Phần một: Ý ĐỊNH BÀI GIẢNG

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích
Giáo dục cho chiến sĩ nắm được những vấn đề cơ bản về dân chủ, nhận
thức đúng bản chất kỷ luật; mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ luật trong Quân đội
nhân dân Việt Nam; một số biện pháp và trách nhiệm của quân nhân trong phát
huy dân chủ và tăng cường kỷ luật hiện nay.
2. Yêu cầu
Định hướng,liên hệ stas tình hình đơn vị, làm cho chiến sĩ có nhận thức
đúng đắn, phát huy tốt dân chủ, đề cao kỷ luật, xây dựng nếp sống kỷ luật tự
giác, nghiêm minh, góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực,
tiêu biểu”.
II. NỘI DUNG: Gồm 2 phần
Phần I. Vị trí, vai trò, bản chất, nội dung, mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ
luật trong Quân đội nhân dân Việt Nam
Phần II. Một số biện pháp chủ yếu phát huy dân chủ và tăng cường kỷ luật
quân đội ở đơn vị cơ sở trong thời kỳ mới
* Trọng tâm: Phần II. Một số biện pháp chủ yếu phát huy dân chủ và
tăng cường kỷ luật quân đội ở đơn vị cơ sở trong thời kỳ mới
* Trọng điểm:
Điểm 2 phần I: Bản chất, nội dung, mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ luật
trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Điểm 5 phần II: Trách nhiệm của quân nhân trong phát huy dân chủ và
tăng cường kỷ luật quân đội.
III. ĐỐI TƯỢNG: Chiến sĩ mới nhập ngũ năm 2022
IV. PHƯƠNG PHÁP
1. Cán bộ giảng dạy: Sử dụng phương pháp thuyết trình, giảng giải, phân
tích, nêu vấn đề, quan điểm trái chiều, định hướng nhận thức, hành động, lấy ví
dụ chứng minh, kết hợp công cụ hỗ trợ trình chiếu Powerpoint, đọc chậm những
nội dung trọng tâm, trọng điểm cho bộ đội ghi.
2. Người học: Chú ý nghe giảng, tích cực phát biểu xây dựng bài, chấp
hành nghiêm quy định lớp học, ghi chép những nội dung đọc chậm, làm cơ sở
để ôn luyện và kiểm tra nhận thức. Nắm chắc nội dung bài học, liên hệ sát chức
trách, nhiệm vụ đơn vị và bản thân.
3. Tổ trưởng tổ thảo luận: Nghiên cứu nắm chắc nội dung, xây dựng kế
hoạch thảo luận chặt chẽ, nghiêm túc, thông qua Chính trị viên đúng thời gian
quy định. Duy trì, tổ chức điều hành thảo luận theo đúng kế hoạch, phương pháp
đã thống nhất.
 2

V. THỜI GIAN
- Thời gian toàn bài: 07 giờ.
- Thời gian lên lớp: 03 giờ (165) phút.
+ Thông báo thời sự, kiểm tra bài cũ, phổ biến ý định bài giảng: 10 phút.
+ Phần I: 75 phút (điểm 1: 25, điểm 2: 50 phút).
+ Phần II: 80 phút (điểm 1: 10 phút; điểm 2: 15 phút, điểm 3: 15 phút,
điểm 4: 10 phút, điểm 5: 30 phút)
- Hướng dẫn thảo luận, đọc tài liệu, xem phim bổ trợ: 55 phút.
- Chuẩn bị đề cương: 55 phút
- Tiến hành thảo luận: 80 phút.
- Chính trị viên giải đáp những vấn đề còn vướng mắc: 30 phút
VI. ĐỊA ĐIỂM: Địa điểm học tập, sinh hoạt của ……..
VII. TÀI LIỆU
* Tài liệu chính
- Tài liệu học tập chính trị của CSM, Nxb QĐND, 2017, trang 124 - 152.
* Tài liệu tham khảo
- Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh (trang 156, 187, 189)
- Bài viết của giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Ban Chấp
hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn
về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam"
- Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt nghị quyết Đại hội Đại biểu
Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025, Nxb QĐND năm 2020
(trang 57-59).
- Tài liệu bổ trợ học tập chính trị năm 2020, Nxb QĐND (trang 143- 153)
- Đề cương học tập chính trị của CSM Nxb Thông tin và truyền thông
năm 2017 (trang 22 – 25).
 3

Phần hai: NỘI DUNG

I. VỊ TRÍ, VAI TRÒ, BẢN CHẤT, NỘI DUNG, MỐI QUAN HỆ GIỮA
DÂN CHỦ VÀ KỶ LUẬT TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM
1. Vị trí, vai trò của dân chủ và kỷ luật trong Quân đội nhân dân
Việt Nam
a) Một số khái niệm cơ bản về dân chủ và kỷ luật
* Khái niệm dân chủ
- Hiện nay vấn đề dân chủ có rất nhiều quan niệm khác nhau, theo cách
hiểu chung:
Dân chủ là một khái niệm để chỉ một chế độ xã hội mà ở đó nhân dân là
chủ thể của quyền lực.
Vậy dân chủ xã hội chủ nghĩa là gì? Nó có gì khác so với các chế độ xã
hội trước đó:
- Khái niệm: Dân chủ XHCN là nền dân chủ được xác lập và thực thi
trong xã hội theo mục tiêu thực hiện quyền cai trị xã hội thực sự thuộc về nhân
dân lao động.
- Dẫn chứng: Cách mạng Tháng 10 Nga năm 1917 đưa đến sự ra đời của
Nhà nước công nông đầu tiên trên thế giới, đưa đến nền dân chủ XHCN.
Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm: “Trong chế độ dân chủ xã hội chủ
nghĩa thì bao nhiêu quyền lực đều là của dân, bao nhiêu sức mạnh đều ở nơi dân,
bao nhiêu lợi ích đều là vì dân...”
Đảng ta cụ thể hóa thành phương châm: “dân biết, dân bàn, dân làm, dân
kiểm tra, dân hưởng thụ”
Như vậy, chúng ta thấy rằng dân chủ xã hội chủ nghĩa là nền dân chủ khác
hẳn về bản chất và đối lập về nguyên tắc với dân chủ tư sản và các chế độ xã hội
trước đó. Là nền dân chủ tiến bộ nhất trong lịch sử phát triển của nhân loại.
Ví dụ: Trong chế độ phong kiến là nền quân chủ: một người quyết định
tất cả. Trong chế độ dân chủ tư sản, nền dân chủ chỉ thuộc về thiểu số giai cấp tư
sản và nhà nước tư bản, đại bộ phận nhân dân còn lại không có quyền dân chủ
trong quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Thực chất đó là nền dân
chủ thuộc về thiểu số.
Dẫn chứng so sánh: Tỷ lệ cử tri đi bầu cử ở Mỹ năm 2016 là dưới 70 %,
có bang như Utah chỉ 53,1 %; trong khi tỷ lệ này ở Việt Nam vào năm 2021 là
99,60 %. Điều đó cho thấy dân chủ ở Việt Nam không chỉ thể hiện thông qua
những người đại diện mà còn thể hiện trực tiếp thông qua các cuộc bầu cử. Thể
hiện niềm tin của nhân dân vào quyền dân chủ và tính ưu việt của nền dân chủ
xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Câu hỏi: Vậy dân chủ XHCN ở Việt Nam được hình thành từ khi nào?
 4

Trả lời: Dân chủ XHCN ở Việt Nam được hình thành từ khi nhân dân ta
dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh tiến
hành thành công Cách mạng tháng 8 năm 1945, khai sinh ra nước Việt Nam dân
chủ cộng hòa, nay là nước Cộng hòa XHCN Việt Nam. Từ đó đến nay, Đảng,
Nhà nước ta đã không ngừng hoàn thiện nền dân chủ XHCN, hướng đến mục
tiêu tất cả quyền lực thuộc về nhân dân.
Vậy, dân chủ trong Quân đội nhân dân Việt Nam được hiểu như thế nào?
- Khái niệm: Dân chủ trong Quân đội nhân dân Việt Nam là một bộ phận
của dân chủ xã hội chủ nghĩa, thể hiện quyền làm chủ của mọi quân nhân trên
các lĩnh vực chính trị, quân sự, kinh tế - đời sống, văn hóa - tinh thần, được
Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước và điều lệnh, điều lệ của quân đội bảo đảm.
Như vậy, dân chủ trong Quân đội nhân dân Việt Nam là sự cụ thể hóa của
dân chủ XHCN trong Quân đội theo những yêu cầu, đòi hỏi đặc trưng của tổ
chức quân sự. Tuy nhiên, về bản chất vẫn là quyền làm chủ của mọi quân nhân
trên tất cả các lĩnh vực.
Ví dụ: Mỗi quân nhân có thể đóng góp ý kiến với đơn vị các nội dung,
biện pháp nâng cao chất lượng huấn luyện, bảo đảm đời sống vật chất, tinh
thần,...thông qua các tổ chức đại diện như HĐQN, chi đoàn, hoặc gặp gỡ, trao
đổi với chỉ huy đơn vị hay qua hòm thư góp ý.
* Khái niệm kỷ luật
Có nhiều quan niệm khác nhau về kỷ luật, tuy nhiên theo cách hiểu chung:
Kỷ luật là tổng thể các quy định có tính bắt buộc đối với hoạt động của
các thành viên trong tổ chức để bảo đảm chặt chẽ.
Như vậy, kỷ luật chính là những yêu cầu, những đòi hỏi khách quan buộc
mọi thành viên phải triệt để chấp hành. Sự bắt buộc là thuộc tính chung của kỷ
luật, không có bắt buộc thì không có kỷ luật.
Ví dụ: Ở các công ty, người lao động phải tuân thủ Luật lao động, nội quy, quy
định của công ty; ở trường học học sinh phải tuân thủ quy định của nhà trường…
Câu hỏi: Vậy kỷ luật Quân đội là gì?
Theo từ điển Bách khoa quân sự Việt Nam:
Kỷ luật Quân đội là toàn bộ những điều quy định buộc mọi quân nhân
phải triệt để chấp hành nhằm tạo ra sự thống nhất cao trong hành động, bảo
đảm cho quân đội phát huy được sức mạnh, hoàn thành chức năng, nhiệm vụ
trong mọi hoàn cảnh, tình huống.
Ví dụ: Kỷ luật Quân đội được cụ thể hóa trong Luật NVQS năm 2015,
Thông tư 16, Chỉ thị 91, Chỉ thị 217, 218, 10 lời thề, 12 điều kỷ luật...đều là
những nội dung thuộc về kỷ luật quân đội.
 5

b) Vị trí, vai trò của dân chủ và kỷ luật trong Quân đội nhân dân Việt Nam
- Một là, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị, của
Quân đội.
Câu hỏi: Vậy đồng chí nào biết nhiệm vụ chính trị của đơn vị là gì?
Trả lời: Đó là nhiệm vụ trung tâm, xuyên suốt của đơn vị như: Huấn
luyện, SSCĐ và chiến đấu thắng lợi, xây dựng vững mạnh toàn diện “mẫu mực,
tiêu biểu”...
Vậy, vì sao dân chủ và kỷ luật lại góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ
chính trị của đơn vị, Quân đội?
Bởi vì:
Thứ nhất, khi dân chủ trong đơn vị được phát huy sẽ là động lực to lớn,
tạo ra bầu không khí dân chủ, cởi mở, tích cực. Mỗi quân nhân trong đơn vị sẽ
tự giác nêu cao được tinh thần trách nhiệm, phát huy được trí tuệ tập thể tích cực
trong tham gia đóng góp ý kiến, hiến kế vào các công việc chung của quân đội,
đơn vị trên tất cả các mặt chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa - tinh thần...; tích
cực, chủ động tham gia vào mọi hoạt động của đơn vị, góp phần thực hiện thắng
lợi mọi nhiệm vụ được giao.
Đồng thời, khi kỷ luật được đề cao, thì mỗi quân nhân cũng sẽ ý thức
được quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình trước tập thể, để tự giác chấp
hành nghiêm pháp luật Nhà nước, điều lệnh, điều lệ, các quy định của quân đội
và đơn vị.
Ví dụ: Hiện nay, Đại đội ..... đang quản lý, huấn luyện CSM, trọng tâm là
3 nổ. Đây là nhiệm vụ khó khăn, tuy nhiên nhờ phát huy tốt dân chủ, Chi bộ, chỉ
huy đơn vị, TTQN, Chi đoàn đã phát huy tốt dân chủ, bàn biện pháp nâng cao
chất lượng huấn luyện.
Thứ hai, thực tiễn gần 77 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của
Quân đội nhân dân Việt Nam cho thấy, mọi thắng lợi của Quân đội đều có một
phần đóng góp quan trọng của phát huy dân chủ, đề cao kỷ luật. Ngược lại, nếu
đơn vị nào không phát huy tốt dân chủ, không đề cao kỷ luật sẽ rất dễ dẫn đến
những hậu quả khôn lường mà trực tiếp là ảnh hưởng đến kết quả hoàn thành
nhiệm vụ của đơn vị.
Ví dụ: Trong hành quân chiến đấu, nếu người quân nhân không chấp
hành nghiêm kỷ luật hành quân như: Để phát ra tiếng động, ánh sáng thì không
những đơn vị không thể về đến vị trí tập kết mà có thể sẽ bị phi pháo, máy bay
của địch tập kích vào đội hình, tổn thất, hy sinh cả đơn vị.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định về dân chủ và kỷ luật: “Là nền tảng
thắng lợi trong kháng chiến và kiến quốc”.
- Hai là, góp phần xây dựng các tổ chức trong quân đội vững mạnh, nâng
cao sức mạnh chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu của toàn quân.
 6

