Câu 3: “Trong nhận thức và hoạt động thực tiễn, mọi chủ trương, đường lối, kế hoạch, mục

tiêu đều phải xuất phát từ thực tế khách quan, từ những điều kiện, tiền đề vật chất hiện có.
Phải tôn trọng và hành động theo quy luật khách quan, nếu không sẽ gây ra những hậu quả
tai hại khôn lường”. (Nguồn: Giáo trình Triết học Mác - Lênin, Nxb. Chính trị quốc gia Sự
thật, Hà Nội, 2021, tr.180-181)
Từ lý luận của triết học Mác - Lênin:
a. Anh (chị) hãy phân tích mối quan hệ giữa vật chất và ý thức để làm rõ nguyên tắc phương
pháp luận trên.
b. sinh viên cần làm gì để phát huy tính năng động sáng tạo của ý thức, phát huy vai trò của
nhân tố con người, chống tư tưởng, thái độ thụ động, ỷ lại, ngồi chờ, bảo thủ, trì trệ, thiếu
tính sáng tạo?
BÀI LÀM:
a) Phân tích mối quan hệ giữa vật chất và ý thức:
- Vật chất quyết định ý thức
+ Nguồn gốc: Vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức nên vật chất là cái
có trước, là tính thứ nhất. Ý thức chỉ là hình thức phản ánh của vật chất vào trong
bộ óc con người nên ý thức là cái có sau, là tính thứ hai.
+ Nội dung: Dưới bất kỳ hình thức nào, ý thức đều là phản ánh hiện thực khách
quan. Nội dung của ý thức là kết quả của sự phản ánh hiện thực khách quan trong
đầu óc con người.
+ Bản chất: Là phản ánh tích cực, sáng tạo hiện thực kháchquan, tức là thế giới
vật chất được dịch chuyển vào bộ óc con người và được cải biên trong đó. Vậy
nên vật chất là cơ sở để hình thành bản chất của ý thức.
+ Sự vận động, phát triển của ý thức: Mọi sự tồn tại, phát triển của ý thức đều gắn
liền với sự biến đổi của vật chất. Vật chất thay đổi thì ý thức cũng phải thay đổi
theo. Vật chất luôn vận động và biến đổi nên con người cũng ngày càng phát triển
cả về thể chất lẫn tinh thần, thì dĩ nhiên ý thức cũng phát triển cả về nội dung và
hình thức phản ánh.
- Ý thức có tính độc lập tương đối và tác động trở lại vật chất
+ Thứ nhất, ý thức tác động trở lại thế giới vật chất, thường thay đổi chậm so với
sự biến đổi của thế giới vật chất.
+ Thứ hai, Sự tác động của ý thức đối với vật chất phải thông qua hoạt động thực
tiễn của con người.
+ Thứ ba, vai trò của ý thức thể hiện ở chỗ nó chỉ đạo hoạt động thực tiễn của con
người.
+ Thứ tư, xã hội càng phát triển thì vai trò của ý thức ngày càng to lớn, nhất là
trong thời đại ngày nay.
- Ý nghĩa phương pháp luận
+ Tôn trọng quy luật khách quan là xuất phát từ tính khách quan của vật chất, có
thái độ tôn trọng hiện thực khách quan mà căn bản là tôn trọng quy luật; nhận thức
và hành động theo quy luật khách quan.
 + Đảm bảo nguyên tắc tính thống nhất biện chứng giữa tôn trọng khách quan và
phát huy năng động chủ quan trong hoạt động thực tiễn đòi hỏi phải khắc phục
bệnh chủ quan duy ý chí, chủ nghĩa kinh nghiệm, coi thường tri thức khoa
học...trong hoạt động nhận thức và thực tiễn.
+ Phát huy tính năng động chủ quan là phát huy vai trò tích cực, năng động, sáng
tạo của ý thức và nhân tố con người trong việc vật chất hóa tính tích cực, năng
động, sáng tạo ấy.
b)
- Sinh viên là khoảng thời gian tươi đẹp nhất của con người, là bước đệm để bạn có
thể chắp cánh ước mơ của mình nên trong khoảng thời gian này mỗi sinh viên cần
trân trọng và học tập thật nghiêm túc nhằm có được thành quả tốt nhất sau này.
- Sinh viên cần độc lập cao trong quá trình học tập, tự học và rèn luyện là yêu cầu
cốt yếu. Bên cạnh quá trình học tập tập đó cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn đúng
đắn của giảng viên.
- Sinh viên cần liên hệ thực tiễn trong học tập. Tính năng động sáng tạo của tính
thực tiễn trong quá trình học tập là sinh viên chủ động tham gia các hoạt động
nghiên cứu, tham gia các hoạt động của hội, đoàn, trường liên quan đến học tập và
những hoạt động ý nghĩa khác.
- Sinh viên cần rèn luyện tính tự giác. Tính tự giác là một yếu tố quan trọng trong
rèn luyện sự năng động sáng tạo. Khi sinh viên tự giác nghĩa là mỗi sinh viên đều
hình thành trong suy nghĩ sự chủ động làm một công việc gì đó mà không cần sự
nhắc nhở của người khác. Sinh viên xác định được hướng đi của mình và từ đó thì
bản thân họ cũng không bị thụ động, ỷ lại, không ngồi chờ những người khác cho
ý kiến.