Bu kitab1n yay1n haklar1

Analiz Ba:>1m Yay1n Tasanm Uygulama Ltd. �ti.nindir.

Birinci Bas1m: Nisan 1995

Dizgi: Kaynak Dizgi Servisi
Bask1: Sistem Ofset

ISBN: 975-343-093-0

KAYNAK YAYINL.ARI: 164

ANALiZ BASI�1 YA YIN TASARIM UYGULAMA LT!). .STi.

istiklal Cad. 184/4 80070 Beyogtu/tstanbul
Te\/Faks: (0212) 252 21 56 - 252 21 99
Marmara Brifingi
Devletin Gozuyle
Sol ve Sag Orgutler
 l<;INDEKiLER
6Ns6z 9

ORGENERAL SUNALP'IN KAPANI$ KONU$MASI 25

BRIFiNG EKIBI 34

I. T0RK1YE'DE A$1Rl SOL AKIMLAR

VE ANAR$iNiN OLU$UMU 35
!. Giri§ 37
2. Te�kilatlanma, Strateji, Sevk ve idare, Etkiler, Olu�um 40
3. Anar�ist 6rgiltlenme 52
a. Tiirkiye Halk Kurtulu,� Partisi
Tiirkiye lfalk Kurtului Cephesi (THKPITHKC) 52
b. Tiirkiye Halk Kurtuluf Ordusu ( THKO) 64
c. PDA 'c1lar!Tiirkiye ihtilalci lffi Kiiylii Partisi 70
d. Demokratik Devrimci ljfi KOylii fktidar1 83
e. Perde Arkastnda Karlflk Faaliyetli Gruplar 88
4. Kiirtr;iiliik Sorunu ve Komiinist Kilrtr;iiler 90
a. Kiirlt;iilii8iin K1sa Tarihr;esi 90
I) Baba Kiirdiler 91
2) K1rmanr;olar 91
3) 'Zazalar 91
��� �
b. Kiirtr;iiliik Faaliyetlerinin Uniteleri 93
1) Kiirt Teaviin ve Terakki Cemiyeti 94
2) KiirdistanTeali ve Terakki Cemiyeti 94
3) Kiirt istiklal Partisi 94
4) Avrupa Kiirt Talebe Cemiyeti 94
5) Tiirkiye Kiirdistan Demokrat Partisi 95
6) Devrimci Dojju Kiiltiir Ocaklar1 96
 c. Yap1la11 Operasyonlar \Ol
d. Halihaz1rDurum ve Faal(verler IOI
e. Derfeme 103
5. Anar§iSt brgiitlerin D1§la irtibat\an 105
a. Soi,yet Rusya ile fli,�kiler 105
b. Kl/'a (:in ile fli1kiler 105
c. Avrupa'da Kurulan Tiirkiye'ye Miiteveccih A�·1r1 Sol

(Komiinist) 6rgiitlerle 11i1kiler 107

d. Filistin Gerilla Orgiitleriyle ili1kiler 109
6. Sabotajlar, Patla1nalar. Ka�akc,;1lik 111
a. Sabotajlar 111
Kiiltilr Saray1'n1n Yak1Lmas1 113
Marinara Yolcu Ge1nisinin Yak1lnws1 113
Emin6nii Araba Vapurunun Yar1bat1k Hale Getirilmesi 113
b. Kar;akr;1ltk 114
7. Aldal!na Metot ve YoItan 115
Genr;lik. i1i,,-i ve Kiiylii O::.eritule 'r"apilan {:al1imalar 115
Ternel Eifitin1 D611cnli I 17
Teka1niil Komiinist Egitim A�·an1as1 119
ihtisas Komiinist Ef!itim Safhas1 120

II. T0RKiYE'DE A�IRI SA6 AKIMLAR 129

1. Arna\'. ve K1sa Tarihi;e 131
2. A§lrt Sag Gruplar 134
a. A11r1 Mill(vetr;ilik 134
b. Teokratik Devlet Savu11ucular1 134
I. lslami Kisveye Biirii11n1iit Muzur Faaliyette Bulu11a11
Tetkilctih Akim ve Tarikar/ar 135
a) Nurculuk 135
b) Siileymanc1lik 138
l) Naktibendilik 138
d) Ticanilik 139
e) Biberilik 139
f) Kadirilik 139
2. Siyasi Partiler 139
3. Yurtir;i ve Yurtd1�1 Kurufutlar 140
 a) Miicadele Birlijji 140
b) ifini Yayn1a Cemiyeti 140
c) Komiinizmle Miicadele Dernejji 141
d) Rab1tatiil Alemi fslamfn 141
e) H1zb-iitTahrir 141
3. Yap1\an Operasyonlar 142
4. Halihaz1r Durum ve Faaliyetler 145
5. Derleme 146
Sebil Yay1nevi Sahibi Kadir Mts1rlloglu'nun Konufmas1 141

Ill. T0 RK.1YE'DE YIKICI FAALiYETLERlN VE

SIKIYbNETtM TATB1KATININ ADLi YONO 153
I. Soru�turmalar ve Duru�malar 155
a. Ar1fan Soru�·turmalar 155
b. Durufmalar 156
c. Genet Yarg1 Organlar1na GOmlerilen lJosyatar 157
d. Tutuklu ve Gozalt1nda Bulunanlar 158
2. 6nemli Soru�turma ve Durumlar 160
a. Soru,�turn1alar 160
b. [Jurufnialar 161
3. bne1nli Konular 164
a. Giivenlik Mahkemeleri 164
b. Del'rimci $iddet Hareketleri 167
Gene! Orgiitlenme frinde $ehir Gerillaw, GOrevleri,
Orgiitlenmesi I 68
c. Son Urak Kar1rma Olay1 173
d. Siyasi Af Konusu 115
e. Anayasa Mahkemesinin fptal Karari 176
f Al'rupa Giivenlik Konseyi 177
g. Uyufn1az/1k Mahkemesi 179
h. Aydin K1y1m1 fddialar1 181
i. 1481 Say1l1 Ka11un. Uygulan1as1 184
j. Yurtdlflna Kafmlf Kimselerin Durumu 185
k. Yasak KitaplarSorunu 186
4. Netice 188

IV. EK: bRG0TLER VE bRGOTLENME $EMALARI 191

 bNsbz

Kaynak Yay1nlan, olagani.isti.i Qnemli bir belgeyi yay1mlamakla,

Ti.irkiye'ye i;ok Onemli bir hizmelle bulunuyor.
Belki de Cumhuriyet tarihinde ilk kez, devlet gOritji.inii tiim aynn­
t1lanyla ortaya koyan bOyle bir beige yay1m\anmaktachr. bncelik\e ya­
p111n Onemi, isminden kaynak lanmaktad1r: "Devlet Brifingi". Oysa ki, 23
y1ldan bu yana tozlu ar§ivler ii;erisi nde ozenle gizlenen bu Oz.sunu§tan
kamuoyu s1rf isim olarak haberdar olmu§, ancak ir;eligi bugi.ine kadar
�1klann1am1§t1r. An1lan belgeden sOz edildiginde, "Marmara Brifingi"
deyimiyle Devlet Brifingi 1an1n1lamas1 gizlenmeye 9al1§1lm1§tlr. M1T'in,
Ankara Atati.irk On11an ('iftligi'ndeki Mannara KO§ki.i'nde verildigi ii;in,
ad1n1 bundan ald1.
Frans1z Krah 16. Louis'nin "Loi et moi" (Kanun benim) �klinde i;ok
bilinen bir tan1mlamas1 vard1r. Belki bu tan1mlama bir Kral'1n agz1na
yakJ§lr ama demokratik hukuk devleti oldugu savlanan bir i.ilkede, "dev­
let benim" tan1mlamas1n1n, hii;bir kimsenin ya da grubun haddi ii;inde bu­
lunn1amas1 gerekir. Oysa ki, Devlet Brifingi'ni hazirlayanlar, kendilerini,
yap1t1 okudugunuzda gOreceksiniz ki, devlet yerine koymu§lard1r. Adeta
tiim halka sava§ ai;amk, inand1nld1klan antikomi.inizm miicadelesinin
"Onci.ileri" roliine soyunmu§lard1r. �imdi, Brifing Ekibi'nde yer alan
ki§ilerden birk�1n1n biyografisi iizerinde durmak istiyorun1 ki, bu sakat
mant1g1 sergilemem olanakh olsun.
Turgut Sunalp: 27 May1s 1960 gi.ini.i ben kunnay binb�1 o\arak, is­
kenderun 39. Piyade Ti.imeni Harek3t ve Egitim �ube Mi.idiirliigii gO­
revine vekfi.let ediyordum. 39. Ti.imen'e, ayn1 zamanda, Klbns'a 1960'ta
gOndelilen ilk Alay'tn egitimi gOrevi verilmi§ti. Bu alay aylarca haz1rl1k
yapt1£1 halde, Alay Kon1utan1 olan Kunnay Albay Turgut Sunalp, alay1n1
Piyade Yarbay Remzi Tirpan'a terk etmi§ ve giinlerini Klbns'ta gei;ir­
meyi yeglemi§ti. Ashnda bu, ona yak1§an bir tarzd1. \:i.inkii Demokrat

9
Parti iktidanna yakinh£1 nedeniyle, I 0 ydhk DP iktidannin biiylik
bOliimlinli yurtd1§1 g6revlerinde gei:;:innek ayncahg1n1 tatm1§t1 ve bu
ayncahktan da dogal olarak yararlanm•§tl. Bu nedenle, Kibns'ta olmak,
ona, yap1s1na uygun avantajlan s<iglad1. Alay1n1n egitimi Onen11i degildi.
Yakl�1k o\arak, 27 May1s'tan bir hafta Once Kibns'tan iskendurun'a
Alay1 denetlemeye geldi. DP iktidanna yabn oldugu i�in, askerlik ku­
0 dOnemde Turkiye'nin bir
r<i.llanna uy1nasa da Ozgiir davranabiliyordu.
askeri harekete dogru yol ald1g1n1 akh b�1nda olan herkes alg1lam1�
olmas1na kar§1n, Turgut Sunalp, siirekli DP iktidanna ve onun Onde
gelen ki§ilerine 6vgliler diziyordu.
BOyle bir ortamda 27 May1s hareketi patlak verince, Turgu1 Su­
nalp'in ilgin� lepkisine tan1k olan birkai; ki§iden biri de benim. Su­
nalp, "Tlirkiye'de ihtilal olamaz, komlinistler radyodan ayn1 frekansta
yay1n yaparak Tlirkiye'yi kan§t1nnak istiyorlar" §eklinde ilk tepkisini
gOsterdi. Gen;i, i;ok k1sa bir zaman sonra 27 May1s hareketinin
"komiinistlerin eseri" olmad1g1 anla§1ld1 an:ia, Sunalp Ttin1en Ko­
mutan1n1 da etkileyerek, ttim 'iabalar1ma kary1n, 27 May1s hareketine
ba£ld1k mesaj1 i;ekmemi geciktirmeyi ba§ard1. Bu olgu, 28 Mayis
ogiene kadarki slirei;te Sunalp ile aram1zda belirgin bir slirtti§me ne­
deni oldu. Nihayet iki General, bir Amira!, bir Kurmay Albay'1n da
bulundugu toplanuda, kendisiyle askerlik kutallann1 a�an 9ok ag1r bir
tarli§ma yapl!m. Odama dOndi.i1n. Odamda binba§1 ve daha ah rlitbeli
'
17 subay beni bekliyordu. isteklerini dile getirdiler: "Ya bunlan
a§ars1n, ya biz seni a§anz!" Kendilerine ilkOnce birbui;uk gtinden beri
nerede olduklar1n1 sordum. DogaI olarak bu sOze kar§in, kendilerini
savunma olanag1na sahip degillerdi.
0 dOnemde, 39. Ttimen sorumluluk b6Jgesi tiim yukurova ile Ga­
ziantep, Kahramanmara§ dahil, F1ra� nehrine kadar olan OO!geyi kap­
s1yordu. bmegin ben 27-28 May1s gecesi, o dOnemin i;ok s1n1rh ha­
berle'lme olanaklann1 kullanarak 8 sa.at siireyle durmaks1z1n ve uyumak­
s1z1n, tiim yerle'lim birimlerinden raporlar ald1m. Hi9bir vukuat yoktu ve
halk, hareketi destekJiyordu. l2'1i darbelerde bu destegi bulamazs1n1z.
\:linkti, kendilerini devlet yerine koyan bir avui; ki§i, s1rtlar1n1 Okyanus
Otesine dayamak suretiyle e1nperyalizn1in degirmenine su �1may1 "va­
tanseverlik" saymak, h1yanet demesek bile, yan1lg1s1na dil§ffiti§lerdi.

10
 17 subaya isteklerinin ne oldugunu sordum ve bir kag1da yaz­
malann1 istedim. Gelen subay\ar i�inde, Turgut Sunalp'1n ko111utan
oldugu K1bns alayinda gbrevli gen� subaylar da vardL isteklerinden
biri, Turgut Sunalp da dahil olmak iizere, 29-30 May1s gecesi, sivil ve
asker baz1 ki§ilerin gi.izalt1na ahnmas1 §eklindeydi. Belgeyi 17 su­
baya imzalaU1m, ah1na da ben imza koydu1n. Ashnda o gi.iniin ko­
§Ullar1 i�inde bu. subaylann isteklerini olanakl1 k1lan bir ortan1 bu­
lunmad1g1n1 biliyordum.
Nasll hareket edecegimi dti§i.intirken, Harp Okulu'ndan s1n1f arka­
da§lm Piyade Binba§J Ziya Belibagh odama girdi. Ankara'dan geldigini,
39. Ti.imen i�in Komite'de iyi �yler konu§ulmad1g1n1, Dlindar Ta§ar'1n
(o da s1n1f arkad�tm) §U anda i�i§leri Bakanhg1na vekalet euigini, ken­
disiyle konu§mam1n yararh olacag1n1 bana Onerdi. lskenderun pos­
tanesine gittim. Postane, Muhabere Dstej?,meni Necati Urgunlu'nun de­
neti1ni alt1ndaydi. iki santralda iki kiz gOrevliydi. Urgunlu'ya rica ettim.
Dtindar Ta§ar'1 bulup santrah bo�altn1alann1 istedim. T%af'la bir saate
yak1n gOri.i§ilp durumu anlatt1ktan sonra, 17 subay1n in1zalad1g1 pro­
tokoli.i kendisine dikte ettirdin1 ve oradaki istekJerin pari;alara aynlarak,
Milli Birlik Komitesi etnirleri olarak 39. Ttimene gOnderiln1esini talep
etti1n. Bu isteJ?,im iizerinc Kon1ite'den Tiitnen'e emirler yagmaya ba§lad1.
Ben de her seferinde, ba§kaldrran bu 17 subay1 toplayarak Komite'nin bu­
radaki durutnu bizden daha iyi bildigini ve gOri.ildiigti gibi tiim is­
teklerinin yerine getirildigini, eger baz1 ki§ilerin gOzaltina al1nmas1 ge­
rekseydi, onun i\in de emir vereceklerini, nitekim Hatay'dan Abdullah
\:illi ile Kuseyri soyadh biriyle, dOnemin Adana Valisi ve Emniyet
Miidiirii d1�1nda gbza!tlna alma talebinde bulunmad1k!ann1 sOyledim ve
Turgut Sunalp da dahil olmak i.izere diger ki�ileri tutukJamaya gerek
olmad1gioa onlan ikna ettim.
Bir aolamda, kendi subaylan taraf1ndan gOzaltina ahnmak istenen Su­
nalp'1 kurtaran ki�i benim. 0 giiniln ko§ullar1 i�inde bu i;ok bilyiik bir
olay olarak algiland1g1ndan, Genelkurrnay, Yarg1i; Ytizba§J Turgut
Akan'1 (Devlet Brifiogi Ekibi'nden, Deniz Hakim Albay riitbesiyle 12
Mart'ta Faik Ti.iri.in'tin yani, I. Ordu S1kiyOnetim Komutanhg1'n1n Adli
Mli�aviriydi) bu olay1n soru�turulmas1 iqin 1skenderun'a gOnderdi. Akan,
yiizlerce ki�inin ifadesini alarak olay1 soru�turdu ve hadisenin biiyil­
mesini engellemem nedeniyle ban a iltifat ve te�kkiir etti ve aynld1.

11
 0 giiniin ko§ullan alt1nda bOyle bir davran1§ sergileyen Sunalp'1n
Tilrk Silahh Kuvvetleri'nde bir giin bile tutulmas1 olanakh olma­
mas1na kar§in, Milli Birlik Komitesi'nde Kurmay Albay Sezai Okan,
eski arkada§• oldugu i<;in Sunalp'1 korudu ve emekli olmas1n1 en­
gelledi. Ancak o tarihten itibaren Turgut Sunalp'1n beni ba§dii§man
olarak sei;tigi zaman ii;inde daha da ai;tkhk kazand1.
Klbns a\ay1n1n iskenderun'daki ei!;itimi bitti ve alay1 yolcu ettik.
K1bns'ta alay d1�1nda "O<;iii Kararg§.h" denilen bir kurulu§ daha var­
d1. 0 kurulu�ta, o tarihte ikisi de Kurmay Binb�1 olan Necdet Drug
ile Celi! Giirkan da gOrevliydiler. Daha sonra, Orgeneral Necdet
bztorun'un Genelkurmay Ba�kan1 olmas1n1 engellemesiyle ortaya
<;1kan ve 2000'e Dogru dergisinde i§lenen "Beli;ika" ya da "NATO
Kuliibi.i" ili§kisinin, yani Sunalp'le Drug aras1ndaki ili§kinin orada
at1hp at1lmad1g1n1 kesin olarak bilememekteyiz.
1960'10 Eyliil ay1nda, Genelkurmay Ba�kanhg1 Harekfit Daire
Ba§kanhg1 Plan K1s1m Amirligi'ne atand1m. Masam1n gOzlerini,
i;ekmecelerini kan§l1nrken, ilgin<; bir belgeye rastgeldim. Beige, Tur­
gut Sunalp imzas1n1 ta�1yordu. Sunalp, 1955-57'de Moskova'da,
1957-58'de Paris'te d1� gOrevdeydi. Yurda kesin dOni.i� yapt1g1nda ka­
leme ald1g1 belgede §Oyle deniyordu:

"Ekli listede cins ve n1iktan yaz1h olan malzemenin (...) ka­

nunun (...) maddesi geregince yurda bedelsiz ithaline miisaade
buyrulmas1n1 arz ederim."

2 sayfa dolusu listede, o dOnemin degerli tiiketi1n e�yalan s1ra­

lanmt§t1. <;::ok degerli olanlann n1iktan belirtilmiyordu. brnegin,
"buzdolaplaf1'', "mi.izik setleri" deniliyordu. Bu belgeyi ald1m. O dO­
nem Kara Kuvvetleri Personel Daire Ba§kan Yard1mc1s1 olan Kur­
may Albay As1m Mutludogan'a verdim ve Sunalp'1n dosyas1na ko­
nuln1as1n1 isteyerek ekledim: "Bak, Silahh Kuvvetler'de ne Albaylar
var!"
0 tarihte bile, bu listeyi paraya rlOnii�ti.iri.irseniz, Sunalp, bugi.inki.i
deyimle "kO§eyi dOnmii§lii". S1n1f1 belirlenmi� bir ki�inin antiko­
mi.inist ol'11as1n1 anlamak kolayd1r ama, onun ideolojik yap1s1n1n kO­
keninde ba�ka nedenler de bulunmaktad1r.

12
 Ben Ankara'da gOrevliyken, Turgut Sunalp da Kibns Alay Ko­
mutaRhg1 gOrevini si.irdi.irtiyordu. 0 dOnemde her hafta K1br1s'tan ev­
rak getinnek iizere bir kurye subay gelirdi. Oniardan biri �1ksa da,
evrak yan1nda kimlere ne hediyeler t�1d1g1n1 anlatsa, ne kadar ilgin9
olurdu!
1960'tan sonra, "Silahh Kuvvetler Birligi" denilen bir Orgtit bir stire
diizene egemen olarak iktidan giittti. Ben de bu Orgiit i9inde bulundum.
Silahb Kuvvetler Birligi, o gtintin k�ullan i9inde 20 general ile 80 kur­
may albay1 emekli etme karan almi§tl. Liste, o dOnemde Genelkunnay
B�kan1 olan Cevdet Sunay'a gOttirtildtigtinde, "<;ocuklar, se9ime yak­
la§iyoruz. BOyle bir listenin ti.imUyle uygulanmas1 saktncah olabilir. Bu
i§i parti parti yapahm" dedi. San1nm 10 general ile 20 albay o tarihte
emekliye aynld1. Listedeki albaylar i9inde Turgut Sunalp da bu­
lunuyordu. Sunalp'1 ikinci kez kurtaran ki§.i, Sunay'd1. BOyle bir listenin
olu§umunda hi9bir katktm olmamas1na kafllln, Sunalp, b u listede yer
almas1ndan beni sorumlu tuttu ve ki§isel kinini peki�tirdi.
Daha sonraki dOnemde emekli olmalar1na imza koymalanna
kar§1n, Sunay, degi§en ko§ullar i9inde bu ki§ilerle tek tek ili§ki ku­
rarak "Sizi Aydemir cuntas1 emekliye sevk ediyordu, ben kurtardtm"
diyerek, kendi felsefesine uygun bir cephe o!U§turdu. Ve onlara da­
yanarak Cumhurba§kanhg1na yiikseldi. 12 Mart 1971 yanaskeri dar­
besinde taraflar zorunlu nedenlerle bir araya gelmi§ ve Sunay'1 dev­
rech�1 b1rakm1§lardt. Oysa ki, 12 Mart Muht1ras1n1n ba§imzac1s1
Genelkurmay Ba§kan1 Tagma9, Sunay'1n sayesinde gelebilecegi yer­
lere oturmu§ bir ki§i olarak, zaman i9inde, M1T Miiste§an Ftiat
Dogu'nun da katk1s1yla, Sunay-Tagmai;:'tan olu§an daha Ame�ikanc1
bir cunta kligi Orgeneral Gtirler ve Batur'dan olu§an diger kligi or­
tadan kald1rmak i9in giri§imlerde bulundular. Bu i§ ii;:in 1stanbul
S1k1yOnetim Komutan1 Orgeneral Faik Ttirtin gOrevlendirildi. Ttiriin,
Sunay'1n kendisine Genelkunnay Ba§kanhg1 teklif ettigini daha sonra
a91klad1 ve Faruk Giirler'i de "Marksist-Leninist bir cuntan1n ba�­
kan1" olarak itham etti.1

I "Faik TtirUn anlauyor: Kore'den 12 Marfa"', Yazan Ergtin GOze, Terciiman gazetesi.
6-25 Arahk 1985.

