1.

Proszę objaśnić różnicę pomiędzy pojęciem moralności obowiązku a moralności dążeń, a

następnie odnieść je do, wybranych przez siebie, uregulowań etyki prawniczej. (Nie mogę
znaleźć skanu fragmentu książki Fullera. Zeskanuję fragment ponownie w środę po świętach)

A. Różnica między moralnością obowiązku a moralnością dążeń:

Moralność obowiązku: Jest to perspektywa etyczna, która skupia się na nakazach i

zakazach, czyli na konkretnych obowiązkach moralnych. Osoba kierująca się
moralnością obowiązku decyduje, co jest moralnie właściwe lub niewłaściwe na
podstawie pewnych stałych zasad i reguł. Przykładowo, ktoś, kto uznaje, że kłamstwo
jest zawsze niemoralne, postępuje zgodnie z moralnością obowiązku, nawet jeśli w
danej sytuacji kłamstwo wydaje się bardziej pożyteczne.

Moralność dążeń: To podejście skupia się raczej na celach i dążeniach, niż na

konkretnych obowiązkach. Osoba kierująca się moralnością dążeń stawia sobie za cel
osiągnięcie pewnych wartości czy ideałów, a ocena moralności jej działań zależy od
tego, czy te dążenia są nobilitujące czy szlachetne. Przykładowo, ktoś dążący do
maksymalizacji dobra społecznego może podjąć różne działania w różnych
sytuacjach, w zależności od tego, co uznaje za najbardziej skuteczne dla osiągnięcia
tego celu.

B. Odniesienie do etyki prawniczej:

Jeżeli mówimy o uregulowaniach etyki prawniczej, można zauważyć, że prawo często

opiera się na moralności obowiązku. W prawie istnieją konkretne normy, zasady i
przepisy, które nakazują lub zakazują pewnych działań. Na przykład, prawo karne
stanowi, że popełnienie morderstwa jest przestępstwem, co oznacza, że jest to
aktywność jednoznacznie zakazana, opierająca się na moralności obowiązku.
Z drugiej strony, niektóre aspekty etyki prawniczej mogą być związane z moralnością
dążeń. Na przykład, idee sprawiedliwości społecznej czy równości mogą wpływać na
kształtowanie prawa pracy lub prawa socjalnego, gdzie celem jest osiągnięcie
pewnych pozytywnych celów społecznych. W tym przypadku, chociaż są pewne
obowiązki (np. przeciwdziałanie dyskryminacji), podejście to bardziej podkreśla
dążenia do osiągnięcia określonych celów społecznych.
W odniesieniu do koncepcji moralności obowiązku i moralności dążeń, etyka
prawnicza może zawierać zarówno elementy konkretnych norm obowiązujących, jak i
bardziej ogólne cele dążące do osiągnięcia wartości społecznych. Ważne jest, aby
równoważyć obie perspektywy w kontekście rozwoju i interpretacji prawa.

2. Video meliora proboque deteriora sequor (pol. swobodne tłumaczenie

„Widzę lepsze, lecz podążam za gorszym”). W jaki sposób można odnieść tę
maksymę do twierdzenia, że nieprzestrzeganie danej normy moralnej niekoniecznie
musi świadczyć o jej nieuznawaniu?
Maksyma "Video meliora proboque deteriora sequor" (tłumaczenie: "Widzę lepsze, lecz
podążam za gorszym") może być odniesiona do sytuacji, w których jednostka może rozumieć
i nawet zgadzać się z pewną normą moralną, ale mimo to postępuje inaczej niż nakazuje ta
norma. Jest to koncepcja, która może być związana z paradoksem ludzkiego zachowania,
gdzie rozumienie właściwego postępowania nie zawsze prowadzi do zgodności z tym
postępowaniem.
W kontekście twierdzenia, że nieprzestrzeganie danej normy moralnej niekoniecznie musi
świadczyć o jej nieuznawaniu, można to zinterpretować w sposób następujący:
A. Rozumienie normy moralnej: Osoba może doskonale rozumieć, co jest moralnie właściwe
lub niewłaściwe, zgadzać się z określoną normą moralną i potrafić ocenić, że istnieje "lepsze"
postępowanie zgodne z tą normą.
B. Niedotrzymywanie normy w praktyce: Mimo zrozumienia i akceptacji normy, jednostka
może z różnych powodów podążać za "gorszym" postępowaniem. Mogą to być czynniki
emocjonalne, sytuacyjne, presje społeczne czy osobiste słabości, które wpływają na decyzje
jednostki.
Przykładowo, ktoś może doskonale zdawać sobie sprawę, że kłamstwo jest niemoralne,
jednak w sytuacji ekstremalnego stresu lub presji społecznej, może podjąć decyzję o
skłamaniu. To nie oznacza, że nie uznaje normy moralnej przeciwności kłamstwa, ale jedynie,
że nie zawsze udaje mu się dostosować swoje zachowanie do tej normy.
Zatem, nieprzestrzeganie danej normy moralnej nie zawsze świadczy o jej nieuznawaniu.
Może to być wynik ludzkiej słabości, sytuacyjnych trudności, sprzeczności między
wartościami a rzeczywistością życiową, czy też wpływu innych czynników. Warto zrozumieć
tę subtelność i skomplikowanie ludzkiego zachowania w kontekście moralności.

