MÁY ĐIỆN

MÁY ĐIỆN MỘT CHIỀU

❑ MÁY ĐIỆN MỘT CHIỀU

▪ Định nghĩa
▪ Cấu tạo – dây quấn
▪ Nguyên lý làm việc
▪ Quan hệ điện từ trong máy điện DC
▪ Máy phát điện 1 chiều
▪ Động cơ điện 1 chiều
2
 ❑ Yêu cầu đối với dây quấn là :
- Sinh ra một sức điện động và mô men điện từ theo yêu cầu thiết kế, đồng thời bảo
đảm đổi chiều dòng điện tốt.
- Tiết kiệm vật liệu, kết cấu đơn giản, làm việc chắc chắn và an toàn.

❑ Dây quấn phần ứng có thể chia thành các loại:

- Dây quấn xếp đơn và xếp phức tạp.
- Dây quấn sóng đơn và sóng phức tạp.
- Dây quấn hỗn hợp là sự kết hợp của hai dây quấn xếp và sóng, thường dùng trong các
máy điện một chiều công suất lớn

Cấu tạo của dây quấn phần ứng

▪ Phần tử dây quấn (bối dây): Dq gồm nhiều phần tử dây quấn nối với nhau theo 1 qui luật
nhất định. Phần tử thường là 1 bối dây gồm 1 hay nhiều vòng dây mà 2 đầu của nó nối
vào 2 phiến góp. Mỗi phần tử có hai cạnh tác dụng, đó là phần đặt vào rãnh của lõi thép.
Phần nối 2 cạnh tác dụng nằm ngoài lõi thép gọi là phần đầu nối.
▪ Rãnh thực và rãnh nguyên tố
✓ u là số rãnh nguyên tố/rãnh thực, một rãnh có 2u cạnh tác dụng.
✓ Tổng số rãnh nguyên tố: Znt= u.Z
✓ S là số phần tử, G là số phiến góp: Znt = S = G

4
Các bước dây quấn

dây quấn sóng trái

dây quấn sóng phải

dây quấn xếp tiến dây quấn xếp lùi

▪ Bước dây quấn thứ nhất y1: Là khoảng cách giữa hai cạnh tác dụng của 1 phần tử.
▪ Bước dây quấn thứ hai y2: Là khoảng cách giữa cạnh tác dụng thứ 2 của phần tử
thứ nhất với cạnh tác dụng thứ nhất của phần tử thứ hai kế tiếp nó.
▪ Bước dây tổng hợp y: Là khoảng cách giữa hai cạnh đầu của hai phần tử kế tiếp nhau .
Cả ba loại bước dây quấn trên được tính bằng số rãnh nguyên tố.
▪ Bước cổ góp yG: Đó là khoảng cách giữa hai phiến góp có hai cạnh tác dụng của một
phần tử nối vào, đo bằng số phiến góp.

▪ Dây quấn xếp:

𝑍𝑛𝑡
✓ Bước dây quấn thứ nhất y1: 𝑦1 = ± 𝜀 = 𝑠ố 𝑛𝑔𝑢𝑦ê𝑛
2𝑝
✓ Bước dây quấn tổng hợp y và bước vành góp yG: |y|=|𝑦G | =1
✓ Bước dây quấn thứ nhất y2: y2 = y1 - y

✓ Ví dụ: Znt = S = G =16, 2p=4

y1=16/4=4 ; y= yG=1; y2=y1-y=4-1=3

6
Giản đồ triển khai dây quấn xếp đơn
7