Câu hỏi: Đ/c nào cho biết trong Đại đội ta gồm có những tổ chức nào?
Trả lời: Có 4 tổ chức gồm: Tổ chức đảng (Chi bộ), tổ chức chỉ huy, Chi
đoàn, HĐQN.
Vậy vì sao nói dân chủ và kỷ luật góp phần xây dựng các tổ chức vững
mạnh, nâng cao sức mạnh chiến đấu và SSCĐ của toàn quân?
Như chúng ta biết, mỗi tổ chức trong đơn vị ra đời đều có vị trí, vai trò,
chức năng, nhiệm vụ khác nhau. Sức mạnh của các tổ chức trong Quân đội ta là
do sức mạnh tổng hợp của nhiều yếu như: Vai trò của người đứng đầu tổ chức,
tính tích cực, tự giác, tinh thần đoàn kết... của từng thành viên trong tổ chức.
Trong đó, dân chủ và kỷ luật là 2 yếu tố rất quan trọng.
Bởi vì:
+ Thứ nhất, dân chủ là cơ sở của đoàn kết, đoàn kết tốt, kỷ luật nghiêm là
nhân tố tạo thành sức mạnh quân đội. Thực hiện tốt dân chủ và kỷ luật là giải
quyết tốt các mối quan hệ giữa quân nhân với các tổ chức, giữa tổ chức với tổ
chức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ; bảo đảm sự đoàn kết, thống nhất cao
về ý chí và hành động, hợp thành sức mạnh của từng đơn vị và của toàn quân
+ Thứ hai, Khi dân chủ trong đơn vị được phát huy, sẽ tạo ra động lực to
lớn nâng cao tinh thần trách nhiệm và năng lực, khả năng sáng tạo, tích cực làm
việc của mọi quân nhân, góp phần xây dựng vững mạnh toàn diện mẫu mực, tiêu
biểu, tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, hoàn thành xuất sắc chức trách, nhiệm
vụ được giao.
Ví dụ: Trong thời gian qua, nhờ phát huy tốt dân chủ, duy trì nghiêm kỷ
luật, vì vậy, cán bộ, chiến sĩ trong Đại đội ..... luôn phát huy tốt vai trò, trách
nhiệm, đoàn kết, thống nhất, hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần xây dựng đơn vị
VMTD, chi đoàn, HĐQN hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, nhất là nhiệm vụ quản
lý, huấn luyện chiến sĩ mới.
- Ba là, góp phần làm lành mạnh các quan hệ trong đơn vị, ngăn chặn,
đẩy lùi các tệ nạn xã hội, các hiện tượng tiêu cực, mất dân chủ, vi phạm kỷ luật
trong quân đội.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Từ Tiểu đội trưởng trở lên, từ Tổng Tư lệnh trở
xuống phải săn sóc đời sống vật chất và tinh thần cho đội viên, phải xem đội
viên ăn uống như thế nào, phải hiểu nguyện vọng và thắc mắc của đội viên. Bộ
đội chưa ăn cơm, cán bộ không được kêu mình đói, bộ đội chưa đủ áo mặc cán
bộ không được kêu mình rét, bộ đội chưa đủ chỗ ở cán bộ không được kêu mình
mệt. Thế mới dân chủ, mới đoàn kết, mới tất thắng”.
Câu hỏi: Vậy các quan hệ trong đơn vị gồm những mối quan hệ nào?
Trả lời: Trong đơn vị có rất nhiều mối quan hệ như: Quan hệ lãnh đạo,
chỉ huy và phục tùng, cấp trên và cấp dưới; các mối quan hệ đồng cấp giữa các
quân nhân, quan hệ giữa các trung đội với nhau...
 7

Vậy vì sao nói dân chủ và kỷ luật góp phần làm lành mạnh hóa các quan
hệ trong đơn vị, ngăn chặn, đẩy lùi tiêu cực?
+ Thứ nhất, khi dân chủ được phát huy, chấp hành kỷ luật một cách tự
giác, nghiêm minh sẽ làm cho mọi quan hệ, mọi hoạt động trong đơn vị trở nên
cởi mở, năng động hơn, các quân nhân đoàn kết, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau,
cấp trên tin tưởng cấp dưới, quân nhân tin tưởng vào sự lãnh đạo, chỉ huy của
đơn vị.
+ Thứ hai, khi kỷ luật được đề cao sẽ tạo nên sự tự giác, nghiêm minh của
từng quân nhân trong tổ chức; biết đấu tranh bảo vệ cái đúng, biết phê phán, đấu
tranh với các hành vi sai trái, tiêu cực. Từ đó, khắc phục được những yếu kém,
trì trệ, làm cho các quan hệ xã hội của quân nhân lành mạnh hơn, góp phần ngăn
chặn, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, các hiện tượng tiêu cực, mất dân chủ, vi phạm kỷ
luật trong Quân đội.
Ví dụ: Trong đơn vị chúng ta có nhiều đồng chí khi mới nhập ngũ có biểu
hiện chấp hành chế độ nền nếp chưa nghiêm, lối sống tự do, tùy tiện, do ảnh
hưởng của môi trường sống bên ngoài. Nhưng do đơn vị phát huy tốt dân chủ,
đề cao kỷ luật cán bộ, chiến sĩ trong đại đội đã thẳng thắn đóng góp ý kiến phê
bình nên các đồng chí này đã nhận ra khuyết điểm, tích cực sửa chữa khuyết
điểm và có nhiều tiến bộ.
- Bốn là, góp phần hoàn thiện nhân cách người quân nhân cách mạng,
giữ vững phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”.
Câu hỏi: Nhân cách người quân nhân bao gồm những yếu tố nào?
Trả lời: Đó là tổng hòa của các yếu tố như: Sự giác ngộ chính trị, tư
tưởng; bản lĩnh chính trị, lòng trung thành; phẩm chất đạo đức lối sống; ý thức
chấp hành kỷ luật; trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác...
Nhân cách quân nhân được hình thành, phát triển và hoàn thiện thông qua
các yếu tố đó là: Yếu tố thể chất, sinh học; môi trường xã hội; giáo dục và tự
giáo dục; hoạt động thực tiễn. Mỗi yếu tố có vị trí, vai trò khác nhau tuy nhiên,
việc lành mạnh hóa, tích cực hóa các yếu tố này sẽ góp phần quan trọng quyết
định đến sự hình thành, phát triển của nhân cách.
+ Thứ nhất, như đã phân tích, luận giải ở trên, khi dân chủ được phát huy,
kỷ luật được đề cao sẽ góp phần hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn
vị, đó cũng chính là hoạt động thực tiễn của quân nhân.
+ Thứ hai, khi dân chủ được phát huy, kỷ luật được duy trì nghiêm sẽ góp
phần xây dựng các tổ chức trong đơn vị vững mạnh. Khi các tổ chức đã vững
mạnh đó chính là chủ thể giáo dục tốt nhất của mỗi thành viên trong tổ chức.
Đồng thời, tổ chức cũng chính là môi trường tác động trực tiếp đến nhận thức,
tâm lý, tư tưởng của mỗi quân nhân; tổ chức tốt thì trực tiếp góp phần giúp cá
nhân tốt.
 8

+ Thứ ba, khi dân chủ được phát huy, kỷ luật được duy trì nghiêm sẽ góp
phần làm lành mạnh hóa các quan hệ trong đơn vị, ngăn chặn đẩy lùi tiêu cực thì
đây sẽ là môi trường tích cực để tác động vào nhận thức, hành vi của mỗi quân
nhân, góp phần hoàn thiện, phát triển nhân cách người quân nhân cách mạng.
(Tục ngữ: Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài; gần mực thì đen, gần đèn thì rạng...
chính là muốn nói đến tác động của môi trường đến nhân cách con người)
Ví dụ: Từ khi các đồng chí nhập ngũ vào Quân đội được hơn một tháng,
do đơn vị luôn phát huy tốt dân chủ, duy trì nghiêm kỷ luật, hiện nay nhiều đồng
chí đã thay đổi được suy nghĩ, nếp sống cũ: Không còn hiện tượng tự do, tùy
tiện trong lời nói, hành động. Biết sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và
đơn vị, biết yêu thương, quan tâm mọi người hơn...Đó chính là biểu hiện của
việc phát triển, hoàn thiện nhân cách người quân nhân cách mạng.
+ Nhân cách người quân nhân không phải tự nhiên mà đó. Đó là kết quả
của quá trình giáo dục, học tập, tu dưỡng, rèn luyện.... Và quá trình đó không
tách rời 2 yếu tố là dân chủ và kỷ luật. Không thể có một nhân cách tốt nếu như
dân chủ không được phát huy, kỷ luật không được đề cao. Rõ ràng, khi nhân
cách ngày càng được hoàn thiện cũng đồng nghĩa với những phẩm chất “Bộ đội
Cụ Hồ” ngày càng được phát huy và tỏa sáng.
Xem video: Để hiểu rõ hơn về vị trí, vai trò của dân chủ và kỷ luật chúng
ta sẽ cùng xem một đoạn video nói về vấn đề này
Định hướng, liên hệ: Qua đoạn video vừa rồi một lần nữa đã khái quát
cho chúng ta rõ hơn về vị trí, vai trò của dân chủ và kỷ luật đối với Quân đội ta.
Ở đơn vị thời gian vừa qua cơ bản cán bộ, chiến sĩ nhận thức và phát huy tốt dân
chủ, chấp hành nghiêm kỷ luật. Tuy nhiên, còn một số đồng chí nhận thức chưa,
đúng, chưa đầy đủ về dân chủ, còn ngại đấu tranh, phê bình, đóng góp; một số
đồng chí còn xem nhẹ dẫn đến vi phạm kỷ luật, các chế độ quy định...Do vậy, đề
nghị các đồng chí nắm chắc vị trí, vai trò của dân chủ và kỷ luật để phát huy tốt
dân chủ, đề cao kỷ luật trong quá trình học tập, công tác.
Tóm lại, dân chủ và kỷ luật có vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng
quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ từng bước hiện đại. Nó trực tiếp góp
phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị, của Quân đội; xây dựng
các tổ chức vững mạnh, nâng cao sức mạnh chiến đấu và khả năng sẵn sàng
chiến đấu của Đại đội; làm lành mạnh các quan hệ trong đơn vị, ngăn chặn, đẩy
lùi các tệ nạn xã hội, các hiện tượng tiêu cực, mất dân chủ, vi phạm kỷ luật trong
đơn vị; hoàn thiện nhân cách người quân nhân cách mạng, giữ vững phẩm chất
“Bộ đội Cụ Hồ”.
2. Bản chất, nội dung, mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ luật trong
Quân đội nhân dân Việt Nam
a) Bản chất, nội dung của dân chủ trong Quân đội nhân dân Việt Nam
* Bản chất của dân chủ trong quân đội: là một bộ phận của dân chủ xã
hội chủ nghĩa, thể hiện quyền làm chủ của mọi quân nhân trên mọi lĩnh vực.
 9

Vậy, bản chất dân chủ xã hội chủ nghĩa được biểu hiện như thế nào?
Trong Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam khẳng định “Nhà nước
Cộng hòa XHCN Việt Nam là Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân, tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân”.
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Nước ta là nước dân
chủ, bao nhiêu lợi ích đều vì dân, bao nhiêu quyền lực đều của dân”.
Ví dụ: Trong các cuộc bầu cử Quốc hội và bầu cử Hội đồng nhân dân các
cấp của nước ta, tỷ lệ cử tri đi bầu rất cao (Bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp
nhiệm kỳ 2021 – 2026 , với 70 triệu cử tri đi bỏ phiếu, tỷ lệ 99,60%). Tỷ lệ đại
biểu là nữ, người dân tộc thiểu số, chức sắc tôn giáo trong Quốc hội ngày càng
cao, tỷ lệ nữ là đại biểu Quốc hội đứng thứ tư trong khu vực châu Á - Thái Bình
Dương, đứng thứ 9/135 nước trên thế giới.
Câu hỏi: Vậy, vì sao nói dân chủ trong Quân đội ta lại mang bản chất dân
chủ của Nhà nước XHCN?
Trả lời: Theo lý luận của CN Mác-Lênin, Quân đội mang bản chất của
giai cấp, Nhà nước đã tổ chức ra nó. Quân đội ta do Đảng cộng sản Việt Nam tổ
chức, lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện, vì vậy bản chất dân chủ của Quân đội cũng
mang bản chất dân chủ của Đảng, của Nhà nước XHCN.
* Biểu hiện của bản chất dân chủ XHCN trong Quân đội ta:
- Trong Quân đội ta mọi cán bộ, chiến sĩ vừa là chủ và vừa làm chủ trên
tất cả các lĩnh vực, các mặt hoạt động, các quan hệ và mọi tổ chức trong quân
đội, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm
của mọi cán bộ, chiến sĩ trong mọi hoạt động, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm
vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho.
+ Trước hết, hiểu về bản chất “Mọi cán bộ, chiến sĩ là chủ” có nghĩa là:
Mọi quân nhân trong Quân đội ta là chủ thể thực sự của nền dân chủ trong Quân
đội. Là chủ không chỉ nằm ở lời nói, chủ trương chung chung, mà đã được cụ
thể hóa trong các Chỉ thị, Nghị quyết, Hướng dẫn của các tổ chức và được Hiến
pháp, pháp luật của Nhà nước, điều lệnh, điều lệ của Quân đội bảo đảm.
Ví dụ: Đơn vị ta hiện nay đang thực hiện “Thông tư 165 về tổ chức và
hoạt động của Hội đồng quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam”, trong
đó quy định về chức năng, nhiệm vụ, cơ chế hoạt động của HĐQN để bảo vệ
phát huy dân chủ của mọi quân nhân. Thường vụ Đảng ủy Quân đoàn có Nghị
quyết số 48-NQ/ĐU ngày 30/12/2010 về “Lãnh đạo thực hiện Quy chế dân chủ
trong Quân đoàn” và các văn bản khác về xây dựng và thực hiện Quy chế dân
chủ cơ sở.
+ Thứ hai, hiểu về bản chất “Mọi cán bộ, chiến sĩ làm chủ” có nghĩa là:
Quyền làm chủ của mọi cán bộ, chiến sĩ được bảo đảm trên thực tế thông qua
các lĩnh vực.
 10