13
 Oysa ki, Turiin'iin Genelkunnay B�kan1 olmas1 ii;:in, Ozellikle Or­
general Furuk Gi.irler'in ekaite edilmesi, Orgeneral Batur'un da, GUrler'in
desteginde oldugu ii;in ayn1 ak1bete ugratdmas1 gerekmekteydi.
TUrtin, Unlii Zihnipa�a (Ziverbey) i�kence kO�ktinii bu k.i�isel a.inact
ii;in de kulland1. B�hedef olarak da ben se;;ildim ve "Bomba Davas1" adh
davaya san1k yap1ld1m. SQyle ki; Agustos 1972'de Genelkunnay B�kan1
degi�ecektir. S1ra, <)rgeneral Giirler'dedir. Oysa ki, k�1cun-tan1n yan1
sir.a AP de Giirler'in Genelkum1ay B�kan1 olmas1n1 tlin1 giiciiyle Onle­
meye i;ah�1nak.tad1r. \:i.inkii bu ki�i. AP iktidann1n istememesine kar�tn,
Kara Kuvvetleri Komucanhg1 1nakanuna da Batur'un destegiyle ve kendi
giici.iyle otunn�tur. B u noktada AP'nin Ozlemleriyle Ti.iriin'i.in Ozlemleri
i;ak1�t1g1 gibi, Tagmai;, Sunay ve Ttirtin'i.in de bana kini hulunmaktadtr.
Bunun ii;in i.io;; neden say1labilir: Birincisi, dtinya gOrii�lerimiz aras1ndaki
180 derecelik farkhhk. ikincisi, Silahh Kuvvetler BirJigi dOneminde benim
etkin bir konumda ohnama kMiJn,_ TUrtin'iin, d1�lanan iki generalden biri
ohnas1d1r. Dr;i.inciisU, 1963'te Geni;: Ke1nalistler Ordusu olay1 nedeniyle
ben Kurmay Yarbay rtitbesiyle yarg1lan1rken Faik Turi.in de Tuggeneral
olarak Mahke1ne B�kanhg1n1 yapm1�t1.
O dOnemde, ben her �eyi gOze ald1gun ir;in, mahkemede dik duruyor
ve tok konu�uyordu1n. Tiirti.n, kara.i·l1 o\du£un1un farlana vard1g1 is:in, o
sii�te, bana tek kelimeyle dahi olsun mi.idahale ede1nedi. Etmeye kalk­
sayd1, yan1t1n1 alacak, prestiji sars1lacakt1. 0 zaman yuttuklann1 Ziverbey
KO�kii'ne saklad1g1 zan1an ir;inJe anla�1kh.
Temmuz 1972 ba�1nda gOzalt1na ahnarak Ziverbey KO�kil'nde bir
ay en ag1r i.'1kenceyle sorgulandnn. Bu di5nen1de tizellikle GUrler,
Batur ve Kayacan aleyhinde jfadeler ald1rarak, Ti.iriln, Oniinii as:inak
istiyordu. Arna bu ifadeler Ankara kulislerinde kullan1lm1� ohnas1na
kar�tn, ba.'1lang1i;ca, Hon1ba Davasr'na yans1t1ln1ad1. Ancak, iki askeri
savc1, muhbir s1fat1yla bir san1ktan 6 Agustos 1972 tarihli bir ifade
alarak, an1lan generalleri resmen "Cuntac1hkla" sui;lad1lar. Buna
kar�1n Orgeneral Gi.irler, 16 Agustos 1972 gecesi zorla Genelkurmay
Ba�kanl1g1'na oturdu. Ancak askeri savc1hk ifadesinin Ortbas edilmesi
olanakh olmad1g1 ir;in, Bo1nba Davas1, Faruk Gi.irler Cumhurb�kan1
ser;ilemeyinceye kadar, yani bir y1I bekletildi. Bu olayda, Sunay­
Tagmar; kligine ve ard1ndaki gil�lere en bi.iytik destegi, Sunalp'1n

14
venni� oldugunu gOriiyoruz. \:iinkii, bu ki�i , zaman zaman istanbul
S1JayOnetim Komutanhg1na vekiilet etmi§tir. (Sunalp, o tarihte izmit
Kolordu Komutan1yd1.) Temmuz 1972'de, Gi.irler-Batur aleyhinde, Zi­
verbey KO�kli'nde ifade ahnd1g1n1 bilmektedir. Bizzat, kendi ai;1k­
lamalar1nda, i�kence kO�ki.indeki sorgulamalara kat1ld1g1n1 v e hatta o
dOnemde kO�kte bir psikiyatr doktorun da gOzalt1nda bulundugunu
ifade etmektedir. Ben, bu ki�iyle ayn1 anda ko�kte bulundugu1n ii;in,
bana olan kinini orada tatmin euigi anla�1lmaktad1r. Nitekim, ken­
disinin yan1nda "bir asker ki�iye tokat at1khg1ndan" da sOz et­
mektedir. Onun ai;1kla1na\ar1ndan Once vermi� oldugum sorguda, Zi­
verbey'de MiT gOrevlisi olarak bulunan i�kenceci "Kel Eyiip"iin2
bana tokat au1g101 ai;1klam1§t1n1.
Devlet Brifingi'ne bak11g1m1zda, Sunalp'1n Bomba Davas1 ve
Bogaz KOpri.isi.i provokasyonunun h;:inde oldugu da anla�1Jmaktad1r.
Bunun gibi, Ki.ilti.ir Saray1 yang1n1, Marn1ara Getnisi'nin baunlmast,
EniinOnti Vapuru'nun bat1nlmas1 sabotaj olay\anyla da yak1ndan ilgili
oldugu giiri.ihnektedir. Hatta b u dava, onun S1k1yOnetim Komutan Ve­
kili oldugu (i(ine1nde ai;1klanm1�t1r.
Orgeneral Giirler Genelkurmay Ba�kanhgi'na atand1ktan sonra,
ikinci ha§kanhga Sunalp'in atanmas1 ku�kusuz rastlant1 degildir. Ni­
tckim, bir ytlhk slire ii;inde Giirler'den yana gOrlini.lp, ashnda onun
kar§1s1ndaki gi.i9\erin amac1na hizmet etmek i.izere, Gi.irler'i Cum­
hurba§kan1 olacag1na ikna etmi§ ve Genelkurmay Ba�kanhgi'ndan
aynlmas1nda Onemli bir rolil 0!1nu�tur. Gi.ir ler, Cumhurba§kan1 sec;:i­
le1neyince, Sunay-Tat.mac;:-Ti.iri.in'den olu§an kar�icunta _yeniden ha­
rekete ge91ni�. ek bir iddianameyle, Gi.irler-Batur-Kayacan'1 "Mark­
sist-Leninist cuntan1n liderleri" olmakla su9lam1§ ve Bomba Dava­
s1'na san1k olarak gelim1eyi denemi�tir. Gti9 dengeleri buna <la el­
vern1emi§tir. Tiim yasal ba�vurulann1a kar�1n, Mahkeme, Bon1ba
Davas1'n1 ashnda incelemeden ortadan kald1rm1§t1r.
Burada ilgin9 olan, emekli Orgeneral Necdet Orujfun emekli <)r­
general Sunalp'a baghhg1n1n hilfi devam etmesidir. Oysa ki, Drug,
Gi.irler'in Oz yegenidir. Day1s1na at1lan bu tarihsel kaz1g1 bugi.lne
kadar a!g1\amamas1n1 anlamakta gil'Jlilk 9ekn1ekteyin1.
2 Bir i�kencccinin admt Tiirkiye'de ilk kez. S1k1yOneti1n Mahkcme•inde duru�ma tu­
tanagn1a ge�irtmek i;tednn. ancok, "61.alku�'" •oyadinr ge�1nneyi ba�ammad1m! Tu·
tanaklam, '"Kel EyUp" olarak gc�ti

15
 Orgeneral Ttitiin ile Orgeneral Sunalp'1n, ko§Ut yanlan bulunmaktad!f.
,Si:iyle ki; her ikisi de Kurmay Binb�1 olarak I. Kore Tugay1nda gi:irev
yapmi§lard!f ve orada "Komtinizmle mticadele ettiklerine" inanm1§lard1r.
Onlar1n mant1E;1na gore, dli§man sayd1klan komlinistin yerlisi yabanc1s1
birbirinden aynlamaz. Bu k.i§iler, "ii; di.l§man" kavranu man11g1yla,
i9erdeki komlinist1erle de aym yOntemlerle miicadele etmekte bir sak1nca
gOrmemi�lerdir. Ku§kusuz, bunlan yOnlendiren giiciin etkisini de gOz arch
etmemek zorunday1z. i§kence, bu ama9la sistematik olarak iilkemizin
glindemine sokuldu. Tliriin ile Sunalp'1n bir ba§ka ortak yan1, ikisinin de
27 May1s dli�man1 olmas1d1r.3 Aynca, ikisi de CHP'nin dii§man1d1r.4
Bomba Davas1'nda 8 Haziran 1973 gtinti verdigim sorguda aynen
§Dyle sOylliyordum: "Bugiin 1stanbul'da i§kence §ebekesi van:hr. ,Sebeke
Faik Turi.in taraf1ndan yiiriitiilmektedir. Orada General Dnltittirk de
vard1r. i§kencelerde tespit olunmu§ ifadelerle burada icray1 adalet
yap1lamaz ve bunlar Askeri Savc1'ya niyabeten yapllmaktachr. Burada 27
5
Mayt�ilar yarg1lanmaktad1r . . . "
GOriildtigii gibi, idan1la yarg1lanan bir ki§i, S1layi:inetim Komutan1
olan Tiiriin ile, onun Zihnip�a (Ziverbey) i§kence kO§ktinii yOnetmekle,
yani i§kencecilikle gOrevlendirdigi General Memduh Onliitiirk, sav1m1n
alt1nda kalrru§lard1r. Daha sonra bu iki ki§i emekli olunca, her ikisini de
basin Oniinde, i§kenceci olup olmadJklann1 tart1§mak iizere �1koturuma
9ag1rd1m.6 1§kenceci ilan ettigim bu ki§iler sivil olarak da kar§Ima
91kmaktan ka91narak bir kez daha sav1m1n alt1nda kald1lar. Vurgulamak
isterim: General Dnliitiirk ce "Devlet Brifingi" ekibindedir. i§kenceci­
komutan-hakim bir potada ve bunlar kendilerini "Devlet" say1yor. Ka­
n1mca 12 Mart di:ineminin i§kenceci M:iT ve Gtivenlik Orgiitti gOrevlileri,
Devlet Brifing Ekibi'ne katilmamak suretiyle, deyim yerindeyse "uya­
ntkhk" yaprru§lar, nasd olsa bir giin ortaya 91kar dii§tincesiyle, bu ki­
§ileri One slirmii�lerdir.

3 Tilrtln'e gOre, "27 May1s komlinizmi getirdi. 27 May1s'tan sonra komUnizm baraj1n1
y1ktl-" Ayn1 dizi, 13 Arahk 1985, Terciinum gazetesi.
4 Mil/iyet gazetesi, 2 .'jiubat 1978. Aynca bkz. Bomba Davasi J,2, Talat Turhan.
5 Bomba Davas1 duru�ma tutanag1 s.16.
6 Cumhuriye1 garetesi, 5 Ekim 1975, "Ttirtin'den cevap bekliyorum", ve Kanirgerilla
Gerreifi, Talat Turhan.

16
 Sunalp, i�kence konusunda, Ziverbey KO§kti'niin "seyircileri" aras1nda
oldugunu kabul etmesine kaf§1n, kendisine, cop sokma i§kencesiyle ilgili
sorulan bir soruyu; "Ta§ gibi delikanhlar varken copa neden milracaat
edilsin"7 demek suretiyle, korkuni; bir mant1k sergilemi§li.
Kan1mca, olaylarda bu Oli;tide etkin olan bu ki§iyi tan1madan, iilke­
mizin 1970'lerden bu yana gelen stirecini alg1lamak olas1 degi\dir. Sunalp,
Yeni Asya gazetesinin 31 Ocak-1 ,Subat 1991 tarihli "Ortadogu'da Sinsi
Plan" ba�hkh dizi yaz1s1nda, ABD'yi i;ifte standarth olarak sui;lad1ktan
sonra, "ABD'nin ikinci vatan1 oldugunu" ifade etmektedir: "Gocuklar, ben
Tilrk Harp Akademisi'nden sonra, Amerikan Harp Akademisi'nde oku­
dum. Kore'de harp ettim. Ttirkiye'de ilk NATO subay1yun. NATO'ya hiz­
n1et ettim. Amerikahlar'la ha�1r ne§ir oldum. Benim akran1m Amerika­
hlar'la senli benliyitndir. \:ok yak1n dostlanm var. Amerika'y1 i;ok se­
veri111. Amerikahlar bana c;:ok §eyler kazand1nn1§lard1r. Hatta ikinci vata­
n1m addederim. Ben Tilrkiye'yle Amerika'nin ittifak olmas1na kaniyim.
Ainerika ile TUrkiye ittifaka dogru giderken, a<>keri sahada 50 Amerikah,
50 TUrk i;ah�m1� ve bunl<tra rozet verilmi�ti. Bu 50 Tilrk'ten birisiyim. 0
i.�c ha�lad1g11n ii;in, Kurrnay Yilzba§l iken, beni Amerika'ya gOtilrdliler,
t)kuttular, getirdiler ..."
San1r11n 50 rozetli Ti.irk'le 50 Amerikah'y1 merak edersiniz. Tarihi;i, bu
JOO ad1 bir gi.in sergilerse, NATO"dan bu yana iilkemizde ya§<ld1g1m1z
olumsuzluklara dogru tan1lar koyabiliriz. Ancak §LI <ejamada iilkemizde
ABD'yi "ikinci vatan" sei;enler i;ogald1. Kan1n1ca ulusal i;1karlarrm1z1n
gOzelHmesindeki Onko�ul, bu ki§ilerin politikadan annd1nlmas1 ve et­
kinliklerinin azalt1lmas1dlf. Oysa ki, Sunalp'a 12 Eyli.il darbesinden sonra
"Devlet Partisi" havast ii;inde pruti kurdurulmu§, siyasete soyundurul­
niu§tur. Donemin parastyla 10 milyar lirayla parti kurdugunu ifade eden
bu ki§inin, ilgini;tir, parti kurmak Uzere sei;tigi ev, Horzum'un evidir.
Zarnan i�inde Horzurn'un niteligiyle birlikte, bu ki§inin, bzal'a suikast
dilzenleyen Kartal Dernirag'la baglant1s1 da ortaya i;1k1n1§tir. Demirag,
kendi ifadesine gore, M1T ve Kontrgeri\Ja'yla baglan1thd1r. Ti.irn bu a�1k­
lamalara kar§in Sunalp, i�erigini bilemedigimiz vefa borcunu Odemek
i.izere, listelik ipliginin pazara i;ik11g1 bir zamanda. "Horzum benim ·naza-

7 28 Ekim !985 tnrihli gaieteler.

17
nmda mtispet bir i�damidir" diyebilmektedir.8 Daha sonra Horzum'la
Yahya Demirel aras1nda da baglanti ortaya <;:1ku.9 Bu
· karma§lk ili§kiler
yumag1 y(izi.ilmeden, olaylara dogru tandar koyamay1z.
Devlet Brifingi'nin yay1mlanmas1n1, bu anlamda bugi.ine kadar
a11lan ad1mlann en olumlusu olarak alg1l1yorum. <;i.inkti, 1991'li
y1llarda Yeni Asya gazetesinde ABD'yi ikinci vatan1 ilan eden Sunalp,
1972'de bu gazeteyi ve <;:evresini <;:ok ag1r §ekilde su<;:lachg1 gibi, ta o
tarihte Ktirt sorununun ard1nda Amerika'n1n bulundugunu da ifade
etmi§tir. Sunalp §Unlar1 s<:lylemi§tir:

"3 Kasim J972'de, ben, ydlarca tizerinde <;:ah§t1g1m konulan der­

leyerek, <;:ah§ma heyetimle birlikte, Marmara KO�ki.i'nde bir Devier
Brifingi verdim. Orada Ki.irt<;:tiltik meselesini de izah ettim." IO

1972 y1hnda sorunun arkas1ndaki Amerika, gi.inti1nLlzde <;eki<;: GU<;

olarak bi.itiln agirhg1yla devrede olmas1na kar§Jn, dtin bu gLlci.i <;:ok ag1r
dille sui;layan devlet adam1 ve politikac1lar bugiin Tiirkiye'deki y1pranan
Amerikan imaj1n1 di.izeltn1ek ve <;eki<;: Gti9'e kahc1hk saglamak i<;:in
ABD ile t16rt i<;ine ginni§lerdir.
l�kenceevleri kurarak belirli bir makama gelmek i<;:in ttim devlet
gti<;:lerini ar� olarak kullanan Ti.irtin'i.in oyunu tutmay1nca, emekli
olur olmaz, AP taraf1ndan 1stanbul'da senator aday1 gOsterildi. Ancak,
istanbul halk1 1araf1ndan senator se<;ilmek �Oyle dursun, hezimete
ugrat1hnca, onu hemen Umumi Magazalar YOnetim Kurulu'na alarak
madden Odi.illendirdiler. Daha sonra, AP'den Meclis'e sokularak Cum­
hurba�kan1 aday1 yap1ld1. 0 dOnemde CHP'nin Cumhurba§kan1 aday1
da Muhsin Batur'du. BOylelikle, Bomba Davas1'nda yanm kalan he­
sapla§ma, Parlan1ento boyutunda devam etti.
1973'te i§kenceci ilan euigim bir ki§inin 1995'te <;ankaya
KO§kti'nde verilen y1lba�1 resepsiyonunda konuk olmas1, i.ilkemizdeki
i§kenceci di.izene <;:arp1c1 bir Ornek sergilemektedir. Bu ki§inin
i§kence kO§kti i§letmekle gOrevlendirdigi General Memduh Unli.ittirk
de gene AP taraf1ndan bir kamu kurulu§unda yOnetim kurulu b�kan1
yap1larak Odi.illendirildi. Ziverbey KO§kti'ni.in i§kencecileri ve diger

8 Terciiman gazetesi, 2 Ekim 1988.

9 Milfiyel gazetesi, 28 Haziran 1992.
10 YeniAsya gazetesi, 31 Ocak-1Subat 1991.

18
S1k1yOnetim b6lgelerinde i�kencecilik yapanlar da, her siyasi iktidar
de&i�imiyle etkinliklerini korudular. Bugtin Ttirkiye ttim dtinyada
insan haklar1 sorunu nedeniyle ele�tirilmektedir. Olkeyi bu noktaya
getiren bu bedbahtlann hftlft itibar gOrmesi, ilgin� bir paradoks olu§­
turmaktad1r.
Benim �ahsen, bana i§kence yapan ve yaptlfan bu ki�ilere k�1 hii;bir
kompleksim ve kinim kalmam1�hr. \:tinkti, yap1t ve yaz1\anmda onlar1
tarih Oniinde sui;lad1g1ma inan1yorum. i§kenceci olduklann1 duru�ma tu­
tanaklanna gei;irdigim bu ki§ilerle. Harp Okulu ve Kara Harp Akademisi
mezunu olarak, ne yazik ki, ortak bir yan1m bulunmaktadrr. Bu durumda,
kariyerimde bulunan k.i�iler bir yeglemeyle k�1 kar�1yadlflar: Ya i§ken­
ceciden yana olocaklar, ya da kurbandan! Bugiine kadar her kurum birinci
�ikki yegledigi i�in. birkai; i�kenceciyi korumak ugruna kummlar y1p­
rand1. Ancak, 70'1erden bu yana devam eden i�kence olgusuna bireyse\
yakl�nlann, bunun 1oplumu Sindinneye yOnelik bir yOntem oldugunu,
yarg1s1z infazlar donemine girdi&imiz giiniimtizde de alg1\ayamadan de­
mokrasiden, haktan, hukuktan, Ozgiirliiklen sOz etmeleri �unad1r.
Brifing Ekibi'nde bulunan ilgini; bir isimden daha sOz etmek is­
tiyon1n1: Tiimgeneral Recai Engin. Bu ki�i SeferberHk Tetkik Kurulu'nun
(STK. yeni ad1yla Ozel Kuvveller Kon1utanhg1) e.�ki ba�kanlanndand1r.
Ziverbey K�kii'nde i�kencecileri 12 Haziran 1973'te B�bakanhk, Ge­
nelkunnay B�kanhg1 ve Kara Kuvvetleri'ne bir <lileki;ey\e duyurdum ve
sav1m1n bir Parlamen10 komisyonunca incelenmesini istedim. �Oyle
dedim: ··t�kence yapanlar1n ... Tiirkiye'nin kuru\u diizenine, bi.itlin giiy ve
organ\anna ai;1ki;a ktifretmeleri olgusunun tan1g1 olmam ve Ti.irkiye'nin
kaderinin bir cunta eline g�tigini bizzat gOzlemlemenin derin 1zdirab1
ii;indeyim. 12 Mart'tan sonra Parlamento i.izerinde baskt siirdi.irenler ve
Anayasa'y1 degi�linneye zorJayanlar bu gizli Orgtitttir." "kendilerini
'Konttgerilla' olarak tan1tan bu kanund1�1 Orgiite... "
1995 y1hnda yay1n1lanan Devlet Brifingi de 1973 y1hndaki tan1lar1m1
dogru!amaktad1r. Bir anlamda, sOzi.inli ettigim gizli Orgi.iti.in orta kademesi
"Devlet Brifing Ekibi" olarak kendilerini ele vennektedir. ikinci olarak,
Ziverbey i�kence k�kii yOneticisi Memduh Onltitiirk'le Ozel Sav�l
Recai Engin'in yan yana bulunmas1, i�kencecilerin kendilerini "Kont­
rgerilla Orgiitti" olarak tan1mlamalanna �1khk getinnektedir. En Onem-