3. Proszę ocenić postawę Gandhiego w sprawie przedstawionej (na str. 408 dołączonego
tekstu z jego autobiografii) z punktu widzenia współczesnej deontologii zawodu
adwokata lub radcy prawnego w Polsce.

Deontologia prawnicza nakazuje m.in. bezinteresowność, skromność, sprawiedliwość i

lojalność wobec klientów.

Na podstawie tego fragmentu z autobiografii Gandhiego można zauważyć kilka aspektów,

które można ocenić z punktu widzenia współczesnej deontologii zawodu adwokata lub
radcy prawnego w Polsce:

1. Integralność adwokacka: Gandhi był zdolny do zachowania integralności w swojej

praktyce prawniczej. Chociaż wspomina o możliwości wygrania sprawy poprzez
skłanianie klientów lub świadków do kłamstwa, zawsze był przeciwny takiemu
postępowaniu. Podkreślał, że chciał wygrywać tylko te sprawy, w których słuszność była
po stronie klienta. To podejście jest zgodne z zasadami etyki prawniczej, które kładą
nacisk na uczciwość i integralność zawodową.

2. Ustalanie honorarium niezależnie od wyniku sprawy: Gandhi wspomina, że niezależnie

od tego, czy klient wygrywał czy przegrywał sprawę, jego honorarium nie zależało od
wyniku procesu. Taka postawa jest zgodna z zasadami, które mówią, że adwokaci powinni
być niezależni od wyników sprawy i nie powinni uzależniać swojego wynagrodzenia od
sukcesu czy porażki klienta.
 3. Odmowa przyjmowania niesprawiedliwych spraw: Gandhi zaznacza, że nie przyjmował
się do obrony "nieczystych" spraw lub tych, które budziły wątpliwości. To postępowanie
jest zgodne z zasadą etyki prawniczej, która zobowiązuje prawników do respektowania
prawdy i unikania udziału w sprawach, które są nieetyczne lub nielegalne.

4. Ostrzeżenia dla nowych klientów: Gandhi ostrzegał nowych klientów, że nie podejmie
się obrony niesłusznej sprawy ani nie będzie wpływał na świadków. To działanie wpisuje
się w zasady etyki prawniczej, które nakazują prawnikom unikać udziału w nieuczciwych
praktykach.

W sumie, na podstawie przedstawionego fragmentu, postawa Gandhiego wydaje się być

zgodna z wieloma zasadami etyki prawniczej, takimi jak uczciwość, niezależność,
integralność i unikanie udziału w nieetycznych praktykach. Jednakże, pełna analiza
wymagałaby dokładniejszego zrozumienia kontekstu i innych aspektów jego praktyki
prawniczej.

4. Na czym polega standardowa koncepcja roli prawnika i dlaczego określana jest jako
przejaw „zastosowania strategii zasłaniającej”?

Standardowa koncepcja roli prawnika opiera się na idei, że prawnicy pełnią rolę
profesjonalistów, którzy reprezentują interesy swoich klientów w ramach systemu
prawnego. Kluczowe aspekty tej koncepcji to:

1. Neutralność i niezależność: Prawnicy są oczekiwani, aby byli neutralni i niezależni

wobec swoich klientów, co oznacza, że powinni reprezentować klienta zgodnie z prawem,
bez względu na osobiste przekonania czy sympatie prawnika.

2. Obrona praw i interesów klienta: Prawnicy mają za zadanie skutecznie bronić praw i
interesów swoich klientów, co obejmuje reprezentację ich w sądzie, negocjacje czy inne
działania prawne.

3. Tajemnica zawodowa: Prawnicy są zobowiązani do zachowania tajemnicy zawodowej,

co oznacza, że nie mogą ujawniać informacji uzyskanych od klienta bez jego zgody.

Jednakże, koncepcja ta bywa krytykowana jako przejaw "zastosowania strategii

zasłaniającej". Termin ten odnosi się do sytuacji, w której prawnicy, działając w ramach
standardowej koncepcji roli, mogą być postrzegani jako ci, którzy wykorzystują prawo i
system prawny do zabezpieczenia interesów swoich klientów, pomijając inne aspekty
sprawiedliwości czy moralności. To podejście skupia się na technicznym stosowaniu
prawa, czasem bez uwzględnienia moralnych czy etycznych aspektów danego przypadku.