Ví dụ: Thông qua việc ra Chương trình hành động hàng tháng của HĐQN:
Mọi cán bộ, chiến sĩ đều được bàn bạc, trao đổi, thảo luận và quyết định các vấn
đề liên quan trực tiếp đến việc thực hiện nhiệm vụ của đơn vị và quyền lợi, chế
độ của mình.
Tóm lại, bản chất dân chủ trong quân đội ta mang bản chất dân chủ
XHCN, đó là nền dân chủ thực sự mà ở đó quân nhân là chủ và làm chủ.
* So sánh dân chủ trong Quân đội ta và dân chủ trong quân đội tư sản:
Dân chủ trong Quân đội ta khác về bản chất và tiến bộ hơn hẳn so với
dân chủ trong quân đội tư sản.
+ Trong quân đội tư sản họ cũng nói đến dân chủ, nhưng đó là dân chủ
cho thiểu số đội ngũ sĩ quan - những người đại biểu cho lợi ích của giai cấp tư
sản. Số đông người lính không được quyền làm chủ các hoạt động trong đơn vị.
+ Dân chủ trong Quân đội ta mang bản chất giai cấp công nhân, được xây
dựng trên sự giác ngộ chính trị cao của mọi quân nhân, sự hiểu biết sâu sắc về
nghĩa vụ, trách nhiệm quân nhân, trung thành với lợi ích của giai cấp công nhân
và nhân dân lao động, tự nguyện tuân thủ Hiến pháp, pháp luật Nhà nước và
điều lệnh, điều lệ quân đội.
+ Dân chủ trong quân đội ta là nền dân chủ thực sự vì người quân nhân,
phản ánh sâu sắc nền dân chủ xã hội chủ nghĩa trong quân đội; là sự giải phóng
con người, đề cao con người lên trình độ làm chủ xã hội và làm chủ chính bản
thân mình.
Ví dụ: Trong quân đội ta, khi đơn vị nhận nhiệm vụ cấp trên giao thì mọi
chiến sĩ trong đơn vị có quyền tham gia đóng góp ý kiến bàn biện pháp thực
hiện thắng lợi nhiệm vụ. Trong quân đội tư sản thì người lính không có quyền
tham gia bàn bạc mà bắt buộc phải thực hiện.
* Nội dung của dân chủ trong Quân đội ta được biểu hiện trên những
vấn đề cơ bản sau:
- Về chính trị: Đó là quyền được tôn trọng, được bình đẳng về chính trị
của mọi quân nhân.
Biểu hiện:
+ Mọi quân nhân đều được tôn trọng về nhân cách; có sự bình đẳng về
quyền lợi, nghĩa vụ và phải tuyệt đối trung thành, có trách nhiệm của bản thân
với Tổ quốc, Quân đội và nhân dân
Ví dụ: Tất cả các đồng chí đều được tạo điều kiện học tập, nâng cao trình
độ chính trị thông qua các chế độ như đọc sách, báo, xem tivi, quán triệt, phổ
biến, giáo dục pháp luật...
+ Được bầu cử vào các cơ quan của Nhà nước và bầu cử hội đồng nhân
dân các cấp. Được phê bình đối với cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng, tổ chức
 11

chỉ huy; mọi quân nhân được bình xét khen thưởng, kỷ luật một cách công khai
công bằng.
Ví dụ 1: Hàng tháng TTQN phát huy dân chủ đóng góp ý kiến cho các
đồng chí trong BCH Đại đội; Chi đoàn thường xuyên đóng góp ý kiến cho chi
bộ, các đảng viên khi được kiểm tra, giám sát.
Ví dụ 2: Kết thúc phong trào thi đua trong quản lý, huấn luyện Chiến sỹ
mới, từ cấp Tiểu đội đến Đại đội, tập thể quân nhân tổ chức sinh hoạt lấy ý kiến
bình xét các tập thể, cá nhân ưu tú để đề nghị cấp trên khen thưởng.
+ Được được cung cấp thông tin, được tham gia đóng góp ý kiến vào các
công việc chung của đơn vị về tất cả các mặt chính trị, quân sự, kinh tế và đời
sống và đề đạt tâm tư, nguyện vọng chính đáng của cá nhân...
Ví dụ: Thông qua Hội đồng quân nhân và các tổ chức trong đơn vị, các
đồng chí đều được đóng góp các ý kiến góp phần xây dựng đơn vị.
+ Bên cạnh bình đẳng về quyền còn là bình đẳng về trách nhiệm trong
chấp hành nghiêm các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật
của Nhà nước, Điều lệnh, Điều lệ của quân đội, các nền nếp, chế độ quy định
của đơn vị.
Ví dụ: Mọi quân nhân trong đơn vị phải chấp hành nghiêm pháp luật nhà
nước, kỷ luật quân đội. Nếu vi phạm thì xử lý kỷ luật công khai, công bằng
không phân biệt cấp bậc, chức vụ.
- Về quân sự: Mọi quân nhân có quyền được phổ biến, quán triệt và tham
gia, đóng góp ý kiến vào đường lối chính trị, quân sự của Đảng.
Câu hỏi: Đ/c nào cho biết dân chủ về quân sự được biểu hiện ở đơn vị
như thế nào?
+ Trong huấn luyện, SSCĐ được quán triệt và tham gia ý kiến vào các
chương trình, phương án, kế hoạch, biện pháp bảo đảm cho huấn luyện, SSCĐ
đạt kết quả tốt.
Ví dụ: Hiện nay, đơn vị đang huấn luyện các nội dung, trọng tâm là 3 nổ,
các đồng chí được quyền đóng góp ý kiến, đề xuất các nội dung, biện pháp góp
phần nâng cao chất lượng huấn luyện.
+ Trong xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật được phổ biến, giáo dục,
quán triệt các chỉ thị, thông tư, quy định...được dân chủ thảo luận, bàn biện pháp
nâng cao chất lượng, hiệu quả việc thực hiện xây dựng chính quy, quản lý, rèn
luyện kỷ luật.
Ví dụ: Đơn vị thường xuyên giáo dục, quán triệt về Thông tư 16 của Bộ
quốc phòng, Chỉ thị 217, 218 Tư lệnh Quân đoàn, 10 lời thề, 12 điều kỷ luật...
giúp mỗi quân nhân nâng cao nhận thức về chấp hành kỷ luật.
 12

+ Trong diễn tập, chiến đấu được quán triệt và tham gia góp ý về phương
án tác chiến, cách đánh sao cho đạt hiệu quả cao nhất; đều phải chấp hành
nghiêm mệnh lệnh cấp trên và thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao.
Ví dụ: Trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, chủ trương lúc đầu là
đánh nhanh, thắng nhanh. Tuy nhiên, sau khi phát huy dân chủ quân sự, trí tuệ
tập thể, Bộ Chỉ huy chiến dịch đã quyết định thay đổi cách đánh từ đánh nhanh,
thắng nhanh sang “đánh chắc, tiến chắc” và giành thắng lợi to lớn.
- Về kinh tế - đời sống: Mọi quân nhân có quyền được chăm sóc đời sống
mọi mặt, hưởng đầy đủ các tiêu chuẩn, chế độ, chính sách đãi ngộ do Nhà nước,
quân đội quy định.
+ Mọi quân nhân được hưởng công bằng, đầy đủ các chế độ như quân
trang, quân lương, tài chính, nghỉ phép, bảo hiểm, trợ cấp khó khăn đột xuất...
theo đúng quy định của Nhà Nước.
Ví dụ: Hiện nay, chúng ta đang thực hiện Nghị định 27 của Chính phủ,
Thông tư 95 của Bộ Quốc Phòng về thực hiện một số chế độ, chính sách của hạ
sĩ quan, binh sĩ tại ngũ và thân nhân của hạ sĩ quan, binh sĩ tại ngũ.
+ Được tham dự sinh hoạt kinh tế tài chính công khai (công khai việc lập,
quản lý, sử dụng các loại quỹ vốn, các khoản thu cho các phong trào, các cuộc
vận động của cơ quan, đơn vị và địa phương).
Ví dụ: Vào thứ 4 tuần thứ hai của tháng, Tiểu đoàn tổ chức sinh hoạt kinh
tế công khai, mọi quân nhân đều được công khai các khoản thu, chi của đơn vị
và có quyền đóng góp ý kiến để cải thiện, nâng cao đời sống bộ đội.
+ Được phổ biến, quán triệt và tham gia góp ý kiến vào các chủ trương,
biện pháp tăng gia sản xuất, cải thiện đời sống, quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật,
tài chính, hậu cần, chống tham ô, lãng phí trong đơn vị; được hưởng một cách
công bằng, hợp lý những sản phẩm do đơn vị làm ra...
- Về văn hóa - tinh thần: Mọi quân nhân có quyền được học tập nâng cao
nhận thức và trình độ mọi mặt, quyền được nghiên cứu, sáng tạo và hưởng thụ
các tác phẩm văn học – nghệ thuật, khoa học – kỹ thuật phục vụ đời sống tinh
thần của đơn vị, góp phần xây dựng môi trường văn hóa, lối sống có văn hóa,
nếp sống chính quy trong đơn vị.
+ Thông qua các thiết chế văn hóa như Nhà sinh hoạt văn hóa, Phòng
truyền thống, Thư viện; các chế độ như đọc sách, báo, xem thời sự, thông báo
chính trị thời sự hàng tuần, ...mọi quân nhân đều được tiếp cận thông tin, tạo
điều kiện học tập nâng cao trình độ về mọi mặt.
Ví dụ: Các giờ nghỉ, ngày nghỉ đồng chí có thể lên Nhà văn hóa Tiểu
đoàn mượn sách, báo về học tập, nghiên cứu.
+ Mọi quân nhân được sáng tác và hưởng thụ đời sống văn hóa, tinh thần
phong phú, lành mạnh.
 13

Ví dụ: Hiện nay chúng ta đang thực hiện “Thông tư số 138/2020/TT-BQP

quy định về chế độ, định mức, tiêu chuẩn đời sống văn hóa, tinh thần trong Quân đội
nhân dân Việt Nam”. Trong đó có quy định mỗi năm chúng ta được xem các đoàn
nghệ thuật chuyên nghiệp trong và ngoài quân đội biểu diễn 2 lần…
- Liên hệ thực tiễn: Ở đơn vị ta thời gian qua cán bộ, chiến sĩ cơ bản
nhận thức và phát huy tốt dân chủ trên các lĩnh vực. Tuy nhiên có lúc, có thời
điểm dân chủ vẫn chưa thực sự được phát huy còn hiện tượng ngại đóng góp,
ngại phê bình. Bên cạnh đó, một số chiến sĩ do thiếu hiểu biết nên đã có những ý
kiến, phát ngôn thiếu chuẩn mực. Do đó, chúng ta cần nắm chắc quy chế dân
chủ, hiểu rõ bản chất, nội dung của dân chủ trong Quân đội để phát huy tối đa
dân chủ trong đơn vị, tránh biểu hiện dân chủ hình thức hoặc thói tự do, tùy tiện,
dân chủ quá trớn, chúng ta cần đấu tranh phê phán các quan điểm, tư tưởng về
thực hiện dân chủ hình thức hoặc lợi dụng dân chủ phát ngôn, hành động đi
ngược lại lợi ích của tập thể.
Tóm lại, Bản chất của dân chủ trong Quân đội ta mang bản chất dân chủ
của xã hội chủ nghĩa và nội dung của nó được thể hiện trên những vấn đề cơ bản
về chính trị; về quân sự, về kinh tế đời sống; về văn hóa, tinh thần.
b) Bản chất, nội dung của kỷ luật trong Quân đội nhân dân Việt Nam
* Bản chất kỷ luật trong quân đội ta mang bản chất kỷ luật của Đảng và
của giai cấp công nhân. Đó là kỷ luật sắt, tự giác, nghiêm minh.
- Quân đội ta là một tổ chức quân sự mang bản chất giai cấp công nhân,
đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt
Nam. Do vậy, bản chất kỷ luật của quân đội ta mang bản chất kỷ luật của Đảng
và của giai cấp công nhân. Đó là kỷ luật sắt, tự giác, nghiêm minh.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Kỷ luật của ta là kỷ luật sắt, nghĩa là
nghiêm túc và tự giác”.
Sự khác nhau kỷ luật trong quân đội ta với kỷ luật của quân đội tư sản.
+ Sự khác nhau căn bản giữa kỷ luật quân đội ta với kỷ luật quân đội tư
sản là ở tính tự giác. Kỷ luật quân đội của giai cấp Tư sản dựa trên sự áp bức
giai cấp, buộc binh lính phải phục tùng thụ động, mù quáng.
+ Để có được kỷ luật quân đội một cách nghiêm minh, giai cấp Tư sản
phải sử dụng biện pháp cưỡng ép, bắt buộc một chiều như trừng phạt nặng nề,
nhục hình, kích thích hiếu chiến, thậm chí cả biện pháp mê tín, tôn giáo...
+ Kỷ luật quân đội tư sản được xây dựng trên cơ sở pháp luật tư sản với
một hệ thống thiết chế nhằm giữ vững sự thống trị của giai cấp tư sản, do giai
cấp tư sản và vì giai cấp tư sản.
Ví dụ: Trong chiến đấu, quân đội tư sản sử dụng các hình phạt hết sức
khắt khe hoặc sự tuyên truyền lừa bịp để buộc quân nhân phải chấp hành kỷ luật
* Kỷ luật Quân đội ta khác hẳn về chất so với kỷ luật quân đội tư sản đó là:
 14

- Kỷ luật của quân đội ta là kỷ luật tự giác.

