Georgios Bartzoudis

19 Ιουνίου
Ο ΓΙΑΓΚΛΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΟΦΥΛΑΚΕΣ ΤΗΣ ΝΙΓΡΙΤΑΣ ΣΕ ΔΡΑΣΗ
Στις 16-17 Ιουνίου 1913, οι Βούλγαροι εξαπολύουν επίθεση εναντίον Ελλήνων και
Σέρβων. Πέφτουν όμως στην παγίδα που τους έχει στήσει το Ελληνικό Επιτελείο, με
πρωτεργάτη τον τότε λοχαγό (και μετέπειτα δικτάτορα) Ιωάννη Μεταξά: Οι
ελληνικές προφυλακές, που καλύπτουν τη «διαχωριστική γραμμή» με τους
Βουλγάρους (Γευγελή-Κιλκίς-Λαχανάς-Στρυμονικό-Ελευθερές Παγγαίου) έχουν
πάρει σαφή εντολή: Τακτική υποχώρηση, με την έναρξη της Βουλγαρικής επίθεσης,
προς την κύρια αμυντική γραμμή (Τσάγεζι-Ασπροβάλτα-Λητή). Εκείθεν, σε δεύτερο
χρόνο, αντεπίθεση και εκδίωξη των Βουλγάρων.
Στην περιοχή Νιγρίτας (από Στρυμονικό έως Τσάγεζι), υπάρχουν δύο τάγματα
προκαλύψεως τα οποία, με την έναρξη της Βουλγαρικής επίθεσης υποχωρούν
μαχόμενα προς την κύρια αμυντική γραμμή. Κατενθουσιασμένοι οι Βούλγαροι
προχωρούν ακάθεκτοι και καταλαμβάνουν ολόκληρη σχεδόν την περιοχή εντός των
πρώτων 24 ωρών. Τότε (18-19 Ιουνίου) εκδηλώνεται η ελληνική αντεπίθεση. Οι
προκεχωρημένες βουλγαρικές δυνάμεις αιφνιδιάζονται, εγκλωβίζονται και
εξουδετερώνονται. Ένα βουλγαρικό σύνταγμα συλλαμβάνεται αιχμάλωτο στην
περιοχή Νιγρίτας, ενώ και οι υπόλοιπες δυνάμεις τους υφίστανται πανωλεθρία.
Σχετικά με την αιχμαλωσία αυτού του Βουλγαρικού συντάγματος, αναφέρονται τα
εξής στην ιστορία του ελληνικού ΓΕΣ (Ο Ελληνικός Στρατός κατά τους Βαλκανικούς
Πολέμους του 1912-1913 Τόμος Γ, Εν Αθήναις 1932, σελ.146-147):
Την Πέμπτη, 20.6.1913, «το προς τα υψώματα Κρυονέρι Σώμα Προσκόπων,
προχωρούν προς Νικόκλειαν, συνεπλάκη επί των υψωμάτων Βεργοπολιάνα μετά
Βουλγαρικών δυνάμεων και μη κατορθώσαν να εκδιώξει ταύτας απεσύρθη εις
Τασολούκ Καρακόλι. Εκεί ενισχύθη υπό ετέρου Σώματος Προσκόπων..., υπό των
Μεταγωγικών Σώματος του 21ου Συντ. Πεζικού, υπό των ανδρών της Συζυγαρχίας
της 7ης Μεραρχίας, ως και υπό δύο διμοιριών του εις Λαγκάδι ...8/19 λόχου. Όλα τα
τμήματα ταύτα καταλαβόντα θέσεις εις τα υψώματα Τασολούκ Καρακόλι ανέμενον
επίθεσιν εκ των εις ...Βεργοπολιάνα εχθρικών τμημάτων.
Πράγματι τα [βουλγαρικά] τμήματα ταύτα περί την 14ην ώραν ήρξαντο προχωρούντα
προς Καρακόλι, βάλλοντα συγχρόνως, αλλ’ αντιληφθέντα ότι κατείχοντο τα υψώματα
ταύτα εσταμάτησαν την προχώρησίν των και την 16ην ώραν ήρξαντο υποχωρούντα
προς βορράν. Παρακολουθηθέντα όμως κατά πόδας ευρέθησαν περί την 20.30 ώραν
κυκλωμένα κατά μέτωπον μεν υπό του Ι/19 τάγματος, όπερ είχεν εγκαταστήσει
προφυλακάς μεταξύ Τερπνής και υψωμάτων Μεσορράχης, εκ των όπισθεν υπό
σωμάτων προσκόπων και εκ του δεξιού των πλευρού υπό των πολιτοφυλάκων της
Νιγρίτης, δι’ ό ηναγκάσθησαν να παραδοθώσι. Το σύνολον των παραδοθέντων
ανήρχετο εις 1500 περίπου άνδρας μετά 10 αξιωματικών, ήτοι εν πλήρες τάγμα του
69ου Συντάγματος Πεζικού μετά της διοικήσεως του συντάγματος».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενεργός συμμετοχή των «Προσκόπων» και των
«Πολιτοφυλάκων της Νιγρίτης»:
Την 31.12.1912, η Ελλάδα είχε καταργήσει επισήμως και μονομερώς τα Σώματα
Προσκόπων, ζητώντας να καταργήσει και η Βουλγαρία τα Σώματα Κομιτατζήδων (τα
οποία ωνόμαζε «Μακεδονικές Λεγεώνες»).
Η Βουλγαρία δεν ανταποκρίθηκε. Στην πράξη όμως, ούτε η Ελλάδα είχε καταργήσει
τους Προσκόπους. Στη Νιγρίτα, για παράδειγμα, το Σώμα Προσκόπων αποσύρθηκε
(απεκρύβη) εκτός πόλεως, σε επαφή με τη συνοικία «Τσιακαλάδες», υπό τον
υπολοχαγό Γαλανόπουλο.
Μέσα στη Νιγρίτα παρέμεινε ο Γιαγκλής, έως τότε φυσικός αρχηγός του Σώματος
Προσκόπων Νιγρίτας. Όμως, ο δραστήριος οπλαρχηγός δεν έμεινε ...άνεργος.
Οργάνωσε ένα άλλο ισχυρό σώμα από εθελοντές Νιγριτινούς, την «Πολιτοφυλακή
Νιγρίτας» που έδρασε αποφασιστικά στην υπεράσπιση της πόλης κατά τη διάρκεια
της Βουλγαρικής επίθεσης τον Φεβρουάριο του 1913. Παρόμοιο σώμα
«Πολιτοφυλάκων» οργάνωσε ο Γιαγκλής και στην Τερπνή, την ίδια χρονική περίοδο.
Είναι λογικό πάντως να υποθέσουμε ότι, μετά την απόκρουση της Φεβρουαριανής
επίθεσης, ο Γιαγκλής συγχώνευσε τις δύο πολιτοφυλακές.
Υπόψη των ανωτέρω, είναι προφανές ότι οι «Πολιτοφύλακες της Νιγρίτης» που είχαν
αποφασιστική συμμετοχή στην αιχμαλωσία του Βουλγαρικού συντάγματος, στην
ορεινή περιοχή Τερπνής-Νικόκλειας, τελούσαν υπό την αρχηγία του πολύπειρου
Ιερισσιώτη αγωνιστή, του ηρωϊκού Καπετάν-Γιαγκλή.