest utrzymanie równowagi między
bezpieczeństwem, interesami narodowymi i indywidualnymi oraz między rozwojem
materialnym a niematerialnym. Lekceważenie któregokolwiek z tych aspektów może
prowadzić do upadku państwowości i marginalizacji na arenie międzynarodowej. Jednak
pielęgnowanie kultury i tożsamości narodowej może pomóc przetrwać nawet najtrudniejsze
czasy.

6. Wyjaśnić pojęcie i znaczenie bezpieczeństwa

międzynarodowego we współczesnym świecie.
Bezpieczeństwo międzynarodowe to pojęcie, które odnosi się do ochrony państw i ich obywateli
przed zagrożeniami, które mogą mieć wpływ na ich suwerenność, integralność terytorialną i
niezależność.

Można to postrzegać w dwóch aspektach:

- W ujęciu negatywnym, bezpieczeństwo międzynarodowe oznacza brak zagrożenia (stan bierny).

- W ujęciu pozytywnym, to aktywne przeciwstawienie się zagrożeniom (stan aktywny).

Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe jest kwestią rozpatrywaną na trzech splecionych ze

sobą integralnie płaszczyznach: globalnej, regionalnej i lokalnej.

W dobie globalizacji i wzajemnej zależności państw, bezpieczeństwo jednego kraju jest często
powiązane z bezpieczeństwem innych. Zagrożenia, takie jak terroryzm, cyberatak, zmiany
klimatyczne czy pandemie, nie zna granic i wymaga współpracy międzynarodowej. Dlatego
bezpieczeństwo międzynarodowe jest kluczowe dla utrzymania pokoju i stabilności na świecie.

7. Wyjaśnić w czym się wyraża wzrost współzależności w sferze

bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego.
Wzrost współzależności w bezpieczeństwie narodowym i międzynarodowym oznacza, że
państwa coraz bardziej wpływają na siebie nawzajem. To wynika z kilku czynników:

● Postęp technologiczny: Nowoczesne technologie wpływają na zdolności obronne i

ofensywne państw, co wpływa na równowagę sił międzynarodowych.
● Ograniczenia w użyciu siły i kontrola zbrojeń: Międzynarodowe regulacje
ograniczające wojny napastnicze sprawiają, że państwa muszą bardziej polegać na
współpracy i dyplomacji.
● Wzrost roli organizacji pozarządowych: Organizacje pozarządowe i korporacje
międzynarodowe odgrywają coraz większą rolę w kwestiach bezpieczeństwa.
● Globalizacja

● Organizacje międzynarodowe NATO!!!

W rezultacie bezpieczeństwo jednego państwa jest coraz bardziej uzależnione od

bezpieczeństwa innych, co wymaga większej współpracy i koordynacji między państwami.
 8. Omówić ewolucję systemów bezpieczeństwa
międzynarodowego.
Ewolucja systemów bezpieczeństwa międzynarodowego to złożony proces, który zaczął się
wraz z końcem II wojny światowej. W wyniku tej wojny powstały nowe organizacje
międzynarodowe, takie jak ONZ, której celem było zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na
świecie. Wraz z rozwojem technologii i globalizacją, systemy bezpieczeństwa
międzynarodowego stały się bardziej złożone i skomplikowane. Współczesne systemy
bezpieczeństwa międzynarodowego obejmują wiele różnych aspektów, takich jak:

● bezpieczeństwo narodowe, bezpieczeństwo międzynarodowe,

● bezpieczeństwo energetyczne,

● bezpieczeństwo żywnościowe,

● bezpieczeństwo finansowe i wiele innych.

Współpraca międzynarodowa jest kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa na świecie, a

organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ, NATO i Unia Europejska, odgrywają ważną rolę
w tym procesie.