+ Tính tự giác là gì? Đó là yếu tố bên trong mỗi quân nhân, thể hiện thông
việc tự điều khiển, điều chỉnh suy nghĩ, hành vi của bản thân mình tuân theo
những yêu cầu, đòi hỏi của kỷ luật, tự ghép mình vào khuôn khổ mà không cần
phải có một sự ép buộc, cưỡng bức nào từ bên ngoài.
Ví dụ: Có những lúc đơn vị thiếu vắng cán bộ, thiếu sự kiểm tra, chấn
chỉnh, tuy nhiên người từng cán bộ, chiến sĩ vẫn chấp hành nghiêm kỷ luật.
Câu hỏi: Vì sao kỷ luật Quân đội ta là kỷ luật tự giác?
Bởi vì:
Thứ nhất, từ bản chất giai cấp giai cấp công nhân của Quân đội ta. Quân
đội ta đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, tính kỷ luật
của Đảng quy định tính kỷ luật của Quân đội. Đó là, kỷ luật sắt, nghiêm túc và
tự giác.
Thứ hai, từ sự giác ngộ sâu sắc của mọi quân nhân về nhiệm vụ, mục tiêu,
lý tưởng chiến đấu, chức năng, nhiệm vụ chiến đấu của Quân đội. Giác ngộ tính
tất yếu của kỷ luật, những yêu cầu, đòi hỏi của hoạt động quân sự.
Thứ ba, từ sự nhận thức sâu sắc và toàn diện về quyền lợi, nghĩa vụ và
trách nhiệm của mỗi quân nhân. Từ nhận thức đúng và quyết tâm hành động
đúng của quân nhân trong chấp hành kỷ luật ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi điều
kiện hoàn cảnh.
Câu hỏi: Biểu hiện của tính tự giác của quân nhân là gì?
Biểu hiện ở việc người quân nhân chấp hành kỷ luật như thế nào? có
thường xuyên, liên tục hay không ? khi có chỉ huy chấp hành thế nào? Khi
không có chỉ huy ra sao? Khi thực hiện nhiệm vụ bình thường thế nào? khi thực
hiện nhiệm vụ khó khăn, nhiệm vụ phức tạp, nhiệm vụ chiến đấu ra sao ?
Ví dụ 1: Trong chiến đấu, đối với người lính đặc công thường phải chiến
đấu độc lập, phải luồn sâu, đánh hiểm, đôi lúc xa sự chỉ huy của đơn vị. Tuy
nhiên, nhờ có tính tự giác mà người quân nhân vẫn triệt để chấp hành kỷ luật và
có nhiều cách đánh sáng tạo, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ với nhiều chiến công
hiển hách.
Ví dụ 2: Trong quá trình chiến đấu, có lúc người quân nhân bị lạc đơn vị
nếu quân nhân có tính tự giác sẽ tìm mọi cách để tìm về đơn vị. Ngược lại, nếu
không có được tính tự giác quân nhân sẽ rất dễ đào, bỏ ngũ.
Liên hệ đơn vị: Ở đơn vị ta, qua hơn một tháng nhập ngũ, cơ bản nhiều
đồng chí đã hình thành được tính tự giác trong chấp hành kỷ luật. Biểu hiện ở
việc, chấp hành các chế độ nền nếp, giờ nào việc đó, các thói quen tự do, tùy
tiện đã dần được loại bỏ, thay vào đó là ý thức tự giác ghép mình vào khuôn
khổ. Thời gian tới, cường độ huấn luyện ngày càng cao, thời tiết nắng nóng sẽ
ảnh hưởng không nhỏ đến việc rèn luyện và chấp hành kỷ luật của các đồng chí.
 15

Đòi hỏi mỗi quân nhân phải nêu cao hơn nữa tính tự giác, ý chí quyết tâm, khắc
phục khó khăn, chấp hành nghiêm kỷ luật.
- Kỷ luật của quân đội ta là nghiêm minh
+ Nghiêm minh là gì? Theo từ điển tiếng việt thì: Nghiêm minh có nghĩa
là: "Nghiêm ngặt và rõ ràng, áp dụng cho mọi người, ai cũng như ai và trong
mọi trường hợp"
Câu hỏi: Vì sao kỷ luật Quân đội ta là kỷ luật nghiêm minh?
Xuất phát từ bản chất của chung của kỷ luật đó là sự bắt buộc, bắt buộc
đồng nghĩa với tính nghiêm minh.
Xuất phát từ những yêu cầu đòi của của đặc trưng của hoạt động quân sự:
+ Hoạt động quân sự diễn ra trong những điều kiện nghiêm ngặt của điều
lệnh, kỷ luật quân sự. Những quy định chặt chẽ trong quan hệ chỉ huy và phục
tùng. Nếu không có kỷ luật cao thì không tạo nên được sức mạnh.
+ Hoạt động quân sự diễn ra với cường độ cao, gian khổ ác liệt, căng
thẳng về tâm lý và thể lực.
+ Hoạt động quân sự là hoạt động mang tính hợp đồng tập thể, tính chất
chuyên môn hóa cao, sử dụng vũ khí, phương tiện hiện đại.
Ví dụ: Trong quá trình chiến đấu, nếu các đơn vị không tuân thủ đúng kế
hoạch thời gian đã hiệp đồng, tự ý nổ súng trước hoặc để lộ bí mật thì rất dễ dẫn
đến hy sinh, tổn thất do bị lộ, bị mất thời cơ.
Câu hỏi: Biểu hiện tính nghiêm minh của kỷ luật?
Biểu hiện ở sự đòi hỏi, bắt buộc đối với mọi quân nhân, không phân biệt
cấp bậc, chức vụ, giới tính, lứa tuổi... đều phải chấp hành vô điều kiện pháp luật
Nhà nước, kỷ luật quân đội.
Ví dụ: Lời thề thứ 2 trong 10 lời thề danh dự của quân nhân: “Tuyệt đối
phục tùng mệnh lệnh cấp trên, khi nhận bất cứ nhiệm vụ gì đều tận tâm, tận lực
thi hành nhanh chóng và chính xác”, đã là người quân nhân thì phải triệt để chấp
hành, nếu vi phạm thì đều bị xử lý theo điều lệnh, kỷ luật (Cụ thể là Thông tư 16
về tội chống mệnh lệnh)
Thể hiện ở việc xử phạt nghiêm khắc đối với các hành vi vi phạm pháp luật,
kỷ luật và cưỡng bức, bắt buộc đối với các quân nhân không tự giác chấp hành.
Ví dụ: Thời gian gần đây, qua các phương tiện thông tin đại chúng, chúng
ta thấy Quân đội đã xem xét, xử lý một số quân nhân vi phạm kỷ luật. Trong đó
có cả các cán bộ cấp cao, các tướng lĩnh đang công tác và nghỉ hưu liên quan
đến quản lý, sử dụng đất quốc phòng...Điều đó cho thấy tính nghiêm minh của
kỷ luật. Không phân biệt cấp bậc, chức vụ; đang công tác hay đã nghỉ hưu.
 16

+ Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Bộ đội không có kỷ luật, đánh giặc
nhất định thua”; “Quân đội mạnh là nhờ giáo dục khéo, nhờ chính sách đúng và
nhờ kỷ luật nghiêm”.
- Tính tự giác và nghiêm minh của kỷ luật quân đội ta là thống nhất, có
quan hệ chặt chẽ với nhau.
+ Có tự giác mới giữ nghiêm kỷ luật, nhưng nếu chỉ nhấn mạnh đến tính
tự giác mà không thấy tính chặt chẽ, nghiêm minh của kỷ luật thì sẽ dẫn đến tự
do, tùy tiện; nếu coi nhẹ tính tự giác, chỉ thấy nghiêm minh thì sự nghiêm minh
ấy rất có thể biến thành hình thức, quan liêu, quân phiệt.
Ví dụ: Nếu quân nhân được giáo dục, quán triệt không tự giác chấp hành
thì phải áp dụng các hình thức xử lý kỷ luật.
+ Tính tự giác và nghiêm minh là biểu hiện cao nhất của tính kỷ luật của
quân đội ta, được hình thành và phát triển cùng với sự ra đời, xây dựng, chiến đấu
và trưởng thành của quân đội ta qua các thời kỳ. Đó là một phẩm chất cao đẹp
trong phẩm chất nhân cách “Bộ đội Cụ Hồ”, phẩm chất đặc trưng của người quân
nhân cách mạng; là thước đo trình độ giác ngộ chính trị, chuẩn mực về nhân cách,
đạo đức, mục tiêu rèn luyện để trở thành người quân nhân cách mạng.
Liên hệ thực tiễn: Hiện nay, các thế lực thù địch đang tăng cường chống
phá cách mạng Việt Nam, mục tiêu là xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng với
Quân đội; một trong những mũi nhọn chống phá đó là tuyên truyền tư tưởng, lối
sống thực dụng, hưởng thụ, chủ nghĩa cá nhân, cơ hội,...chúng triệt để lợi dụng
các vụ việc vi phạm kỷ luật trong Quân đội ta để bôi nhọ, chống phá, kích động
tư tưởng bất mãn trong nhân dân, giảm niềm tin của nhân dân vào Quân đội, đặc
biệt hiện nay các thế lực thù địch triệt để lợi dụng các trang mạng xã hội để
chống phá. Vì vậy, đòi hỏi mỗi quân nhân chúng ta cần tích cực học tập, tu
dưỡng, rèn luyện, có nhận thức và hiểu biết sâu sắc về kỷ luật Quân đội, tự giác
chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội, quy định của đơn vị,
mệnh lệnh của chỉ huy các cấp.
* Nội dung kỷ luật trong Quân đội nhân dân Việt Nam được biểu hiện:
- Kỷ luật của Quân đội ta được xây dựng trên cơ sở Hiến pháp, pháp luật
của Nhà nước, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội.
Ví dụ: Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 phải dựa trên cơ sở Hiến pháp năm
2013; Thông tư 16 phải dựa trên cơ sở của Luật NVQS 2015, Bộ Luật Hình Sự...
- Nội dung cụ thể của kỷ luật quân đội bao gồm điều lệnh, điều lệ, chế độ,
quy tắc, mệnh lệnh, chỉ thị, quy định ... về tổ chức, duy trì, quản lý, xử lý kỷ luật
trong quân đội và ở từng đơn vị.
Ví dụ: 10 lời thề, 12 điều kỷ luật khi quan hệ với nhân dân; Chỉ thị 217,
218 của Tư lệnh Quân đoàn; Chỉ thị 1192 của Sư đoàn trưởng...
+ Kỷ luật Quân đội ta là sự bình đẳng: Theo sự phân công của tổ chức,
giữa các quân nhân trong Quân đội ta tuy có sự khác nhau về chức trách, nhiệm
 17

vụ, quyền hạn; trong quan hệ có chỉ huy và phục tùng, có cấp trên và cấp dưới,
nhưng đều có chung lợi ích và mục tiêu phấn đấu, luôn đoàn kết hợp tác chặt
chẽ với nhau, một lòng vì sự nghiệp chung.
Ví dụ: Điều 19, Thông tư 16 quy định: Hành vi tự ý rời khỏi đơn vị lần
đầu với mục đích trốn tránh nghĩa vụ quân sự thì bị kỷ luật từ cảnh cáo đến
giáng chức. Như vậy, không có bất cứ sự phân biệt nào về quân hàm, dân tộc,
tôn giáo, vùng miền, đã là quân nhân khi vi phạm tùy theo tính chất, mức độ để
xử lý theo đúng điều lệnh.
+ Kỷ luật Quân đội ta là sự giác ngộ: Có tinh thần triệt để phục vụ tổ
chức, phục tùng lãnh đạo và chỉ huy, tự giác và kiên quyết chấp hành mọi đường
lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của
quân đội; triệt để chấp hành mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên một cách nhanh
chóng và chính xác.
Liên hệ thực tiễn: Ở đơn vị ta thời gian qua trong quản lý, giáo dục, rèn
luyện kỷ luật quân nhân luôn kết hợp chặt chẽ giữa tính tự giác và nghiêm minh
của kỷ luật. Cụ thể đó là việc thường xuyên giáo dục, quán triệt để mọi quân
nhân nhận thức rõ mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, chức năng, nhiệm vụ của quân
đội, chức trách, nhiệm vụ của mỗi quân nhân; đồng thời giáo dục những yêu
cầu, đòi hỏi tất yếu của kỷ luật, các quy định, chỉ thị, thông tư, hướng dẫn của
các cấp về chấp hành kỷ luật. Qua đó hình thành nhu cầu, thói quen chấp hành
kỷ luật. Đồng thời, kết hợp với việc duy trì chặt chẽ các chế độ trong ngày, trong
tuần; xử lý kiên quyết, nghiêm minh các trường hợp vi phạm theo đúng điều
lệnh. Do đó, ý thức, tính tự giác trong chấp hành kỷ luật của đơn vị ngày càng
được nâng cao, đề nghị trong thời gian tới các đồng chí tiếp tục phát huy.
Tóm lại, Bản chất của kỷ luật trong Quân đội ta mang bản chất kỷ luật
của Đảng và của giai cấp công nhân. Đó là kỷ luật sắt, tự giác, nghiêm minh và
Nội dung của kỷ luật Quân đội ta là tổng thể những quy định bắt buộc mọi quân
nhân phải triệt để chấp hành, nhằm tạo ra sự thống nhất cao trong hành động,
bảo đảm cho quân đội phát huy được sức mạnh, hoàn thành được chức năng,
nhiệm vụ trong mọi điều kiện hoàn cảnh. Nội dung cụ thể của kỷ luật quân đội
bao gồm điều lệnh, điều lệ, chế độ, quy tắc, mệnh lệnh, chỉ thị, quy định ... về tổ
chức, duy trì, quản lý, xử lý kỷ luật trong quân đội và ở từng đơn vị.
c) Mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ luật trong Quân đội nhân dân
Việt Nam
- Dân chủ và kỷ luật trong Quân đội ta là hai mặt của mục tiêu xây dựng
quân đội vững mạnh toàn diện; có mối quan hệ thống nhất, chặt chẽ, tác động
lẫn nhau.
+ Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: "Quân đội ta là quân đội dân chủ,
nhưng dân chủ không phải là không có mệnh lệnh”.
 18