Krytycy argumentują, że skupienie się jedynie na legalności działań, bez zwracania uwagi
na moralność czy potencjalne skutki społeczne, może prowadzić do niesprawiedliwych
rezultatów. W ramach tej koncepcji, prawnicy często skupiają się na obronie praw klienta,
nawet jeśli może to prowadzić do wyników, które są trudne do zaakceptowania z
perspektywy społecznej czy etycznej.
 W związku z tym, pojawiają się kwestie związane z równowagą między obroną praw
klienta a respektowaniem wartości moralnych czy społecznych. Przedstawianie
prawników jako zastosowujących strategię zasłaniającą podkreśla te potencjalne dylematy
w klasycznej roli prawnika.

5. Jakie argumenty formułowano w sporze o reklamę zawodów prawniczych w USA i w

jaki sposób sąd w sprawi Bates vs Arizona (1977) się do nich odniósł? (Docenię
ewentualne dodanie argumentów z polskiej dyskusji lub własnych)

Sprawa Bates vs. Arizona (1977) była kluczowym momentem w amerykańskim systemie
prawniczym, w którym Sąd Najwyższy Stanu Arizona zezwolił na reklamę prawniczą, co
miało wpływ na ogólnokrajową dyskusję na ten temat. Warto zauważyć, że przed tą decyzją
obowiązywały ograniczenia reklamowe dla prawników, a zakaz reklamy był powszechnie
uznawany jako środek utrzymania godności i powagi zawodu prawniczego. Poniżej
przedstawiam kilka argumentów formułowanych w sporze o reklamę zawodów prawniczych
w USA oraz sposób, w jaki Sąd w sprawie Bates vs. Arizona się do nich odniósł:

Argumenty przeciwników reklamy zawodów prawniczych:

1. Zachowanie powagi zawodu: Przeciwnicy reklamy argumentowali, że reklama prawnicza

może obniżyć powagę i szacunek, jakim cieszy się zawód prawniczy. Uważali, że prawnicy
powinni być postrzegani jako elita intelektualna, a reklama może zniweczyć to postrzeganie.

2. Ochrona konsumentów: Argumentowano, że zakaz reklamy chroni konsumentów przed

nadużyciami ze strony prawników, którzy mogliby użyć agresywnych praktyk
marketingowych w celu zdobycia klientów, niekoniecznie będąc kompetentnymi czy
etycznymi.

3. Zachowanie tajemnicy zawodowej: Przeciwnicy reklamy twierdzili, że promowanie usług

prawnych w reklamach może zmuszać prawników do ujawniania informacji, które powinny
być objęte tajemnicą zawodową.

Argumenty zwolenników reklamy zawodów prawniczych:

1. Wolność słowa: Zwolennicy reklamy argumentowali, że zakaz reklamy narusza wolność

słowa prawników, uniemożliwiając im skuteczne komunikowanie się z klientami oraz
utrudniając dostęp do informacji o dostępności usług prawnych.

2. Konkurencja i dostępność dla klientów: Twierdzono, że reklama może wspierać zdrową

konkurencję między prawnikami, co prowadzi do lepszych usług i bardziej dostępnych cen
dla klientów.

3. Informowanie klientów: Reklama pozwala klientom na uzyskanie informacji na temat

dostępności usług prawnych, specjalizacji prawników i cen, co z kolei zwiększa świadomość
praw konsumentów.

W sprawie Bates vs. Arizona Sąd Najwyższy Stanu Arizona zajął stanowisko, że zakaz
reklamy prawniczej jest niezgodny z Konstytucją Stanu, podkreślając, że reklama to forma
wolności słowa i zakazanie jej narusza prawa prawników do wyrażania siebie oraz praw
klientów do informacji. Sąd uznał, że ograniczenia dotyczące reklamy prawniczej muszą być
oparte na konkretnych i uzasadnionych interesach, takich jak ochrona konsumentów przed
fałszywą reklamą, a ogólny zakaz jest nadmiernie restrykcyjny. Ta decyzja miała wpływ na
liberalizację przepisów dotyczących reklamy prawniczej w USA.

6. Proszę objaśnić maksymę Karola Marksa, że "człowiek jest najwyższą istotą",

przedstawić jej związek z wartością godności oraz możliwe ograniczenia w jej
stosowaniu.

Maksyma Karola Marksa, że "człowiek jest najwyższą istotą", jest związana z jego filozofią
materialistycznego dialektycznego marksizmu. Ta idea odnosi się do centralnej roli jednostki
ludzkiej w kontekście społeczeństwa, historii i procesu rewolucji społecznej. Przez
"człowieka" Marks rozumiał konkretne jednostki ludzkie, a idea ta podkreślała jego
przekonanie o istotnej roli jednostki w kształtowaniu społeczeństwa.