9. Omówić (opisać) główne wyzwania i zagrożenia

bezpieczeństwa międzynarodowego na przełomie XX/XXI
wieku
● Terroryzm: Ataki terrorystyczne, zwłaszcza po zamachach z 11 września 2001 roku,
stały się jednym z głównych zagrożeń dla międzynarodowego porządku
bezpieczeństwa. (WTC)
● Ataki cybernetyczne stały się powszechne, mając wpływ na infrastrukturę krytyczną,
instytucje rządowe, przedsiębiorstwa i obywateli. Cyberprzestępczość i działania
szpiegowskie w cyberprzestrzeni stanowią istotne wyzwania dla bezpieczeństwa.
● Pandemie: Wybuchy chorób zakaźnych, takie jak pandemia COVID-19, zagrażają
zdrowiu publicznemu i mają poważne konsekwencje gospodarcze, społeczne oraz
polityczne. Globalna współpraca jest kluczowa dla skutecznego radzenia sobie z tego
rodzaju zagrożeniami.
● Wzrost migracji związany z konfliktami zbrojnymi, zmianami klimatycznymi i
niestabilnością polityczną wpływa na bezpieczeństwo, wywołując wyzwania
związane z integracją społeczną, kwestiami humanitarnymi i potencjalnie eskalacją
konfliktów.
● Konflikty zbrojne i niestabilność polityczna w różnych regionach, takich jak Bliski
Wschód, Afryka Północna czy Azja Południowo-Wschodnia, mają wpływ na
 bezpieczeństwo globalne. Często wynikają z kombinacji czynników politycznych,
społeczno-ekonomicznych i etnicznych.
● Rosnące nierówności społeczno-ekonomiczne mogą prowadzić do niezadowolenia
społecznego, konfliktów wewnętrznych i radykalizacji. To z kolei ma wpływ na
stabilność państw i regionów.

10. Scharakteryzować współczesny terroryzm w aspekcie

proliferacji broni masowego rażenia.
Proliferacja BMR odnosi się do rozprzestrzeniania się technologii, wiedzy i materiałów
niezbędnych do produkcji broni masowego rażenia, takich jak broń jądrowa, chemiczna czy
biologiczna. Terroryści mogą wykorzystać te środki do przeprowadzenia ataków o
niespotykanej dotąd skali i zasięgu. Najczęściej do broni masowego rażenia zalicza się
następujące rodzaje:

● Broń jądrowa (nuklearna): Jest to broń, która wykorzystuje energię jądrową do

wywołania eksplozji. Może to być broń atomowa lub wodorowa;
● Broń biologiczna: Jest to broń, która wykorzystuje organizmy żywe lub toksyny
pochodzenia biologicznego do zniszczenia, uszkodzenia lub zabicia przeciwnika;
● Broń chemiczna: Jest to broń, która wykorzystuje substancje chemiczne do
zniszczenia, uszkodzenia lub zabicia przeciwnika;
Jeśli chodzi o broń jądrową, oficjalnie dysponuje nią 9 państw: Chiny, Indie, Korea Północna,
Rosja, Francja, Wielka Brytania, Pakistan, Stany Zjednoczone oraz Izrael
Terroryści poszukują broni masowego rażenia, ponieważ uważają, że może to zwiększyć
skuteczność ich działań. Nawet stosunkowo niewielka ilość takiej broni może mieć znaczny
wpływ na społeczeństwo i generować duże straty. Proliferacja BMR jest zjawiskiem
globalnym, co oznacza, że terroryści mogą próbować uzyskać tego rodzaju broń w różnych
częściach świata.

11. Omówić w czym wyrażają się w praktyce skutki

cyberzagrożeń.
● Złośliwe oprogramowanie (malware): Może prowadzić do utraty danych,
uszkodzenia systemu lub nieautoryzowanego dostępu do prywatnych plików.
● Ataki phishingowe: Mogą prowadzić do wyłudzenia poufnych informacji, takich jak
dane logowania do banku.
● Ataki DDoS: Mogą blokować dostęp do usług poprzez sztuczne generowanie
wzmożonego ruchu.
 ● Włamania do baz danych: Mogą prowadzić do kradzieży tożsamości i naruszenia
poufności, integralności lub dostępności danych.
● Cyberszpiegostwo: Może prowadzić do kradzieży własności intelektualnej i tajemnic
państwowych.
● Ataki ransomware: Mogą prowadzić do wyłudzenia okupu za odszyfrowanie lub
nieujawnianie wykradzionych danych.
● Kradzież kryptowalut (cryptojacking): Może prowadzić do utraty środków
finansowych.