19
 lisi, "12 Mart'tan sonra Parlamento iizerinde basla sUrdtirenler, Ana­
yasa'y1 degi§tinneye zorlayanlar, bu gizli Orgtitttir" diye tan1mlad1g1m bu
tan1 da, 7.2 ,yil sonra kesinkes dogrulanmaktad1r. �Oyle ki; bu Brifing'de
Devlet Giivenlik Mahkemelerinin kurulmas1 Onerilmekte ve bu olu§umu
"piir hukuk ar;1s1ndan gOnnek isteyenler" ele�tirilmektedir. Brifing'den
dOrt ay sonra, "Devlet Gtivenlik Mahkemeleri" Anayasa'daki yerini al­
m1�t1r!11
Bunun d1�1nda Devlet Brifingi'nde, gOzaltt siiresinden de sOz edil­
mektedir. Bir iilkenin demokratik olup· olmad1g111a tan1 koymak ir;in
yaln1zca o Ulkenin anayasas1ndaki gOzalt1 siiresine bakmak yeterlidir.
GOzalt1 siiresinin ne demek oldugunu en iyi bi!enler, ku�kusuz i§kence
tezgiihindan ger;enlerdir. Ve iilkemizde kendisini devlet yerine koyan
gi.ir;lerin zorlamas1yla, y11lardan bu yana gOzalt1 siiresiyle oynanmaktad1r.
Bu madde, Anayasalar ir;inde adeta paspasa dOnii-'itiiri.ilmii-'itlir. Devlet
Brifing Ekibi'nin gOzalt1 siiresi hakk1ndaki gOrii.'jU §Oyle: "Bu ekip ir;inde
brifingi hazirlarken tebelliir eden fikir, Anayasa'n1n 30. maddesine
'S1klyOnetim hallerinde yakalanan kimseler 30 gun ir;inde hakim OnUne
r;1kar1hr' �klinde bir htikiim konulmas1nda ittifak halindedir."
Kendilerini devlet yerine koyan ve Parlamentoda gOza!t1 siiresinin
aronlmas1111 isteyen bu ki-'iilerin istemleri, yine aynr yasayla, dOrt ay
12
sonra yerine getirilmi� ve madde Anayasa'ya eklenmi�tir. Bu olgu
bile,.kendi iizerinde bir giiciin varhg1n1 kabul eden 12 Mart dOnemi
Parla1nentosunu tarihsel bir sorumluluk ir;ine koymaya tek ba-'i•na ye­
terlidir.
Ti.imgeneral Recai Engin, !966'da STK 83-'1kan1 iken, ilk kez, bu
Orgiitte gOrevli biri yarbay biri astsubay iki ki�i, sokaga r;1k1p eylem
yapm1-'ilard1r. Gazeteci-yazar dostum tlhami Soysa\'1 feci -'iekilde
dOvdlikten sonra bir yere at1p orradan kaybolmu�lard1r. 0 dOnemde
halk1n duyar!J!Jg1 nedeniyle bu ki-'1iler yakalanm1-'i, haklannda soru�-

11 15 Mart 1973're kabul edilen, 20 Mart J973're Resmi Gazete"de yay1mlanan 1699
No.lo yasa. 1961 Anayasasi"mn 30. ve 136. maddelerindeki degi�lklik.
12 Aym yasa. 27 May1s Anaya.'<U.>t 30, maddesinde gOzaltl silresi 24 saani. 22 Eyliil J971'de
yap1lan degi�iklikle Once "48 saat ve toplu olarak i�lenen su"Jarda yedi giin"e .,1kanld1.
"Devlec Brifingi Ekibi"nin 30 giine "1kanlmas1 istegi, Ariayasa Mahkemesi'nin bir siire
Once, S1kiy1inetim Kanunu"ndaki " 30 giln gOzalu" macldesini iptal etmesi de dikkate
almarak, "15 giln" olarak Anaya.wmaddesi o\du. Haorlanacag. gibi. 12 Ey\Ul'den sonra
gOzalt1 siiresi 90 giine kadar uzatild1.

20
wrma ai;1lm1§, daha sonra korunmu§ ve kollanm1§lard1r. iJhami Soysal
Akjam gazetesinde Ankara BUro Temsilcisi ve kO§e yazanyd1. Yaz1lan
d6nemin Genelkunnay Ba§kan1 Qr-general Cemal Tural'1 rahats1z ettigi
ii;in ona bagh bir kurulu§un elemanlan sokaga i;1lap eylem yapa­
biliyorlard1. Askerlikte bir kural vard1r: "Bir birligin yapt1g1 ya da ya­
·pamad1g1 her §eyden komutan sorumludur." Bu kura\a g6re, Ilhami Soy­
sal'1n dOviilmesi olay1n1n asil sorumlusunun, Kurmay Albay olan Recai
Engin olmas1 gerekirdi. 50 rozetliden biri olup olmachg1n1 bilemedigim
bu ki§i, o tarihte, Londra'ya ata§e olarak g6nderilerek Odtillendirildi. Ya­
n1lm1yorsam, Londra'ya giderken, Recai Engin'in lisan1 da yoktu.
Recal Engin'in gOrtinmez dokunulmazhg1 daha sonra da devam et­
mi§, banka yOnetim kurullannda g6revlendirilmi§, Cumhurba§kanhg1
dan1§manhg1 yapmt§, Evren d6neminde bankadaki g6revi nedeniyle so­
rumlu olarak tnahkemeye verilmesine kar�1n, san1k olmaktan emirle kur­
tanlm1§t1r.
Dlke1nizde 20 y1ldan bu yana devlet adamlan ve politikac1lar s1la§-
11ki;a "devlet iizerinde devlet''ten sOz ederler. Devlet Brifingi, o dOnemde
kcntlilcrini tlevlet sayan bir ekibin bu i§levi iistlendigini kesinlik1e ortaya
koy1naktad1r. 12 Mart uygulamalan hepimizce biliniyor. Bu belgedeki
"dcvlet" kelimesinin One i;1kanlmas1n1 fa§izmle e¢eger gOrtiyorum. Bi­
Jindigi gibi fa§izmde devlet olgusu, her §eyin tistUnde gOrtiliir. Nitekim,
1975'te Bomba Davas1'nda yapt1g1m savunmada, diizenin fa§izan yan1n1
�1khk1a ortaya koydum.
Devlet .Brifingi Ekibi'ndeki bir ba§ka isim de, TUmgeneral Osman
Faz1l Polat. Bu ki§i, ba§lang1i;ta, Faik Ttiriin'tin (1stanbul) Merkez Ko­
mutanhg1 gOrevinde bulu.nuyordu. A vrupa yakas1ndan Ziverbey kO§kiine
g6nderilen btitiin kurbanlar ii;in, Merkez Komutanhg1, "aktarma is­
tasyonu" i§levini yiiriitiiyordu. Ornegin, Bomba Davas1 san1k1af1ndan
YUzba§1 F.0., M�rkez Komutanhg1nca gOzalt1na ahnm1§, sorgusu yasal
olarak ayn1 yerde yapilmas1 gerektigi halde, Ziverbey kO�ktine i§kenceye
gOnderilmi�tir. F.0., 80 kg. girdigi bu yerden 37 kg. olarak �1knl1� ve
kendisinden ttimOyle bana yOnelik 26 sayfahk bir ifade ahnm1§t1r. bu ifa­
denin ger\'.ek olmad1g1n1 mahkemede kan1tlam1§ bulunuyorum. Belki de
ilk kez, ashnda Merkez Komutanhg1'nda sorgulanmas1 gereken bir mu-

21
vazzaf yiizb�1. General Osman Fazil Polat tara fmdan i�kenceye gon­
derilmi*tir. Kammca, bu olay, bu kWnin $8hsmda tiim subaylara yap1!an
en bi.iyiik saldmd1r.
Daha sonra, Osman Fazil Polat, Korgeneral olarak Ankara Garnizon
Komutam iken, karakollarda subaylann doviilme olaylan artmca, gor­
diigii tepki i.izerine, kendi ba�latt1g1 bu yontemi durdunnak ii;in yaz1h
emir verrnek zorunda kalma talihsizligine ugrad1. 0 donemde, bu �e­
li�kili tutum unu, avukat1m Hidayet Ilgar arac1hg1yla bir mektup yazarak
suratma 'Yarpt1m. Ne yaz1k ki, 1960'1! y11larda bu adam, bana "�"
g�inenlerden biriydi.
Devlet Brifingi Ekibi'nde yer alan bir ba:jka ki�i, Deniz Hakim Albay
Turgut Akan'd1r. (Halen emekli Hakim TuggeneraL) T urg ut Akan,
1963'te yarg1land1g1m Geni; Kemalistler Ordusu davasmda da id­
dianameyi yazan savc1ydi. 21 May1s olaylanmn davasmda da savc1yd1.
0 davada, 12 Mart Muhtirasi imzaclianndan Kema\ Eyiceoglu mahkeme
ba�kamyd1. Akan, bu ki�inin goziine girerek deniz sm1fma g�meyi
ba�rc:h. Askeri yargu;hkta sm1f degi§tirmek 90k ender o\arak uygulanan
bir ayncahktir. Kara yarg1c1 olarak lilkenin her yerine atanmak olanakh
olmasma kar§m, deniz sm1fma g�erseniz, bi.iyiik merkezlerde ka\mak
�ansma sahip olursunuz. Akan, bu becerisiyle, bu ozel ayncahktan ya­
rarlanmasm1 bi l m i �ti r ve bu anlayi§la da Faik Ti.iri.in'i.in S1kiyonetim
doneminin bi.iii.in [arihsel sorumluluguna ortak o\dugu, Devlet Bri­
fingi'nde yer almas1yla a-yikhkla gori.ilmektedir.
Bu belgede i.i:rerinde dumlmaya deger bir bU§ka olgu da, Orgeneral
Turgut Sunalp'm yasal olarak MiT gorevlisi olmamasma �m, MiT
adma, MiTin Marniara Ko�kli'nde Oz.sunu(ta bulunmas1d1r. Brifing
"

Ekibi'ne bakt1gmuzda, komutan-i§kenceci-yarg1� ii-y\lisiinli i'Yerdigini ·

goriiyoruz. Kuramsal olarak kuvvetler ayn hgm a dayanan bir anayasamn
g�erli oldugu bir iilkede, bu iii;liiyli bir araya getiremezsiniz. Ge­
tirdiginizde, onun adma ortiilii fa§izm denir. brtiili.i fa�izmin kurrum,
Bomba Davast-l'de ayrmt1\anyla ai;1klad1g1m "FM 31-16 Counter­
guerilla Operations" adl1 resmi Amerikan talimnamesinde yer alan
CMAC'de (Civil Military Advisory Committee-Sivil Askeri Gozlem Ko­
mitesi) a'Y1klanm1§tlr. Bu ekip, onun bir benzeridir.

22
 Devlet Brifingi'nde ti.im halka sava� �1ld1g1m ifade etmi�tim. Beige,
ttim solu, Him sag1, hatta �m milliyeto;:ileri "y1bc1 faaliyet io;:inde bu­
lunan unsurlar" i<;inde gostennektedir. Bu yoniiyle, g�en s� io;:inde
olaylarla dogrulanm1� ooliimleri bulunabi!ecegi gibi, olaylarla yadsmm1�
Omegin Sabotaj davasma konu olan Ktiltiir
boliirnleri de bulunmaktachr.
Saray1yangm1, Marmara Gemisi'nin batmlmas1, Eminoni.i Vapurunun
batmlmas1 olaylariyla, Bomba Davas1'na dahil edi\en Bogaz K6prtlsii'nii
havaya u9urma provokasyonu, mahkeme kararlanyla dogrulanmam1�;
ozellikle Sabotaj davasmda Brifing'de kesin dille sm;lanan ve idamla
yarg1lanan 22 samgm tiimii beraat etmi�tir. Beige, bu yoni.iyle, tilkemize
geni� bir tart1�ma ortam1 a9acak ve tarihse\ biCQok geCQegin aydm­
lanma�ma katkida buluna..:akt1r. Bunun yanmda, tilkemizin bugiin io;:ine
itildigi o;:1kma.zm sorumlulu!an o!an 12'1i d arbelerde gorev alm1� ki§iler
ve Ti.irkiye'yi "Kilr;:ilk Amerika" yapma sevdasmdaki iktidarlann ir;:yti­
ziintin ortaya lbkillmesine b1kida bulunmas1yla da olumlu bir i�Jevi
olacagma inamyorum.
Nas1I ki, don kendisini devlct i.izerinde goren insanlar di.izeile ege­
men oldul:1rsa, gilnilmi.iz<lc
de karanhk gil�ler ve gii<;: odaklan, devlet
ilzerindeki devlet olgusuyla giincelligini korumu� olmalanna kar.}10,
ilgililcr demokrasiden soz ctmektedirler. Kammca, bu anlay1�m a�1l­
mas1, demokratik stireo;:te atilmas1 gereken ilk ad1m olmahd1r.

Talat Turhan

23
 DEVLET BRIFfNGf
3 Kas1m 1972; Ankara

TVRKIYE' DE YlKICJ FAALIYETLER

ORGENERAL TURGUT SUNALP'IN KAPANI� KONU�MASI

Say1n Cumhurb�kan1m;
<;e�itli S1k1yiine1im Komutanllklannda vazife aim!§ degerli ar­
kada�lanm1zdan kurulu Brifing Ekibi'nin takdin1i burada ni­
hayetlenn1i� bulunuyor. Arkada�lanm1z iki y1la yak1n bir zamand1r
upra�t1klan sahalarda kiilti.irlerini geli�tirmi�ler, bir�ok belgeleri,
say1.�1z �an i k ifadelerini ve savc1 iddianamelerini elden ge\irmi�ler ve
.

hu hrifingi haz1rlam1�lard1r.
Omit ediyoruz ki; bu brifing, Hiirriyetin yanh§ kavrand1g1 ve di§
dii�manlanm1z1n da gittik\e artarak tesirlerini an11rd1k.lan bir devrede,
I 960'1arla 1970'ler ba�1nda, Tiirkiye'nin her ttirlti cereyana arena te§kil
euigi bir manzaray1 3\lk ve se\ik olarak onaya koyabilmi§ ve ytiksek
heyetinize bu manzaran1n bilinmeyen taraflann1 da a\1klayarak, btiyiik
bir sab1rla ltitfeuiginiz uzun ve k1yrnetli zamanlar1n1z1 heba etmemi§tir.
Ttirk'.ye, ktiremizin cazip bir mevkiinde yer alm1§t1r. Biiyle bir
tilkeye sahip olmak o millete ancak saadet getirir. Fakat onu elde tut­
mak ve ondan yeterince faydalanmak da maharet ister. Gtintimtizde
Ttirkiye iki btiyiik tehlike kafllts1ndad1r. Deli Petro Vasiyetnamesinin
varisi K1z1I Rusya'n1n, evvela 1hk sulara inme ve sonra Dtinya
hlikimiyetine ilerleme yolu tizerinde Ttirkiye, a§dmast zorunlu bir ha­
iledir. Akdeniz'de varhg1n1 belirtmi§, Arap dtinyas1n1 yar1kontroltine
alm1�. Afrika'da miizmin mticadeleler ba�latm1§ bulunan Rusya,
btittin bu ilgileriyle irtibat1 Ttirkiye'yi hazmetmekle ger9ekle§tirebilir.

25
 lkinci tehlike, stiper kudretlerin kendi i;1karlar1na gore bir Or­
tadogu parselleme gayretidir. S1r11m1zdan meydana getirilecek bir
Kiirt devleti, Sovyetlerin i;1karlan kadar biri;ok dose memleketin de
amaline hizmet edecektir. Hainlikleri, tahammtilfersa bir vah�ete
vard1g1 zaman, yurdumuzdan i;1karJ!an Ermenifer, Ti.irk topraklannda
kuracaklar1 Ennenistan'1, Dogu vilayetlerimizde mi yoksa Kilikya'da
m1 realize edeceklerini 1niinaka�a etmektedirler. Eger Ermenistan'1,
oogu vilayetlerimizde kurarlarsa, kendilerinin hakk1 olmamakla be­
raber Tiirklerin bir Karadeniz mahrecini de caba olarak vermesini is­
temektedirler. BOyle bir Ermenistan'1n, Fransa'n1n desteginde olarak
kurulmas1 ile Sovyet Rusya ve Bat1 diinyas1 aras1nda, bir tarafta Sov­
yet Ermenistan'1 diger tarafta Htir Ermenistan olmak iizere, elzem bir
tampon te�kil edihni� olaca£:1n1 ileri siirmektedirler. Araplara gelince,
Toroslann giineyinin Arap oldugLtnu iddia etmekte ve bu bOlgede
Arapl%t1rni.a gayretine de girmi'.} bulunmaktad1rlar. Bulgarlar Edir­
ne'nin, Yunanlar Megalo idea'n1n pe�indedirler.
Btinyesindeki Azeri Tiirklerini asimile etmek yolunda bulunan
iran dahil, Tiirkiye'nin etraf1n1 i;eviren kom�ular1 aras1nda tek dostu
yoktur. Aynca iran'1n Silahh Kuvvetlerini bugiinlerde alabildigine
giii;lendirmesinin ve topraklannda Molla Mustafa Barzani'nin Kiirt as­
kerlerini egirmesinin yaln1z Fars KOrfezindeki emellerine matuf gay­
retler addediimemesi laz1md1r.
Biitiin bu faaliyetler gOziimiiziin Online bir Sevr haritas1 ser­
mekcedir. Ve maalesef bugiirrlerde Sevr muahedesinin ya�ayan hukuki
bir beige olduguna ve tatbiki icap ettigine dair c1lrz da olsa baz1 sesler
i�itilmektedir.
Cizdigimiz bu manzaran1n i;ok kara oldugunu ve abartilm1� bu�
lundugunu ve Ti.irk milleti benligini koruduki;a. en kOtii �artlar alt1nda
dahi, tatbik kabiliyeti olmad1g1n1 miidrikin1. Ancak Tiirkiye'ye alaka
ve daha ctogrusu i§tiha duyan milletlerin pan;a pari;a dli§linceleri
oldugunu derlemenin de milli vahdeti saglamada ve hatt1 hareketlerin
tanziminde faydah olaca81na kaniim.
Boyle bir d1§ tehdit alt1nda bulunan Tiirkiyemiz, son y11larda, U§tfl
aktinlann, tistiinti dtizensizliklerle ke§meke§ ii;erisine soktugu ve alt1n1
da le§kilat §ema1ar1nda ai;1klachg1m1z Orgiitlerin binlerce kOstebek mi-

26
litao1 ile delik de�ik ederek bo�rug1 bit hale gelmi§tir 12 Mart ve onu
.

takip eden Stlaytinetim uygulamas1, asayi�i temin ve nizam1 iade etmi�

ve ne gibi tehlikeler k�1s1nda olduE;umuzu anlay1� sahibi btittin va­
tanperverlerin gtizleri Online senni�tir. Silahh Kuvvetlerimiz, kendi
i�risinde de operasyon yapmak suretiyle uhdesine dti�en ve yUce milleti
i<,;in ifasina mecbur oldugu hizmeti btiytik bir feragat ve liyakatle
b�arma yoluna ginni� ve Onemli derecede de neticeler alm1�tlr.
1 2 Mart olmanu§ olsa idi,. memleketin nereye gidecegini tasavvur
etmek arttk kehanet olmaktan <,;1km1�tlr. 12 Mart icraat1n1 1a­
mamlamad1kya da memleketi ne gibi tehlike\erin bekledigi ayn1
a<,;1khkla gtizlerin Ontindedir. Politik maksatlarla veya tamamen
htisntiniyet sahibi olup tiyle hissettikleri i<,;in, 12 Mart Oncesi durumu
savunanlar\a, 12 Mart tincesini mutlu ve bu dOnemde giri�ilen fa­
aliyetleri yerinde ve enerjik bulanlann, eger 12 Mart hareklit1,
yapllmasa idi, bugiin toprag1n a!onda m1 yoksa i.isti.inde mi, Halk Ha­
pishanelerinin i<;inde mi yoksa d1�1nda m1 bulunmu� olacaklat1n1
gcr<;ekren luymctlendirebilsek, netice, cidden alaka <,;ekici olurdu.
llugi.in iiniintize ser<ligi1niz manzara, fazlas1 olrnayan, eksigi zi­
yadcsiyle bulunan ve fakat bir ti.im olarak hakik.aten tam kendisidir.
Brifing Ekibi, blillin haz1rhklan boyunca ve bu haz1r/Jklann neticesi
olan takdi1ninde tama1nen olaylan oldugu gibi aksettirme gayreti
iqersinde bulunmu§tur. Bundan birk.ay ay Once yazdig1 bir f1krada bir
yazar1m1z mealen �Oyle diyordu:

"Ne sagda ne solda olmamak fakat ortada bulunmak felsefesi,

karars1zhkt1r, renksizliktir."

Bizim iki yd 111emleketirt alt1n1 ve iistiinii en gen;ekqi bir tarzda sey­

rettikten ve btitiin bu olanlarla miicadele ettikten sonra vard1g1m1z ka­
naat bu degildir. tlerici olmak ve Atati.irk'i.in s:izgisinde bulunmak
ka�1yle �1n saga veya a�1r1 sola yalpalamamak kararhhkhr. Ve ren­
gin en kuvvetiiSi, en canhs1 olmakt1r. byle bir renk ki; solda komtinist
k1rm1z1s1n1 ve anar�ist siyah1n1, sagda ise teokrat }'e§Hini ve yobaz
karas1n1 tintip silmektedir. Frans1z Werfel ne kadar giizel sOylemi§,

"insanlar sag ve sol meselesine o kadar daldilar ki, yukarda bir

gtik, a�ag1da bir toprak oldugunu unuttular!"

27
 Mem\eketimiz. 12 Mart Oncesi, y1k1c1, Oldi.irticil ve cidden bi.iyUk
bir tehditle kar§t kar§iya gelmi§ti. Bugiin yaln1z endi§e ii;erisindedlr.
1 2 Marfa nas1l gelindi? Bu kitab1 solcusu yazd1, Sagc1s1 yazd1, herkes
yazd1 ve konu bayatlad1. 1 2 Mart Oncesini tabii tetkik edecegiz. . . Fakat
ders almak ii;in . . . Kendimize yon vermek ii;in . . . Yoksa §ah1slan veya
ziimreleri kinamak ii;in degil. . .
itiraf etmek laztm gelirse; 1 2 Mart hareketi yap1ld1g1 zaman durumu
lay1kryla bilmiyor ve renklere bi.iriinmii§ di.i§manlanm1z1 bugiinki.i ber­
rakla§ml§ manzaras1 ii;erisinde tan1yam1yorduk. Halbuki fin'de y1k1c1
komi.inist faa!iyetleri ile 14 sene mi.iCadele etmi� bulunan Milli Emniyet
�efi U.T. Hsu bi.iti.in diinyaya verdigi dersinde §Oyle diyordu:

"Bir di.i§manla yap1lan sava�ta ba�an saglamak i�in evveta o

di.i§man1 iyice bilmek laz1m geldigini takdir ediyordum. Bu da,
Marks'la Lenin'in kurdugu komiinistligin esaslann1 iyice bil­
meye bagh idi. Bu sebeple yan1mda �ah�anlara komUnizmin ta­
rihini, komi.inist .nazariyesini, komiinist partisinin yap1s1n1 ve
komiinist faaliyetlerin dayand1g1 prensipler ile taktikleri iyice
etiit edip ogrenme imkanlann1 saglad1m."

