SLAJD 1

Przeszczepianie narządów, transplantacja (z łac. Transplantare, czyli „szczepić”, od trans „poza czymś” i
plantare, „sadzić”) – przeszczepienie narządu w całości lub części, tkanki lub komórek z jednego ciała
na inne (lub w obrębie jednego ciała). Przeszczepianiem zajmuje się dziedzina medycyny zwana
transplantologią.

Przeszczepienie (lub transplantacja) to proces mający na celu przywrócenie niektórych funkcji ciała
ludzkiego przez przeniesienie komórki, tkanki lub narządu od dawcy do ciała biorcy[1].

Przeszczep (lub transplantat) to komórki, tkanki (skóra, rogówka, kości) lub narząd (serce, nerka)
pobrane od dawcy, podlegające chirurgicznemu przeszczepieniu do organizmu biorcy. Niektóre tkanki
i narządy mogą być konserwowane i przechowywane w tak zwanych bankach (na przykład w banku
komórek macierzystych).

Autogeniczny (autogenny, autologiczny, własnopochodny, inaczej autotransplantacja) – przeniesienie

własnej tkanki lub narządu z jednego miejsca na drugie

• izogeniczny (syngeniczny, izogenny, inaczej izotransplantacja) – przeniesienie tkanki lub narządu

między osobnikami identycznymi genetycznie, na przykład bliźniętami jednojajowymi

• allogeniczny (homogeniczny, homogenny, homologiczny, inaczej allotransplantacja[a]) –

przeniesienie tkanki lub narządu między osobnikami tego samego gatunku, o podobnym, ale nie
jednakowym genotypie, na przykład od człowieka do człowieka

• ksenogeniczny (heterogeniczny, heterologiczny, ksenogenny, heterogenny, inaczej

ksenotransplantacja[b]) – przeniesienie tkanki lub narządu między osobnikami różnego gatunku, na
przykład od świni do człowieka

ZGODNOŚĆ TKANKOWA

Tolerancja pomiędzy układem antygenów komórek dawcy i biorcy przeszczepu. Zgodność tkankowa
umożliwia przyjęcie przeszczepu od dawcy. W przypadku jej braku komórki przeszczepu pobudzają
układ odpornościowy biorcy i przeszczep zostaje przez niego odrzucony.

Antygeny zgodności tkankowej, zwane również antygenami transplantacyjnymi, są glikoproteinami.

Tworzą one zespół białek odpowiedzialnych za prezentację antygenów limfocytom T, zwany głównym
układem zgodności tkankowej (MHC, ang. Major histocompatibility complex). Nazwa ta wynika z
faktu, że antygeny te zostały odkryte jako pierwsze i są najważniejszymi białkami decydującymi o
utrzymaniu się lub odrzuceniu przeszczepu. Geny kodujące te białka leżą na chromosomie 6 i
odznaczają się największym polimorfizmem spośród wszystkich poznanych dotychczas genów.

Polimorfizm to zjawisko genetyczne, które oznacza występowanie różnic w DNA populacji. Można
powiedzieć, że polega ono na zmienności w obrębie kodu DNA każdego osobnika. Co istotne nie
określa się tak zmian rzadkich. Polimorfizm genetyczny sprawia, że każda osoba jest inna i
niepowtarzalna.
Dawca rzeczywisty (effective / real donor) Zmar³y, od którego przynajmniej jeden narz¹d zosta³
pobrany celem przeszczepienia Ponad po³owa dawców rzeczywistych to dawcy wielonarz¹dowi
(multiorgan donors) tj. Dawcy, od których pobrano celem przeszczepienia przynajmniej dwa różne
narz¹dy.

LICZBA DAWCÓW Z 2021 NA 2022 wzrosła

LICZBA DAWCÓW KRWI TEŻ WZROSŁA NIE MÓWIĄC JUŻ O LATACH 2018 – 2023

W 2022 roku w Polsce przeprowadzono 1402 przeszczepy narządów pobranych od zmarłych

dawców[1]. Liczba tego typu operacji wykonywanych w naszym kraju od kilku lat jest mniej więcej na
tym samym poziomie, ale niestety nie jest porównywalna z liczbą osób oczekujących na przeszczep. W
zeszłym tylko roku, na nowe serce, wątrobę, płuco czy nerkę oczekiwało średnio 1800 osób
miesięcznie[2]. I choć polska transplantologia dysponuje doskonałą i zaangażowaną kadrą, to niski
poziom świadomości społecznej na temat dawstwa i bolączki systemu wpływają na małą liczbę
dawców. Przyjrzyjmy się z bliska kondycji polskiej transplantologii.