Cyberzagrożenia mogą mieć poważne skutki dla państw, które wyrażają się na wiele
sposobów:

● Zagrożenie dla instytucji państwa: Próby pozyskania wrażliwych danych i

kompromitacji systemów państwowych są ciągłym zagrożeniem.
● Zniszczenie infrastruktury rządowej i cywilnej: Wojna cybernetyczna może siać
spustoszenie w infrastrukturze rządowej i cywilnej, zakłócając krytyczne systemy.
● Straty gospodarcze: Szacuje się, że na koniec 2020 r. straty światowej gospodarki
poniesione wskutek cyberprzestępstw sięgnęły 5,5 bilionów EUR – dwukrotnie
więcej niż w 2015 r.
● Zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego: Precyzyjnie ukierunkowane i trwałe
ataki na dane o dużej wartości, takie jak własność intelektualna i tajemnice
państwowe, są skrupulatnie planowane i przeprowadzane, często przez podmioty
sponsorowane przez wrogie państwa.

12. Jakie mogą występować współcześnie zagrożenia i jakie

mogą być ich skutki dla systemów energetycznych państw.
Bezpieczeństwo energetyczne – stan gospodarki umożliwiający pokrycie perspektywicznego
zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię, w sposób technicznie i ekonomicznie
uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska
Cyberatak na infrastrukturę energetyczną: Przerwy w dostawie energii, zakłócenia w
funkcjonowaniu gospodarki, utrudnienia w życiu codziennym obywateli, a także potencjalne
zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego.
Skoki cen energii, niestabilność dostaw surowców, zwiększone ryzyko uzależnienia od
jednego dostawcy, co może prowadzić do problemów w zabezpieczeniu dostaw.
Zmiany klimatyczne – wpływy na bezpieczeństwo energetyczne
 13. Co rozumie się pod pojęciem państwa w stanie rozkładu i
na czym polega asymetryczność zagrożeń.
Termin "państwo w stanie rozkładu" odnosi się do sytuacji, w której państwo doświadcza
poważnych problemów politycznych, społecznych, gospodarczych i instytucjonalnych, które
prowadzą do stopniowego upadku jego struktur i funkcji.

● Słaba władza centralna

● Korupcja i brak przejrzystości

● Kryzys gospodarczy

● Społeczne niezadowolenie

● Brak zdolności do egzekwowania prawa (problemy z utrzymaniem porządku,

brak skutecznej policji)
Asymetryczność zagrożeń to nierównowaga między różnymi aktorami bezpieczeństwa, gdzie
różnice dotyczą sił, strategii i zasobów. Na przykład, grupy terrorystyczne mogą stosować
taktyki trudne do przewidzenia i obrony przez konwencjonalne siły zbrojne. To wyzwanie dla
państw, które muszą dostosować strategie do różnorodnych zagrożeń.
Zagrożenia asymetryczne są to zagrożenia, które wykorzystują różne środki lub metody, aby obejść
lub zanegować silne strony przeciwnika, jednocześnie wykorzystując jego słabości do uzyskania
niewspółmiernego efektu działań5.

Zagrożenia transsektorowe odnoszą się do obszarów bezpieczeństwa, które obejmują wiele

sektorów, takich jak cyberbezpieczeństwo i bezpieczeństwo antyterrorystyczne. Są to zagrożenia,
które nie są ograniczone do jednego konkretnego sektora, ale mają wpływ na wiele różnych
obszarów.

14. Omówić zagrożenia dla bezpieczeństwa politycznego

państwa.
Zagrożenia dla bezpieczeństwa politycznego państwa mogą wynikać z różnorodnych
czynników i sytuacji.