Związek z wartością godności:

Maksyma ta ma związek z wartością godności, ponieważ podkreśla jednostkową wartość
każdej osoby. W kontekście społecznym, godność jednostki polega na jej prawach, autonomii,
uczestnictwie w społeczeństwie oraz możliwości realizacji swojego potencjału. Marks
wskazywał na konieczność uznania godności jednostki poprzez stworzenie społeczeństwa, w
którym każdy człowiek miałby dostęp do równych szans, podstawowych praw, edukacji i
warunków życia.

Ograniczenia w stosowaniu tej maksymy:

Jednakże, istnieją pewne ograniczenia w stosowaniu tej maksymy:

1. Konflikty interesów: W rzeczywistości społecznej mogą występować konflikty interesów,

które prowadzą do sytuacji, w których jednostki lub grupy dążą do realizacji swoich
interesów kosztem innych. To może skutkować naruszeniem godności niektórych jednostek
dla dobra innych.

2. Różnice społeczne: Społeczeństwa często charakteryzują się nierównościami

ekonomicznymi, społecznymi i politycznymi. Pomimo maksymy o centralnej roli człowieka,
nierówności te mogą ograniczać dostęp do pełni godności dla niektórych jednostek.

3. Rola struktur społecznych: Marks zdawał sobie sprawę z wpływu struktur społecznych na
jednostki. Nie zawsze możliwe jest spełnienie maksymy o najwyższej roli jednostki, gdy
jednostki są związane strukturami społecznymi, które są niesprawiedliwe lub ograniczające.

Warto także zauważyć, że różne interpretacje marksizmu mogą prowadzić do różnych

zrozumień tej maksymy. Dla niektórych marksistów idea ta może skupiać się bardziej na
uwzględnieniu jednostkowego potencjału pracy w kontekście krytyki kapitalizmu, podczas
gdy dla innych może to oznaczać uwzględnienie pełnej autonomii i godności jednostki w
społeczeństwie socjalistycznym.

W perspektywie współczesnej, wartość godności i centralna rola jednostki są nadal ważne, a

dyskusja nad sposobami ich realizacji w społeczeństwie jest kontynuowana.

7. Argumenty w dyskusji na temat zasadności kodyfikacji etyki zawodowej – tutaj

pozwolę sobie sformułować pytanie już na egzaminie, jeżeli się na nie zdecyduję.
Przeciwnicy kodyfikacji uważają, że kodeks redukuje problem odpowiedzialności jednostki za
swoje postepowanie, bo jednostka nie ma możliwości wyboru. - nie da się raz na zawsze
skodyfikować moralności bo jest niezależna od gorsetów i czasów - w przypadku korporacji
tworzących własne zbiory etyczne - niepokojący może być sposób tworzenia i przyjmowania,
bo nie wiadomo kto ma byc autorem postanowień kodeksu lub jakie kryterium przyjąć jako
najwłaściwsze do wyłonienia osób/osoby mającej tworzyć określony kodeks - dążenie do
tworzenia kodeksów, jest wyrazem lęku przed podejmowaniem decyzji a kodeksy bazują na
fałszywym założeniu o symetryczności pomiędzy wartościami i powinnościami oraz o
przekonaniu mozliwości hierarchizacji wartości - problem kiedy pojawia sie sytuacja, której
nie da się rozstrzygac o kodeks - ryzyko ze nie bedzie potrafił nikt podjac żadnego wyboru i
będzie wybierala nie potrafiąc tego zrobić Zwolennicy kodefikacji: - kodeks nie zwalnia z
odpowiedzialności indywidualnej - kodeks to jedynie pomoc dla jednostki w dokonywaniu
wyborów - kodeksy odwołują sie do cnót jak godnośc, honor, uczciwosc i one kierunkują
myslenie jednostki - kodeksy etyki wyznaczaja wymagania zdecydowanie wyższe niż
przeciętne - perfekcjonistyczne wzorce zachowań - ale uginaja sie ku odejściu od nazwy
kodeks - bo kodeks to coś wyczerpujacego, wyłacznego i niesprzecznego normującego
dziedzine szeroko - na przyklad zamiast kodeks to zbiór zasad - Bogucka: Im wyższy poziom
społęcznej odpowiedzialnosc za realizację tych wartości, tym większa potrzeba kodyfikacji
standardów zachowania. sformalizowanie standardów usuwa stan niepewności - osoba
wykonujaca zawód nie ma prawa do kierowania sie prywatnymi przekonaniami i powinna
dokonać rozstrzygnięcia wyznaczanego przez standardy zawodowe - spisany kodeks
pozwala adeptom prawa na wstępie zorientowac sie jakie oczekiwania moralne i
organiczenia są związane z wybranym zawodem Trzy kryteria, które powinni stawić sobie
twórcy przy tworzeniu kodeksów etyki (R. T. De George): - w kodeksie nie powinno sie
ujmować jako pierwszoplanowych interesów korporacji - główne zadanie: zabezpieczenie
interesu publicznego - postanowienia kodeksu powinny mieć charakter powinnościowy - bo
celem kodeksu normowanie (unikanie pustych postulatów o ppisów) - w kodeksie nie należu
powtarzać ogólnych regił moralnych - kodeks musi być rzeczowy i uczcciwy Kodeks Etyczny
Prawników Europejskich - 1988: - powinnosci zawodowe: - niezależnosć - zaufanie i
integralnosc - tajemnica zawodowa - zakaz wykonywania określonych zajec
niedopuszczlanuch - zakaz osobistej reklamy - dbalośc o interesy klienta - właściwe
rozwiązywanie konfliktów interesów - zakaz wynagradzania pactum de quota litis - success
fee - oddaje czesc wygranej jak zobowiaze sie ze wygram - obowiązkówe ubezpieczenie -
korporacyjny duch zawodu - doskonalenie zawodowe. Problem natury prawnej kodeksów
etyki: - TK: kodeks etyki dookreśla normy prawne. TK uznał, ze moze oceniac normy
kodekdu jedynie w zakresie, w jakim dookreślaą przepisy upoważniające do ich wydania. i
maja charakter deontologiczny. - TK potem: ie może być przedmiotem jego kontroli sama
norma zawarta w kodeksie etyki zawodowej, do- puszczając jednak badanie zgodności z
Konstytucją RP postanowień takich aktów, które pozostają w związku z przepisami ustawy -
bo norme prawną dekoduje łacznie z postanowien kodeksu i przepisu prawa. Jak w
kodeksach zawarte sa tresci wplywajace na obowiazki i prawa adreatatów popprzez
wksazani jak interpretowac ustawy - to kontrola TK jest dopuszczalna