+ Phát huy dân chủ bao giờ cũng đi liền với giữ nghiêm kỷ luật quân đội,
pháp luật Nhà nước; giữ nghiêm kỷ luật, pháp luật phải trên cơ sở thực hiện,
phát huy tốt dân chủ.
+ Phát huy dân chủ vừa là mục tiêu, điều kiện, tiền đề của giữ nghiêm kỷ
luật cũng như giữ nghiêm kỷ luật là cơ sở bảo đảm cho dân chủ được thực hiện,
phát huy.
Ví dụ: Khi dân chủ ở đơn vị được phát huy. Mọi quân nhân sẽ biết đấu
tranh, phê bình trước những lời nói, hành động sai trái, vi phạm kỷ luật, như vậy
sẽ góp phần giữ nghiêm kỷ luật. Ngược lại, kỷ luật được giữ nghiêm sẽ là môi
trường thuận lợi cho phát huy dân chủ.
+ Phát huy dân chủ và giữ nghiêm kỷ luật là điều kiện tồn tại, phát triển
của Quân đội ta. Nếu tách rời, tuyệt đối hóa hoặc xem nhẹ việc phát huy dân chủ
với giữ nghiêm kỷ luật sẽ dẫn đến dân chủ hình thức, cực đoan, dân chủ vô hạn
độ, vô chính phủ. Ngược lại, kỷ luật sẽ lỏng lẻo, thiếu tập trung thống nhất ý chí
và hành động, nội bộ mất đoàn kết, không tạo nên sức mạnh để hoàn thành
nhiệm vụ. Tất cả các khuynh hướng trên đều làm suy yếu tổ chức quân đội.
+ Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Các chú phải hết sức chú ý vấn đề dân
chủ và kỷ luật. Kỷ luật trong dân chủ, dân chủ phải có kỷ luật”.
Xem video: Để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ luật,
chúng ta sẽ cùng xem một đoạn video khái quát về vấn đề này.
Tóm lại, Dân chủ và kỷ luật trong Quân đội ta là hai mặt của mục tiêu
xây dựng quân đội vững mạnh toàn diện; có mối quan hệ thống nhất, chặt chẽ,
tác động qua lại lẫn nhau. Phát huy dân chủ bao giờ cũng đi liền với giữ nghiêm
kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước; giữ nghiêm kỷ luật, pháp luật phải trên cơ
sở thực hiện, phát huy tốt dân chủ. Không được xem nhẹ hoặc tuyệt đối hóa một
nội dung nào. Phát huy tốt dân chủ và giữ nghiêm kỷ luật là điều kiện bảo đảm
cho đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước, điều
lệnh, điều lệ của quân đội, các chỉ thị, nghị quyết, mệnh lệnh của cấp trên, các
chế độ, quy chế, quy định của quân đội và đơn vị được cán bộ, chiến sĩ chấp
hành triệt để, nhanh chóng, chính xác; bảo đảm nội bộ đoàn kết, thống nhất; các
mối quan hệ trong đơn vị được giải quyết hợp lý, được củng cố chặt chẽ, bền
vững, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp để hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm
vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.
Vậy để dân chủ được phát huy và giữ nghiêm kỷ luật trong quân đội thì
thì cần phải thực hiện những giải pháp nào, sau đây chúng ta sẽ cùng nhau đi
nghiên cứu nội dung phần II.
II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỦ YẾU PHÁT HUY DÂN CHỦ VÀ TĂNG
CƯỜNG KỶ LUẬT QUÂN ĐỘI Ở ĐƠN VỊ CƠ SỞ TRONG THỜI KỲ MỚI
1. Tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm, bồi dưỡng
năng lực thực hành dân chủ, chấp hành kỷ luật cho cán bộ, chiến sĩ.
 19

* Vị trí:
- Đây là biện pháp quan trọng hàng đầu có ý nghĩa quyết định đến việc
nâng cao nhận thức, trách nhiệm, phát huy dân chủ, chấp hành kỷ luật của quân
nhân ở đơn vị hiện nay.
* Cơ sở xuất phát:
- Thứ nhất, xuất phát từ vai trò quyết định của giáo dục đối với việc nâng
cao nhận thức, trách nhiệm, bồi dưỡng năng lực thực hành dân chủ, chấp hành
kỷ luật. Có giáo dục mới hình thành được nhận thức đúng, có nhận thức đúng
mới có thái độ, hành động đúng. Do vậy, cần phải tăng cường giáo dục.
- Thứ hai, xuất phát từ vai trò quan trọng của dân chủ và kỷ luật trong việc
xây dựng quân đội vững mạnh. Nó trực tiếp góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm
vụ chính trị của đơn vị, của Quân đội; xây dựng các tổ chức vững mạnh, nâng
cao sức mạnh chiến đấu và khả năng sẵn sàng chiến đấu của Đại đội; làm lành
mạnh các quan hệ trong đơn vị, ngăn chặn, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, các hiện
tượng tiêu cực, mất dân chủ, vi phạm kỷ luật trong đơn vị; hoàn thiện nhân cách
người quân nhân cách mạng. Chính vì vậy, muốn phát huy được những điều này
đòi hỏi phải tăng cường giáo dục.
- Thứ ba, xuất phát từ thực tiễn việc phát huy dân chủ, chấp hành kỷ luật
hiện nay. Bên cạnh những ưu điểm vẫn còn tồn tại những hạn chế đó là việc
nhận thức về dân chủ và phát huy dân chủ chưa đầy đủ, còn nể nang, ngại phê
bình, đóng góp ý kiến; trong chấp hành kỷ luật còn chưa tự giác, còn biểu hiện
tự do, tùy tiện...điều đó đòi hỏi cần tăng cường hơn nữa công tác giáo dục.
* Nội dung giáo dục
Câu hỏi: Theo các đ/c cần giáo dục những nội dung gì để phát huy dân
chủ, tăng cường kỷ luật ở đơn vị hiện nay?
- Giáo dục phải toàn diện, nhưng cần tập trung giáo dục những vấn đề lý
luận cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của
Đảng ta về chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa, về xây dựng nền dân chủ xã hội
chủ nghĩa, về Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước, về điều lệnh, điều lệ, các
chế độ quy định của quân đội, đơn vị.
Ví dụ: Giáo dục, quán triệt Chỉ thị 30 ngày 18/02/1998 của Bộ chính trị
về “Xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở”
- Giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ nắm chắc nhiệm vụ cách mạng, hiểu rõ
pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội, chức trách, nhiệm vụ của quân nhân, ý
thức chấp hành không điều kiện mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên; giáo dục cho
quân nhân phân biệt rõ sự khác nhau giữa dân chủ và kỷ luật trong quân đội ta
với dân chủ và kỷ luật của quân đội tư sản.
Ví dụ: Giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ nắm chắc về Luật nghĩa vụ quân sự
năm 2015, Thông tư 16, 10 lời thề danh dự của quân nhân, 12 điều kỷ luật khi
quan hệ với nhân dân...
 20

- Giáo dục cho mọi quân nhân nắm chắc Quy chế dân chủ ở cơ sở, hiểu rõ
tính pháp lý của quy chế là yêu cầu bắt buộc đối với mọi người, mọi tổ chức
trong quân đội phải nghiêm chỉnh thực hiện.
Ví dụ: Giáo dục, quán triệt cho mọi quân nhân hiểu rõ về Chỉ thị 590
ngày 04/10/2010 của ĐUQSTW nay là QUTW về “Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng
và thực hiện quy chế dân chủ cơ sở trong Quân đội”
- Giáo dục cho quân nhân hiểu và thực hiện tốt chế độ dân chủ đại diện,
chế độ dân chủ trực tiếp để mỗi quân nhân phát huy hết quyền hạn và trách
nhiệm của mình trong việc tham gia quyết định những công việc của tập thể.
Ví dụ: Dân chủ đại diện thông qua các buổi tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc
hội, HĐND các cấp; dân chủ trực tiếp thông qua bầu cử...Thông qua bầu cử ĐBQH
khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2016 (dân chủ trực tiếp)
- Hiểu rõ quyền hạn và nghĩa vụ của quân nhân, những quy định như
quyền được thông tin về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, nhất là
những vấn đề có liên quan trực tiếp đến đời sống và lợi ích hàng ngày của quân
nhân tại đơn vị.
Ví dụ: Qua việc chỉ huy đơn vị quán triệt Thông tư 95 về chế độ, chính
sách với HSQ, CS tại ngũ và thân nhân HSQ, CS tại ngũ, các đ/c cần chú ý nắm
chắc để biết đầy đủ quyền lợi của bản thân và gia đình.
- Hiểu rõ các nội dung dân chủ trong quy chế đã đề cập là dân chủ về
quân sự, chính trị, kinh tế và đời sống, phương thức thực hiện quyền dân chủ
của mỗi quân nhân thông qua tổ chức, hoạt động của Hội đồng quân nhân và các
tổ chức ở đơn vị.
- Nắm và hiểu rõ những hình thức khen thưởng và xử phạt đối với những
cá nhân, tập thể khi thực hiện sai Quy chế dân chủ.
Ví dụ: Giáo dục, quán triệt cho mọi cán bộ, chiến sĩ nắm chắc Thông tư
151 về công tác thi đua, khen thưởng trong Quân đội; Quy chế chấm điểm thi
đua ở đơn vị...
* Yêu cầu:
- Phải tiến hành thường xuyên, liên tục, gắn với chức trách, nhiệm vụ của
từng người và được thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi lĩnh vực, nhất là
huấn luyện, SSCĐ.
Ví dụ: Giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ phát huy dân chủ, trí tuệ bàn biện
pháp nâng cao chất lượng huấn luyện, SSCĐ.
- Phải thực hiện ngay từ khi quân nhân mới bước chân vào môi trường
quân đội.
- Cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy phải thường xuyên bám
sát tình hình thực tiễn của đơn vị để xác định nội dung, lựa chọn hình thức,
phương pháp giáo dục, bồi dưỡng cho phù hợp.
 21

Ví dụ: Khi có biểu hiện vi phạm dân chủ thì giáo dục điều gì; khi vi phạm
kỷ luật thì giáo dục ra sao..
- Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên, giáo
dục chung với giáo dục riêng; giáo dục, rèn luyện ngay trong hoạt động thực
tiễn hàng ngày của cán bộ, chiến sĩ và thông qua việc xử lý các vi phạm về mất
dân chủ, vi phạm kỷ luật đơn vị để tiến hành giáo dục.
- Thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục,
tránh dập khuôn, máy móc.
Ví dụ: Kết hợp giữa giáo dục, quán triệt của chỉ huy với tổ chức diễn đàn,
tọa đàm, hái hoa dân chủ của Chi đoàn; kết hợp giữa khích lệ động viên với phê
bình, nhắc nhở..
Tóm lại, công tác giáo dục là một nội dung quan trọng, nhằm nâng cao
nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ, nắm chắc và hiểu rõ nhiệm vụ, các chỉ thị, quy
định, từ đó phát huy vai trò trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, đồng thời đấu
tranh phê phán các quan điểm, tư tưởng coi thường, xem nhẹ công tác giáo dục
nhât là giáo dục nâng cao nhận thức về thực hành dân chủ và chấp hành kỷ luật.
Vậy việc phát huy vai trò của các tổ chức trong thực hiện dân chủ và duy trì kỷ
luật như thế nào, chúng ta cùng làm rõ biện pháp thứ hai.
2. Thường xuyên chăm lo xây dựng, nâng cao chất lượng và hiệu quả
hoạt động của các tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy, tổ chức quần chúng và Hội
đồng quân nhân trong đơn vị
* Vị trí:
Đây là biện pháp quan trọng để dân chủ và kỷ luật trong đơn vị được thực
hiện một cách đầy đủ, nghiêm túc và có hiệu quả.
* Cơ sở xuất phát:
Thứ nhất, xuất phát từ vị trí, vai trò của các tổ chức đối với công tác giáo
dục, cũng như thực hành dân chủ, rèn luyện kỷ luật ở đơn vị. Các tổ chức chính là
các chủ thể giáo dục, rèn luyện quân nhân phát huy dân chủ, tăng cường kỷ luật.
Thứ hai, xuất phát từ thực tiễn việc phát huy vai trò của các tổ chức trong
giáo dục, rèn luyện, nâng cao nhận thức, năng lực thực hành dân chủ, tăng
cường kỷ luật hiện nay. Bên cạnh những ưu điểm, còn tồn tại không ít hạn chế,
khuyết điểm cần phải có biện pháp khắc phục.
* Nội dung, yêu cầu:
- Đối với tổ chức Đảng: Cần tăng cường xây dựng các tổ chức đảng, nhất
là cấp ủy, chi bộ vững mạnh, thực sự là hạt nhân lãnh đạo phát huy dân chủ và
giữ nghiêm kỷ luật ở đơn vị. Coi trọng nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện và
tăng cường sức chiến đấu của các cấp ủy đảng.
Ví dụ: Quán triệt thực hiện nghiêm Điều lệ Đảng cộng sản Việt Nam;
hướng dẫn của Cục chính trị Quân đoàn về chuẩn vị và tổ chức sinh hoạt chi bộ
 22

- Thực hiện tốt dân chủ và kỷ luật trong đảng, lấy dân chủ và kỷ luật trong
sinh hoạt đảng làm cơ sở để tăng cường dân chủ, kỷ luật trong đơn vị. Trong
sinh hoạt đảng phải đề cao tính chiến đấu, tự phê bình và phê bình, chú trọng
đấu tranh chống các biểu hiện vi phạm nguyên tắc, tự do tùy tiện, nói và làm
không đúng nghị quyết.
+ Đây là nội dung hết sức quan trọng, là quy luật phát triển của Đảng.
+ Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tự phê bình và phê bình là phải
làm thường xuyên như rửa mặt mỗi ngày; Bác cũng khẳng định “Một Đảng mà
giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan nhận
khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, rồi
tìm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh
dạn, chắc chắn, chân chính” hay” giữ gìn sự đoàn kết trong Đảng như giữ gìn
con ngươi của mắt mình”
Ví dụ: Trong sinh hoạt chi bộ hàng tháng, phải phát huy tốt dân chủ, giữ
vững nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng, nhất là thực hiện nguyên tắc tập trung
dân chủ theo Quy định 104 của Quân ủy Trung ương
- Tăng cường công tác giáo dục, quản lý và rèn luyện đảng viên; công tác
kiểm tra, kỷ luật đảng, coi việc kiểm tra đảng viên chấp hành Điều lệ Đảng trở
thành một công việc thường xuyên của cấp ủy và chi bộ. Hàng tháng, hàng quý
phải tổ chức được các buổi sinh hoạt để cho quần chúng tham gia xây dựng
Đảng, nhất là việc góp ý phê bình cho cán bộ, đảng viên.
Ví dụ: Khi Chi bộ tiến hành kiểm tra đảng viên theo điểm 2 điều 30 điều
lệ đảng, trong đó chi đoàn phát huy dân chủ, vai trò giám sát của mình đối với
cán bộ, đảng viên. Tổ chức sinh hoạt đóng góp cho đảng viên theo nội dung
kiểm tra của chi bộ.
- Đối với tổ chức chỉ huy: Xây dựng tổ chức chỉ huy đoàn kết, thống nhất
trên cơ sở chức trách, nhiệm vụ được giao. Giải quyết tốt các mối quan hệ giữa
cấp trên và cấp dưới, giữa lãnh đạo với chỉ huy. Mỗi cán bộ, chỉ huy phải nêu
cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu về phẩm chất đạo đức, lối sống; đề cao
vai trò quản lý, chỉ huy điều hành đơn vị, bảo đảm cho đơn vị hoạt động có tổ
chức và kỷ luật, làm cho mọi quân nhân luôn luôn sẵn sàng chiến đấu và hoàn
thành tốt nhiệm vụ được giao; phải thực sự có năng lực, đi đầu trong các phong
trào, các hoạt động của đơn vị, biết tổ chức, phát huy và tận dụng hết khả năng
của đơn vị trong thực hiện các phong trào, các hoạt động đó.
Ví dụ: Thời gian qua cán bộ các cấp trong đơn vị ta đã phát huy tốt tinh
thần đoàn kết, trách nhiệm, thường xuyên bám nắm bộ đội, thực hiện tốt “4 cùng
bộ đội”, luôn đi đầu trong các nhiệm vụ nên đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ và
được cấp trên đánh giá tốt.
- Đối với tổ chức quần chúng: Phát huy vai trò của đoàn thanh niên với
vai trò là lực lượng xung kích trong thực hành dân chủ và chấp hành kỷ luật ở
đơn vị. Tổ chức đoàn phải làm tốt công tác giáo dục, rèn luyện đoàn viên, thông
 23

