aldehydy

Aldehydy – pochodne węglowodorów o wzorze ogólnym:

Przykładowe aldehydy:
nazwa: inaczej: wzór strukturalny: wzór sumaryczny:
aldehyd mrówkowy,
metanal
formaldehyd

etanal aldehyd octowy

propanal aldehyd propionowy

butanal aldehyd masłowy

aldehyd benzoesowy _

Otrzymywanie aldehydów:
 utlenianie alkoholi pierwszorzędowych

 addycja wody do etynu

Właściwości fizyczne metanalu:

 gaz
 bezbarwny
 charakterystyczny zapach
 bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie
 jego czterdziestoprocentowy rozwór to formalina
Właściwości fizyczne etanalu:
 ciecz
 bezbarwna
 lotna
 charakterystyczny zapach
 gęstość mniejsza od gęstości wody
 z wodą miesza się w dowolnych ilościach
Właściwości chemiczne aldehydów:
 nie ulegają reakcjom dysocjacji i hydrolizy (odczyn roztworu obojętny)

 posiadają właściwości redukujące

 próba Tollensa (próba lustra srebrnego, powstaje srebrny osad)

 próba Trommera (działamy świeżo otrzymanym Cu(OH)2 w podwyższonej

temperaturze, powstaje pomarańczowo-ceglasty osad)

 redukują się do alkoholi pierwszorzędowych

ketony
Ketony – pochodne węglowodorów o wzorze ogólnym:
Przykładowe ketony:
nazwa: inaczej: wzór strukturalny: wzór sumaryczny:

propanon aceton

butanon _

pentan-2-on _

pentan-3-on _

Właściwości fizyczne acetonu:

 ciecz
 lotna
 bezbarwna
 charakterystyczny zapach
g
 gęstość 0,8 3 (mniejsza od wody)
cm
 bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie
  jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem substancji organicznych
Otrzymywanie ketonów:
 utlenianie alkoholi drugorzędowych

Właściwości chemiczne ketonów:

 nie ulegają reakcjom dysocjacji i hydrolizy (odczyn roztworu obojętny)

 nie ulegają próbie Tollensa i Trommera (nie posiadają właściwości redukujących)

 nie ulegają reakcji polimeryzacji i polikondensacji

 redukują się do alkoholi drugorzędowych

 przy użyciu silnych utleniaczy (np. KMnO4 lub K2W2O7) w środowisku H2SO4
ketony utleniają się przy czym następuje rozpad cząsteczki ketonu w sąsiedztwie
grupy karbonylowej powstaje mieszanina kwasów o krótszym łańcuchu niż keton

 ketony zawierające grupę acetylową ulegają próbie jodoformowej, czyli w

reakcji z jodem w środowisku zasadowym powstaje żółty osad o charakterystycznym
zapachu (jodoform)
Zastosowanie ketonów:
 przemysł perfumeryjny (zastąpienie cybetonu i muskonu)
 budownictwo (czyszczenie zabrudzonych narzędzi malarskich, aceton służy do, np.
odtłuszczania powierzchni przed malowaniem i klejeniem)
 przemysł tekstylny (barwienie tkanin)
Doświadczenie
Odróżnianie propanalu od propanonu.

Obserwacje:
W probówce I powstaje srebrny osad, a w II nie obserwujemy zmian.
Wniosek:
Substancja A to propanal (ma właściwości redukujące), a substancja K to propanon (nie
posiada właściwości redukujących).
Doświadczenie
Odróżnianie propanalu od propanonu.

Obserwacje:
W probówce I powstaje pomarańczowo-ceglasty osad, a w II nie obserwujemy zmian.
Wniosek:
Substancja A to propanal (ma właściwości redukujące), a substancja K to propanon (nie
posiada właściwości redukujących).