2.

3 Κλασική εποχή:
Το οικουμενικό κράτος του Μ. Αλεξάνδρου - Το έργο του
Μ. Αλεξάνδρου
Πηγές: Ναζάρη, Ιστορία Α’ Λυκείου

Κετσετζόγλου, Ν. Ιστορία Α’ Λυκείου. Τράπεζα Θεμάτων

Α. Βασικά σημεία της διδακτικής ενότητας

♦ Ο Μ. Αλέξανδρος εκστράτευσε στην Ανατολή από το 334 π.Χ. ως το 325 π.Χ. και έφτασε
μέχρι τον Ινδό ποταμό.
♦ Ο Μ. Αλέξανδρος δημιούργησε μια αυτοκρατορία με οικουμενικό χαρακτήρα και το έργο
του σημάδεψε τους λαούς που κατέκτησε, ώστε να τον θυμούνται για πολλούς αιώνες.
♦ Στον στρατιωτικό τομέα ο Μ. Αλέξανδρος υπήρξε ένας ευφυής και διορατικός στρατηγός.
♦ Η πολιτική δράση του Μ. Αλεξάνδρου είχε ως στόχο να αναμειχθούν οι ελληνικοί
πληθυσμοί με τους ασιατικούς και να ενωθούν κάτω από μια ισχυρή διοίκηση.
♦ Ο Μ. Αλέξανδρος εφάρμοσε το σύστημα της νομισματικής οικονομίας.

♦ Η συμβολή της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου στον πολιτισμό ήταν πολύ σημαντική και
είχε τον χαρακτήρα ένοπλης εξερεύνησης.

Β. Η θεωρία με ερωτήσεις - απαντήσεις

1. Ποιες περιοχές κατέκτησε ο Μ. Αλέξανδρος στη διάρκεια της εκστρατείας του;

Ο Μ. Αλέξανδρος εκστράτευσε στην Ανατολή από το 334 π.Χ. ως το 325 π.Χ. και έφτασε
μέχρι τον Ινδό ποταμό. Στην πρώτη φάση της εκστρατείας του (334 π.Χ. - 331 π.Χ.)
κατέκτησε τη Μ. Ασία, τη Φοινίκη και την Παλαιστίνη και άρχισε να κατακτά την Αίγυπτο.
Στη δεύτερη φάση (331 π.Χ - 327 π.Χ.) κατέλαβε τη Μεσοποταμία, τις μεγάλες πόλεις της
περσικής αυτοκρατορίας (Βαβυλώνα, Σούσα, Περσέπολη, Πασαργάδες, Εκβάτανα) και
τις ανατολικές σατραπείες. Στην τρίτη φάση (327 π.Χ - 325 π.Χ.) εκστράτευσε στην
ινδική χερσόνησο και έφτασε ως τον ποταμό Ύφαση.

2. Τι αναφέρει ο Αρριανός στο απόσπασμα του παραθέματος 18 (σχολικό βιβλίο,

σελ.108) για την προσπάθεια του Δαρείου να συνθηκολογήσει με τον Μ. Αλέξανδρο;
Ο Δαρείος πρότεινε στον Αλέξανδρο να συνάψουν ειρήνη. Του πρόσφερε χρήματα
και εδάφη για να εξασφαλίσει την οικογένειά του και του πρότεινε να του δώσει ως σύζυγο
την κόρη του. Ο σύμβουλος του Μ. Αλεξάνδρου Παρμενίων παρότρυνε τον Μ. Αλέξανδρο
να δεχτεί την πρόταση. Ο Μ. Αλέξανδρος, όμως, αρνήθηκε την πρόταση υποστηρίζοντας
ότι δεν έχει κανέναν λόγο να δεχτεί τη μισή χώρα και κάποια χρήματα, αφού μπορεί
να έχει ολόκληρη τη χώρα, τα χρήματα αλλά και την κόρη του Δαρείου. Έτσι, ο
Δαρείος κατάλαβε ότι δεν υπήρχε πιθανότητα να συνάψουν συνθήκη ειρήνης.
3. Ποια είναι η σημασία του συνολικού έργου του Μ. Αλεξάνδρου και πώς επηρέασε
τους λαούς που κατέκτησε;
Με τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου οι Έλληνες έφτασαν μέχρι τα όρια του τότε
γνωστού κόσμου δημιουργώντας μια αυτοκρατορία με οικουμενικό χαρακτήρα. Όσα
πέτυχε ο Μ. Αλέξανδρος σε σύντομο χρονικό διάστημα αποτέλεσαν ένα σπουδαίο
επίτευγμα, το οποίο οι ιστορικοί έχουν επιχειρήσει να χαρακτηρίσουν με διάφορους
τρόπους.
Αν και Μ. Αλέξανδρος ήταν πολύ νέος (πέθανε τριαντατριών ετών) και βασίλευσε μόνο
για λίγα χρόνια (336 π.Χ. - 323 π.Χ.), το έργο του σημάδεψε και επηρέασε τους λαούς
που κατέκτησε και συνέχισαν να τον θυμούνται για πολλούς αιώνες. Η
προσωπικότητα και οι πράξεις σε συνδυασμό με τη φαντασία του λαού διαμόρφωσαν
έναν θρύλο γύρω από το πρόσωπο του. Στην παράδοση πολλών λαών ο Μ. Αλέξανδρος
έχει τα χαρακτηριστικά ενός μυθικού ήρωα.

