II.

Đọc hiểu văn bản

1. Khổ 1: Cảnh ban mai thôn Vĩ và tình người tha thiết
- Câu hỏi tu từ:
+ Lời mời gọi tha thiết, ân cần; lời trách móc nhẹ nhàng của cô gái Huế.
+ Lời của tác giả tự trách mình
Gợi nhớ những kỉ niệm đẹp về cảnh và người xứ Huế; cũng là ước ao thầm kín được trở về
thôn Vĩ thăm lại cảnh cũ, người xưa.
- Cảnh thôn Vĩ với vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng:
+ Vẻ đẹp của nắng hàng cau – nắng mới lên: Gợi đặc điểm của cái nắng miền trung đồng thời khắc
họa bước đi của nắng Bức tranh thôn Vĩ hiện lên tươi đẹp, ấm áp và sinh động.
+ Vẻ đẹp mượt mà, tươi tốt, non tơ, óng ả và tràn đầy sức sống của vườn cây: “mướt quá, xanh như
ngọc”
- Lá trúc che ngang mặt chữ điền: Bóng dáng con người hiện ra có vẻ đẹp kín đáo, e lệ tạo sự hấp
dẫn cho lời mời gọi.
Tác giả đã vẽ lên một bức tranh Vĩ Dạ đầy gợi cảm, sinh động cùng tình cảm tha thiết chan
chứa tình yêu thương của chủ thể trữ tình.
2. Khổ 2: Cảnh hoàng hôn thôn Vĩ và niềm đau cô lẻ, chia lìa
- Hình ảnh thiên nhiên không được hòa hợp:
+ Điệp từ gió, mây nhấn mạnh sự rời rạc, ngăn cách giữa cảnh vật trong khung cảnh thiên nhiên.
+ Nhịp thơ như cắt đôi câu thơ, gió mây chia đôi ngả, xa lạ.
Câu thơ tạo ra khung cảnh chia lìa, ngang trái đầy nghịch lí đồng thời gợi mặc cảm chia lìa
trong lòng người.
- Lời thơ mang những nỗi buồn trĩu nặng:
+ Nhân hóa dòng nước buồn thiu: Làm nổi lên bức tranh thiên nhiên chia lìa, buồn bã Thể hiện
sự chuyển biến về trạng thái cảm xúc của chủ thể trữ tình
+ Động từ lay: Gợi nỗi buồn hiu hắt, gợi sự lay lắt, mệt mỏi
Nỗi buồn của sự cô đơn, mặc cảm, tiếc nuối.
- Lời thơ mang nỗi lo âu, phấp phỏng của thi nhân:
+ Đại từ phiếm chỉ ai + Câu hỏi tu từ: Nhấn mạnh sự vô định, mông lung.
+ Bến sông trăng: Hình ảnh lạ, sáng tạo, độc đáo, mới mẻ gợi vẻ đẹp lãng mạn, nhẹ nhàng của thi
nhân Hình ảnh lung linh, huyền ảo như thực như ảo.
+ Kịp tối nay: Vừa là sự chờ đợi, vừa xen lẫn nỗi lo âu, phấp phỏng
Thời gian thật cụ thể, gần kịp và đó cũng chính là giới hạn mong manh ngắn
ngủi.
Câu hỏi chất chứa bao niềm khắc khoải, sự chờ đợi mỏi mòn.
Cảm xúc chuyển biến đột ngột từ niềm vui của hi vọng gặp gỡ sang trạng thái lo âu, đau buồn
thất vọng khi tác giả nhớ và mặc cảm về số phận bất hạnh của mình. Đồng thời người đọc còn thấy
được sự khao khát tha thiết, đợi chờ một cách vô vọng.
3. Khổ 3:Nỗi niềm thôn Vĩ
* Khát vọng hướng về thế giới bên ngoài
Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
- Điệp ngữ khách đường xa: Tạo âm điệu dìu dặt, tăng thêm khoảng cách xa xôi, vời vợi. Hình
ảnh người xưa trở nên xa vời vừa gợi sự nhớ nhung, luyến tiếc vừa ẩn chứa nỗi tuyệt vọng.
- Áo em trắng quá Do màu áo lẫn vào sương khói nhìn không rõ Thi nhân đang sống trong
Đây là cách ca tụng sắc trắng lạ lùng của thi nhân ảo giác, không phải
nhìn bằng mắt thường
Câu thơ chới với như rơi vào tuyệt vọng. Bóng dáng giai nhân hiện ra vừa trong sáng vừa liêu
trai. Đồng thời đó cũng chính là bóng dáng cuộc đời và tất cả đều quá tầm với của thi nhân.
* Tâm trạng của nhà thơ
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà
- Ở đây: Nhà thơ tự ý thức về sự ngăn cách Mình đang ở đây – không gian nghiệt ngã, tăm tối
bủa vây.
Tất cả những cái tươi đẹp ấy thuộc về thế giới ngoài
kia
- Sương khói mờ nhân ảnh Sương khói thực của Huế
Sương khói trong kỉ niệm Cuộc đời, tình người thật quá
Sương khói do mặc cảm bệnh tật hư ảo, mông lung
- Câu hỏi tu từ: Người thôn Vĩ có biết tình cảm của thi nhân đối với người thôn Vĩ rất đậm đà
hay không? Tình cảm của người thôn Vĩ đối với thi nhân có đậm đà hay không?
Khổ thơ tràn ngập trong một thế giới mộng ảo, bỗng dừng lại ở một câu hỏi làm day dứt lòng
người. Cái không dám tin trong hồn thi nhân thể hiện sự hoài nghi của một người yêu đời, yêu cuộc
sống. Qua đó, thấy được uẩn khúc của một tấm lòng thiết tha với cuộc đời nhưng cũng đầy mặc cảm
xa lánh cuộc đời.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Hình ảnh thơ sáng tạo, có sự hòa quyện giữa thực và ảo.
- Sử dụng thành công các thủ pháp nghệ thuật: so sánh, câu hỏi tu từ, nhân hóa…
- Âm điệu, nhịp điệu thơ tinh tế, thiết tha
2. Ý nghĩa văn bản: Bài thơ là một bức tranh toàn bích về cảnh vật và con người thôn Vĩ. Qua đó,
bộc lộ tình yêu đời, yêu người, niềm ham sống mãnh liệt mà đầy uẩn khúc của nhà thơ.