8. Co to znaczy, że „(…) żadnej etyki [a więc i prawniczej – M.W.] nie można redukować
do sfery obowiązków”?

Stwierdzenie, że "żadnej etyki nie można redukować do sfery obowiązków" sugeruje, że

etyka nie ogranicza się wyłącznie do wymieniania i narzucania konkretnej listy obowiązków,
lecz obejmuje szerszy zakres wartości, zasad i rozważań moralnych. Oznacza to, że etyka nie
jest jedynie zbiorem nakazów i zakazów, ale także uwzględnia bardziej złożone aspekty
moralne i filozoficzne.
W kontekście etyki prawniczej oznacza to, że nie można sprowadzić jej jedynie do katalogu
prawniczych obowiązków i zakazów. Choć prawo stanowi ważny element etyki prawniczej,
sama etyka prawnicza jest szerszym obszarem, który obejmuje rozważania nad wartościami
moralnymi, sprawiedliwością, równością i innymi kwestiami filozoficznymi.

Oświadczenie to podkreśla, że etyka prawnicza wymaga głębszego zrozumienia i analizy niż

proste wyliczenie przepisów prawnych. W praktyce prawniczej, etyka odnosi się do rozważań
nad słusznością działań, uczciwością, rzetelnością oraz moralnymi aspektami wykonywanej
pracy prawniczej, a nie tylko do spełniania formalnych obowiązków wynikających z prawa.

W skrócie, stwierdzenie to podkreśla, że etyka, również ta prawnicza, to nie tylko lista zasad i
reguł, lecz kompleksowy obszar, który obejmuje wartości, normy i rozważania filozoficzne.

9. Co to znaczy, że kodeks powinien być normatywny oraz rzeczowy i podaj przykład

postanowienia kodeksu etyki spełniającego te wymogi oraz takiego, które ich nie spełnia.

**Normatywność** oznacza, że kodeks etyki powinien zawierać postanowienia, które

określają konkretne normy postępowania, nakładają obowiązki i zakazy na osoby, do których
kodeks jest skierowany. To oznacza, że postanowienia kodeksu powinny stanowić jasne
wytyczne dla zachowań, których oczekuje się od osób objętych kodeksem.

**Rzeczowość** natomiast odnosi się do tego, że postanowienia kodeksu powinny być

konkretne, związane z rzeczywistymi sytuacjami i umożliwiać ich jednoznaczną interpretację.
Rzeczowe postanowienia pozwalają unikać ogólników, co ułatwia zrozumienie i stosowanie
norm etycznych.