qua các hoạt động của đoàn định hướng cho đoàn viên, thanh niên có nhận thức
đúng và tham gia tích cực vào các hoạt động của đơn vị, luôn đề cao dân chủ,
chấp hành nghiêm kỷ luật trong đơn vị.
+ Cần đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt, làm cho tổ chức đoàn thật
sự trở thành diễn đàn của thanh niên để họ thẳng thắn bày tỏ quan điểm, lập
trường, thái độ của mình cũng như những ý kiến tham gia đóng góp xây dựng
đơn vị.
Ví dụ: Vừa qua chi đoàn đã tổ chức diễn đàn thanh niên với chủ đề: “Tuổi
trẻ chi đoàn với nhiệm vụ bảo vệ tổ chức, chấp hành pháp luật, kỷ luật và bảo
đảm an toàn” thu hút đông đảo sự quan tâm và tham gia ý kiến của cán bộ, đoàn
viên. Thông qua diễn đàn cán bộ, đoàn viên đã bày tỏ chính kiến và đề xuất
nhiều nội dung, biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục, rèn luyện kỷ luật
+ Căn cứ vào tình hình thực tiễn của đơn vị, tổ chức các phong trào xung
kích trong thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm, trong đó gắn nội dung, tiêu chuẩn
thực hành dân chủ và chấp hành kỷ luật vào nội dung, chỉ tiêu thi đua của các
chi đoàn.
+ Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở gắn với các cuộc
vận động: "Thanh niên Quân đội rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, quyết
thắng", “Thanh niên quân đội học tập và làm theo lời Bác Hồ dạy”, “Thanh niên
quân đội với xây dựng môi trường văn hóa”, “Thanh niên quân đội với văn hóa
giao thông”, “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ
Hồ”,… Sau mỗi giai đoạn có sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm và lấy kết quả
thực hiện dân chủ, chấp hành kỷ luật ở đơn vị làm một nội dung quan trọng để
đánh giá, phân loại chất lượng đoàn viên, tổ chức đoàn.
Ví dụ: 6 tháng đầu năm và hàng năm Chi đoàn đều tổ chức đánh giá, phân
loại chất lượng đoàn viên, cán bộ đoàn, tổ chức đoàn chặt chẽ, đúng nguyên tắc,
bảo đảm dân chủ, khách quan.
- Đối với Hội đồng quân nhân, phải xây dựng và thực hiện tốt Quy chế
dân chủ ở đơn vị, tích cực đề xuất những nội dung, biện pháp, giải pháp mới để
thực hiện quyền làm chủ trên mọi lĩnh vực, mọi mặt hoạt động của đơn vị.
Trước mắt, cần quan tâm bồi dưỡng năng lực hoạt động thực tiễn cho các ủy
viên hội đồng, đa dạng hóa các hình thức dân chủ, kịp thời giải quyết thấu đáo
những vấn đề cán bộ, chiến sĩ phản ánh; hướng hoạt động dân chủ của Hội đồng
quân nhân vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị trung tâm, nhất là phát huy
dân chủ trong công tác tư tưởng, quản lý kỷ luật, giúp cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy
nắm, giải quyết tốt những vấn đề nảy sinh.
Ví dụ: Thời gian vừa qua đơn vị chúng ta luôn hoàn thành tốt các nhiệm
vụ được giao, trong đó một phần HĐQN đã phát huy tốt dân chủ, trí tuệ tập thể
bàn biện pháp thực hiện hiệu quả, thiết thực.
+ Lãnh đạo, chỉ huy các cấp thường xuyên tạo điều kiện thuận lợi cho Hội
đồng quân nhân hoạt động có hiệu quả, kiên quyết chống hiện tượng coi nhẹ vai
 24

trò, xem Hội đồng quân nhân chỉ là một tổ chức phục vụ cho hoạt động lãnh
đạo, quản lý, chỉ huy đơn vị.
+ Quy định rõ các quyền hạn, lợi ích, nghĩa vụ của quân nhân trong thực
hiện dân chủ về chính trị, quân sự, kinh tế - đời sống và văn hóa - tinh thần, bảo
đảm quân nhân biết, quân nhân bàn, quân nhân làm, quân nhân kiểm tra.
Ví dụ: Quân nhân có thể đóng góp ý kiến trực tiếp trong sinh hoạt hoặc
thông qua hòm thư góp ý ở đơn vị để thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình.
Tóm lại, để phát huy tốt dân chủ, tăng cường kỷ luật phải thường xuyên
phát huy tốt vai trò các tổ chức trong đơn vị, thường xuyên chăm lo xây dựng
các tổ chức vững mạnh, làm trung tâm tập hợp đoàn kết các lực lượng trong đơn
vị, do đó không thể xem nhẹ vai trò của tổ chức, thông qua tổ chức phát huy và
thực hiện tốt dân chủ và duy trì nghiêm kỷ luật. Vậy vai trò của cá nhân trong tổ
chức phải làm gì để phát huy tốt hơn nữa dân chủ và duy trì nghiêm kỷ luật
chúng ta cùng tìm hiểu giải pháp thứ ba.
3. Nêu cao vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng
viên và phát huy tính tích cực, tự giác của quân nhân trong thực hành dân
chủ, chấp hành kỷ luật quân đội.
* Vị trí:
Đây là biện pháp quan trọng giúp cho dân chủ và kỷ luật được thực hiện
triệt để, đầy đủ từ trên xuống dưới.
* Cơ sở xuất phát:
Thứ nhất, xuất phát từ vai trò của đội ngũ cán bộ, đảng viên và từng quân
nhân trong việc tiên phong thực hiện các nhiệm vụ nói chung và trong phát huy
dân chủ, tăng cường kỷ luật nói riêng. Theo chủ tịch Hồ Chí Minh: “Muốn dân
chủ tốt, kỷ luật cao, cán bộ phải gương mẫu phê bình, tự phê bình” hay “một
trăm bài diễn tuyết hay không bằng một tấm gương sống”
Thứ hai, xuất phát từ thực trạng vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ,
đảng viên hiện nay và những yêu cầu ngày càng cao trong công tác xây dựng,
bồi dưỡng, phát triển đội ngũ cán bộ, đảng viên thời gian tới.
Ví dụ: Hiện nay, Đảng ủy – BTL Quân đoàn đang lãnh đạo thực hiện
phương châm tư tưởng chỉ đạo “Một tập trung, hai thường xuyên, ba khâu đột
phá, bốn cùng bộ đội, gắn với xây dựng đảng viên 5 tốt”.
* Nội dung:
- Nêu cao vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên về
phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tác phong lãnh đạo, chỉ huy, mẫu mực
thực hành dân chủ, chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội,
các quy định, chế độ của đơn vị; luôn toàn tâm, toàn ý vì lợi ích chung, vì sự
hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị.
 25

Ví dụ: Trong năm 2020, chi bộ có 8/8 đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ,
không có trường hợp đảng viên vi phạm để phải xử lý
- Phát huy tính tích cực, tự giác của quân nhân, trước hết mỗi quân nhân
phải có sự giác ngộ sâu sắc về nhiệm vụ của cách mạng, quân đội và đơn vị, về
mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của quân đội, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát
huy dân chủ và giữ nghiêm kỷ luật trong quân đội; luôn ý thức được việc thực
hành dân chủ, chấp hành kỷ luật là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mình.
- Phải coi việc tự giáo dục, tự rèn luyện, nâng cao ý thức dân chủ, chấp
hành kỷ luật quân đội trở thành nếp nghĩ, cách sống thường trực, thành thói
quen, việc làm thường xuyên, nhu cầu không thể thiếu trong hoạt động hàng
ngày của mỗi người. Không ngừng tự tu dưỡng, tự rèn luyện, phấn đấu trong
thực hành dân chủ, chấp hành kỷ luật ở mọi lúc, mọi nơi và trong mọi nhiệm vụ,
hoàn cảnh.
* Yêu cầu:
- Với người cán bộ, chỉ huy: Phải thật sự gương mẫu đi đầu, có tác phong
“nói ít, làm nhiều”, kiên quyết khắc phục, sửa chữa những sai lầm, khuyết điểm
của bản thân. Sự gương mẫu của người cán bộ còn thể hiện ở việc dám nghĩ,
dám làm, sâu sát bộ đội, tâm huyết với công việc, thật sự là người anh, người chị
và người bạn thân thiết của bộ đội; biết hướng dẫn hành động cho cấp dưới và
chiến sĩ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Muốn dân chủ tốt, kỷ luật cao, cán bộ
phải gương mẫu phê bình, tự phê bình”.
Nghị quyết XIII của Đảng Khẳng định: Xây dựng đội ngũ cán bộ, trước
hết là người đứng đầu có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng,
năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi
mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn thử thách, dám hành động vì lợi ích
chung, có uy tín cao và thực sự tiên phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn kết.
- Mọi hoạt động của bộ đội đều phải có cán bộ chỉ huy, những công việc,
nhiệm vụ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, vi phạm kỷ luật phải có lãnh đạo, chỉ đạo
thường xuyên, có hướng dẫn cụ thể, tỉ mỉ và kiểm tra giám sát chặt chẽ.
Ví dụ: Vừa rồi đơn vị ta tổ chức ra củng cố trường bắn phục vụ cho bắn
phần AK bài 1, có cán bộ từ tiểu đội, trung đội, đại đội tổ chức phân công, cắt
cử, kiểm tra, bám nắm rất sâu sát công việc, nhiệm vụ của đơn vị, kết quả là đơn
vị hoàn thành tốt nhiệm vụ.
- Mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì của đơn vị phải ra sức học
tập, nâng cao trình độ kiến thức về mọi mặt, đặc biệt là kiến thức về dân chủ, về
Hiến pháp, pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội. Phải có tư duy lý luận, nhạy
bén, có bản lĩnh chính trị vững vàng, biết phân tích đánh giá chính xác, khách
quan, có quan điểm, thái độ công minh, công bằng, trung thực, kiên quyết đấu
tranh với các biểu hiện sai trái.
 26

- Phải không ngừng rèn luyện, trau dồi phẩm chất đạo đức cách mạng, có
tác phong dân chủ, quần chúng, được quần chúng tin yêu mến phục; phải có tinh
thần cầu thị, lắng nghe ý kiến của mọi người, gương mẫu, trách nhiệm cao trong
tự phê bình và phê bình, chống bệnh quan liêu, xa rời quần chúng.
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI khẳng định “Chú trọng
bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ cấp phân đội có đủ phẩm chất, năng lực
trong quản lý giáo dục bộ đội, thực hiện tốt quy định nêu gương, xử lý nghiêm
các trường hợp vi phạm, những cán bộ quan liêu, thiếu gương mẫu...”
Ví dụ: Hằng năm cán bộ, đảng viên phải viết bản cam kết tu dưỡng, rèn
luyện, phấn đấu là một trong những nội dung làm cơ sở đánh giá cán bộ, đảng
viên hằng năm.
- Với mỗi quân nhân: Phải có kế hoạch rèn luyện của mỗi người một cách
toàn diện cả về nhận thức, thái độ, hành động, cả ý chí, quyết tâm tu dưỡng,
phấn đấu và phải được cụ thể hóa thành yêu cầu, chỉ tiêu phấn đấu sát với cương
vị, chức trách của mình; tập trung đi sâu vào nội dung, biện pháp khắc phục
những hạn chế, khuyết điểm trong thực hành dân chủ, chấp hành kỷ luật và đề ra
phương hướng cụ thể phấn đấu trong thời gian tiếp theo.
Ví dụ: Cán bộ, đảng viên, đoàn viên trong Đại đội ta đã xây dựng kế
hoạch học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các
đồng chí phải thực hiện tốt các nội dung trong kế hoạch đã xác định.
Tóm lại, như vậy vai trò, trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên và
tính tích cực, tự giác của từng quân nhân có vị trí vai trò quan trọng trong phát
huy dân chủ, tăng cường kỷ luật, đòi hỏi từng cán bộ, đảng viên cũng như từng
quân nhân phải không ngừng phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao trình độ,
năng lực bản thân đáng ứng yêu cầu xây dựng quân đội trong giai đoạn hiện nay.
4. Xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh bảo đảm cho việc
phát huy dân chủ, giữ nghiêm kỷ luật trong các đơn vị quân đội hiện nay
* Vị trí:
Đây là biện pháp, là cơ sở, là điều kiện thuận lợi để dân chủ được phát
huy tối đa và giữ nghiêm kỷ luật trong quân đội.
* Cơ sở xuất phát:
Thứ nhất, xuất phát từ vai trò của môi trường văn hóa quân sự với việc
phát huy dân chủ, tăng cường kỷ luật ở đơn vị. Môi trường tốt đẹp, lành mạnh,
có văn hóa chính là cơ sở, tiền đề cho việc phát huy dân chủ, tăng cường kỷ luật
và ngược lại.
Thứ hai, từ thực trạng việc xây dựng môi trường văn hóa ở các đơn vị
hiện nay bên cạnh những ưu điểm còn tồn tại nhiều hạn chế trong đó có việc
chưa gắn xây dựng môi trường văn hóa quân sự với xây dựng chính quy, rèn
luyện kỷ luật.
 27