Bizier de komOnizmi etiit ettik, sol ki.illiire mehma imkfin sahip

olduk, sorunlar1n diyalektikte nastl ifadelerini bu\dug1.1n1.1 ogrendik.
Bin;ogumuz Kanl1 Pazar denildigi zaman, istanbul'daki bir
milmayi�in tesadi.ifen Pazar gi.inii olu�u ve kanlr gei;mesi neticesi ve­
rilmi� bir isim zannediyor: Koiniinistlerin bunu, Papaz Gapone'nin 22
Ocak 1905 Pazar giinii i��i y1£1nlann1 Petersburg'da Carhk Saray1
Online getirmesi ile ba§layan Rus lhtilali'nin ilk k1v1lc1mtna izafe
edildlgini ve o "Kanh Pazar" Rusya'da nasli komiinizmi kurdu ise, bll
Kanh Pazar'1n da Ttirkiye'de komi.inizmi yerle§tirecegini ifham etme
gayretinde bulunduklann1 kestiremiyorduk.
Kita�1 vitrinlerinin say1s1z sol eserlerle dolup ta§t1g1n1 gOri.iyor,
gtinliik hizmetlerimizden vakit bulamad1gim1z ii;in bunlarla alakadar
olanuyor veya bir vesile ile elimize OOyle bir kitap gei;ip §O:y\e bir giin
gezdirdigimiz zaman hii;bir �y anlayam1yorduk. Ashnda bu bir si.iri.i
safsata anla§1lmamahyd1 zaten. . Beyin y1kaman1n en iyi metodu;

28
mUsait sefalec �rtlan bulmak veya yaratmak; olanag1 olmayan gUzel ,

zengin, dUzen getirici ve parlak va'ad'lerde bulunmak ve genr; dimaglara

ezberletme ve tekrar yoluyla yaln1z yapacag1 i§lerle, sOyleyecegi sOzleri
istif etmektir. Ve sonra da bu genr;leri eyleme siirmektir.
Bir zamanlar K1zrl (:'in 'in mukaddes kitab1 olan Ba�kan Mao Ze­
dung'un SOzleri adh derlemenin ba§yaz1s1nda Mare§al Lin Piao'dan
ban sat1rlar okuyahm:

"Mao Zedung yolda§ r;ag 1m1z1n en bilyUk Marksist Leninistidir.

Marksizm-Leninizmi dehayla, yarat1c1 ve kavra11c1 bir bir;imde
devralm1§, savunnlU§ ve geli§tirmi§, daha ileri ve HiinU ile yeni
bir a§amaya getirn1i§tir..

"Ba§kan Mao'nun yaz1lann1 okuyan ki§inin beyninde belirli so­

runlar olmamal1, yaz1lan yarat1c1 bi9i1nde okumal1 ve uy­
gu\amali, incelen1eyi uygula1nayla birle§tirmeli, r;abuk sonur;
alabilrnek ii;in ilk uygulanacak yaztlan okumah ve okudugunu
uygulan1aya 9ali§rnahd1r. . .

"Ba§kan Mao'nun temel kavramlann1n r;oi!;unu tekrar tekrar

okumak §artt1r. En iyisi, 6nemli Onerileri ezberle1nek ve onlan
tekrar tekrar etUt etmek ve uygulamakttr. "

ii;erisinden sat1rlar r;ekerek ald1g1m1z bu ba§yaz1n1n tiirn olarak

anlam1 gayet basittir. Lin Piao ashnda der ki;

"Ey ko1nUnizmi Karl Marks-Lenin yoluyla ogrenmi§ olanlar,

bugiin bu yolun r;a1!:1m1za uydurulmu§ ileri §ekli Mao Zedung
dli§Uncesidir. Bu kitap, ondan bahseder. Geri kafah kalmay1p,
i;aga uymak istiyorsan1z ki, mecbursunuz, Mao Zedung
dU§Uncesini uygulay1n1z. Bu kicapta her hareket kendi bOIUmlinde
yer alm1§t1r. Sen yaln1z kendine ait olan k1sm1 oku! Okudugunu
anlamaya IUzum yok, o kafanda bir sorun olarak belirsin, sen tek­
rar tekrar oku! Ezberle! Ve derhal uygulamaya ba§la! "

Burada okuma yolu ile beyin y1kamaya ve militan dev§irmeye

Jeginen bir misa\ verecegim: Sorgusu esnas1nda militan bir ktz, orada
bulunan bir generalimize §Oyle sorar:

29
 "Pa§a Hazretleri siz ka<; kitap okudunuz?''
General cevaben:
"K1z1m biz i§imizi gOrecek kadar meseleleri biliyoruz, sen sana
sorulan suallere cevap ver."
Bunun iizerine militan k1z1n si:i-zleri §a§trt1c1d1(:
"Pa§am, ben tit; yiiz kitap okudum. Siz de benim kadar oku­
sayd1n1z bugiin benim gibi dii§iiniirdiiniiz."
Bir asrrdan fazla bir zamand1r aglann1 Oren komtinizm, insan ta­
biallna miilayim gelen Htimanizm, sosyalizm ve benzeri "izm"leri yan sa­
nayi olarak kullarimak suretiyle metotlanm1§ ve bru;anlar saglam1§ bu­
lunmaktadir. Zaman zaman vatanseverleri sosyalizmin sOzctigtinden
uzaklru;t1np miinhas1ran "Sosyal Adalet" teorisine iltifat etmeye zorlayan
illet de budur. Sosyalizm yozlll§t1nlm1§, degi§ik :.nlamlara sokulmu§tur.
BugUn sosyalizm, r;ekici pembeden yak.lei kiz1la kadar gOze batmadan to­
nunu artt1ran bir spektrum tablosudur. lnsan in§irahla basar, fark etmeden
ilerler ve komUnizmin cehenneminde kurtulamitdan yanar gider.
Gent; militanlar1 defalarca dinledik. Ayr1 ayn verdikleri ifadeler,
mti§terek bir bazda birle§iyordu. Diyorlar ki;

"Ben derslerimle me§gul, spor yapan, bulundugumuz muhitin

darhg1 dolay1s1yla geni§ bir aile ve arkada§ r;evresine sahip bu­
lunmayan bir lise talebesiydim. Bo§ vakitlerimde, Jean Paul Sartre
ve Albert Camus gibi yazarlardan r;eviriler okudum. Ve humanist
fikirlere sahip oldum. Zamanla ilhan Selr;uk, (:etin Altan, ilhami
Soysal gibi yazarlann makalelerini okuyup etkilenmi§tim. Bu
srralara rastlayan, TUrkiye l�i Partisi hatiplerinin, ser;imle ilgili
radyo konu§malan sonunda, evvelki hiimanist dti§Uncelerim yer­
lerini, Marksist felsefeye b1raku. Sonra tiniversiteye gittim, fikir
ku!Uplerinden birine intisap ettim . . ."

Bundan sonra bu gent; rnilitan, DEV-GENY'in oradan eski ti.ifegin

eline ger;er, Filistin'e gider, agdah sol kitaplar okur ve eylem diizeyine
iner.
Bir sorgulamas1nda .ilhan Selt;uk, devamh surette Atattirk ve
AtatUrk<;tiltikten bahsetmi§tir. Bunun tizerine kendisine, "8 Nisan 1962'den
bugtine kadar ne§rettiginiz makaleler aras1nda Atatiirk<;tililgti i§lediginize

30
ve memleket geni;lerine Tiirkltik ve milliyetle alakah telkinlerde bu­
lundugunuza dair bir tek makaleyi misa1 olarak gOsterebilir misiniz?" diye
soruldugunda, cevap verememi§tir.
Beyinler bOyle y1kand1, geni;ler ve i�i;iler bOyle dev�irildi, �e�itli
gizli ve aqik yollardan kirli parnlar memlekete aktt, hudu!lanm1zdan ve
klyilanm1zdan silah, patlay1c1 made ve cephane sevk olundu, ii;erde ve
d1¥lfda destek<;iler ve kOsteki;iler bulundu, Yurdun ii;i militan doldu ve
yera!t1 kOstebek yuvas1 oldu, Buglin bast1g1mtz toprak ordumuzun ve
Gtivenlik Kuvvetlerimizin payandalay1p saglarn tuttugu topraklard1r.
Bugiin Devleti idare eden say1lan mahdut devlet bi.iyliklerinin azim,
irade, basiret ve liyakatlandir. Memleketi ayakta tutan. . . Fakat devleti
idare edenlerin ve memleket yOnetimine katilan veya muhtelif yOnlerden
etkili olanlar1n ihmali, bu toprag1, bu mem\eketi <;Okertebilir. Filhakika bu
hususta, U.T. 1-isu da §Oyle demektedir:

"Komiinisller bir tarlay1 kap\ayan aynk otuna benziyor, bir taraftan

temizliyorsunuz, havay1 miisait bulunca tekrar f1§k1nyordu. N

0 halde yerin alt1n1 temizlemek, zararh mahluklar1 tesirsiz hale

gen;;li gi ve milleti bir
getirmek, kOtUliikleri an!at1p i�!eme yoluy!a
mefk!lre etraftnda bir bi.itiin olarak birle§tirip toparlamak \az1md1r. Bu
ise, en iyimser tahminlere g6re birkai; ylihk planh, programh, 1netotlu
ve hassaten ciddi bir �ah§maya muhtai;t1r.
Memlekette bir de madalyonun Oblir taraf1ru i;eviriyoruz. Manzara o ta­
raftan da ii; ai;1c1 degiL Cehalete dayanan koyu bir tutucu, hi\afeti;i ve
�riat<;l giiruhu meydan1 bo§ bulmu§. din istismarc1hg1 al1p yiiriimti§ ve bu
memleketin insanlan, 35 y1\ evvelki medeni seviyemizi anyor hale gelmi§.
Tiirkiye'de A�n Sag1n ge1i$ffiesinde iki kuvvetli etken mii�ede
olunm�tur. Biri Miislliman hallam1zin destegini kazanma ihtiras1, digeri
de komlinizme k�1 Mticade\e Ord.usu viicuda getirme gayretidir. Bun­
lardan birincisi, yeni 0Jmay1p Atatiirk'ten SOM! filizlemni� ve gittikqe
gOvdel�rek gliniimiizdeki halini bulmu§tur. Fakat ikincisi, a!iln sol olay­
\ann paralelinde g�mi§ olup 4-5 y1lhk bir maziye sahiptir. Komiinistlerin
"Kanh Pazar" adtm verdikleri olay, nasd bir sol niimay� ise, ayru gun,
ayn1 tomadan �kildikleri belli olan lobutvari muntazam SQpalarla ort.ahga
�1k1veren sakalh gen�ler de, bu ordunun efradtru te�kil etmektedirler.

31
 A�1n sag n birinci di.i�man1 Atatiirk ve Atati.irk9iili.iktiir. Laik men1-
leketimizde dini bir parti kuracak kadar ileri giden bu ak1m, son y11larda
yozla�m1� bir tarikatla, tahripkfu' ikifasid toplumun, Nak§ibendiligin,
Siileymanc1hg1n ve Nurculugun i;1g gibi ilerleyip memlekete yay1lmas1
ve gii<;lenn1esi ile tehlikeli bir hale gelmi�tir.
S1k1y6netimin uygulan1nas1 ile birlikte, bidayette sinen a�1n sag
ak1mlar zamanla yeniden palazlanmr§lard1r.
Tespitlerimize gOre; A§in Sag Ak1mlar, beynelmilel komi.inizm
taraf1ndan da kullan1lmaktad1r. Ancak A§Jfl Sol'un Orgtitlenn1i� ve
eylem di.izeyinde olmas1na mukabil A�1n Sag, mevcut <;e�itli ak1mlan
ile taraftar kazanma ve t'lrgtitlenme yolundad1r. Bu sebepledir ki, son ha­
reket\e1·e kar§i gil"i§i\en muk.abil hareketler d1�1nda, Sag ak1m1n belli
b�lt bir eylemine rast gelinmemi§, buna mukabil siiratli bir geli�mesi
ile mtiteva\i ve n1ebzUI toplant1lan mti�ahede olunmu§tur.
,Si.iphesiz ki, bugi.ini.in manzarast ile Stk1yQnetim i<lareleri.nin daha zi­
yade $01 ak11nlarla n1i.icadeleye giri§mi� olduklan gOriilmektedir. Fakat
meselenin strate_jisi hakikatte tek tarafh degildir. ikinci Cihan Sava§inda
·
Bat1n1n k1hnc1 alt1na, nas1I ko1ntinizm degil de, fa�izn1 gelmi�se, bugtin
de Ttirkiye'de tehlikcli eylemlere komtinizrn giri�mi� ve k1hnc1n alt1na
da komtinizn1 gelmi� bulunn1aktad1r. Ancak A�1r1 Sag1n komi.inizmden
de daha gti<;lti bir yOnil oldu£unu hat1rdan 91karmamak laz1md1r.
Komtinistlerin kendi terimleri ile "'Ele�tirme" ve "bz-ele�tirme"lerinde
belirttikleri gibi; Sol eylemler halka istinad etrnemi§ ve edeme1ni�tir.
S1k1yOnetim uygulamas1n1n baµnlannda bize yarchn1c1 olan bir sebep
de sol Orgi.itlerin giri�tikleri sert, kanh ve vah�1 hareketlerin halk1 bez­
dirmesi olmu�tur. A�1n sag1n gUciine gelince, tarihimizde g6riilen bir9ok
Orneklerden de anla�1lacag1 vei;hile a�1n sag1n, a�1n solda oldugu de­
recede, bir te�kilatlallmaya ihtiyac1 yoktur. Zira bliyi.ik ve masum kiHeleri
din yoluyla telkin ve tesiri alt1nda tutarak, adeta vecde gelmi� halde, k6tti
emellere dogru siinnek ve eylemlere sevk etmek dahna milmki.indtir.
AtaHirk.'e dU�mau, AtatUrk'i.in ilkelerine kar�t. Ti.irkH.ige lakayt ve
men1leketi zulme dogru siiriikleme istidad1nda olan bu akim; Temel
Egitime 6nem vermek ve kandtnlan halka hakiki yolu gOstennek suretiyle
silinmeli ve Milsliiman halk1m1z gen;ek dini inanca yOneltilmelidir.

32
 Bu memleketin k1ymetli evlatlan, buglin ge9i§tirilebilen ve fakat
yann tarihin telin edecegi basit 91karlara egi\mekten imtina ederek,
s1rt1na Nursi libas1 giydirilmi§ Saidi Klirdi ve §lirekfis1 taraf1ndan
tanns1na ve dinine bagh faziletli ve masum vatanda§lanm1z1n daha
fazla tahrip edilmesine n1ani ohnahd1r.
Sag ve Sol tehlike meydandachr. Memleketin lizerine bir heyula gibi
\Okmi.i§ olan bu tehlikeyi bertaraf etmenin di.isturu §U ibarede mi.indemi9tir.

"Evvela ogren! Sonra metotlann1 vazet ve arkas1ndan miicadeleye

g�!"

Netice olarak §Unu ifade edebiliriz ki, bir Devlet ya Devlettir veya
degildir. Eger Devlet ise, hi9bir etki alt1nda ka\madan kendi bekas1n1
saglayacak temel tertip ve tedbirleri tereddtitsliz almahd1r. Bunun i\in
de, bi.itlin vatanseverlerin d•§ ve i9 1nanzaray1 lay1k1yla kavrad1ktan
sonra, 1ne1nleketin gi.izelligi, rnemleketin zenginligi ve giini.in1i.izdeki
asla inkftr edile1neyecek potansiyelinin in§irah veren imk:'inlanndan
alacaklan §evk ve gi.i� ile milli bir mefkUre alt1nda toparlanmalan ve
yaln1z di.i§manlanm1za hizrnet edecek ki.i9i.ik hesaplar ve \ikarlardan
tevakki etmeleri laz1md1r.
Takdimimize burada nihayet verirken, §ahs1m ve Brifing Ekibi
ad1na bizi sab1r\a dinlemek suretiyle \Uh§malanm1z1 mtikftfatland1ran
Say1n Cumhurba§kan1ma ve Yi.iksek Hey'eti olu§turan Mtimtaz Ze­
vata §i.ikranlanm1 sunanm.

33
 BRiFiNG EK.181

Orgeneral Turgut Sunalp

Korgeneral Abdurahman Erge�
Tiimgeneral Recai Engin
Tiimgeneral Me1nduh Dnlliti.irk
Tiimgeneral Faz1l Polat
Kur. Alb. Nahit Arda
Kur. Alb. Fikret Kiipeli
P. Alb. Ali Pirgil
Dz. Hak. Alb. Turgut Akan
Hv.Alb. Rag1p Horozoglu
Hak. Yb. Sabahattin Ar
Kur. Bnb. Necdet Timur
 I

'f0RKiYE'DE A$IRI SOL AKIMLAR VE

ANAR�IN!N OLU�UMU
 I. GIRl'i

Sizlere burada Komiinizm'in dogu�u, geli�mesi ve uygu\ama me­

totlan gibi hususlan izaha 9a1·1�acak, bOylece di.inyam1zda si.iregelen
a�tn sol cereyanlann geni� bir tab\osunu takdim edecek degiliz.
Yiiksek toplulu£unuzun ki.�isel etiitleri ile. ve hele 1968 y1hndan
bu yana memleketimizde cereyan eden olaylara �ahit olmak ve bil­
hassa s1k1yOnetim tatbikat1 ile yi.izeye i;;: 1kan kirli ak1mlann hakiki
o;ehrelerini gOrmek sure!iyle ne derece bilgili ve gOrgiilii olduklann1
mi.idrik bulun1naktay1z.
Bununla beraber, konuya bir atlan1a yapabilmek ii;;: i n k1sa da olsa
bir derlen1enin Hizu1nuna kani bulunuyoruz:
Ko1niiniz1n ilkel bir rcjim<lir. Her ne kadar teorisyenleri onu Ef­
latun'dan ba�lat1rlarsa da Ko1ni.iniz1n, Al\ah1 bulunmayan, mlilkiyet
tan1n1ayan, kendisini ku�kulu ve hiirriyetsiz bir ya�ay1�a mahkUm
et1nek zorunda kalan basit insan topluluklanyla ba�lam1�t1r. Fakat bu
reji111in ach, binlerce sene sonra konmu�tur.
insanhk tarihi, insan haklan beyannamesine kadar �§itli rnerhaleler
g�irmi§tir. Kon1iinistler iddia ederler ki; insanhk siirekli bir degi§ime ta­
bidir. Orta'<ag1n feodalizmi, burjuvazi taraf1ndan y1lalm1§ ve kapitalizm
viicut bulmu§tur. Kapitalizm de proletarya dikta!Orli.igii 1araf1ndan
y1k1lmakta ve di.inya komiinizmi viicut bulmaktad1r.
Buna giizel bir misali, bir K1z1l Muhaf1z taraf1ndan yaz1lan
"Bi.iyi.ik Proleter Kiiltilr Devrimi" adh bro§iirden bir pasaj naklederek
verelim:

"Marksiz1n, proletaryan1n iktidan burjuva devletinden almas1 ge­

rektigini ogretir. Bu, sosyalizmin kurulu§unun ilk a§<lmas1drr. Lenin
ve Stalin'in Onderliginde Proleter Devrimi, burjuvaziye kar§t b�ar1
sa§:lad1. Bu, ikinci a.§amayd1. Mao Zedung Onderlij!:inde yanfeodal,

37
 yans0mi.irge bir toplumda devrim yap1lm1�t1r. Ui;i.inci.i �ama, Pro­
Jeter diktatOrli.igi.i altmda onu saglaml�tllTilak ii;in yap1lm1 Bi.iyi.ik
Proleter Klilti.ir Devrimi'dir."

Arna, komiinistlerin bu mantlk silsilesinde yamld1klan bir nokta

vard1r. Onl ar, silrekl i degi §imi, komi.l nizmin saglamla§masma kadar
muta addederl er . Halbuki i nsanhk, degi§im hal i nde degil geli§im ha­
lindedir. Bu gel i§im, i n san ! J k hayatr nda
ortaya i;.1 kan bu sapik ideoloj i
hastahgm 1 da yenecek ve komi.in i zm y1kil acakttr.
Tiirkiye, geli§mesinde, bu badirelere, bu tiir suni a§amalara mfisab
ohnadan ilerlemelidir.
Komiinizm, ilkel i nsanm rej i midir. 1Ikel insan topl u\uklannda
oldugu gib i vah�ete dayanan
bir rejimdir. Bu vah§et, komi.inizm i n uy­
guland1g1 her memlekette m i.i§ahede edi lmi §lir. S i.irekl i o\an devrim
degil vah�et o l m u§tur.
insanhk tari hi nde Komi.inizm , Etlatun'un de v let anlay1�1 ile ba�lar
gori.inmekte ise de, ismi n i , Fransa'da Komi.in'lerin te§ekkiil i.inden ah r.
Bu tarihl ere kadar bu anlay1� insanl 1k ii;in bir tehdit te§kil etmez. Ta ki,
1 843 y1hnda yan-Hege\ci, yan inkarc1 olan Karl Marks gizlice ev­
le ndig i Prusyah birari stokratm klZI olan "Jenny Von Westphalen" ile
Paris'e ge\'.er veya kai; ar, i§te o zaman Komi.inist olur ve Tarihte
Komiinizmi n Geni§lemesi ve Yay1I mas1 fikirlerin i ba§lat1r ve si.irdiiriir.
Fakat aym Karl Marks omriini.in sonuna dogru da "Ejderhalar ekti m, pi­
reler bii;tim, hen Marksist degilim, hen Marksist degilim" di ye feryat et­
mekten kendi n i alamaz.
Karl Marks'm Almanya ir;i n ta<;arlad1g1 ve lngiltere'de uygulanacagma
i n and1g1 bu rej i m , iimidinin aksine ve dii§iincelerinden i;ok farkh olarak
kendi dogumundan 99 y1l sonra Rusya'da viicut bulur.
Boylece R usya'd a, Lenin'in "Em peryalizm ve Devrimci Te §ki l at"
teorilerine, Stal i n'in "kat 1 ve merhametsiz diktatorya" icraatma,
Huru§i;ofun* "Bari § i i;inde birl i kte ya§ama ve oldiiriici.i harpte n
kar;mma" formiiliine, Brejnev Doktrininin "Ka.pitalizm'e kendi kaleleri
ii;inden taarruz" ve "diger sosyalist iil kelerin sm1rh egemenligine
miidahale etme hakkm1 merkeze tamma" prensiplerine kadar, degi§en
bir ak1m iizerinde komi.inizm dalgalanarak giiniimi.ize kadar gelir. Bu

* Kru�o;ev. ( Y.N.)