**Przykład postanowienia kodeksu etyki spełniającego te wymogi:**

*Normatywne i rzeczowe postanowienie:*
"Adwokat zobowiązany jest do zachowania tajemnicy zawodowej klienta. W żadnych
okolicznościach nie może ujawnić informacji uzyskanych w trakcie świadczenia usług
prawnych, chyba że uzyska na to wyraźną zgodę klienta lub jest to wymagane przepisami
prawa."

W tym przypadku postanowienie jest normatywne, ponieważ nakłada konkretne obowiązki

(zachowanie tajemnicy zawodowej) na adwokata. Jednocześnie jest rzeczowe, ponieważ
określa, w jaki sposób adwokat powinien postępować w konkretnej sytuacji, czyli w kwestii
zachowania tajemnicy zawodowej.

**Przykład postanowienia kodeksu etyki niespełniającego tych wymogów:**

"Adwokat powinien postępować zgodnie z zasadami etyki zawodowej."

To postanowienie jest mało normatywne, ponieważ nie nakłada konkretnych obowiązków ani
zakazów. Jest również nierzeczowe, gdyż nie precyzuje, co dokładnie oznaczają "zasady etyki
zawodowej". Brak konkretności i precyzji sprawia, że trudno jest ocenić, jakie konkretne
działania są oczekiwane od adwokata.
10. Proszę scharakteryzować sędziowski pasywizm i aktywizm w kontekście
wolności wypowiedzi sędziego.

**Sędziowski pasywizm i aktywizm w kontekście wolności wypowiedzi sędziego:**

1. **Sędziowski Pasywizm:**
- *Charakterystyka:* Sędziowski pasywizm odnosi się do postawy sędziego, który preferuje
zachowanie dystansu od spraw społeczno-politycznych i unika aktywnego uczestnictwa w
publicznych debatach czy dyskusjach. Sędzia stosujący pasywizm zazwyczaj skupia się na
wykonywaniu swojej roli zgodnie z prawem, bez wyrażania osobistych opinii czy
uczestnictwa w kwestiach kontrowersyjnych.
- *Wolność Wypowiedzi:* Sędziowie pasywni, przestrzegając tej postawy, często
ograniczają swoje publiczne wypowiedzi, aby nie wprowadzać wątpliwości co do ich
bezstronności lub niezawisłości.

2. **Sędziowski Aktywizm:**
- *Charakterystyka:* Sędziowski aktywizm to postawa, w której sędzia angażuje się
aktywnie w publiczną debatę, wyraża swoje poglądy na tematy społeczne, polityczne czy
prawne. Taki sędzia może angażować się w działalność społeczną, wydawać opinie publiczne,
a nawet prowadzić aktywną rolę w kształtowaniu prawa.
- *Wolność Wypowiedzi:* Sędziowski aktywista korzysta z wolności wypowiedzi, aby
przekazać swoje spojrzenie na kwestie społeczne i prawne. Jednakże, istnieje ryzyko, że taka
aktywność może podważyć percepcję niezależności i bezstronności sędziego, zwłaszcza gdy
jego publiczne stanowiska są zbieżne lub sprzeczne z podejmowanymi przez niego decyzjami
sądowymi.

**Wolność Wypowiedzi Sędziego:**

- *Ograniczenia:* Pomimo tego, że sędzia ma prawo do wolności wypowiedzi, istnieją
pewne ograniczenia, zwłaszcza w kontekście utrzymania niezawisłości i bezstronności sądów.
Sędzia nie powinien publicznie wypowiadać się na tematy, które mogą wpłynąć na jego
zdolność do sprawiedliwego rozstrzygania spraw lub na postrzeganie niezależności sądu.
- *Równowaga:* Istotne jest znalezienie równowagi między wolnością wypowiedzi a
utrzymaniem zaufania do sędziowskiej roli. Sędziowie są często zobowiązani do
wykazywania się umiarem i rozwagą w publicznych wypowiedziach, aby unikać konfliktów
interesów czy wątpliwości co do ich obiektywności.

W obu przypadkach, zarówno w pasywizmie, jak i aktywizmie, kluczowe jest zrozumienie,

jakie są oczekiwania społeczne wobec sędziów oraz jakie normy obowiązują w danym
systemie prawnym.

11. Proszę przedstawić pozytywny oraz negatywny aspekt nawiązania do

kategorii sumienia sędziego oraz wskazać, w jaki sposób może być ono
wykorzystane w dyskusji na temat wolności wypowiedzi przedstawicieli
zawodu sędziowskiego?