* Nội dung:
- Thực hiện giải pháp trên, trước hết lãnh đạo, chỉ huy các cấp cần kết hợp
chặt chẽ giữa xây dựng môi trường văn hóa quân sự với xây dựng nền nếp chính
quy, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, mẫu mực, tiêu biểu.
+ Môi trường văn hóa quân sự chính là sự kết hợp của hai yếu tố cơ bản là
con người và môi trường quân sự. Trong đó con người với đầy đủ các phẩm chất
tốt đẹp của bản lĩnh chính trị, lập trường tư tưởng, phẩm chất đạo đức lối sống,
phong cách, phương pháp, tác phong công tác, lễ tiết, tác phong quân nhân...
môi trường quân sự ở đây ta hiểu là môi trường sáng, xanh, sạch, đẹp, chính
quy. Trong đó, con người là yếu tố quyết định.
- Tiếp tục quán triệt sâu sắc Thực hiện biện pháp trên, trước hết lãnh đạo,
chỉ huy các cấp cần tiếp tục quán triệt sâu sắc Chỉ thị số 917/1999/CT-QP ngày
22 tháng 6 năm 1999 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về “Xây dựng đơn vị vững
mạnh toàn diện”; Hướng dẫn số 1090/QH-KH ngày 29 tháng 4 năm 2020 của
Cục Quân huấn - Bộ Tổng Tham mưu về “Xây dựng đơn vị vững mạnh toàn
diện “Mẫu mực, tiêu biểu” cho mọi đối tượng trong đơn vị..
- Có biện pháp quản lý chặt chẽ về mọi hoạt động của bộ đội, nhất là ở
những nhiệm vụ, lĩnh vực khó khăn, nhạy cảm, trong thời điểm giờ nghỉ, ngày
nghỉ, duy trì kỷ luật luôn gắn chặt với mọi hoạt động của đơn vị.
Ví dụ: Trong hoạt động phong trào thể dục, thể thao ở đơn vị phải có kế
hoạch, được tổ chức chặt chẽ và có cán bộ phụ trách, tránh tự do tùy tiện.
- Tăng cường công tác quản lý con người, sử dụng đồng bộ, hiệu quả
nhiều biện pháp trong nắm bắt diễn biến tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ, không để
bất cứ hành vi nào xâm phạm đến nhân cách và thân thể của quân nhân.
- Có biện pháp cụ thể để tập trung giải quyết dứt điểm các vụ việc vi
phạm dân chủ, kỷ luật và khắc phục cho được các mặt yếu kém của đơn vị mình.
Ví dụ: Trong đơn vị có quan nhân vi phạm tiến hành sinh hoạt Tiểu đội,
trung đội, hội đồng quân nhân và sinh hoạt chi bộ (nếu là đảng viên) để tiến
hành xử lý kỷ luật.
- Cần kết hợp chặt chẽ Cuộc vận động “Xây dựng môi trường văn hóa tốt
đẹp, lành mạnh, phong phú trong quân đội” với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn
diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh tiêu biểu
và các tổ chức vững mạnh để tạo nên sức mạnh tổng hợp xây dựng đơn vị.
- Duy trì đơn vị thực hiện 5 tiêu chuẩn đơn vị có môi trường văn hóa tốt,
làm cho mỗi quân nhân luôn có ý thức và thực hiện “sống theo pháp luật, hành
động theo điều lệnh, làm việc theo chức trách”.
- Đẩy mạnh phong trào thi đua rèn luyện kỷ luật, xây dựng chính quy,
nhân rộng các gương điển hình tiên tiến.
 28

- Duy trì và thực hiện nền nếp, hiệu quả các hình thức sinh hoạt chính trị,
tư tưởng, sinh hoạt Hội đồng quân nhân, Ngày pháp luật, Ngày chính trị và văn
hóa tinh thần, Ngày đảng... bảo đảm cho mọi hoạt động, lĩnh vực công tác của
đơn vị đều phải được bàn bạc dân chủ và phổ biến đến từng cán bộ, chiến sĩ
trong đơn vị.
* Yêu cầu:
- Cấp ủy, chỉ huy đơn vị cần quan tâm bảo đảm xây dựng cảnh quan môi
trường, xây dựng doanh trại chính quy, xanh, sạch, đẹp; đầu tư thỏa đáng xây
dựng các công trình phục vụ các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, vui chơi
giải trí cho bộ đội.
- Thường xuyên quan tâm chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần của
bộ đội. Trong đó, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp phải bảo đảm đúng,
đầy đủ các chế độ tiêu chuẩn, quyền lợi mà mỗi cán bộ, chiến sĩ được hưởng;
kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện như bớt xén, cắt giảm chế độ tiêu
chuẩn, tham ô, không công bằng.
Ví dụ: Trong thời gian qua cấp trên đã quan tâm chăm lo đến đời sống vật
chất tinh thần của cán bộ, chiến sỹ trong đơn vị như chất lượng bữa ăn ngày
càng được nâng lên, nhà ăn ngày càng khang trang sạch đẹp, xây dựng nhà văn
hóa để phục vụ cho nhu cầu tinh thần của bộ đội.
- Duy trì nghiêm chế độ nền nếp dân chủ, công khai về kinh tế, tài chính
và các chế độ, quyền lợi mà bộ đội được hưởng, giải đáp kịp thời thắc mắc của
bộ đội về các quyền lợi, lợi ích và chế độ tiêu chuẩn.
- Tích cực bám sát đơn vị, kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện vọng
của cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền, lắng nghe và giải quyết kịp thời các vấn đề
mới nảy sinh, tạo niềm tin, sự đoàn kết thống nhất cao cho cán bộ, chiến sĩ trong
toàn đơn vị.
Ví dụ: Hàng tháng đơn vị có Ngày Chính trị và văn hoá tinh thần, sinh
hoạt đối thoại dân chủ tiểu đoàn một tháng một lần, trung đoàn một quý một lần,
mục đích là để lắng nghe tâm tư, tình cảm, nguyện vọng, kịp thời giải quyết
những vướng mắc góp phần phát huy dân chủ, đoàn kết, hoàn thành thắng lợi
mọi nhiệm vụ được giao.
- Động viên và tổ chức cho cán bộ, chiến sĩ thực hiện tốt các phong trào
thi đua tăng gia sản xuất nhằm cùng chăm lo, cải thiện đời sống vật chất, văn
hóa tinh thần của đơn vị, không chờ đợi, ỷ lại cấp trên; biết bảo vệ, giữ gìn, quý
trọng và sử dụng thật hợp lý, hiệu quả mọi trang bị, cơ sở vật chất kỹ thuật của
quân đội, đơn vị.
- Coi trọng xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp giữa lãnh đạo với chỉ huy,
cấp trên với cấp dưới, cán bộ với chiến sĩ, giữa tổ chức đảng với các tổ chức
quần chúng và Hội đồng quân nhân nhằm xây dựng bầu không khí tâm lý lành
mạnh, đoàn kết, phấn khởi trong đơn vị.
 29

- Phải quan tâm xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị có lòng tự
trọng, giữ gìn danh dự “Bộ đội Cụ Hồ”, có thái độ đúng đắn với bản thân và các
mối quan hệ trong quân đội, quan hệ với nhân dân, xã hội và gia đình.
- Xây dựng kỷ cương, trách nhiệm, tình thương yêu đồng chí, đồng đội
trong tập thể quân nhân. Đặc biệt, cần coi trọng tạo lập môi trường văn hóa dân
chủ, cởi mở trong các mối quan hệ; chống mọi biểu hiện, hành vi, thái độ quân
phiệt, xâm phạm đến nhân cách của cán bộ, chiến sĩ.
- Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện tốt Cuộc vận động “Xây dựng đơn vị có
môi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh, phong phú trong quân đội”, đưa văn hóa
vào mọi lĩnh vực hoạt động của bộ đội, tạo điều kiện thuận lợi để rèn luyện
phẩm chất và nhân cách của người quân nhân cách mạng, phấn đấu mỗi quân
nhân là một chiến sĩ văn hóa, mỗi đơn vị đều là những điểm sáng về văn hóa.
- Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ
Chí Minh và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng
danh Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.
- Tích cực đấu tranh loại trừ những tác động tiêu cực của mặt trái kinh tế
thị trường, quá trình hội nhập, các thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực
thù địch đến nhận thức, tư tưởng, tình cảm của bộ đội.
Tóm lại, Bốn giải pháp trên có vị trí, vai trò tầm quan trọng khác nhau,
tác động, hỗ trợ lẫn nhau, thực hiện tốt giải pháp này là cơ sở để thực hiện giải
pháp kia. Trong đó, giải pháp một là quan trọng nhất.
5. Trách nhiệm của quân nhân trong phát huy dân chủ và tăng cường
kỷ luật quân đội
- Hiện nay, các thế lực thù địch đang ra sức lợi dụng các vấn đề "dân
chủ", "nhân quyền", vi phạm kỷ luật của một số cán bộ, sĩ quan để chống phá sự
nghiệp xây dựng đất nước, xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa; đòi "phi chính trị hoá quân đội", kêu gọi "quân đội đứng
ngoài chính trị", hay đề cao chủ nghĩa cá nhân, lối sống tự do chủ nghĩa, ăn chơi
hưởng lạc, chạy theo danh lợi, vật chất tầm thường. Đây là những mũi nhọn của
chiến lược "diễn biến hoà bình" mà các thế lực thù địch sử dụng hòng phá hoại
về chính trị, tư tưởng, dân chủ và kỷ luật của quân đội ta.
Để thực hiện tốt hơn nữa vấn đề dân chủ và kỷ luật trong toàn quân, góp
phần xây dựng quân đội vững mạnh toàn diện, làm thất bại mọi âm mưu, thủ
đoạn trong chiến lược "diễn biến hoà bình" của các thế lực thù địch mỗi quân
nhân cần phải:
- Một là, tích cực học tập nâng cao nhận thức chính trị, trình độ hiểu biết
về dân chủ, về pháp luật Nhà nước, kỷ luật, điều lệnh, điều lệ, chế độ quy định
của quân đội, đơn vị.
 30

* Vị trí:
Đây là nội dung quan trọng có ý nghĩa quyết định đến việc phát huy dân
chủ, đề cao kỷ luật trong quân đội. Bởi, học tập chính là cơ sở của việc nâng cao
nhận thức, có nhận thức đúng, mới có thái độ đúng và hành động đúng. Ngược
lại, nếu không học tập sẽ không thể hiểu được các yêu cầu, các quy định của kỷ
luật, không thể phát huy được hết quyền làm chủ sẽ rất dễ dẫn đến vi phạm một
cách không ý thức.
* Cơ sở xuất phát:
Thứ nhất, xuất phát từ vai trò của nhận thức về dân chủ, tăng cường kỷ
luật ở đơn vị. Nhận thức đúng thì hành động đúng và ngược lại.
Thứ hai, từ thực trạng việc nhận thức về dân chủ và chấp hành kỷ luật của
của quân nhân hiện nay bên cạnh những ưu điểm còn tồn tại nhiều hạn chế trong đó
có việc chưa gắn giữa nhận thức với việc xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật.
* Về nội dung học tập, rèn luyện:
+ Thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện, xây dựng tinh thần làm chủ, ý thức
chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội, các nền nếp chế độ quy
định của đơn vị trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, cả trong lúc học tập, huấn
luyện, công tác, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu cũng như trong sinh hoạt hàng
ngày, trong quan hệ giữa cấp trên với cấp dưới, quan hệ đồng chí, đồng đội và
quan hệ với nhân dân, gia đình.
Ví dụ: Trong Đại đaội... từ khi các đồng chí nhập ngũ cán bộ các cấp
thường xuyên giáo dục cho các đồng chí nắm chắc các chỉ thị, quy định như:
Thông tư 16 của BQP, 10 lời thề, 12 điều kỷ luật, các chế độ trong ngày, trong
tuần, từ đó từng đồng chí tự giác chấp hành, xây dựng bầu không khí dân chủ,
đoàn kết, thống nhất trong thực hiện và hoàn thành tốt nhiệm vụ.
+ Xây dựng được nếp sống có kỷ luật, trở thành thói quen khi thực hiện
nhiệm vụ và lối sống lành mạnh, có văn hóa, “Sống theo pháp luật, hành động
theo điều lệnh”.
Ví dụ: Mỗi quân nhân phải tự giác nghiên cứu học tập chính trị, nhất là
nắm chắc nội dung Chương XXV Bộ luật Hình sự 2015, Luật Nghĩa vụ quân sự
năm 2015, Thông tư 16 của Bộ quốc phòng, Điều lệnh quản lý bộ đội...
- Yêu cầu trong học tập
+ Học tập mọi lúc, mọi nơi, trước hết thông qua quá trình giáo dục, quán
triệt của đội ngũ cán bộ các cấp.
+ Học tập thông qua đọc sách báo, xem thời sự, nghe tin hàng ngày
+ Học thông qua thực tiễn quá trình phát huy dân chủ và đề cao kỷ luật
của các tổ chức, các lĩnh vực, các mặt hoạt động trong đơn vị.
- Hai là, tích cực tham gia xây dựng và thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở
cơ sở, kịp thời đóng góp ý kiến, đề xuất những biện pháp hay nhằm nâng cao
 31