38
rada Yugoslavya'da Titoizm, Kita yin'de Mao Zedung dti§tincesi,
Ktiba'da Kastroi zm, Giiney Amerika'da uygulanan degi§ik metotlar,
i;e§itli
fraksiyon\ar olarak ne§viinema bul u rlar.
Fil h akika, Komtinist Manifestosu'nun, Birinci Enternasyonalin ve
b�ta Fransa olmak iizere Bat1 A vrupa'daki i§<;i hareketleri nin tesiri
neticesi, 1.871 'de kurulan "Amele Perver Cerniyeti " ile TUrkiye'mizde,
ilk sol cereyanlara 1 0 1 yll evvel kap1 aral am1§t1 r . Mamafih yanm
asra yakm bir zaman bu cereyanlarm btiyiik bir etkisi goriilememi§tir.
Fakat bundan 52 y1l evvel, Rusya'daki Bol§evik ihtilaline muvazi ola­
rak muhtelif isim lerle kurulup s6nen part ii er, J 920 senesinde, Tiirkiye
Komi.inist Partisi (TKP) §eklinde vi.icut bulmu§tur.
Boylece Tii rk iye de a§m sol ak1m, ezeli dti§manm etkisi altmda
'

ortaya i;1km1§ ve giiniimi.ize kadar onun tesiri nde Tiirkliikle mticadele

edegelmi§tir.
Diiniin �ar Rusya's1 ile bugi.iniin halklardan mi.ile§Ckkil gori.inen ve
fakat ashnda Slavizmi uygu\ayan Krnl Komiinist Kremlin idaresi
arasmda, Tiirkiye'ye mi.itevecci h strateji, hedef ve uygulama baklmmdan
fark ol mad1g1 malumdur. Fi lhakika Deli Petro'nun i.inlii vasiyetnamesinin
8, 9, 1 1 ve 1 4. maddelerine goz gez.dirmek bu yarg1ya vannak i'<in kiifi
gelcccktir. Bu ctki altmdadir ki; 1 925 tevkifat1 beynelmilel komiinizm ha­
reket l erin i n canlanmasmm, ! 930'1arda yap1\an tevkifat komi.inizmde oto­
riter bir rejimin meydana gel i§ini n, l 940'1arda yap1lan tevkifat
komiinizmin yerine oturtul mas1 katliamlanmn, 1 950'1er tevkifat1 ise II.
Cihan Harbi'nin bo� b1Takt1g1 vakumlara komunizmin yayilmasmm ne­
licesi olarak meydana gel mi�tir.

39
 2. TE�K1LATLANMA, STRATEJi, SEVK VE tDARE
ETKILER, OLU$UM

Bugi.in be11araf etmeye i;ah�11gun1z ve bilhassa �ubat I 972'den iti­

baren militarist faaliyellerini One1nli derecede i;Okerttigimiz a!iln sol
Orgtitlenmeler ve ak1mlar, yine mahut di� merkezde vaz olunup, yukanda
ana prensipleri ai;1klanan ve yeni bir Slav-Komtinist strateji tipi olan Brej­
nev doktrininin, Tilrkiye'de 1961 Anayasas1n1n vermi:'? oldugu geni� htir­
riyec anlay1�1n1 maharetle tahrif eden ve kt:ikti dt§anda bulunan bir ziln1-
renin yarau1g1 ortan1 ii;;erisinde, geli�tirihnesi ne1icesi 1neydana �·1k­
m1�CJr. Filhakika 1961 'den bu yana, Tiirkiye'de Sosyaliz1n ve Komiinizm
faaliyetleri, bundan evvelki yanm yiizy1la nispecle <;ok daha ileri derecede
a!iamalar kaydetmi�, 1963 y1hnda aktif hale gelen bu faaliyetler, 1965
yihnda ii;; i;;eki�melerden faydala111n1§, 1967 y1hnda rniie�sir bir Orgiit­
lenme yoluna ginni§, 1%8'de ogrenci olaylan olarak lezahiir etn1i� ve 12
Mart 1971 'e tekaddi.iln eden devrede ise evvela yurdun bi.iti.inh.igUni.i bozmak,
bilahara devletin temellerini ktikiinden sarsarak y1kmak gibi bir tunaoy giidcn
Marksist-Leninist-Maoist-Ka�troist ve ashnda ayn1 anla1nda olan 1nilcevali
komilnist fraksiyonlan yOnilnde §iddec hareketlerine di:C.nli§nlli�tiir.
lik bak1�ta, kannakan§•k bir geli§im rnanz<1ras1 arz eden ve i,:ogu
za1nan kavrana1nad1g-1 ii;in 1nticadelede zaafa uij:ranllan, Tiirkiye'deki
a§1n sol ak1mlann olu§umunu, imkiin nispetindc basitlc�tirihni:} bir
tablodan takip edeli1n:
Bu tabloda, komiinizmin geli�tirilmesine hedef te�kil eden ve sahne
olan Tilrkiye alan1n1 birisi esas digeri yan ohnak ilzere iki kuvvetli D1�
Etki alt1nda gt:irmekteyiz. Ttirkiyen1iz esas itibariyle Kreinlin'den idare edi­
len uluslararas1 kon1iinizn1 merkezinin i;e�itli yollarl<t bask1s1 alt1nda bu­
lundurulmak istenmektedir. Ve n1aalesef yine i;;e�itli sebeplerle bu bask1
1970'Jerde hedefine eri�ebilecek bir olu§un1a da ge1irtil1ni�tir. D1� yan
etki ise belli ba�h olarak Stalin'in Oliin1iine kadar Sovyet Koltugu alt1nda
geli�n ve fakat Huru�i;of devrinde evvela komiinist dilnya ve sonra da

40
blitlin dlinya siyasi konjonkttitiinde kuvvetli bir mihrak haline gelen Kit'a
<;in'inin hlikmli alundad1r. Buna _yanbag1ms1z Yugoslav)'a, Kliba, Gliney
Amerika ve benzeri komlinist mihraklann kat1lagehnekte oldugu da mti­
§ahede edilmi§ ve tlimiine 01§ Yan Etki denilmi§tir. Ashnda bu iki etki
ak11n1 birbiriyle milcadele halindedir. Esas etken olan Sovyet Rusya, Dt§
Yan Etken'de grupla.'jan sosya\ist iilke faaliyetlerini "Marksist teorileli
yerle§tinne" ile "eylem platfonnunda" kendi c;1karlan yolunda istis1nar etme
gayretindedir. K1t'a <;in ise, son y1llara kadar Rusya'n1n olgunla§t1rd1g1 bu
alant kendi yOnline c;ekme ve kendi kontrolUne aln1a c;abas1ndadrr.
Bu anlay1§, egi1im Orgtitlerindeki i§tirakte, eylem platformundaki
bir!e§Inelerde, buna mukabil, kendi rabirleriy!e Oncliliik platfonnu de­
dikle1i, ideolojik fraksiyon dtizeyindeki kar.}1l1kl1 1niicadele\erde kendini
gOstenni� bulun1naktad1r. Filhakika "tutukevinden kac;1§" ve "K1ztldere
olaylan", eylem platfonnunda birle§Inenin, gizli �afak yay1nlanndan
"Ya�as1n ihtilalci Kit!e ('izgisi" bro§i.iri.inde yer alan fikir ve kOti.ilemeJer
de Onctiltik platfonnunda mlicadelenin tipik iirneklerini vennektedir.
iki di§ etkenin bir arada yer aldiklan fiili alan, egitiln Orgi.itleridir.
Bidayette Filistin'i kurtarma c;abas1yla kurulmu§. zamanla ve hen1en
he1nen tli1nli ile Mttrksist-Leninist teori dtizeyine dOnU�mli� olan bu
te�ekki.iller, hem birer eylem 6rgiiti.i ve hem de dlinya KomUnizmine
�arnil K1z1I Egitirn Merkezleri'dir. Burada Yaser Arafat daha ziyade
Kre1nlin'e di.lntik bir yol izlerken George Habba.§ ve Nayif Havatme
Maoist tandansl1d1rlar.
Di� Esas Etki, Sovyetler Birliginde dugii1nlenmekte olup, btilge-
1niz<le gec;erli bir kudrette aktiftir. BOylece, yine tekrar e<liyoruz kl,
bugi.in i\in mliessir kuvvet Kremlin'dir. Ve Kren1lin, btiti.in bu oyun­
lan uluslararas1 ko1ni.iniz1n perdesi gerisinde icra etmektedir. Tabloda
gtisterilen egi1i1n gidi�-geli§i bir tarafa b1rak1lacak olursa Rusya, eski
ve kOkli.i bir nlifuz aparat1 olan Ti.irkiye Kon1Unist Partisi ba�ta olmak
i.izere dOrt ayn kanaldan Ti.irkiye'yi etkilemektedir. Bunlar s1ras1yla,
Peyk Sosyalist DJkeler; diplomat, teknisyen, gazeteci, uluslararas1
rneslek te�ekktilleri iiyeleri gibi unsurlan kullanan direkt temas yolu;
TUrkiye Komi.inist Partisi ve bugtin D1� Anar�ist depolann1 da kur­
mu� bulunan Tlirkiye d1§1ndaki i.lrgi.itlerdir.
Buradan TUrkiye Alant'na intikal edecek olursak onu da biri ii; Et­
kiler alan1, digeri de Eylen1i kapsayan olu§um alan1 olarak gOrebiliriz.

41
 ii; yan etkiler, fiilen eyle1ne katilmayan ve hatta komi.inizmi be­
nimsememi§ gOri.inen ve fakat Ttirkiye'yi geli§ime degil degi§ime
iten, bilini;li §ah1s ve organlarla, bilmeyerek ve haua tamamen milli,
Atatilrki;i.i bir yolda ilerledigini zanneden, halcikatte ise komtinizmin
yan sanayiinin ag1na di.i§mti� bulunan bir k1s1m dernekler, ogretim
iiyeleri, yazarlar, politikac1lar, yOneticiler ve benzeri ayd1nlard1r. Te­
okratik dtizene inananlarla, fanatik sag ak1mlann elemanlan da zaman
zaman bu grupta yer alarak komtinizmin TUrkiye'de olu�umuna bil­
meden hizmet ederler. ii; yan etki di.izeyinde olup bitenden habersiz
olarak i;ah§anlar, umumiyetle sorumluluk duymayan ve k1sa hedef ve
dU§Uncelerini, her ttirlti li.izumun UstUnde gOren kin1selerdir.
Esas konumuzu te§kil eden Turkiye'de <l§tn sol alamlann olu§um
bOliimi.ine intikal edecek olursak, burada birbirinin ah1na s1ralanm1�
mtiteselsil dart alan mti�Mede ederiz. Bunlardan tist alan, bir nevi ham­
madde durumunda olan ztimreler ve anaf§ist depolanyla, fikir alom\ar1n1n
yer ald1g1 sahad1r. Burada insan ve fikrin pai;al edildigini gliriirtiz.
Komtinizmin Ttirkiye'de kulland1g1 zi.imreler; Eski Ti.ifekler, T1P iiyeleri,
yeti§tirilmi§ bgretim Oyeleri, Bas1n-Yay1n ve Sanat alan1nda yer alan sol­
cular, sosyalist diplomatlar ve benzeri kimselerdir. Bu zUmre esas itibariyle,
Marksist teorisyenleri, ogreticileri, liderleri, irtibat unsurlann1 htilasa be­
yinleri ihtiva eder. Diger tarafta Militan olarak kullan1lan an�istlerin
yatag1n1 t�kil eden depolar mevcuttur. DEV-GEN(:'i, DEV-LiS'i, TbS'ti
ve D1SK'i bunlar arasrnda sayabiliriz. Anar�ist depolar, her aktma hizmet
edecek militanlara sahip oldugu gibi, burada 1nilitan cipi ceorisyen ve be­
yinlerin yeti§tigi de mii§ahede olunmu§tur. Nitekim eylem dtizeyinde olan
bilumum i:irgiltlerin Iider ve az1h militanlan bu depolardan gelmi§, vaktiyle
eski ttifeklerden olu�an hocalann1 dinleyip mezheplerini onlardan
ogrenirken, zamanla onlan cahil ve aktivitesini kaybetmi§ bularak kendi li­
derliklerini ve teorilerini fiili alanda kabul ettinneye Vlh§m1�lard1r. Mahir
(:ayan'a neden Mihti Belli'den aynld1g1n1 sordugumuz zaman;

"Silah kullanmay1 bilmez, i;agda� komi.inizmi bilmez, aktivitesini

kaybetmi§, mticadele ii;in art1k ya§lanm1� bir kimsedir. Ben ise
ondan gencim, silah1 da"kullan1yorum, i;agda§ komiinizmi de daha
iyi biliyorum. Neden ona hizmet edeyim, lider benim."

demi�tir.

42
 Ost alanda, ashnda birbirine girift olmu§ bulunan bu insan ki.imeleri,
komi.inizmde fikir akimlann1 di.izenleyen muhtelif stratejilerle yogrulup,
alt alandaki gfiiplanmalara dogru �killenmi§\erdir.
Genellikle "Sosyalist Devrim Stratejisi", "S�imle Devrim Stratejisi",
"Milli Demokratik Devrim Stratejisi", "UJusal Kurtulu? Stratejisi" ve bu
stratejilerin o:;e§itli kan§imlan neticesi meydana getirilen "Kanna Stra­
tejiler" olarak tan1mlayacag1nuz legal ve illegal yol stratejilerinin �1klan­
mas1n1 daha sonraya b1rakarak ikinci alana, t�kilatlanma sahas1na ge­
�lim.
Komiinist beyinler, militan ve geni; heveslileri ele alarak, ken­
dilerine Ozel strateji potalannda yogurduktan sonra, gruplanmalara gi­
dilmi§ ve bu gruplanmalar da, fraksiyon\ara bOli.inerek legal, illegal,
yiizeyde Ortiilii ve yeralt1nda gizli olmak iizere mihrakla§malar ha­
linde tebelliir etmi§tir.
Bu gruplanmalarda legal o/arak Tiirkiye i�i Partisini, illegal o!arak
da ferdi gruplanmalan, Cuntalan ve diJl:er baz1 te�kki.illeri gOrrnekteyiz.
Bu gruplar, fikir alan1nda faal ve eylem alan1nda haz1rlay1c1 olmakla be­
raber buluoduklar1 hi.iviyet alt1nda faal 01amam1§larchr.
Oo:;i.inci.i alan1m1z ve yak1n zamana kadar faal olan alan, yeralt1 Or­
gUtlerinin eylem dii�yine inme/erini gOstennektedir. Yeraltinda l:mgiine
kadar, biri hario:; hemen hemen hepsi Tiirkiye iKi Partisinden filizlenen
be§ Orgi.itiln faaliyeti tespit olunabilmi�tir. Bidayette ayn gibi gOri.inen
baz1 Orgiitler, derinine inildiki;e ve 1ahkikat geni�letildiko:;e ayn1 Orgi.iti.in
p�alan oldugu veya yine ayn1 Orgi.itiln ald1g1 degi§ik isimlerden ibaret
bu!undugu anl�1lm1�t1r. OrneJl:in, Tiirkiye ihti/a!ci i§qi KOylii Partisi,
Pro\eter Devrimci Ayd1nhk grubunun (PDA'n1n) parti\e§mi§ gOriln­
ti.isi.idilr.
Bu Orgiltler levhada gOriildiigil gibi:
-Tilrk Halk Kur1ulu§ Partisi ve Cephesi (THKP-THKC)
-Ti.irk Halk Kurlulu§ Ordusu (THKO)
-Proleter Devrimci Ayd1nhk Grubu veya Ti.irkiye ihtilalci l§i;i
KOylil Partisi (PDA-TiiKP)
-Demokratik Devrimci i§o:;i KOyli.i iktidar1 (DD1K1)
-Perde Arkas1 ve Kan�1k Faaliyetli Gruplar bOli.imti alt1nda Mihri
Belli, Dr. Hikmet K1v1fc1mh gibi §ah1slara bagh veya degi§ik ku­
rulu§IU Cuntalar'dan te§ekki.il etmektedic

43
 Tablada bu Orgtitlerin alt1nda yer verdigimiz Dogu Devrimci Ktil­
ttir Ocaklan ad1 ile derlenen, ashnda Kiirl<;ii-Komtinist bir Orgiit olan
ve yukanda sayd1g1m1z TIP dogu§lu biitiin Orgiitlerin i<;ine ntifuz
eden ve ,Tiirkiye'deki her tiirlii sol faaliyeti, Ktirt<;iiliik yolunda istis­
mara <;abalayan bir Orgiit daha n1evcu11ur.
Yiiksek topluJugunuzca bilindigi iizere, S1loytinetimin i\an1ndan son­
raki devrede, yeralt1 lazrl Orgtitlerine Onemli darbeler indirilmi§ ve bunlann
miinferit eylemleri imkfins1zla§t1nlm1§ veya tesirsiz hale getirilmi§tir.
Ancak son ahnan haberlere ve izlenen emare\ere gtire, biittin bu Orgiitlerin
par<;alanm•§ bakiyeleri, yeniden canlanma ve grupla§ma gayretine gei;erek,
Birle,�ik Cephe Te;kili <;abas1na giri§rni§ bulunmaktadtrlar.
A<;1klad1g1m1z bu geni� panora1na, Onceden <;izilmi§ veya haz1r
olarak bir anar§iStin cebinde bulunmu§ bir tabla oln1ay1p, tekmil is­
tibbarat servislerimizin, gtivenlik kuvvetlerimizin, adli ve idari ma­
karnlanm1z1n ve vat�.nperver halk1m1z1n an be an elde ederek bize
ula§ttrd1klan bilgilerdcn ve say1s1z ifadelerden faydalanarak geceli,
gtindiizlti 9al1�mak suretiyle derledigimiz k1ymetlendirmeterin bir so­
nucudur. Fert fert sorguya <;ekilen k1z1l militan, lider veya teorisyen
san1klar ne bu tarz etkileri ve ne de b6yle di.izenli ve planli bir olu§U­
mu tasavvur edebilmektedirler.
Bu gi.izel yurdu bir k1z1I cehennem haline getinne planlann1n, §U
gtirdi.igi.ini.iz tabloya muhtemelen <;ok yak1n olarak ancak Dr§ Merkezin
Kasas1nda bulunabilecegine inanmaktay1z. Komi.inizm, te§kilatlanmada
hi.icre metodu kullan1r. Bliylece bir hi.icre ele ge<;erse digerleri n1eydana
<;1kmaz. Bir hi.icre faaliyetten 1nen edilirse, dij'.ierleri bu noksanhgi kapa­
t1r. GOzalt1na ald1g1n11z lider ve militanlara, sorgulan s1ras1nda, bOyle bir
tabla <;izildigi zaman, hiil<l Ttirklil£ilni.i unutmaml§, hiil<l gOnli.inde bir
par<;a da olsa vatan ve aile sevgisi kalabilmi§ olanlan, hayret ve te�
vahhu§tan irkil1ni�ler ve neda1nete gehni§lerdir. Bu Onemli noktaya iler­
de yer yer deginecegiz.
Ttirkiye'deki il§lfl sol olu§utnun bu gene! gOriinii§tine derli 1oplu
bir gOz attiktan sonra, strateji ak1mlanna, Orgi.itlere ve faa\iyetlerine
te1nas edelim:
Marksist-Leninist ve Maoistler, tali fraksiyontar hariy belirli dOrt
stratejiyi uygulam1§lard1r.

44
 Bun!ardan legal yol stratejileri ba�hg1 altinda Sosya/isf Devrim
stratejisi ile Seri111le Devri111 stratejisini belirtebiliriz. illegal yol stra­
tejileri ba§hg1 alt1nda da Milli Demokratik Devri111 stratejisini ve Ufu­
sal Kurtulut stratejisini gOsterebiliriz.
Legal yo! strateji\eri, TiP'in kurulu§undan kapat1lmas1na kadar zahiren
benimsenen stratejiler olup, Tiirkiye i§i;i Partisi'nin yiizeydeki varhg1n1
stirdiinnek ii;in benimsendigi anl�tlmaktadrr. Bundan ba§ka Tlirkiye l§\i
Partisi ii;inde liderlik miicadelesinden dogan stn1teji tart1§rnalar1 da olmu§
ve Ihmh Sosyalizm, Giiler Yiizlii Sosya-lizm gibi tan1mlamalar ileri
stirtilmii§tiir. Fakat Tlirkiye i§<;i Partisi, hak.ikatte Bilimsel Sosyalizn1 de­
dikleri, Marksist-Leninist ihtilalci stratejiden aynlmam1�t1r. Filhakik.a
1964 y1hnda IZn1ir'de yap1lan parti Bliylik Kongresinde, Bilimsel Sos­
yalizm'i partinin eylen1 kilavuzu olarak kabul ve ilan etmi�lerdir.
Tlirkiye I�i;i Partisi, pratik alanda, 1961 Anayasas1n1n Sosya\ Hukuk
Devleti esprisini, 1htilalci Sosyalizm veya Bilimsel Sosyalizm'le ayn1 an­
lan1a getirip, sei;imle i§b%1na gelmenin propagandas1n1 yapm1�t1r.
liP'in savundugu Sosyalist Devrim, esas1nda i§\i ve kOyllilerin
Oncti!tigtinde, silah :wruyla ve bir balk sav�1 ile, tek a�mada iktidara
gel111eyi OngOnnektedir. Mao'ya gOre bu devrim, <L?Ug1da ai;iklanacak
olan Milli Demokratik Devrimin ka�1n1lmaz bir uzant1s1d1r.
Serimle Devrin1 gOril�Une gelince, sosyalist bir kadronun sei;imle
itba�1na gelmesini miiteakip sosya\ist devrimi geri;ekle§tirmesi anla­
m1n1 tat1maktad1r. Allende'nin, �i/i'de, bu tUrden olan iktidar1, bOy\e
bir dU�Unceye heveskiir toplamaktad1r.
lllegal yo\ stratejileri ise, Ti.irkiye l§i;i Partisi d1�1nda kalan eski
ttifekler ve pusuda bek\eyen yerli komiinistler taraf1ndan ihtilalci
cephe te§ki\i ii;in ileri sliriilmii�tUr. Bir halk sava�1n1 planlayan, prog­
ramlayan bu strateji, ashnda Lenin'den aktarmadtr.
Milli Demnkratik Devrim denilen ihtilalci §iddet stratejisi, proletarya
iktidannin silah zoruy\a ve halk sava�1 ile a11nacag1n1 ileri sUrtip halk1 si­
lahlanmaya te§vik etmektedir. Bu devrim iki a§amaya aynhp, lnci
a�ama emperyalist glii;lerin tasfiyesiiii hedef tutan Milli Devrim; 2nci
a�ama ise feodal agaltga ve kapitalist gi.ii;lere k�t yap1\an Demnkratik
Dev1im dir. Yine Mao'ya gore Milli Demokratik Devrim tUm olarak sos­
'

yalist devrime haz1rhk i\:in wrunlu bir a§amad1r.