**Pozytywny aspekt nawiązania do kategorii sumienia sędziego:**

* *Wzmacnianie zgodności z wartościami moralnymi:* Odwoływanie się do kategorii
sumienia może pomóc sędziom w podkreśleniu ich indywidualnych przekonań moralnych i
etycznych. Jeśli decyzje są zgodne z ich sumieniem, może to sprzyjać większej zgodności z
własnymi wartościami moralnymi, co z kolei może wpływać na wyższy poziom satysfakcji i
poczucie etycznej poprawności.

* *Ukazywanie humanistycznego wymiaru prawa:* Nawiązywanie do sumienia sędziego

może pomagać w ukazaniu humanistycznego wymiaru prawa. Pokazuje, że decyzje
sędziowskie nie są jedynie suchym stosowaniem reguł prawnych, ale także wynikają z
głęboko zakorzenionych przekonań dotyczących sprawiedliwości, równości czy godności.

**Negatywny aspekt nawiązania do kategorii sumienia sędziego:**

* *Ryzyko upolitycznienia sądownictwa:* Nawiązywanie do sumienia sędziego może

prowadzić do ryzyka, że decyzje sędziowskie będą interpretowane przez pryzmat
indywidualnych przekonań politycznych czy światopoglądowych. To z kolei może podważyć
bezstronność i niezawisłość sądu, co są fundamentalnymi zasadami wymagającymi ochrony
w systemie praworządnym.

* *Brak jednoznacznej normy interpretacyjnej:* Użycie kategorii sumienia może być

problematyczne, gdyż brak jednoznacznej normy interpretacyjnej tego, co obejmuje. To
otwiera drzwi do różnych interpretacji i może sprawić, że decyzje sędziowskie staną się
subiektywnie uzasadnione, co jest sprzeczne z wymogiem obiektywizmu i przewidywalności
w sądownictwie.

**Wykorzystanie w dyskusji na temat wolności wypowiedzi przedstawicieli zawodu

sędziowskiego:**

* *Aspekt pozytywny:* Nawiązywanie do sumienia sędziego w dyskusji o wolności

wypowiedzi może podkreślać humanistyczny wymiar ich roli oraz prawo do wyrażania
swoich przekonań moralnych. Może to być argument za elastycznością w interpretacji zasad
etyki sędziowskiej, zwłaszcza gdy ich wypowiedzi dotyczą kwestii społecznych czy
etycznych.

* *Aspekt negatywny:* Z drugiej strony, może być argumentem za ograniczeniem wolności

wypowiedzi, jeśli istnieje obawa, że publiczne odwoływanie się do sumienia może prowadzić
do polityzacji sądownictwa i podważania jego niezależności. To może prowadzić do debaty
nad potrzebą jednoznacznych granic w zakresie wypowiedzi przedstawicieli zawodu
sędziowskiego.

W kontekście debaty na temat wolności wypowiedzi przedstawicieli zawodu sędziowskiego,

kluczowe jest znalezienie równowagi między szanowaniem indywidualnych przekonań a
zachowaniem obiektywizmu, niezawisłości i bezstronności sądów.

12. Na czym polega efekt ryzyka (zwłaszcza czego i kogo dotyczy ryzyko) w
argumentacji odpierającym zarzut z nieefektywności definicji niepozytywistycznej?

Efekt ryzyka w argumentacji odpierającej zarzut z nieefektywności definicji

niepozytywistycznej odnosi się do możliwości wystąpienia niepożądanych konsekwencji lub
sytuacji, które wynikają z przyjęcia pewnych zasad, teorii czy definicji w kontekście danego
problemu. Jest to szczególnie istotne w kontekście podejścia niepozytywistycznego, które
często jest bardziej otwarte na uwzględnianie kontekstu społecznego, kulturowego i
indywidualnego w analizie prawnej.

W przypadku argumentacji przeciwko nieefektywności definicji niepozytywistycznej, efekt

ryzyka może dotyczyć kilku kwestii:

1. **Subiektywność interpretacji:** Podejście niepozytywistyczne często akcentuje

subiektywność interpretacji prawa, co może prowadzić do różnych interpretacji i decyzji w
przypadku tego samego problemu. Efekt ryzyka związany z subiektywnością polega na
możliwości wystąpienia niejednoznaczności i niepewności, co utrudnia stabilne
funkcjonowanie systemu prawnego.

2. **Brak jednoznacznych reguł:** W podejściu niepozytywistycznym nie zawsze istnieją

jednoznaczne, precyzyjne reguły, które jednoznacznie określają, jak powinny być stosowane
prawo w konkretnej sytuacji. To może prowadzić do sytuacji, w której trudno jest
przewidzieć, jakie będą konsekwencje danego aktu prawnego.

3. **Podatność na wpływy zewnętrzne:** Podejście niepozytywistyczne często podkreśla

wpływ czynników społecznych, kulturowych i politycznych na kształtowanie prawa. Efekt
ryzyka może polegać na tym, że prawo staje się podatne na manipulacje ze strony różnych
grup czy instytucji, co wpływa na równość i sprawiedliwość w systemie prawnym.