chất lượng, hiệu quả hoạt động trên các lĩnh vực công tác của đơn vị. Chủ động
bày tỏ tâm tư, nguyện vọng với đồng chí, đồng đội, nhất là với đội ngũ cán bộ,
chỉ huy các cấp trong đơn vị.
* Vị trí: Đây là biện pháp thể hiện quyền làm chủ của mỗi quân nhân
trong xây dựng quy chế và thực hành quyền dân chủ trên các lĩnh vực ở đơn vị.
* Cơ sở xuất phát:
Thứ nhất, xuất phát từ vị trí, vai trò của quy chế dân chủ ở cơ sở và quyền
làm chủ của mọi quân nhân trong thực hiện dân chủ và chấp hành kỷ luật.
Thứ hai, từ thực trạng việc thực hiện quy chế dân chủ trong đơn vị hẹn
nay, và tính đấu tranh phê và tự phê bình của từng quân nhân nhận thức hiện nay
bên cạnh những ưu điểm còn tồn tại nhiều hạn chế trong đó có việc chưa phát
huy hết tính năng động, sáng tạo của quân nhân trong tham gia hiến kế, đóng
góp, trong xây dựng và thực hiện quy chế.
* Nội dung, yêu cầu:
+ Mỗi quân nhân cần nắm chắc và hiểu rõ được mục đích, ý nghĩa, các nội
dung và yêu cầu trong quy chế dân chủ trong quân đội và đơn vị.
Ví dụ: Đơn vị có hòm thư góp ý, các đồng chí cần nắm chắc nội quy của
hòm thư góp ý để phát huy tốt dân chủ tham gia góp ý kiến trên các lĩnh vực
+ Phát huy dân chủ, trí tuệ tập thể trong bàn bạc, đề ra các nội dung, biện
pháp nâng cao chất lượng các tổ chức, các lĩnh vực, các mặt hoạt động của đơn vị
+ Xây dựng tốt mối đoàn kết, thống nhất, yêu thương giúp đỡ nhau trong
đơn vị, thực sự coi đơn vị là nhà, cán bộ, chiến sĩ là tình anh em để chia sẻ, bày
tỏ tâm tư nguyện vọng của bản thân.
+ Chủ động trong bày tỏ tâm tư, nguyện vọng với đồng chí, đồng đội, nhất
là dối với đội ngũ cán bộ, chỉ huy các cấp trong đơn vị.
Ví dụ: Ở đơn vị ta thời gian đầu khi mới bước chân vào môi trường quân
đội. Đ/c ..... có tư tưởng buồn chán, nhớ nhà, không muốn thực hiện nghĩa vụ
quân sự. Tuy nhiên, qua giáo dục, động viên của chỉ huy, đặc biệt là sự quan tâm
của đồng chí, đồng đội đề cao dân chủ, đoàn kết, hiện tại đ/c ....... đã an tâm tư
tưởng, gắn bó xây dựng đơn vị.
- Ba là, tự giác chấp hành và vận động mọi người chấp hành nghiêm
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, điều
lệnh, điều lệ, chế độ quy định của quân đội, đơn vị.
+ Tuyệt đối phục tùng mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên và trong bất kỳ điều
kiện, hoàn cảnh nào cũng phải tận tâm, tận lực thi hành một cách nhanh chóng
và chính xác; có ý chí quyết tâm cao, chịu đựng được mọi khó khăn, gian khổ và
sẵn sàng chiến đấu hy sinh để hoàn thành nhiệm vụ.
Ví dụ: Chấp hành và thực hiện nghiêm lời thề thứ 2 trong 10 lời thề danh
dự của quân nhân.
 32

+ Chấp hành và thực hiện nghiêm 10 Lời thề danh dự của quân nhân, 12
Điều kỷ luật khi quan hệ với nhân dân và chức trách quân nhân.
Ví dụ: Trong đợt làm công tác dân vận tại xã Xuân Tâm, huyện Xuân
Lộc, tỉnh Đồng Nai, cán bộ, chiến sĩ trong Đại đội đã chấp hành nghiêm lời thề
thứ 9 và 12 điều kỷ luật khi quan hệ với nhân dân nên đã góp phần hoàn thành
tốt nhiệm vụ, được cấp uỷ, chính quyền và nhân dân khen ngợi.
- Bốn là, tôn trọng, đoàn kết, thương yêu đồng chí, đồng đội như ruột thịt,
chia sẻ ngọt bùi, đồng cam cộng khổ, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau trong đơn vị.
Ví dụ: Trong thời gian qua, cường độ huấn luyện cao, thời tiết nắng nóng
khắc nghiệt. Tuy nhiên, nhờ phát huy tinh thần đoàn kết, yêu thương, chia sẻ,
cán bộ, chiến sĩ đã khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt các nội dung huấn luyện.
- Năm là, kiên quyết đấu tranh với mọi biểu hiện tiêu cực, vi phạm dân
chủ, vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội làm ảnh hưởng đến hình ảnh
cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, các nền nếp chế độ quy định của đơn vị.
+ Đấu tranh với những biểu hiện đơn giản, tự do tùy tiện hay tình trạng vô
tổ chức, vô kỷ luật, “dĩ hòa vi quý”, né tránh đấu tranh, thoái thác nhiệm vụ,
chia rẽ và gây mất đoàn kết; các hành vi thoái hóa biến chất, dân chủ hình thức,
dân chủ cực đoan, quan liêu, quân phiệt, vi phạm nhân cách quân nhân...
+ Đồng thời, thường xuyên nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng,
không để các thế lực thù địch, cơ hội chính trị, phản động lợi dụng vấn đề dân
chủ và kỷ luật trong quân đội để xuyên tạc, kích động chống phá.
Ví dụ: Khi mới vào đơn vị, qua thống kê có trên 60% quân nhân hút
thuốc, tuy nhiên nhờ giáo dục, tuyên truyền, vận động, kết hợp với các biện
pháp phê bình, nhắc nhở, số quân nhân này đã nhận thức tác hại và thói quen
xấu của hút thuốc lá. Do đó, giảm và bỏ thuốc ở đơn vị đang ngày càng tăng lên.
KẾT LUẬN
- Phát huy dân chủ, đề cao kỷ luật trong Quân đội có ý nghĩa và tầm quan
trọng đặc biệt, góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, tăng cường sức
mạnh tổng hợp của quân đội, đồng thời là mục tiêu nội dung phấn đấu rèn luyện
nhân cách người chiến sĩ, qua đó bồi dưỡng phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”.
- Mỗi quân nhân phải nhận thức sâu sắc, tích cực học tập, nâng cao trình
độ mọi mặt, thực hiện tốt quy chế dân chủ trong Đại đội, tự giác chấp hành
nghiêm kỷ luật Quân đội, quy định của đơn vị, góp phần xây dựng đơn vị vững
mạnh toàn diện, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
- Dân chủ và kỷ luật trong quân đội nhân dân Việt Nam là nội dung rất
quan trọng trong quá trình huấn luyện, rèn luyện tại đơn vị tạo sự thống nhất
chung trong quản lý và huấn luyện chiến sĩ góp phần xây dựng chi bộ trong sạch
vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện, mẫu mực tiêu biểu.
 33

Phần ba: HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN, ÔN TẬP

VÀ HOẠT ĐỘNG BỔ TRỢ
A. HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN, ÔN TẬP
I. NỘI DUNG
1. Làm rõ vị trí, vai trò của dân chủ và kỷ luật trong Quân đội nhân dân
Việt Nam?
- Yêu cầu cần phải đạt được:
+ Làm rõ cho bộ đội nắm được vị trí, vai trò của dân chủ và kỷ luật trong
Quân đội nhân dân Việt Nam.
+ Liên hệ thực tiễn đơn vị trong thời gian qua.
+ Đấu tranh với quan điểm cho rằng “Muốn Việt Nam thực sự dân chủ và
phát triển, cần thực hiện đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập”. Phân tích làm rõ
dân chủ trong Quân đội nhân dân Việt Nam để so sánh với dân chủ quân đội các
nước tư sản trên thế giới.
2. Trình bày bản chất, nội dung, mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ luật?
- Yêu cầu cần phải đạt được:
+ Thảo luận cho bộ đội nắm được bản chất, nội dung, mối quan hệ giữa
dân chủ và kỷ luật?
+ Làm rõ cho bộ đội nắm được kỷ luật của Quân đội ta là kỷ luật tự giác
+ Làm rõ cho bộ đội nắm được Kỷ luật của Quân đội ta là nghiêm minh
+ Liên hệ vận dụng sát với chức trách, nhiệm vụ của từng đồng chí.
+ Đấu tranh với các biểu hiện mất dân chủ, độc đoán, chuyên quyền xem
thường kỷ luật.
3. Nêu một số biện pháp chủ yếu và làm rõ trách nhiệm của quân nhân
trong phát huy dân chủ và tăng cường kỷ luật?
- Yêu cầu cần phải đạt được:
+ Làm rõ được trách nhiệm của quân nhân phải làm gì để giữ vững và
tăng cường mối quan hệ đoàn kết quân dân.
+ Liên hệ trách nhiệm của quân nhân trong xây dựng quân đội, đơn vị.
+ Mỗi quân nhân cần phải làm gì để xây dựng đơn vị vững mạnh toàn
diện, mẫu mực tiêu biểu.
+ Đối với đội ngũ cán bộ các cấp trong việc chấp hành kỷ luật Quân đội,
quy định của đơn vị, bảo đảm an toàn trong mọi hoạt động của đơn vị.
II. PHƯƠNG PHÁP:
1. Trước khi thảo luận: Tổ trưởng tổ thảo luận phổ biến kế hoạch thảo
luận; kiểm tra quân số, kiểm tra đề cương thảo luận của HSQ, chiến sĩ.
 34

2. Thực hành thảo luận:

- Các Trung đội có thể bố trí đội hình hàng ngang hoặc chữ U, chữ V.
Chia tổ học tập thành các nhóm (Tiểu đội); phân công từng nhóm chuẩn bị nội
dung (câu hỏi, đáp án, nhận xét). Tiểu đội 1 nêu câu hỏi, Tiểu đội 2 và Tiểu đội
3 nhận xét và xoay vòng ngược lại. Tổ trưởng tổ chức cho bộ đội tranh luận,
thảo luận từng vấn đề và nhận xét chấm điểm về thực hiện nội dung của từng
nhóm. Quá trình thảo luận cần kết hợp giữa động viên tinh thần xung phong với
chỉ định ý kiến phát biểu, phát huy tính sáng tạo của người học, khuyến khích
người học nói ra suy nghĩ của mình (những vấn đề còn vướng mắc), tạo không
khí sôi nổi trong thảo luận.
- Thảo luận gắn với trắc nghiệm: Tổ trưởng đưa ra câu hỏi (nói trực tiếp
hoặc viết ra giấy, viết lên bảng) với nhiều đáp án khác nhau (a,b,c hoặc đúng –
sai) và yêu cầu nhóm trả lời.
- Tổ trưởng thảo luận trực tiếp đưa ra hoặc phân công từng nhóm đưa ra
những vấn đề thực tiễn đặt ra đang được dư luận quan tâm để bộ đội thảo luận,
tranh luận (có thể có những ý kiến trái chiều); với những vấn đề đặt ra, tổ trưởng
cần định hướng nhận thức, tư tưởng và hành động cho người học.
- Những câu hỏi được người học nêu ra trong buổi thảo luận mà tổ trưởng
tổ thảo luận chưa trả lời được, thì tổng hợp xin ý kiến của cán bộ giảng dạy
chính trị để trả lời cho bộ đội.
3. Kết thúc thảo luận:
- Nhận xét đánh giá ưu, khuyết điểm trong quá trình thảo luận.
- Công bố điểm thảo luận của từng nhóm và từng cá nhân, biểu dương
tinh thần học tập.
- Định hướng một số nội dung cần nghiên cứu tiếp theo.
III. THỜI GIAN
- Chuẩn bị đề cương: 55 phút.
- Tiến hành thảo luận: 80 phút.
- Chính trị viên giải đáp những vấn đề còn vướng mắc: 30 phút
IV. ĐỊA ĐIỂM:
- Trung đội 1: Tại ………………
- Trung đội 2: Tại ………………..
- Trung đội 3: Tại …………………..
V. PHỤ TRÁCH
- Trung đội 1: Đ/c ………………./Trung đội trưởng
- Trung đội 2: Đ/c …………………./Trung đội trưởng
 35

- Trung đội 3: Đ/c ……………………./Trung đội trưởng

- Phụ trách chung: Đồng chí Chính trị viên
VI. TÀI LIỆU:
* Tài liệu chính
- Tài liệu học tập chính trị của CSM, Nxb QĐND, 2017, trang 124 - 152.
* Tài liệu tham khảo
- Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh (trang 156, 187, 189)
- Bài viết của giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Ban Chấp
hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn
về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam"
- Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt nghị quyết Đại hội Đại biểu
Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025, Nxb QĐND năm 2020
(trang 57-59).
- Tài liệu bổ trợ học tập chính trị năm 2020, Nxb QĐND (trang 143- 153)
- Đề cương học tập chính trị của CSM Nxb Thông tin và truyền thông
năm 2017 (trang 22 – 25).
B. HOẠT ĐỘNG BỔ TRỢ
I. NỘI DUNG, YÊU CẦU
1. Đọc tài liệu
- Tài liệu bổ trợ học tập chính trị năm 2020, Nxb QĐND (trang 143- 153)
- Bài viết của giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Ban Chấp
hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn
về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam"
2. Xem phim:
- Nội dung: “Một số vấn đề về dân chủ và kỷ luật trong Quân đội nhân
dân Việt Nam” do Cục Chính trị Quân đoàn biên soạn - Thời gian 08 phút.
- Yêu cầu: 100% cán bộ, chiến sĩ tham gia, tổ chức xem chặt chẽ, nghiêm
túc, tránh tình trạng làm việc riêng, ồn ào mất trật tự, đi lại tự do không xin phép
báo cáo.
II. TỔ CHỨC, PHƯƠNG PHÁP
- Tổ chức: Tập trung theo đội hình đại đội.
- Phương pháp: Cán bộ giảng dạy chính trị trực tiếp chuẩn bị nội dung và
đọc cho bộ đội nghe; chuẩn bị nội dung phim, tivi, máy tính, loa để tổ chức cho
bộ đội xem trong ngày nghỉ, giờ nghỉ.
 36

III. THỜI GIAN:

- Đọc tài liệu từ 10.00 đến 10.55.
- Xem phim ngày nghỉ, giờ nghỉ
IV. ĐỊA ĐIỂM: Địa điểm sinh hoạt học tập của Đại đội
V. THÀNH PHẦN: Cán bộ, chiến sĩ đại đội.
VI. PHỤ TRÁCH: Đồng chí Chính trị viên.
VII. VẬT CHẤT BẢO ĐẢM: Ti vi, máy tính, loa.
- Bàn ghế, âm ly, loa đài, và các thiết chế văn hóa khác
Ngày tháng năm 2021
NGƯỜI SOẠN BÀI GIẢNG

Đại úy Đỗ Thái Hà