● Terroryzm: Ataki terrorystyczne mogą być skierowane przeciwko instytucjom

państwowym, obywatelom czy przedstawicielom władzy. Organizacje terrorystyczne
często dążą do osiągnięcia celów politycznych poprzez zastraszenie i wprowadzenie
chaosu.
● Cyberatak i cyberwojna: W erze cyfrowej zagrożenia związane z atakami
komputerowymi stały się powszechne. Państwa mogą być celem cyberataków
mających na celu przejęcie kontroli nad systemami informatycznymi, kradzież
informacji czy dezinformację.
 ● Inflacja, Trudności gospodarcze – mogą prowadzić do protestów i destabilizacji
politycznej
● Brak uwzględnienia potrzeb społeczeństwa, narastające nierówności społeczne czy
brak reprezentacji politycznej mogą prowadzić do masowego niezadowolenia,
demonstracji i niestabilności politycznej.
● Propaganda

15. Omówić zagrożenia dla bezpieczeństwa militarnego

państwa.
Bezpieczeństwo militarnego państwa jest narażone na różnorodne zagrożenia, zarówno
tradycyjne, jak i nowoczesne

● Broń masowego rażenia: Rozwój broni masowego rażenia, takich jak broń jądrowa,
chemiczna i biologiczna, stanowi ogromne zagrożenie. Kontrola nad tymi środkami
oraz zapobieganie ich nielegalnemu rozprzestrzenianiu są kluczowe dla utrzymania
bezpieczeństwa międzynarodowego.
● Cyberzagrożenia: W dzisiejszym świecie uzależnionym od technologii, cyberatak
może poważnie zakłócić funkcjonowanie armii i infrastruktury państwa. Hakerzy,
zarówno indywidualni, jak i wspierani przez państwa, mogą atakować systemy
komunikacyjne, kontrolę lotów, sieci energetyczne i inne kluczowe elementy
infrastruktury.
● Agresja zbrojna

● Terroryzm

● Nowe technologie

16. Scharakteryzować główne zagrożenia bezpieczeństwa

Polski na początku XXI wieku.
Do głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa Polski na początku XXI wieku zalicza się:

● terroryzm międzynarodowy szczególnie po ataku na WTC,

● proliferacja broni masowego rażenia,

● nieprzewidywalna polityka reżimów autorytarnych i zjawisko „państw w stanie

rozkładu”,
● zorganizowaną przestępczość międzynarodową (w szczególności przemyt broni,
handel ludźmi, korupcję),
 ● zagrożenia bezpieczeństwa informacyjnego, ekonomicznego (w tym
energetycznego),
● ekologicznego (szczególnie katastrofy spowodowane przez człowieka) i
demograficznego (w tym migracje międzynarodowe).

● Bezpieczeństwo narodowe (zewnętrzne ataki)

● Bezpieczeństwo energetyczne

● Gospodarka

● Zrównoważony rozwój

● Demografia

● Rynki pracy

● Edukacja

● Zdrowie publiczne

● Cyberbezpieczeństwo

● Nierówności społeczne

● Zmiany klimatyczne

17. Omówić tranzytowe położenie Polski w Europie jako

szansę i zagrożenie bezpieczeństwa.
Szanse:

● Polska, będąc położona centralnie w Europie, pełni rolę ważnego węzła

transportowego. Przez Polskę przechodzą główne trasy komunikacyjne, co czyni kraj
strategicznym hubem logistycznym. To stanowi szansę dla rozwoju sektora
transportowego, w tym dróg, kolei i portów.
● Tranzytowe położenie umożliwia Polsce efektywny udział w międzynarodowym
handlu. Kraj może korzystać z rosnącego przepływu towarów, co wpływa korzystnie
na gospodarkę i może sprzyjać inwestycjom.
● Polska jako kraj tranzytowy, ma szansę na rozwijanie bliskich stosunków z sąsiadami i
państwami europejskimi. Aktywna współpraca w regionie może przyczynić się do
stabilności politycznej oraz wzajemnej korzyści gospodarczej.
● Tranzytowe położenie pozwala Polsce na dywersyfikację źródeł energii i współpracę z
różnymi dostawcami. To może zwiększyć niezależność energetyczną kraju.
Zagrożenia:

● Polska jako kraj tranzytowy, może być bardziej podatna na wpływy polityczne i
gospodarcze innych państw. Zależność od dostawców energii, tranzytu towarów czy
korzystania z infrastruktury innych krajów niesie ze sobą pewne ryzyko.
● W kontekście tranzytu, Polska może być narażona na wpływ konfliktów regionalnych,
zwłaszcza w sąsiednich krajach. Niepokoje polityczne czy militarna aktywność mogą
wpływać na bezpieczeństwo tranzytu.
● Dynamiczne zmiany w geopolityce mogą wpływać na tranzytową rolę Polski. Nowe
sojusze czy konflikty mogą zmienić wzorce handlowe i wpływać na bezpieczeństwo
kraju.
● Przemyt, terroryzm,

● Polska leży między mocarstwami także może to prowadzić do napięcia

18. Omówić zagrożenia w sferze teleinformatycznej

(cyberzagrożenia).
Cyberzagrożenia, czyli zagrożenia w sferze teleinformatycznej, są coraz bardziej powszechne
w dzisiejszym cyfrowym świecie. Obejmują one różne formy ataków i naruszeń, które mogą
mieć poważne konsekwencje dla jednostek, organizacji i państw. Oto kilka kluczowych
cyberzagrożeń:

● Złośliwe oprogramowanie (malware): Obejmuje różne formy złośliwego

oprogramowania, takie jak wirusy, robaki, trojany, ransomware, spyware, adware,
itp.
● Ataki z wykorzystaniem złośliwego kodu na stronach internetowych: Ataki te
polegają na umieszczaniu złośliwego kodu na stronach internetowych, które
następnie infekują komputery użytkowników
● Phishing: Jest to technika, która polega na wyłudzaniu poufnych informacji, takich
jak dane logowania, numery kart kredytowych, itp., poprzez podszywanie się pod
wiarygodną stronę lub osobę
● Ataki na aplikacje internetowe: Ataki te polegają na wykorzystaniu luk w
zabezpieczeniach aplikacji internetowych do uzyskania nieautoryzowanego dostępu
do danych lub systemów
● SPAM: Niechciana korespondencja, która może być używana do rozpowszechniania
złośliwego oprogramowania lub do przeprowadzania ataków phishingowych
● Nieuprawniony dostęp: Obejmuje sytuacje, w których nieautoryzowane osoby
uzyskują dostęp do systemów teleinformatycznych.
 ● Zakłócenia zasilania i zagrożenia środowiskowe: Takie jak wysoka temperatura,
wilgotność, pył, dym, pożar, które mogą wpływać na działanie systemów
teleinformatycznych
● Ataki DDoS: Ataki polegające na przeciążeniu serwera dużą ilością ruchu sieciowego,
co prowadzi do jego niedostępności

19. Terroryzm i zorganizowana przestępczość jako zagrożenia

dla bezpieczeństwa Polski.
Terroryzm i zorganizowana przestępczość są poważnymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa
każdego państwa, w tym Polski.

● Terroryzm: Choć sytuacja Polski na tle innych państw pozostaje dobra, zagrożenie
terroryzmem i radykalizmem nie zniknęło i jest wyzwaniem dla służb. Terroryzm to
jedno z największych zagrożeń dla bezpieczeństwa, stabilności, demokracji i praw
podstawowych. Wbrew potocznym opiniom, pomimo rozbicia ISIS, liczba ataków
terrorystycznych na świecie nie uległa obniżeniu.
● Zorganizowana przestępczość: Zorganizowana przestępczość, w tym przestępczość
podatkowa, stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa ekonomicznego
państwa. Przestępczość zorganizowana obejmuje różne formy działalności, zarówno
o charakterze kryminalnym, jak i gospodarczym. W badaniach podjęto próbę
prognozy przestępczości zorganizowanej, a także kierunków jej rozwoju, a co za tym
idzie — wskazania strategicznego planu zwalczania przestępczości zorganizowanej i
możliwości perspektywicznej alokacji sił i środków państwa w zakresie zwalczania
zjawiska.
o Handel ludźmi
o Handel narkotykami
o Cyberprzestępczość
o Przestępstwa przeciwko środowisku