4. Ποιες ήταν οι ικανότητες του Μ. Αλεξάνδρου στον στρατιωτικό τομέα;

Στον στρατιωτικό τομέα ο Μ. Αλέξανδρος υπήρξε ένας ευφυής και διορατικός στρατηγός.
Αυτός ο χαρακτηρισμός αποδεικνύεται όχι μόνο από τις κατακτήσεις του αλλά και από τις
στρατηγικές που σχεδίασε και εφάρμοσε στις διάφορες πολεμικές συγκρούσεις και στις
πολιορκίες.

5. Ποια άποψη έχει διατυπωθεί για τις πολιτικές επιδιώξεις του Μ. Αλεξάνδρου και
πώς η άποψη αυτή τεκμηριώνεται; (Τράπεζα Θεμάτων)
Σε σχέση με τις πολιτικές επιδιώξεις του Μ. Αλεξάνδρου έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η
δράση του είχε ως στόχο να αναμειχθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί με τους ασιατικούς
και να ενωθούν κάτω από μια ισχυρή διοίκηση. Ο Μ. Αλέξανδρος αποδέχτηκε τις
συνήθειες, τις παραδόσεις και τον τρόπο διοίκησης του κάθε λαού που κατέκτησε.
Διατήρησε τον θεσμό των σατραπειών και όρισε σε αυτές διοικητές Έλληνες ή
Πέρσες, προσπαθώντας να διαμορφώσει μια νέα διοικητική παράδοση.

6. Ποια ήταν η πολιτική του Μ. Αλεξάνδρου στον οικονομικό τομέα; (Τράπεζα Θε-
μάτων)
Ο Μ. Αλέξανδρος εφάρμοσε το σύστημα της νομισματικής οικονομίας ενώ δεν δι-
ατήρησε τον θεσμό του αυτοκρατορικού θησαυροφυλακίου. Οι σατράπες έπαψαν να
συλλέγουν τους φόρους και να διαχειρίζονται τον πλούτο του κράτους, ενώ οι
σατραπείες δεν αποτελούσαν πλέον τη φορολογική μονάδα. Ο Μ. Αλέξανδρος δη-
μιούργησε ένα σύστημα με φορολογικές περιφέρειες καθεμία από τις οποίες
αποτελούνταν από περισσότερες από μία σατραπείες. Οι θησαυροί που συγκεντρώνο-
νταν μετατρέπονταν σε χρυσό νόμισμα και έτσι στην τεράστια περσική αυτοκρατορία
υπήρχε ένα ενιαίο νομισματικό σύστημα.

7. Ποια ήταν η συμβολή της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου στον πολιτισμό; (Τρά-
πεζα Θεμάτων)
Η συμβολή της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου στον πολιτισμό ήταν πολύ σημαντική. Η
εκστρατεία αυτή, μάλιστα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ένοπλη εξερεύνηση.
Συγκεκριμένα, διαδόθηκε η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός στους λαούς
που κατέκτησε ο Μ. Αλέξανδρος, ενώ ταυτόχρονα υιοθετήθηκαν από τους Έλληνες
πολιτιστικά στοιχεία της παράδοσης των λαών της Ανατολής. Επιπλέον, ιδρύθηκαν
πόλεις που στη συνέχεια έγιναν σημαντικά κέντρα εμπορικής και πνευματικής
 δραστηριότητας. Εξερευνήθηκαν διάφορες περιοχές ενώ γενικά στην εκστρατεία υπήρχε
διάθεση για έρευνα, αφού σε αυτή λάμβαναν μέρος πολλοί φιλόσοφοι και ερευνητές.

8. Τι αναφέρει ο Ηρόδοτος για την ελληνικότητα των βασιλέων της Μακεδονίας στο
απόσπασμα του παραθέματος 19 (σχολικό βιβλίο, σελ. 111);
Στο παράθεμα 19 ο Ηρόδοτος αναφέρει πως όσοι κατάγονται από τον Περδίκκα, δηλαδή οι
Μακεδόνες βασιλείς, είναι Έλληνες. Αναφέρει μάλιστα ένα περιστατικό, για να αποδείξει όσα
υποστηρίζει. Αναφέρει πως όταν ο Μ. Αλέξανδρος ήθελε να λάβει μέρος στους ολυμπιακούς
αγώνες, κάποιοι τον αποκάλεσαν βάρβαρο και αμφισβήτησαν την ελληνική του
ταυτότητα. Ο Μ. Αλέξανδρος όμως τους διέψευσε, τους απέδειξε ότι έχει καταγωγή από το
Άργος, έλαβε μέρος στους αγώνες και είχε εξαιρετικές επιδόσεις.