45
 K1t'a <;in ve Gliney Amerika lilkelerinden bir k1sm1nda be­
nimsenen bu ihtilalci §iddet yolunun, hliklimetleri acze ugratacag1 ve
Devletin temel nizamlann1 siiratle y1kabilecegi inanc1yla bu tilkelerde
uygulanmas1na ba§lan1lm1§t1r.
Bilinen blitiin yeraltt Orglitlerinin hepsi, uluslararas1 pratikte oldugu gibi,
kendi aralannda ve yine kendi anlay1§lanna gtire, az r;ok farkllhk gOstererek
bu stratejiye angaje olmu§lardrr. Burllardan Turkiye Halk Kurtulu§ Partisi,
Tiirkiye'yi en1peryalizmin hegemonyas1 altinda ve feodal yap1da gOrdii­
gilnden Milli Demokratik Devriml tilm olarak kabul etini§tir. Tiirkiye Halk
Kurtulu§ Ordusu da hemen hemen ayn1 gOtii§li payl�1n1§t1r.
Proleter Devrimci Ayd1nhk Grubu, parti ad1yla Ti.irkiye ihtilalci
l§r;i KOyli.i Partisi CrttKP), Tiirkiye'nin emperyaliz1n alt1nda bu­
\unmad1£1n1, temel c;eli§kisinin feodal liretim tarz1ndan ileri geldigini
savunarak Milli De"1okratik Devrim'in sadece Demokratik Devrim
k1sm1n1 strateji olarak ser;mi§tir.
Bu zi.imre, Demokratik Devrirn'i kOyli.ilere beni1nsetmek ic;in bir
toprak da£1t1m1 program1 yap1p yay1mlamr§t1r. Ti.irkiye Halk Kur­
tulu§ Partisi ile Ti.irkiye Halk Kurtulu§ Ordusu'nu, kOyli.iyi.i esas
almad1klan ir;in Sol Sapma ile sur;lam1�, ihtilalin kitlelere dayanan bir
§iddet hareketi oldugunu, banka soymak ve adam kar;1rmak gibi ey­
lemlerin halka siyasi iktidar fikrini benimsetmeyen halktan kopuk ha­
reketler oldugunu belirterek kendi yollann1n fhtilalci Kitle c;:tzxisi
oldugunu ilan etmi�lerdir.
Proleter Devrimci Ayd1nhkr;1lar, yay1mlad1klan �afak bro§lirilnde,
ihtilalci Kitle Yizgisinden ne anlad1klann1 uzun uzun izah ettni§lerdir.
Bu bro§i.irtin mi.icadeleci bir tutumu gOsteren ve Onemli buldugumuz iki
pasaj1n1 aynen ahyoruz:

"Ti.irk Halk Kurtulu§ Ordusu (THKO), Ttirk Halk Kurtulu§

Partisi (THKP) ve Ti.irk Halk Kurtulu§ Cephesi (THKC)'nin ey­
lemleri, i§r;i-kOylli ki!lelerini ihtilale gOti.iren bir yol degildir. Bu
gibi eylemler, yanh§ hedeflere yOnehnekte, halka siyasi iktidar
ir;in mi.icadele euigini kavratrnamaktad1r.

"Lenin, Rusya'da bilyiik Ekim devriminin miicadelesi ii;inde, i.�<;i

s1n1f1n1n ve mi.ittefiklerinin, kapitalist bir illkede, iktidar1 nasd ele

46
 gec;irebileceklerini gOstenni§tir. Proleterya partisi, emekc;i y1g1nlan
c;e§idi miicadefelerden gec;irerek pi�im1eli ve ihtila1 yoluoda
te§kilatland1nnah, bu yo\da, somut talepler etraf1nda (mesela
i.icretler, i§ saat\eri, sendika hak\an, i§gi.iven\igi vb.) yi.iri.itii\en
mi.icadelelerden yararlanmah; geni§ kitlelere, nihai kurtulu§un
ancak silahh ihtilal yo\uyla olacag1n1 pratikte ogretmelidir.

"lhtilalci kitle c;izgisi, ihtilal yolunda, geni§ i§<;:i ve kOyli.i kit­

lelerinin muazzam yarat1c1 gi.ici.inii seferber etn1ektedir.

"Bugi.in Ti.irldye'de, kitle .:;izgisinin esast, kOyli.ik bOlgelerde, toprak

devrimi prograpu etraf1nda iktidann pan;a par.:;a ele gec;irilmesi,
§ehirler ve kOyler aras1nda, i§<;:i-kOyli.i ittifak1 ve �hirlerde, esas
olarak i�.:;i s1n1f1n1n somut talepleri etrafinda kuvvet toplamaktir."

Ulusal Kurtu/Uj Stratejisi ne gelince; bu bir darbe stratejisidir. Asker­

'

sivil-ayd1n bi.irokratlann iktidan tepeden innie ele ge<;irmelerini savunur.

Bunlar, Atati.irk'i.in ba§lau1g1 ulusal kurtulu§ sava§1n1 ele alarak
ve bu sava§Jn henilz bitmedigini, halla noksan kald1g1n1 iddia ederek,
devrimlerin tamamlanmas1 io:;in Asker-Sivil-Ayd1n bir kadronun darbe
ile ba§a g�mesini, yayg1n bir propaganda ile i§lemektedirler. Eli­
mizde, bu alanda solcu ayd1nlann gil�birligi yaparak yazd1klan ve tek
imza ile .:;1kartt1klan eserler de mevcuttur. "Ti.irkiye'nin Di.izeni" adli
kitap bunlara bir misal te�ki! etmekte oiup, dokuz profesOr taraf1ndan
yaz1ld1g1 san1k sorgulannda rivayet ediln1ektedir.
Bunun d1�1nda, belirli bir �izgisi bulunmayan, duruma ve yerine
gOre, diger stratejilerden esaslar aktaran ve derleyen str<itejiler vard1r
ki, bunlara Karma Stratejiler diyoruz.
Karma stratejilerin vi.icut bulmas1nda en Onemli husus, lider ve n1i\itan
kadrolann istenilen anlay1� ve kavrayi§ vasat1nda birle§ememeleri ve
kiikil k1skan.:;hga dayanan kUJ"§1hkh mi.icadelelerin ma'kesini strateji ve
uygulama i.izerinde bulmas1d1r.
Bu hususta iki 1nisal verelim. Bir san1k ifadesinde �Oyle diyor:

"izmir'e gitrik1en bir si.ire sonra, Orgi.iti.in Ankara mensuplanndan

Haluk i\e Oktay'tn Proleter Devrimci Ayd1nhk grubunun; lstan�

47
 bul'dakilerin ise Mahir yayan ve arkada§lann1n gOril§lerini ak­
settiren Sosyalist Ayd1nhk Dergisi Grubun�n etraf1nda top­
land1g1n1 anlad1k. Bizden bu gOril§lerden birini benimsememiz
isteniyordu . . .

"Biz ise, aram1zda yapt1g1m1z konu§mada, fraksiyonlardan bir

taneSini benimsemenin mahzurlu oldugunu kararla!jt1rd1k."

Pratikte bu iki strateji, o kadar birbirinden aynd1r ki, ikisini birden

benimsemek isteyen bir Crgilt pan;as1 anlayt§ ve kavrayi§ta ne ol­
gunla§ml§ ve ne de hedefini bulmu§tur. tkinci misal, bir bilti.in ola­
rak, Ertugrul Ki.irkc;i.i-Yusuf KLl{Jeli-Mi.inir Ramazan Aktolga-Mahir
Yayan dOrtlilsilni.in, Mihri Belli'den aynlmalan dolay1s1yla kaleme
ald1klan "Ayd1nhk Sosya1ist Dergiye Ac;1k Mektup" bro§tirLlnde, li­
derlik mticadelesinin Strateji'yi nas1I degi§tirdigini gOstermek su­
retiyle belirmi§ bulunmaktad1r.
Legal ve illegal grupla§malar alan1na gelince; Tilrkiye, TiP'in ku­
ruldugu 1 3 Subal 1961 tarihine kadar daha ziyade gizli Ti.irk Komiinist
Partisinin etkisinde illegal Orgiitlerin faaliyet sahas1 olmu§tur. 1920
y1hndan son tevkifat1n yap1ld1g1 1952 y1hna kadar ge;;:en 32 y1lhk si.ire
z.alf1nda 24 defa toplu kon1ilnist tevkifat1na gidilerek bu rejimin
n�vi.inema bulmas1na engt:l olunrnu.}tur. Bununla beraber 1951-1952
y11\annda yap1lan ve neticede 189 komiinistin 1nahkGmiyeti ile sonuc;­
lanan operasyon, TKP'ni (Tilrkiye Komiinist Partisi) kesin olurak
Tiirkiye'de temizleyememi§tir. Ancal< TKP de Ti.irkiye'de milessiriyetini
legaliteye sahip bir Orgiltle geli�tirebilecegini hesaplamak zorunda ka\­
m1.}t1r. Ttirkiye i�c;i Partisi, 1961 Anayasas1'n1n bah§ettigi s1n1rs1z hi.ir­
riyetlerin istismanna irnkiln kazan1ld1g1n1n anla§tld1g1 bir devirde legal
di.izeyde 12 sendikac1 taraf1ndan kurulrnu.}tur. Ancak legal alanda hedefe
varamayacag1n1 daha kurulmadan kestirmi§ bulunan parti yOneticileri, bi­
dayette fikir kuli.ipleri halinde kurulan ve son §ekliyle Tiirkiye Devrimci
Gen\:lik Federasyonu olan bir te§kilatla, genc;Iigi; Devrimci 1�i Sen­
dikalan Konfeder.asyonu ile i§\:i kit\esini; Tiirkiye bgretmenler Sendikas1
iJe de OgretmenJeri kendi saf1na katma yo]unu tuttunnU§tUL $tiphesiz ki,
sayd1g1m1z bu yan Orgtitler sadece en belli ba�h olanland1r,

48
 Keza bu alan, Tlirkiye i�i Parcisinin getirdi£i bir ak1m1n, gi<lerek grup­
la�1nalara sebebiyet verdigi bir aland1r. Tlirkiye i�r;i Partisinin b�la111g1
bu ak11n1n, bOyle bir pan;alanmayla sonur;lanmas1na �mamalH.hr.
('linkii, Hikmet K1v1lc1mh ve Mihri Belli gibi eski komiinistler, T1P'e
ahnmayr�lann1 hazmedemeyerek TiP gOvdesine d1�andan monte edilen
hirer ba� olman1n gayret ve mi.icadelesini stirdi.inni.i�lerdir. TlP'in kendi
ir;indeki liderlik 1nticadelesine bu ti.ir d1� e1kiler de eklenince, Parti, art1k
siyasal bir ortakl1k olmaktan r;1k.tp, belirli isin1lerin etraf1nda, yekdigeri
ile k1yas1ya mi.icadele eden gruplann vlicut buldugu bir arena olmu�tur.
Bu grupla�malar yerinde kaln1am1�, halk sava�1n1 olu�turacak ih­
lilalci Orgi.illerin kurulmas1n1 gerektirmi� ve daha sonra <la birbirleriyle
yan� edercesine eylem haz1rl1klann1 h1zland1rm1�t1r.
TiP'in ir;inde olu�an fraksiyonlann yan1nda, yukanda zikredilen
diger illegal le�ebblisler de kuvvetli fikriyat gi.iden .}ah1slan11 etraf1nda
ki.imele�mi�tir.
Bu arada Dr. Hikmet K1v1lc1mh, Sosyalist ve tepeden inmeci bir
Cunta'n1n te�ekki.illini.i in1kfinland1rm1�11r. Dii�iincelerine gore:

"27 May1s'ta sosyalist bir devrim ir;in uygun bir vusat yoktur ve sos­
yalist bir kadro da 1nevcut degildir. Halbuki bugiin, hem vasat
hazirdir, hem de sosyalist bir kadro mevcuttur. 0 halde Ordu dar­
beyi yapmah, sosyalist bir kadroyu i�ba§ina getinneli ve sosyalisl
devrin1i, silahh kuvvetlere dayanarak, zorla gen;ekle�tinnelidir."

!963'1e Sovyetler Birli£ine hftkim olan Troyka idaresinin (Kosigin­

Podgorni-Brejnev) geli�tirdigi doktrinin etkisi ile, 1968'de masun1 ta­
lebe g6s1erileri olarak ba§layan ve bilahara sokaklara d6kiiliip kar§l­
hkh ve silahh mlicadele haline ink1lap eden Ti.irkiye'deki kayna�malar,
Silahh Kuvvetlere de s1zm1� ve ordu ir;erisinde de baz1 k1p1rdan1§lara
sebep olmu�tur. Orduda bu krp1rdanmalar, bir orta tabaka hareketidir.
Bu zi.imre, i.ist kademelere dayand1klan zehab1n1 yaratmaya r;ah§arak
ve 27 May1s 1nisali bir harekel havas1 vermek suretiyle alt kademede bir
tiir Orgi.itlenmeye dogru gidebilmi§, ancak icraata g�ebilmek io;in iist
kaden1eye s1£1nma yoluna girdiklerinde, tasfiye edilmi§lerdir. BOylece
ordudaki k1p1n.lann1alar, bu safhada, herhangi bir y1k1c1 faaliyet
dlizeyine gelemeden sOndiiriihnii§ti.ir. Ancak iist kadcmede mesnet bu-

49
larnayan ve orta tabakan1n da tasfiye edi!n1esiyle ba�s1z kalan ufak alt
kaderne grup\arnun blr ktsnu, a�1n sol fraksiyonlar taraf1ndan 1na­
haretle dev�irllmi�tlr. Bu olaylara Orgi.itlerin a\'.1klanrnas1 s1ras1nda ay­
nca tenias edecegiz.
�i.iphesiz ki, illegal di.izeyde baz1 diger grupla§rnalar da olmu�tur.
Ancak zarnan1nda kifayetli delile sahip olan1ad1g1m1z bu faaliyetler,
ya sOnrni.i)j, ya gizliligini devam ettiregehni� veya eylern di.izeyine
gc\'.erek bu alan1 terk etrni!ltir.
A§1n sol gruplanmalara bu k1sa degini�fen sonra Eyle1n dtizeyine
inrni)j bulunan yeralt1 OrgLitlerini tetkik cdebiliriz. 1970 Oncelerinde
daha ziyade dagrn1k, derbeder ve umumiyet!e anayasal bir hak aran1a
edasiyla ortaya \'.lkan eylernler, 1970 ortalannda ve bilhassa 15- 1 6
Haziran olaylann1 takiben organize hale gelrneye ba�tan11�lanhr.
Stratejide aynhk, liderlik 1ni.icadeleleri ve hepsinden Onenili olarak <la
di§ Merkezin TUrkiye'ye tnUteveccih planlann1n. gcregi, ycralu frak­
siyonlannrn <;e�itli te!lkilatlar i\'.erisinde kUmelenn1elerini icap­
land1nn1�t1r. (ji:\zalt1na ahnan militan ve yanliderlerin ifadeleriyle,
eylemlerin izlenen duru1nlan �u hususu ai;1ki;a meydana i;1karn11§t1r.
Yeralt1 mi.icadelesi iki platform tan1r. Bunlardan iinci.i\tik platforn1u,
strateji ve fikir a\an1d1r. Eyle1n platformu ise, adtndan da anla§1lacag1
tizere, rnemleketin kuvvet, kudret ve kzymctlerine kariil giri�ilen
amans1z kavgan1n alan1d1r. Buna "Silahh Propaganda" da denir. Bu
anlay•§ ii;in gi.izel bir rnisali Ttirk Halk Kurtulu� Ordusu'nun Ankara
kesiminde liderlik iddias1na girecek derecede aktif olan 25 ya§1nda
gen\'. bir kad1n anar§istin, Golay Ozde�'in sat1rlarrnda bulabiliriz:

"Biz cephe ile ey!ern platfonnunda birle�ilmesine kaf11 i;1k1na<hk ve

kaf11 \'.•kacak kadar da ak1ls1z de,ij;iliz. �tinkli Eylem platfonnunda
birle§tnek ba�ka �ydir. Onciiliik platfonnunda birle�mek ba'jka
§eydir.

"Hii;bir Halk Kurtulu§ Ordusu Uyesi, hangi arkada§ olursa ol­

sun, diger bir OrgUl\e OncUltik platformunda birle�en bir ar­
kada�1 tan1yorum diyernez. Zira di,ij;er bir Orgtitle OncUli.ik plat­
forrnunda birle§rnenin dogal sonucu o arkada§Jn THKO Uyesi
niteligini kaybetn1esidir."

50
 Keza bu di.i§i.incenin tatbikat1n1 da Ti.irk Halk Kurtulu§ Partisi
Merkez Komitesi iiyesi Ertugrul Ki.irki;i.i'den dinleyebiliriz:

"Ti.irk Halk Kurtulu� Ordusu (THKO) mensuplar1 i\e ili§kilerimiz

ideolojik, politik ve Orgi.itsel bag1ms1zhg11ruz1 koruyarak, sadece
idam\ar konusundaki akti.iel gOrevimiz ii;in ey\ern beraberligi yap.­
maku. �irndiye kadar yedigirniz darbelerle gi.ii; ve irnk§nlanrn1z
s1n1rland1g1 ii;in, bu s1nirlar ii;erisinde mi.icadeleye devarn karan
verdik. Mf.icade\enin geli§irni ile uzun va<lede Ti.irkiye Oli;eginde
ili§kilere giri§ebilirdik."'

Misallerle sornutla§tn1§ bu gOrli§ bize §Unu anlatmaktadtr ki; ey­

\em di.izeyinde c;arp1§anlar, birbirine girift olnlU§, degi§ik isim ve
sOzde ideolojlk fraksiyon sahibi Orgi.itlerdir. Bunlar platformda di§
merkezin mahir idaresi ile birle§ecekler, neticeye u\a�malannda ise
hii;birinin anlay1�1 muta ohnayacak ve fakat d1§ n1erkezin planlad1g1
di.izen kurulacakt1r. Bu anlay1�1 sezen militan-liderler de vard1r. Tlirk
Halk Kurtulu§ Parti ve Cephesinden Hi.iseyin Cevahir. Mete Has
olayinda, Feza! Has'1n kendisine;
"Bir daha kar§1h1§mayacag1z degil mi?" diye sormas1 na kar§1l1k,
"Bir kere daha hepinizle birlikte topyekUn kar§tla§acag1z"
demi§tir.
bnemli bir lider-militan da §LI sOzleri sarf etmi§tir:

"Bugi.in sizler, ellerinizde silahlar, arkadfililanm1z1 Oldi.iri.iyorsunuz.

Bunu halk1m1z1n mutlulugu ve selameti ii;:in yapt.1g1n1zi sOyli.iyorsunuz.
Ayn1 §Ckilde silaha sanlarak kar§1n1za c;1kan hen ve devrimci
arkada§lanm da TUrk halk1n1n ve diinya halklann1n mutlulugu
ii;:in bu eylemlere tevessi.il ediyoruz. Fakat, bizler iktidara sahip
oldugumuzda, siz ve sizlerin saf1nda olan 7-8 mi\yon ki§iyi, ii;:i­
rniz s1zlayarak, yok edecegiz."

Giri§ olarak sundugumuz bu 1�1k alt1nda eylem dtizeyindeki

Orgi.itleri birer birer inceleyelim:

51
 3. ANAR�tST 0RG0TLENME

a. Tiirkiye Halk Kurtulu!j Partisi.