20. Scharakteryzować zagrożenia bezpieczeństwa

społecznego.
1. Przestępczość:
● Przestępczość uliczna: Kradzieże, napady, napaści, które wpływają na
bezpieczeństwo jednostek.
● Przestępczość zorganizowana: Działalność grup przestępczych, handel narkotykami,
pranie brudnych pieniędzy.
● Przestępczość korporacyjna: Oszustwa finansowe, korupcja w biznesie.
2. Terroryzm:
 ● Zagrożenie zamachami terrorystycznymi: Ataki terrorystyczne, które mają na celu
zastraszenie społeczeństwa i wprowadzenie chaosu.
● Ekstremizm religijny lub polityczny: Propagowanie radykalnych ideologii, które mogą
prowadzić do przemocy.
3. Bezpieczeństwo Cybernetyczne:
● Ataki hakerskie: Próby nieautoryzowanego dostępu do danych, kradzież tożsamości,
szpiegostwo przemysłowe.
● Cyberprzestępczość: Oszustwa internetowe, ataki ransomware, kradzież danych
finansowych.
4. Zagrożenia Zdrowotne:
● Pandemie i epidemie: Szybkie rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych, takich jak
COVID-19.
● Narkotykowe epidemiie: Problemy związane z nadużywaniem substancji
psychoaktywnych.
5. Zmiany Klimatyczne i Ekologiczne:
● Katastrofy naturalne: Powodzie, trzęsienia ziemi, huragany, które mogą prowadzić
do dużej liczby ofiar i zniszczeń.
● Zanieczyszczenie środowiska: Wpływ na zdrowie ludzi, ekosystemy i dostęp do
czystej wody i powietrza.
6. Bezrobocie i Nierówności Społeczne:
● Bezrobocie: Brak pracy i trudności związane z utrzymaniem się.

● Nierówności społeczne: Różnice w dostępie do edukacji, opieki zdrowotnej, pracy i

innych zasobów.
7. Zjawiska Demograficzne:
● Starzenie się społeczeństwa: Wpływ na systemy emerytalne i opieki zdrowotnej.

● Nadmierna emigracja: Utrata siły roboczej, utrata specjalistów.

8. Naruszenia Praw Człowieka:
● Opresje polityczne: Prześladowania, ograniczanie wolności słowa i zgromadzeń.

● Naruszenia praw obywatelskich: Nieprawidłowe aresztowania, tortury,

dyskryminacja.
 21. Wymienić i scharakteryzować elementy systemu
bezpieczeństwa narodowego
System bezpieczeństwa narodowego RP składa się z podsystemu kierowania i podsystemów
wykonawczych, w tym podsystemów operacyjnych (obronnego i ochronnych) oraz wsparcia
(społecznych i gospodarczych).

Podsystem kierowania jest podstawowym i zasadniczym elementem systemu bezpieczeństwa

narodowego. W jego skład wchodzą instytucje władzy publicznej i kierownicy jednostek
organizacyjnych, którzy wykonują zadania związane z bezpieczeństwem narodowym, wraz z
organami doradczymi i aparatem administracyjnym oraz procedurami i stosowną infrastrukturą.
Podsystem kierowania ma fundamentalne znaczenie dla całego systemu bezpieczeństwa
narodowego w czasie pokoju, kryzysu i w czasie wojny. Zapewnia on uzyskiwanie informacji o
zagrożeniach i ich analizę, planowanie przygotowania i działania pozostałych podsystemów oraz
zarządzanie (dowodzenie) nimi w trakcie działań.

Podsystemy wykonawcze obejmują podsystemy:

● operacyjne (obronnego i ochronnych) - odpowiedzialne za bezpośrednie działania mające na

celu zapewnienie bezpieczeństwa narodowego. mają na celu ochronę obywateli oraz
bezpieczeństwa publicznego np. służba ratownictwa
● wsparcia (społecznych i gospodarczych) - dostarczają niezbędnych zasobów i środków dla
podsystemów operacyjnych. Nadrzędnym celem działań gospodarczych podsystemów
wsparcia w sferze bezpieczeństwa narodowego jest ochrona podmiotów i materialnych
zasobów gospodarczego potencjału bezpieczeństwa narodowego przed zagrożeniami w
czasie pokoju, kryzysu i wojny

Wszystkie te podsystemy współpracują ze sobą, aby zapewnić bezpieczeństwo narodowe Polski.