W argumentacji przeciwko nieefektywności definicji niepozytywistycznej, zwolennicy

podejścia pozytywistycznego często podnoszą te kwestie, sugerując, że brak jednoznacznych
reguł i zbyt duża elastyczność w interpretacji może prowadzić do niepewności prawnej,
subiektywizmu i braku równości w stosowaniu prawa. Efekt ryzyka w tym kontekście ukazuje
potencjalne niekorzystne skutki takiego podejścia dla stabilności i sprawiedliwości w
systemie prawnym.

13. Proszę przedstawić najważniejsze stanowiska w dyskusji na temat statusu

kodeksów etyki prawniczych.

Dyskusja na temat statusu kodeksów etyki prawniczych obejmuje szereg różnych stanowisk i
perspektyw. Poniżej przedstawiam najważniejsze z nich:

1. **Stanowisko Normatywne:**
- *Charakterystyka:* Przedstawiciele tego stanowiska uważają, że kodeksy etyki prawniczej
powinny posiadać charakter normatywny, czyli być traktowane jako zbiór zobowiązań i
nakazów, które prawnicy powinni przestrzegać. Kodeks etyczny jest traktowany jako
narzędzie regulujące postępowanie prawników.
- *Argumenty:* Normatywni obrońcy kodeksów etyki uważają, że normy etyczne są
niezbędne dla utrzymania wysokich standardów etycznych w zawodzie prawniczym. Kodeksy
pomagają kształtować profesjonalizm, integrować społeczność prawniczą i chronić interesy
klientów.

2. **Stanowisko Deskryptywne:**
- *Charakterystyka:* Zwolennicy tego podejścia widzą kodeksy etyki bardziej jako opis
aktualnych praktyk i wartości w społeczności prawniczej, niż jako normy zobowiązujące do
określonych działań. Twierdzą, że kodeksy powinny odzwierciedlać istniejące normy i
obyczaje, a nie narzucać sztuczne standardy.
- *Argumenty:* Uważa się, że deskryptywne podejście pozwala na elastyczność w adaptacji
do zmieniających się warunków społecznych i prawnych. Kodeksy etyki mogą być
traktowane jako instrument opisujący obyczaje i wartości, a nie dyktujący, co jest moralnie
słuszne.

3. **Stanowisko Krytyczne:**
- *Charakterystyka:* Krytycy kodeksów etyki podkreślają ich ograniczenia i wątpliwości co
do ich skuteczności. Argumentują, że kodeksy często są ogólnikowe, nieprecyzyjne, a ich
egzekwowanie może być trudne. Ponadto, twierdzą, że skoncentrowanie się na formalnych
kodeksach może zastąpić rzeczywiste zrozumienie etyki i moralności.
- *Argumenty:* Krytycy sugerują, że lepszym podejściem jest rozwijanie bardziej
elastycznych i kontekstowych narzędzi, które biorą pod uwagę indywidualne okoliczności i
warunki. Niektórzy twierdzą również, że bardziej efektywne są podejścia edukacyjne niż
nakładanie zobowiązań etycznych.

4. **Stanowisko Pluralistyczne:**
- *Charakterystyka:* Pluraliści uznają, że różne grupy zawodowe mogą potrzebować
różnych kodeksów etyki, dostosowanych do ich specyficznych potrzeb i wartości. Zamiast
jednego uniwersalnego kodeksu, mogą istnieć różnorodne kodeksy dla różnych dziedzin
prawa.
- *Argumenty:* Pluraliści twierdzą, że jednolity kodeks etyki może nie uwzględniać różnic
między różnymi dziedzinami prawa, co prowadzi do potrzeby dostosowywania kodeksów do
konkretnej specyfiki praktyki.

5. **Stanowisko Instrumentalne:**
- *Charakterystyka:* Zwolennicy podejścia instrumentalnego uważają kodeksy etyki za
narzędzie służące określonym celom, takim jak budowanie zaufania społecznego,
regulowanie praktyki zawodowej czy ochrona interesów klientów.
- *Argumenty:* Argumentują, że skuteczność kodeksów etyki można mierzyć w kontekście
osiągania tych konkretnych celów. Jeśli kodeks spełnia te cele, jest traktowany jako
efektywny.

Debata na temat statusu kodeksów etyki prawniczych jest złożona i uwzględnia różnorodne
perspektywy filozoficzne, praktyczne i kulturowe. Ostateczne stanowisko w tej sprawie
zależy często od kontekstu i celów, jakie się chce osiągnąć poprzez stosowanie kodeksów
etycznych.