Tiirkiye Halk Kurtulu!j Cephesi (THKPffffKC)

THKPffHKC'nin kurulmas1 ile ilgili ;;:ah�mal;ir, 1970 y1h i!K­

bahannda ba�fam1�t1r.
Mihri Belli'nin hfikini bulunduiju Ayd111!tk S05)"alist Dergisi'nde
Mihri Belli gi:iri.i�ferine kar�1 beliren muhalefet, "derginin bOli.in1nesiyle
ilk <_;(izlihneyi dogurrnu� ve Dogu Perin;;:ek ile arkada�lan" f.�ri K<iylii
gazetesi kadrosuyla yeni bir grubu, PDA'y1 te�kil etmi�lerdir. Mahir
(ayan"1n, bunu takiben Ayd1r1!1k So5ya!ist Dergisi'nin J Snci say1s1nda
yay11nlanan "Sag Sapma, Devrimci Pratik ve Teori" ba�hkh yaz1sr, o
s1rada daha is1ni verilmemi� THKP'nin ilk i�areti of111u�tur.
Mahir (:ayan ve arkada�lan, 1 7 Ekim 1970'de yap1Jan Kurultay'da
DEV-GEN(: yOnetimini ele ge;;:Cnnek suretiyle bu ak1n11 kuv­
vetlendirmi�ler, 1971 Ocak ay1nda da Ertugrul Klirk<_;i.i, Yusuf Ki.ipeli,
Milnir Ramazan Aktolga ve Mahir (:ayan imzas1yla yay1mlad1klan
"Ayd1nhk Sosyalist Dergiye A;;:1k Mektup" belgesiyle bu ;iynh�1 tes­
ci\ etmi�\errlir.
�ubat 1971 ay1nda cismen kurulmu� halde olu�an THKP, illegal
olarak faaliyete ba�lam•§ ve Mahir <;ayan'1n Ankara Kavakhdere'de
kiralad1g1 evde on ki�i bir araya gelerek bir genel komite kurmu�­
lard1r. Bunu takiben, Mart 197l'de 1stanbul'da Topagac1nda Si1n
Apartman1nda bir toplan11 daha yap1Jarak partinin ti.izugu kaleme a!Jn­
m1§t1r.
THKP/THKC'de esas lider kadro 1 2 ki§iden kuruludur. Bunlar
Merkez Komitesi ve Gene] YOnetim Kurulu gibi iki organda olu§-

52
mu�lard1r. Degi�ik ifadeler, bu l2 ki�inin <;e§itli say1da gruplan­
d1g1n1 belirtn1ekredir. 1fadelerdeki bu <;eli§me tizerinde yap1lan in­
celerne §Unu gOstermi§tir ki; temel lider kadro ar;1k mektuba imza
koyan dOrt ki§idir ve bunlar Merkez Komitesi'ni te§kil etmi§lerdir.
Bunlara dOrt ki§i daha ilave edilerek sekiz ki�ilik bir y6netim kurulu
kurulmaktad1r. Bu ilave dOrt ki§i §Unlardtr:
Orhan Sava�r;t, Hava Ytizba§!St olup Mahir Cayan'tn kans1
Gtilten'in agabeysidir ve THKC'ni Silahh Kuvvetlerde Orgtitleyen
birkar; subay1n en On safinda gelmektedir.
Ula� Bardak�1, r;ok iyi bir teknik formasyona sahiptir. Oto kul­
lanma ve tamirinde mahirdir.
Ziya Yilmaz, muhasebecidir. Karadeniz bOlgesine hfikimdir, Asker
e\e1nanlar1n daha ziyade bat1da kurdugu te§kilat1 Karadeniz ve
dogusunda geni§letmi§tir.
Htiseyin Cevahir, Ktirt as1l11d1r ve t>rgtittin bu yan1n1 kollar.
Diger dOrt ki§i BingOI Erdumlu, Sinan Kfiz1m bzi.idogru, Sina
C1lad1T ve Htidai Ankan'd1r. Bunlar ayn1 derecedc az1h 1nilitan ol-
1nalanna ragmen bulunduklari yerler ve duru1n itibariyle Orgtite bu de­
recede mi.iessir o\arnam1�lard1r.
Bu kurulu§ ve geli§rne satbas1nda DEV-GENC Ba�kan1 olan
Ertugrul Klirkr;ti, DEV-GENC'i partinin sava§ t'Jrgtitli olarak kul­
lan1nay1 tasarlayarak Ttirk Halk Kurtulu§ Cephesi'nin lideri s1fat1yla
kararlara kat1lrn1�t1r. Fakat kamuoyunda ve glivenlik kuvvetlerince
tan1nd1g1n1 ileri slirerek eyleme kat1hnay1p arka planda gOrtinmeyi
tercih etmi�tir.
Ertu!jrul Ktirkr;li ifadesinde, Parti ve Cephe'nin kurulu�u ile ilgili
olarak �unlan sOylernektedir:

"Cok Onemli bir i�e ba�lam1§t1k, Tiirkiye'nin siyasi hayallna

damgas1n1 vuracak bir Orglitlenn1eyi teme\lendirmi§tik."

THKP'si ve Cephesi, hazirlad1g1 tUzllk, program ve ilk bildirisini hentiz

yaynnlayamadan, Deniz Gezmi§ ve arkada�lan eyleme bll§lay1nca, eylern
platforn1unda Onceligi Tlirk Halk Kurtulu� Ordusuna kapt1rman1n tela�1na
kap1lm1� ve E111ek i§ Bankas1n1 soyarak ilk eylen1i ortaya koyrnu§tur.

53
 Ne var ki, THKP n1ensuplan bu eylemi propaganda ytini.inden
gi.i<;li.i
gOrmeyerek daha biiyi.ik bir eylernle parti ismini yayinlarnaya
karar vermi�lerdir.
Bu konuda partinin Merkez Komitesi i.iyelerinden biri §Unlan
s6ylemektedir:

"Ti.irkiye Halk Kurtulu§ Panisi ve Cephesi i�n1inin halka lanse

edilntesinin, bir politik eyle111le birlikte olmas1n1 ve bu arada
parti ile cephe bi!dirilerinin <lag1t1ln1as1n1 uygun bulduk.

"Mahir, bu maksatla bir eli;i kai;1rmak tasavvurunu ai;1klad1,

kabul ettik.

"E\ron1'un k<1<;1nlmas1 olu1nlu oldu. Ancak ti.izi.ik ve bildirileri,

i;opaltilan gi.iven!ik tedbirleri yi.izi.inden dag11an1adrk."

Geri;ekten israil'in tstanbt•I Ba�konsolo�u Elron1'un kai;1nh�1ndan

sonra si.irdi.iri.ilen operasyonlarda, Tiirkiye Halk Ku11ulu� Parti ve Cep­
hesine ait mi.isvedde fi.izi.ikler bu!unmu§ ve dag1t1lmad1)1:1 1nii�ahede
ediln1i�tir.
Haz1rlanan ti.izii.ij;i.in ana hatlanyla tine1nli bulduguniuz birka�
maddesini ai;1klayal1m.

"THKP/THKC'ne i.iye olabiln1ek i($in Mark�ist-l�eninist bir for-

1nasyona �ahip olunacak, parti i<;inde verilecek giirevler kabul
edilecek.

"Parti ve Cepheye giri� i1<in, ik"1 p:nti ve hir ccphe �yesi tan1f1ndan
tavsiye ediln1ek ve Merkez Komitesi tarafindan uygun g6ri.il1nck
.}arttir.

"Partinin tc.}kilat prensibi Den1okrt11ik Merkeziyetrilik'tir.

Ancak, bu de1nokratik merkeziyeti;ilik kurtanln11� bOlgeler tesis
edildikten sonra tam ofarak uygulanacakttr.

"Parti yonetin1 organlan Cephe'nin de yOnetim organland1r."

Elrom'un ka�1n!r�1, Partin.in te.}hisine ve Sibel olay1 da parcinin

lider kadrosundan birinin, Mahir <;ayan'1n yakalanmas1na ve digerinin,
Hi.iseyin Cevahir'in 6li.i olara" ele ge\'.irilmesine miincer olmu�tur. Bu

54
tarihlerde biz, olay faillerini deg:i�i k o!arak krymetlendiriyorduk ve me­
sela Nahit Toren, az1h hedefti. Halbuki olay THKP ve Cephesinin eseri,
Nahit Ttiren ise, THKO'nun iiyesi idi. Hakikatte Mahir Cayaq. o tarihte
ele gc.;irilen ilk lider-militand1. Nitekim, amcas1 Enver Cayan'a yazd1fi1
gizli bir mektupta, ('ayan �Oyle diyordu:

"Yakalananlardan 9ogu bizden dej'j;il veya ikinci dereceden

kh;iler, i,;ogunlugu d1.�arda ve para da onlan n eline geo;mi�."
Bu stralarda UI� Bardak91 ve Ziya Y1lmaz da yakalanm1�, bilindigi
gibi Htiseyin Cevahir l'l!dtiriihni.i�tti- Paltinin diger lider elemanlmna ntifuz,
THKP!fHKC ile "fHKO'nun eyle1n p!atforn1unda bir!e�ip be� e!eb�1n1n
tutukevinOCn ka9111alru1y!J ba.'jlar. Filhal..ika bir lozla (Ri.io;han Manas) Tu­
tukevinde gl'ln�vll bir ll�gn1cnin (Fut.u!l YazJ1.:1) SOzde �k hikiiyesi, esasen
1nliteyakk1z bulunan te·iliiattn1i:on 1'1-IKPffHK(: muanunas1n1 i;ozmesine
yanlun euni� ve '.:;'uh.11 197'."·kn itibaren cylen1 di.izeyindeki Orglitlenme
i;orap sbki.il!O gibi :i�·J!aruh._ ,;,1i1h..,,-Jnden ann1n1:;:t1r.
Bu SJl'ada Tl-IKPn"tJJ(('"ui11 hJcr vc eylem man1.aras1 �udur: Bir ()!U.
Uy tutu!du \'L" gi! l i f.<.;c cylctn !\·i n az.grnla!ian bir grup, Ylizba�1 Orlian
Sava�v1 ordu s-;1Jinda !c'?kil:11l•u11nay1 ve Tulukevinden kao;1nnay1 p li1n­
latmakta; digcr [J\ lidcrdcn iki:-.i, Yusul Ktipel i ve Mi.inir Raniazan Ak­
tolga, duru111u giiriip k1yn1ctlendirn1i�. yenidcn tc�kilatlanrna ii;:i n ol,tv­
Jann duruhnas1n1 OngOnnekte, dii'!.er liJcr, ErtugruJ Ki.irk'<li isc, llL'I"
zarnan o!Jugu gibi korkak ve kaypal<.
Firar olay• tahakkuk (•dince, i'<erden ka<;anlar vc d1�;:indakilcr (,\;'
land1\ar. Toplant1, bir Gene! Yt1neti1n Kurulu loplant1 s1d1r ve f:•� <"
top\ant1da Must;:ifa Baykant gibi L'L'Phe iiye<;i ve Cih11n Alptekin il•·
Orner Ayna gibi THKO n1ensuplart da vard1r.
nu !op!ant1da ahnan k:irar sonunda iki parti Uyesi Yusuf Kti1J\:i1 ,_,.

lv1Un1r l<.arnazan Aktolga 1hrac.; t'.Ul ir.ii ier. i�h1111zc gc'<n1i� hu!un<in •)l'
ttlra<; be1ges1, THKP':-.inin fikriyllnn1 vc ilynl1klann1 gO,.;tcn1h�,.;
hak11n1ndan bnemlidir. Beraberce okuyal1111:

"llhan (Yusuf Kiipeli) ve Mahn1ut (Mlinir Ra1nazan AktolgaJ a1·­

kada�lara. Partimizin ideolojik-politik-Orglitsel stratejik ilLl:feri.
Kurtulu;'un birinci say1s1nda, Parti ve Cephe bildiriletind,· v•:' ,1,,
parti tiiztigiinde ncl ve ao:,:1kur.
"Partimizin i;izgisi, l'v1arksiz1n-Leninizmin dlinyan1n ve TUrkiye'nin
�artlanna uygulan1as1 sonucunda r;1km1� olan, uluslararas1 dev­
rimci hareketin r;izgisidir.

"Partimiz, yeni sOrnlirgecilik \'.ag1nda dlinya ve Tlirkiye halk­

lanna ka�1 enternasyonal ve milli gOrevini yerine getirme
sava�1nda gerilla sava�1n1 temel alm1�tlr.

"Gerilla sava�1n1 politik n1iicadelenin en list ve etkili bir;imi ola­

rak ele a\Jnan partimizin stratejik 'fizgisi, politikle�mi� Askeri
Sava� Stratejisi'dir.

"Bu i;:izgi, gerilla sava�1n1, Birle�ik Devrimci Sava� tlkesine

uygun olarak ele al1r.

"Birle-'?ik Devri1nci Sava�111, henliz kitlelerin aktif destegini

almnd1g1, sava�1n oligar�i ile halktn devrimci Onci.ileri aras1nda
geli�tigi bu orta111da, Partin1izin Orgiitsel ilkesi, politik ve askeri
liderligin birligi ilkesidir. brgiit �emas1 da yeni siimtirgecilik
dOne1ninin Bol�evik �emas1d1r.

"Partimizin, i<leolojik-politik-stratejik-iirgi.itsel ilkeleriroi 'Na­

rodnizm' Marksiz1n ile Narodnizm'in eklektik birle�tirilmesini,
'en tehlikeli sol sapma' diye niteleyerek, Partiinizin devrin1ci
r;izgisi yerine, Uluslararas1 sosyal pasifizn1in r;izgisini, partinin
genel komitesinden habersiz tezgiihla1na gayretleri i�·inde olan
sizlerin partimizde kaln1as1na art1k fiilen imk5.n yoktur.

'·Bu parti, slzlerin bugtin 'Narodnizm' diye reddetti)iiniz ide­

olojik-teorik-stratejik ilkelerin Usti.ine kurulmu� ve bu ideolqjik
i;izgiye uygun devrimci pratikle halk1m1za mal olmu�tur.

''Bu neden\e gene! komite Uyeleri olarak bizler, partideki biitUn yetki
ve gOrevlerinizin iptaline ve· de partiden aynlman1za karar verdik."

Kurtulu�a Kadar Sava�

Oral Rli-'?ti.i Memduh Cevdet Hasan

(Orh11n (Ertugrul (Ziya (Ula� (Mahir
Savn§C,:1) Ktirkr;U) Yrlmaz) Bardakr;1) (ayan)
 Birlik-Ele§tiri-Birlik metoduna fazlaca Onem veren Orgi.lt zin1em­
darlan, firar olay1ndan sonra bir de cle§tiri yapm1§lard1r. Biz bu
ele�tirinin 35 sayfa olan yaz1h 1netninden yahuz ilk ve fakat Onemli
sayfalann1 elde edebildik. Bu belgeden de baz1 pa: <-�ilar okuyahm:

"Devrimci hareket, 12 Mart Muht1ras1ndan sJnra k1s1ni bir darbe

yemi§, 9e§itli kesimlerde geni§ 9apta tutukla1nalar yap1lm1§ ve re­
formist hliktimet, yiikselen potansiyeli ge9ici olarak durdurmu§, ha­
rekette bir gerilew.! gtiri.ilmi.l§ti.lr. Ordunun Devrin1ci-Refonncu­
ilerici olmad1g1 gilrli§leri kesinlik kaz.anirken, vurucu giii; olarak
Orduyu gtirenlenn kan1p1nda, geni§ 9apta bir 90ziilme olmu§,
9tiziilme her darbeJen sonra oldugu gibi devrimcilerin i;e§itli saf­
lannda, 9�itli �killerde kendini gOstenni§tir.

" 1 2 Mart_sonras1 tertirti ile eylemler iizerinde yap1lan ele§tiriler,

baz1 noktalarda birle§mi§, devrin1cileri yeni yollar aramaya
itmi§tir. -?imdi ele§tirileri cevapland1rahm.

" I . Devri1nci potansiyel h1zla yiiksehnekte, geni§ halk kitleleri

ayd1nlanmakta, sola kar�1 §artlan1na belirmekte, devrin1cilere
kar§1 sen1pati gittiki;e artmakta idi. Yap1lan eylemler iilkeye
fa�izn1i getirmi§ olup, bu geli§imi durdurmu§, hatta ge­
riletmi§tir. Bu da za1nans1z ve ltizumsuzdur. Halk1n tasvip et-
1nedigi hareketlerdir. Mlicadele yasad1�1na 91kn1amahyd1.

"2. Yap1lan eylemler sol sapmad1r. Bunlar anaf§ist hareketlerdir.

Devrim bu §ekilde ger9ekle§tirilemez. i�i s1n1f1 ii;inde yo£un bir
i;ah§'ma yap1\mah, i�ilerin politik bilinci art1nl1nah, muhtelif sen­
dikalar ele ge9irilmeli, her fabrikada Orgiite bagh bir grup te�ekktil
ettirilmeli, grevler yolu ile i§9i s1n1hn1n politik bilinci artt1nlmal1,
muhtelif btilgelerde Orgiiti.in §Ubelerini a9mah ve bu �ekilde kit­
lelere devrimci hareket yay1lma\Jdrr.

"3. Hareketin normal geli§imi ii;inde ortaya konan eylemler

dogrudur. Sol sapma yoktur. 1 2 Mart sonrast eylem ve tev­
kif)erden sonra Orgiitte saga sapma olmu§tur. Yay1n i§leri
aksamr§. yerle§me dtizenine geregi kadar ilgi gtisterilmemi§tir.

57
 Hata teknik hatad1r. Taktik hata degil. Takti£;imiz yine gerilla
taktigidir. Fakat teknik yOnden pek 9ok hata yap1lm1�t1r. Em­
peryalizmi n gi.ici.i ki.i9i.in1senrni�, baz1 sorunlar 96ztimlenmeden
(irgi.iti.in gi.ici.ini.i a�an eyle111lere giri�ilmi�!ir. Kitlenin nabz1 din­
lenn1i� ona gore eyle111 konmam1�11r. Gerekli teknik haz1rhklar
yap1ltp ayn1 takti£e devam edilecektir.

"En i;etin ey!einler<' kat1!tn1� devri1nci!erin n1uhtelif k�1devrimci

darbelerden sonraki gi.ic,: dunimda, devrirn ci cepheyi terk ettikleri,
hatta ihanet ettikleri devrimci pratiginde gOrlilen olaylardandtr.

"Bu ha11rlatmnd:in sonra ele�tiriJeri n ele�tirihnesine gei;elim:

., 1 . Kit le, Tl!K(: ve "fl-IKO gibi iki i:irglittin, zay1f da olsa,

v,u·11g1111 kabul e1111i�. hele Sl�ll ka.:;1na olay1 ile THKC den ilen
ilr'.,'.iifiin �Ct<,L�tc'l -:;.ik hl'ler b;i'}arabilecel!-ine iyidcn iyiye ka11aat
ge1irn1i�tir. 1Jolay1\1 ile biz ek·�t irileri, bu �irgi.itiin varhg1n1 kabul
eJip. onun i·1Jcn1esi gcreken yolt1 yeniJen �'6zdcn gcc,: irirken, ce­
V<1pl<.1 ndirn11� ol�1l·ag1z. brgiittin herhangi bir yol t,:izebil1nesi i«in,
evvcla var ol111a�1. bilahara acil ihliya\larin1 n giderilmesi gcreki r.

"l>rglit uyc l 1:ri n in var ohna<,1, onlann en e1nn iyetli �ekilde sak­
lan1nas1n1 gerektirir.

" �ehirlerde saklann1a oJanakJan vardir. Bunun ic,:in kiralania yo­

luna Jef;il, daire satin aln1a yoluna gidil111cli , satin ahn<in da­
iielcrin al!t yen i !eknik in1kftnl<1rla, lcab1nda senelerce barr n;icak
hale _;!t.'tiri ln 1el i Ve' diJ;er bir bi na ile alttan irlibatl<1nd1nhnah, du­
varlarla 1<1Jila! y<ipd1na1rdrr. (Jecekondu hiilgelcrinJen is1 i faJe
ed il n1 e lil1 1r.

"brgiitlin aci l ihtiyac,:lan i\indc en ti11en11isi bir yay1 n organa.11r.

"Olkernizde Mlisli.in1anl1k, k�idevrim taraf1ndan devrimci cep­

heye kar�1, uzu11 zaman alabi1digine kullan1lm1�. Bu saha, dev­
rirn c iler larafindan raman1en bo� b1rak1 tn u�t1r. Mi.isllimanhl.. dini
iyi bir �ekilde eti.it edilirse istifade edebilccegi1niz baz1 noktalar
oklugu gOriilecektir. Mese!a faizcilik, bugiin finans kapital ilc olan
inlicalle\cdc i�e y<ll'ay abi\ir.

58
 "Toprak 111U!kiyetinin 9ok s1n1rh ohnas1, tnprak agahg1 ile o!an
mi.icadelede i§e yarayabilir.

"Toprak meselesi, konut problemi, n1illile§tinne, kamula§t1rma

gibi konular yeniden ve tlcaret, saghk gibi konular da bizim
a911n1zdan parti programt olarak, kan1uya a91klanmahd1r.

"brgiit Uyelerinden iki veya U9er ki§i 9e�itli askeri konularda

uz1nanla�n1ahd1r\ar. Bunlar akltm1za gelenleri ile �unlar o\a­
bilir: Haritacdik, Patlay1c1 Maddeler, Atc�li silahlar, Gerilla
Egitimi, 6rgiltlenn1e, Gizlen1e, ,Sifrelen1e, Depoh11na, Tahrip,
Sabo1aj."

Bu ele�tiriye istinaden THF<.P'si stratejisini bir defa daha ilan

etr11i�rir. Bu sirateji a.�llnda, ele§tiri<le Je belirtildigi gibi ilk 1e.<1pi!
olunan strateji ile intibak halindedir ve belki de daha berrak bir Uslup
ile kalen1e alinm1�11r. Her hali.ikiirda bu beige THKP'nin n1u1a olan
stratejisidir. Bir fikir vern1ek Uzere bir operasyon esna�1nda ele
gc1<irJigi1niz ""ihtilalin Yolu" vc "'THKP'nin Devrin1 Stratcjisi'" ba�hklann1
(a�1yan bu hl!lgcden de haz1 pasajlar alahm ve evvela, 1ntis;iadc bu­
yurulursa, ""Arnerikan r:n1peryaliz1ninin Boyundurugu Alt1nda Tiirkiye"
ba�l1g1 alt1nda yer alan ve stn1tejinin bir nevi dibacesi olan k1sn11 aynen
okuyal1n1:

"Tiirkiye yeralti kaynaklanndan di� ticaretine, ekonomisinden po­

litik;t<;1na, kiiltiiriindcn sanatina kadar An1erikan emperyalizn1inin
denetimi alt111Ja bir iilke<lir.

"Amerikan en1peryaliz1ninin s0111Urge veya yans01ni.irge bir tilke

i<;in anlamr, iilke zenf'inlik!erinin t:1lan edi!mesL halk1n a'<hg1,
sefaleti ve ulusal onurun hayfts1zca An1erikan postallan altinda
9ignenmesidlr.