Każdy z nich pełni kluczową rolę w utrzymaniu bezpieczeństwa i stabilności kraju.
System bezpieczeństwa narodowego to złożony zestaw środków, instytucji, procedur i
działań, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa, integralności terytorialnej i
suwerenności państwa. Elementy tego systemu obejmują różne obszary, począwszy od sił
zbrojnych po zarządzanie kryzysowe. Oto kilka kluczowych elementów systemu
bezpieczeństwa narodowego:

22. Wymienić i scharakteryzować elementy podsystemu

obronnego państwa.
● Dyplomacja: Dyplomacja odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu pokoju i
bezpieczeństwa poprzez prowadzenie negocjacji i mediacji między państwami.
● Siły Zbrojne RP: Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej są odpowiedzialne za obronę
terytorialną kraju i jego suwerenności.
● Służby specjalne: Służby specjalne, takie jak Agencja Wywiadu czy Agencja
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zajmują się gromadzeniem informacji i
przeciwdziałaniem zagrożeniom dla bezpieczeństwa narodowego.
● Naukowo-przemysłowy potencjał obronny: Ten element odnosi się do zdolności
kraju do produkcji i rozwoju technologii obronnych.
 ● zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków,

● operacjach antyterrorystycznych i działaniach z zakresu ochrony mienia,

● akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego,

● oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych oraz w ich

unieszkodliwianiu,

● realizacji zadań z zakresu szeroko pojmowanego zarządzania kryzysowego.

Ochronny

23. Wyjaśnić (opisać) zagrożenia bezpieczeństwa

informacyjnego państwa
Zagrożenia bezpieczeństwa informacyjnego państwa to różnorodne sytuacje i czynniki,
które mogą wpłynąć negatywnie na integralność, poufność, dostępność i autentyczność
informacji w skali narodowej.

● Cyberataki: Ataki hakerskie i cyberprzestępczość stanowią poważne zagrożenie dla

państw. Hakerzy mogą próbować przejąć kontrolę nad systemami informatycznymi,
 kradnąć poufne dane, zakłócać działanie instytucji publicznych czy wprowadzać
dezinformację.
● Szpiegostwo elektroniczne: Państwa są narażone na szpiegostwo elektroniczne, czyli
próby pozyskiwania poufnych informacji za pomocą środków elektronicznych.
Przeciwnicy polityczni, konkurenci gospodarczy lub grupy przestępcze mogą dążyć do
zdobycia tajnych danych.
● Ataki na krytyczną infrastrukturę: Ataki na krytyczną infrastrukturę, taką jak
systemy energetyczne, telekomunikacyjne czy finansowe, mogą poważnie zakłócić
funkcjonowanie państwa. Przerwy w dostawie energii czy przerwanie komunikacji
mogą mieć poważne konsekwencje dla bezpieczeństwa narodowego.
● Dezinformacja i propaganda: Oparta na danych fałszywa informacja może być
wykorzystywana do manipulacji społeczeństwem i naruszania stabilności politycznej.
Rządy obce, grupy ekstremistyczne czy inne podmioty mogą próbować szerzenia
dezinformacji w celu osiągnięcia swoich celów.
● Naruszenia prywatności obywateli: Wprowadzenie inwazyjnych systemów
monitorowania oraz nielegalne zbieranie i wykorzystywanie danych osobowych
stanowią zagrożenie dla prywatności obywateli. Państwo może być również
obiektem ataków na swoje bazy danych zawierające wrażliwe informacje.
● Brak odpowiednich strategii i polityk bezpieczeństwa: Brak spójnych strategii i
polityk bezpieczeństwa informacyjnego na poziomie państwowym stanowi istotne
zagrożenie. Wymaga to zaangażowania rządu w rozwijanie i wdrażanie skutecznych
środków ochrony przed zagrożeniami związanymi z otechnologią.

24. Wyjaśnić (scharakteryzować) zagrożenia dla

bezpieczeństwa gospodarczego (ekonomicznego) państwa.
● Kryzys finansowy: Może prowadzić do destabilizacji gospodarki, wzrostu bezrobocia i
inflacji
● Szantaż energetyczny: Może wpływać na stabilność dostaw energii

● Ograniczanie dostępu do surowców oraz technologii przez państwa

wysokorozwinięte: Może wpływać na zdolność kraju do rozwoju gospodarczego
● Pranie brudnych pieniędzy i szara strefa: Mogą prowadzić do utraty dochodów
budżetowych i destabilizacji gospodarki
● Pogłębiająca się globalna polaryzacja na bogatą “północ” i biedne “południe”:
Może prowadzić do nierówności gospodarczych i społecznych na skalę globalną
● Bezrobocie: Może prowadzić do napięć społecznych i politycznych
 ● Wysoka i utrwalająca się inflacja oraz wzrost obciążeń podatkowych i
parapodatkowych: Są to jedne z najważniejszych zagrożeń dla polskiej gospodarki
● Zagrożenie energetyczne: Energetyczna stabilność jest kluczowa dla funkcjonowania
państw. Zagrożenia energetyczne obejmują zarówno problematykę dostaw energii
(np. zmniejszenie importu surowców) jak i infrastrukturę1.

● Konflikt geopolityczny: Różnice polityczno-ekonomiczne między krajami często

wywołują konflikty, które mają znaczący wpływ na bezpieczeństwo naszego kraju.

● Cyberataki

25. Scharakteryzować zagrożenia dla bezpieczeństwa

kulturowego.
● Globalizacja: Globalizacja może prowadzić do erozji kultury narodowej i tożsamości,
zastępując je globalnymi normami i wartościami.
● Regionalizm: Regionalizm, czyli dążenie do autonomii regionów w ramach państwa,
może prowadzić do podziałów kulturowych i napięć.
● Modernizacja: Szybkie tempo zmian społecznych i technologicznych może prowadzić
do konfliktów między tradycyjnymi i nowymi wartościami kulturowymi2.
● Migracje: Migracje mogą prowadzić do zmian demograficznych i kulturowych, które
mogą wywoływać napięcia społeczne.
● Terroryzm międzynarodowy: Terroryzm, szczególnie ten o podłożu kulturowym lub
religijnym, może prowadzić do napięć i konfliktów.

26. Scharakteryzować istotę współczesnego bezpieczeństwa

ekologicznego.
Bezpieczeństwo ekologiczne to stan, w którym ryzyko zakłóceń składowych ekosystemu jest
niewielkie lub nieosiągalne. Współczesne zagrożenia dla bezpieczeństwa ekologicznego to
m.in. zanieczyszczenie środowiska, niszczenie zasobów przyrody, zaśmiecanie, problemy
ekologiczne, katastrofy ekologiczne, przemysłowe, awarie elektrowni jądrowych,
katastrofy tankowców.

● Zmiana klimatu: Zmiana klimatu jest jednym z największych wyzwań dla

bezpieczeństwa ekologicznego. Wpływa na stabilność ekosystemów i zasobów
naturalnych, które są kluczowe dla przetrwania i dobrobytu ludzi.
● Zagrożenia dla bioróżnorodności: Intensyfikacja działalności ludzkiej prowadzi do
utraty bioróżnorodności, co zagraża stabilności ekosystemów i ich zdolności do
dostarczania niezbędnych usług ekosystemowych.
● Zanieczyszczenie środowiska: Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby może mieć
poważne konsekwencje dla zdrowia ludzi i ekosystemów. Działania na rzecz poprawy
jakości środowiska są kluczowe dla bezpieczeństwa ekologicznego.
● Nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych: Nadmierne wykorzystanie zasobów
naturalnych, takich jak woda, gleba i lasy, może prowadzić do ich wyczerpania i
degradacji, co zagraża bezpieczeństwu ekologicznemu.
● Zagrożenia dla bezpieczeństwa żywnościowego: Zmiany w ekosystemach mogą
wpływać na produkcję żywności, co zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu na
całym świecie.