"Olkemizdeki oligar�inin AP yOnetiminin en1ek9i halka kar�J

yiirtittUgU bask1 politikas1n1n sonucu, ekono1nik, sosyal ve po­
litik kriz iyice derinle�ti, param1z devalue edildi, emek9i ha!k1n
sefaleti korkun'< derecede ar1t1, ya�a1na �artlan zor\a�t1.
Halk11n1z1n 1nemnuniyetsizligi ve k1p1rdan111alan kar§JS1nda

59
 diizeni kendi resmi kanun/anyla koruyamaz duruma gelen oli­
gar§inin Demirel kadrosu, oligar§inin askeri kanad1n1n 1 2 Marl
darbesiyle dil§iiriild[L Yerli ve yabanc1 tekellerin i;:1karlann1
daha iyi koruyacag1 dii§iiniilen Erim kabinesi i§ba§1na getirildi.
"Diizen politikac1lanrun 'hiikiimet buhran1' olarak adland1rd1klan
§ey, temsili demokrasinin diizen partilerinin, Amerikan en1-
peryalizminin ve yerli h5k'im s1n1flann s6n1iitiilerini ko­
layla�t1nnakta gOsterdikleri yetersizlikten b<l§ka bir �ey degildir.
Diizen partilerinin dilzeni korumakta gOsterdikleri yetersizligin
olu�turdugu bo�lugu oligar�inin askeri kanad1 doldurdu. Bugl.inkU
hiikLlmetin arkas1nda oligar�inin bu kanad1 yer ahnaktadrr.
"Bu durum da gei;:icidir. Emperyalist s61ni.iriiniin dOnen �arklan
emeki;:i halkin sefaletini, ya�ama �artlann1n zorlugunu daha da
art1racakt1r. Oligar§i, halk1n mernnuniyetsizliginin sebehinl bu
sefer de Erim kabinesinin yetersizligine baglayarak, onu
dii�Llriip yerine yeni bir kadroyu yOnetime getirecektir.
"\:ark dOnmesine deva1n edecek; cuntalar birbirini takip ede­
cektir. Kirnileri 'Atatiirki;:ii, laik', klmHeri, 'refonncu' diye lanse
edilecek, yurtsever ayd1nlar her defas1nda yeni bir umutla yeni
gelenlere bel baglayacak, sonra yan1ld1klann1 anlayacaklar, tek­
rar bir 'ilerici' at1l1m olmas1n1 bekleyeceklerdir."
"Emperyalizmin i�gali alt1ndaki iilkelerde bu c;ark hep bt:iyle Jliner.
Dlkemiz<le de pan;alanana kadar bu �ark hep OOyle dOnecektir."
Bu giri§ten sonra, belgede "Halk11n1z1n Kurtulu�u" ba§l1g1 alt1nda
yer alan stratejiyi p�a pari;:a okuyacag1z:
"0Jkemizde hukuktan, kanun devletinden, anayasadan, va­
tanda§hk haklanndan, hatta fnsanhk haklanndan sOz etmek, art
niyet aranmazsa safdillikten b%ka bir §ey degildir.
"Emperyalizmin tahakkiimiine, kar$1devrimin §iddetine kar�1, si­
laha sarilmaktan b<l§ka i;:are yoktur. Parcimiz, kurtulu�un yolunu
halk1n silahh sava§1nda gbrmektedir. Kurtulu$ sava§1m1z1n
bugiinkii bii;:imi gerilla sava�1d1r.

60
"Partimiz halk sava§1n1n bu a§amas1nda §ehir gerilla sava§1n1
temel almaktad1r.
"ic;:inde bulundugu1nuz d6nem halk kurtulu§ sava§1n1n birinci
a�amas1d1r.
"Biiytik �ehirlerde yliri.ili.ilen gerilla sava�1;
"I. Halk kit\elerine hainlerin y6neti1ninin ne kadar kof ve c;:iiri.ik
oldugunu gOsterecektir.
"2. Her an patlamaya haz1r bir volkan gibi k1v1lc1m bekleyen
halk kitlelerine vurdugu yerden ses c;:1kartabilecek, zalin1leri ce­
z.aland1racak, kendi devrin1ci diktatoryas1n1 kurabilecek ni­
telikleri ta�1yan bir te�kilat1n var oldugunu gOsterecektir.
"3. Partin1izi, c;:e§itli tecri.ibelerden gei;irerek halk1n sava�c;:1
Orgiiti.i ol1na yolunda sagla1nla§t1racakt1r.
"Sava� Orgliti.i, sava� meydanlanndan c;:1kar. Sava§1n ikinci
a�atnas1, gerilla sava�1n1n yurt c;:aptnda yay1hnas1, �ehir ge­
rillas1 yan1nda k1r gerillas1n1n ba�lat1lma.s1 a�amas1d1r.
"Oi;iinci.i ve di.irdiincii a§amalar gerilla kuvvetlerinin diizenli or­
duya dOnii§me a�amaland1r.
"Ba�ta i§c;:i s1n1f1m1z oln1ak iizere biiti.in halk s1n1flann1n kur­
tu\u� yolu, gerilla sava§Jndan gec;:mektedir.
"Prole1aryan1n s1n1f sav�1 ideolojik. ekonomik ve politik olmak iizere
tic;: cephede birden cereyan eder. Burjuva ideolojisine ve sap1unalanna
ka�1 proleteryan1n devrimci sav�1 ideolojik bir sava�t1r. · i�c;:i ve
en1ekc;:i s1n1flann1n hayat ve c;:ah§ma §artlann1 diizeltme �eklindeki
giinliik miicadelesi ekonomik miicadeledir. Direkt gerici s1n1flann
yOnetimini hedef alan miicadeleler ise politik sav�t1r.
"ihtilalci parti. bu i.ic;: cephede, her cephenin imkilnlann1 en iyi
§ekilde harekete gec;:irerek sava§an partidir.

"Diinya devrimci pratigi, soldaki biittin sap1tmalann s1n1f

miicadelesinin i.ic;: cephesinin bir veya·iki kesimini ihmal etmek
veya Onemsememekten dogdugunu gOstermektedir.

61
 "io;inde bulundugumuz dOnem, halk kurtulu� sava�1n1n �ehir
gerillas1 bi.yiminde yi.iriiti.ildi.igi.i dOnemdir. Partimiz, politik
sava�1n bu mi.icadele bi.yimini belli kurallara baglamt�t1r. Sehir
gerilla sava�1nda hedef, en1peryalist gtio;ler, tekelci burjuvazi ve
onlann kOpekleridir."

Bu noktada bir ao;1klama yapmak ihtiyac1n1 hissetmekteyiz. 1 9

Subat 1972, F1nd1kz.ade operasyonunda bir lider-militan1n cebinde
THKP'nin burjuvazi anlay1�1n1 gi:isteren bir beige ele ger;irdik. Bu
belgeyi sadece bir izah k1sm1n1 perdelemek suretiyle, ao;1klatmakta
fayda gOri.iyoruz. Zira beige, bu Orgtitlin stratejisinde bahsolunan "Te­
kelci Burjuvazi" anlay1§1n1 vuzuha kavu�turn1aktad1r.
A§1n solcular. Ttirkiye'de burjuvaziyi Sosyo-Ekonomik ar;1dan
tahlil ederek, dokuz kademcde gOstennekte ve bunlan Li\ bi.iyi.ik grup­
ta topla1naktnd1rlar. Bu bilinen, klasik bir tasniftir. Alnka r;ekici olnn,
bliytik grup!ar ir;erisinde ziimre!eri yerle§tirme §eklinin nas1l
oldugudur. Vio'da bOyle bir tasnif �ekline TUrkiye'nin oturtulu§unu
gOri.iyoruz.
Bu Hrgi.iti.in strat�jisinde de, bilindigi gibi, "Sehir Gerilla Sava§Jnda
hedef, emperyalist gi.i.yler, tekelci burjuvazi ve on\ann kOpekleridir" de­
nihnektedir. BOylece bi.iytik ve ortn burjuvnzi, T�kelci olduguna gOre,
ki.ir;lik burjuvazi de malun1 n1ahluk yerine konuln1aktad1r.
Bu anlay1§tan r;1karacag11n1z iki yarg1 vard1r:
1 . Herkes bu �en1an1n bir yerindedir ve behernehal ic;erisindedir.
2. Burjuvazi, zik-zak te�kil eden ki.ir;lik burjuvaziden yakalan1p
aleldereciit yukanya r;1k1hnak suretiyle alt edilir.
Buraya_kadar bu Orgtitti bir ttir izaha r;all�trk, ne var ki;
Stratejilerinin J972'lerdeki tatbikat1nda Orgtiti.in asker kesi1ni de
devreye girmi§tir. Gene! Komite'de bulunan Yzb. Orhan Sava§'.\I, her
ne kadar sivil n1ilitanlarca ikinci planda gOri.iln1ekte ise de, Mahir
<;:ayan'1n kay1nbiraderi olmaktan du faydalanarak Asker kesimini ajite
et1nede etkin bir rol oynam1�t1r. Ba§ka bir deyimle Orgliti.in asker
kanad1n1n birinci adam1d1r. Soz konusu askerler toptan tu­
tuklanmasayd1, 6rgilti.in mutasavver i;ah�malannda biro;ok eylen1lerin
icras1 ic;in aparat olarak kullan1labileceklerdi.

62
 Yzb. Orhan Sava§\1'n1n, Orgiite asker 1nilitan toplama ve bunlarla
ne!er yapacag1na dair kendi el yaz1s1 i!e kaleme a!d1g1 tasan plan, bu
roliine a<;1khk kazandrnnaktad1r.
Ag1klamalanm1z1n kan1t1 olarak san1k ifadelerinden iki pasaj daha
okuyoruz. THKP'nde Onemli bir mevki i§gal eden bir san1k kendi el
yaz1s1 ile �Oyle bir karuy1 beliruni�tir:

"Ben Mahir \�ayan vas1tas1yla YUzba§l Orhan Sava§i;1'y1

tan1d11n . . . Zaman zaman Ankara Kii<;tikesat Biikli.im Sokaktaki
subaylann evine Mahir <;:ayan, Yusuf Kiipeli, Mi.inir Ramazan
Aktolga ve ben gidiyor, orada Mahir <;:ayan'1n kay1nbiraderi
Orhan Sava§<;l ve onun arkada�lanyla yen1ek yiyor, sohbet e-di­
yor, akti.iel n1eseleleri konu�arak, onlara yay1nlanmakta okin
baz1 dergi ve devrin1ci kitaplan veriyorduk."

Diger pasaj1 okuyoruz:

"Orhan Sava�<;1'r11n bizzat kaleme ald1g1 elle yaz1lm1§ bir yaz1s1n1
okudugu1nda, Ttirkiye'nin askeri kesim olan1k be§ bi.ilgeye
aynld1g1n1, bu bO\gelere Y1/d1z-Bayrak-Melte1n-Poyra::,-Kav;ak
gibi adlar verildigini, askeri aparattaki devri1nci subaylann ar.i­
lannda be�rli limier kurarak �ehirlen\e sivil k1yafette §ehir ge­
ri!fa�1 hareketlerine i�tirJ.k ettikten sonra, resmi elbise/erini giyinip,
birliklerine dOneceklerini, bu arada da Orgiittin lojistik destegini
temin ii;in suhaylann saglamas1 gereken bir tnalzeme Jistesi bu­
lundugunu gOrdUm ve okudum. Orhan Sava§\! ile liste lizerinde ve
eylemler konusunda 1nutabakata vard1m. Fakat subayl<mn tu­
tuklanmas1 nedeniyle bu plan yi.irtirlili'j;e giremedi."

Burada THKP'nin be§ bOJgeye ne §ekilde yay1ld1g1n1 ay1klayahm.

VtO'da, Y1ld1z-lstanbul; Bayrak�Ankara; Meltem-Afyon ve Ktitahya;
Kav§ak�Merzifon; Poyraz-Ordu, Fatsa bOlgelerini kocllanmi§ olarak
gOrtiyorsunuz. Bunu takiben de bir militan ifadesinde THKP'nin yurtii;ine
yay1hna ve bOlgelenmesi haritas1n1 takdim ediyoruz. Buradan tekrar be§
mihraka gei;ecek olursak, arka arkaya takdim edecegimiz Vio'lanla, bu
mihraklara mensup lider ve militanlann baglant1\an gi:izlikmektedir,

63
Vio'lar suas1yla §Oyledir: istanbul-Y1ld1z; Ankara-Bayrak; Ki.itahya,
Afyon-Meltem; Merzifon-Kav�k ve Karadeniz bOlgesi-Poyraz. Bu
§emalar §ehir e§k1yalann1n hakiki isimlerini gOstermektedir. Ashnda bu
k1z1I e§k1yalar mi.istear isim kul\anmaktad1rlar. Vio'da, c,;Oziimlenmi§
olan bu isin1lerden baz1lann1 gOriiyorsunuz.
Bu Orgi.iti.in 1971 y1!indan bu yana ortaya koydugu ba§hca ey-
lemler keza viyografta gOri.ildi.igi.i giOidir:

-�uba1 1971 'de Ankara Kiic,;i.ikesac Ziraat Bankasi Soygunu,

-Mart 1 97 1 'de tstanbul ErenkOy Ti.irk Ticaret Bankasi Soygunu,
-Nisan 1 9 7 1 'de Mete Has-Talip Aksoy'un kac,;1nlmas1 olay1,
-May1s 1 9 7 l 'de israil Ba§konsolosu Efraim Elrom'un kai;1nhp
Oldi.iri.ihnesi olay1,
-May1s 1 9 7 1 'de Sibel Erkan'1n rehine ·ahnn1as1 olay1,
-Kasun 1 97 l 'dc Kartal/Ma(tepe askeri cezaevinden kat;t§ olay1
ve nihayet;
-M<1rt 1 972'de 3 ingilizin kac,;1nl1p Oldi.iriilmesi (K1z1/dere
Olay1).

Tiirkiye Halk Kurtulu§ Parti ve Cephesi'nin tutuklanan ntilitan

\ay1s1 300 civanndad1r. Ancak Adana ve Gi.ineydogu bOlgesinde
Orgiit liderligini yapt1g1 s1rada Suriy(''ye kac,;arken yaka!anan Mustafa
Ulusoy'un ifadesi yeni ipui;:lan vermektedir. Bu nedenle yeralt1na
sinnii� ve haz1rhk halinde bulunan 40-50 kadar 1nilitnn ar11g1n1n da
ele gei;mesi zorunludur. ilgili komutanhktar tahkikat ve an1§t1rn1an1n
bu yOni.i ile de me�gul bulunmaktad1rlar.

b. Tlirkiye Halk Kurlulu� Ordusu (THKO)

Ti.irkiye Halk Kurtulu� Ordusu. DEV�GEN( ii;erisinde ortaya

i;1kan fraksiyonlardan biridir. Mahir (:ayan ve Ertugrul Ki.irk9i.i'ni.in
htlkim oldugu bir kadro, DEV-GEN� yOnetimini ele gei;irince, bun­
lan i;eken1eyen ve bilahara THKO'nu meydana getirecek olan bazt
1nilitanlar da kesin olarak DEV-GEN( yOnetiminden ayn bir grup
kurmaya karar vermi�lerdir.

64
 THKO'nun Kurucu-Lider kadrosu, Filistin Gerilla kan1plannda
ej!:itilnii;; olup, 1970 yihnda yurda dOnii�lerinde, Mii�terek Savunma
tcsislerine sabu1aj yapn1aktan znnJ1 olarak bir st.ire D!yarbak1r'da ce­
zaevinde kaln11�lard1r.
Tutuk\u ka!d1klan stire ir.;erisinde 'ftirkiyc �art!anna uygun bir
plan haz1r!a1nak, tutuklu ulmayan ark<1da�lanyla dain1i tcmasta bu­
lunarak k1r gerillast ii;in arazi ke�fi yapmak gibi haz1rllklara
giri�mi�Jer ve cahliye olduklannda da stiratle eylen1e ger.;1ni�lerdir.
Bu dOnc1ndc, Sinan Ce1ngil, Hiiseyin lnan, Yusuf Asian, Deniz
Gezn1i� Ankara'da; Cihan Alptekin, Omer Ayna, Nahit Toren
tstanbu!'da gruplanarak eylemlerin niivesini te�kil etn1i�lerdir.
Esas 1nticadcle nlan1 olarak kir gerillac1hg1n1 kabul ettiklerinden,
�chir Gruphin faaliyetc ger.;tigi �1r<.Jda kalabal1k bir grup da Nurhak
Daglarrna gidcrck haz1rl1klara koyulcnu§tur.
Ti.i rkiye Halk Kur1u!u� Onlusu, DEV-GEN(,,'' in bir fraksiyonu ol­
n1akla beraber kiikcn iliban ilc Orta Dogu Teknik Oniversitesi'ne
mcn.\Up i.ifrrencilcrdcn kt•ndudur.
Marksist-Lcnini.�t ihtila!i kirlardan �ehirlerc dogru b�latma niyet
vc faaliyctlcri nl'dcniylc digcr korni.inist o;evreler faraf1ndan
ba�lang1i;la Da.�ltlar olarak ca111n1n1�lard1r.
Bu tirgtiHin Pal'li te�kilat1 yoktur. Fakat kurulu�u gerr.;ekle�tiren
lincil kadrolan vardir.
Ti.irkiye Halk Kurtulu� Ordusu'nun, diger Orgi.itlerin aksine or­
ganik yap1�1 uzun �lire te�pll edile1nen1i�tir. Bunun nedenini en iyi bir
�ekilde Gi.ilay 6zde�'in ifadesindeki sal1rlar aras1nda bulabiliriz.

"brgi.itlhniizde bir Merkez Yliri.itn1e Kurulu veya bunun gibi

i�leyen bir Merkez Kon1itesi yoktur. Bu baz1 konularda be­
lirlenn1i� gOri.i�leri1nizin geregidir.

"brglitti1ni.iz klasik anlun1da bir Marksist-Leninist Parti bio;imini

beni1nsemen1i�tir. Zira bu konuda kesin gOril�timi.iz odur ki,
Parti, cni.icadelenin io;inde olu�acakt1r. Daha n1iicudelenin ba�1nda
bir parti kurarak i�e ba�lamak yanh�t1r.

Lider\er de mticadele i.:;inde be!irlenecektir. Dolay1s1 ile

�imdiden Lider kadrosu dti�linlilemez. Sonuo; olarak kolektif bir
ybnetim ortaya o;1kar."

65
 Ayn1 anlayJ§J, Kastroist bir teorisyen olitn Che Guevera'da da
g6rmekteyiz. Lenin, Ne Yapmali? adh eserinde "Devrimci Teori ol­
madan, devrimci hareket olmaz" der. Guevera ise "Teori bilinmese
dahi devrim yap1labilir" der ve lider kadronun sava�ta olu�acag1n1
iddia eder.
Bu anlay1�1 benimseyen ve bu anlay1�la Mao'ya yakl�an Tiirkiye
Halk Kurtulu� Ordusu militanlan, haddi zat1nda perde arkas1 liderlik
mticadelesine girmi� bulunuyorlard1. Nitekim liderlik vas1flan zaytf
ve fakat militanhk vas1flan kuvvetli olan Deniz Gezmi�. �e�itli ey­
lemler sonucu basin 1araf1ndan lider §eklinde abart1hnca Orgilt, derhal
"Tiirkiye Halk Kurtulu� Ordusu" olarak ad1n1 duyurmu�tur. Bu hu­
susta yine bir san1k ifadesine miiracaat edelim:

"Bu bildiride 6rgiitii1niiziin i:sn1i a�1klan1ynrdu ilk kez. Aynca

bildiride 6rgiitiimiiziin temel ilkeleri ve a1na�lan belirleniyordu.
Tiirkiye Halk Kurtulu� Ordusu isminin se�ilmesi, kan1mca kit­
lelerin daha kolayhk\a benimseyebilecekleri bir isim olu§undan
dolay1 tercih edilmi§ti. Ordu, daha belirgin bir kavramd1 kit­
lelerin g6ziinde.. Aynca bas1nda Orgiitiimiiziin koydugu ey­
lemlerden siirekli olarak Deniz Gezmi� ve arkada�lann1n
yapt1£1 eylemler olarak bahsedilmesinin de Online ge�iyordu bu.
Bildiri, Deniz Gezmi§'in bir mit haline getirilmek isteni�ini or­
tadan kaldtrmak maksad1 ile kamuya duyurulmu�tu."

Ttirkiye Halk Kurtulu� Ordusu, silahh miicadelede gerilla ocag1

taktigini, "Foko"culugu kullanmak1ad1r. Militanlannda Marksist­
Leninist tOnnasyon aramam1�t1r. Foco'nun harekfit ala111 daglar ve
kirsal bOlgelerdir. Fidel Castro'yu gore "Sehir devrimcilerin mezand1r."
"Dag, burjuva ve kOylii elen1anlan proleterle�tirir; �ehir, proleterleri
burjuvala�t1nr."
Tiirkiye Halk Kurtulu� Ordusu'nun diEer Orglitlerden farkh bir yan1
da teknik Orgiitlenn1e c,:ah�maland1r. Giilay bzde� yakaland1g1nda,
evinde ele g�en teknik 6rgiitlenme plan1 olduk�a ilgi o;;ekicidir. De­
taylan viyografta g6riiten bu plan; polis telsizlerini dinleme, kan�tJTma,
k1sa ve uzun menzilli telsiz kullanarak yurtio;;i ve yurtd1�1 haberle�n1e
yapma, gerekli yerlere mikrofon yerle�tinne, 6nemli telefonlardan hat

66
9alma gibi hus us lan kapsamaktad1r. 6rgi.it bu alanda o derece i\eriye
gitn1i�tir ki, bir yera\11 laboratuvan haz1rhg1na ge9n1i� ve model fi.ize
kullanarak,300-400 metre 1nesafedeki hedeneri ta1namen tahrip edecek
hir gi.ice v;irn1a r;abas1na girmi�t ir.
Mayis l972'de, istanbul'da, halk1n huzurunu ka91racak Olr;ilde
arcan patlarna olaylann1n ard1ndan da THKO 1ni li tanlann1n r;1kmas1,
sllz konusu teknik plan1n tatbikat1 olarak di.i�ilnillebilir.
THKO'nun ktr eylemleri ir;in N1ohak daglann1 se'fmeleri �ilphesiz
sebepsiz tlegildir ve belirli maksad1 vard1r. brnegin, Ertugrul
Ki.irkr;ii'ye bu neden sorulduJ!unda �Oyle cevap venni�tir.

"Bunu, THKO'nun dayan<l1g1 kitlenin Nurhak dagtannda bu­

lunm;is1na ;1tfediyon1111. Zira ha11rl:macag1 gibi 1969 SC9imlerinde
TlP, Molatra ve yOrcsinden yinni bin ki.isur rey alm1�t1 ki, bu rey
ashnda, Tesli1 11 TOre'nin r;abalan neticesi elde edilmi� bir 1niktard1
."

Bilindigi i.izere, bu ()rgi.it �ehirlerde de eylenilere giri�n1i� ve hen1

de en r;ok eylen1 ortaya koyan iirgi.it olmu�tur. Bu eylemlerin
is!anbul'd;i ycdi, Ankara'da diirl oln1ak ilzere Ocak 197 l'den Nisan
1971'e kadar olanlan silahh propaganda, Orgiite olanak saglama ve
diger iirgiitleri bast1rn1a maksatlann1 istihdaf etmi�tir. Nurhak
dagJannJa te.�kilatlanma ve eylen1e gei;i� ise e:.as maksa(h te§kil et­
mekte idi. Bu hususta bi r militantn ac;1klan1as1 §Oyledir:

"K1r hareketine tevessill etmi� olan Sinan Cemgil ve ar­

kada�lan k1st1nhp Oldilrilln1emi� olsalard1, Gi.ineydogu Ana­
dolu'da THKO olarak kendimizi kabul eltirecek ve kurtanlml§
bir bOlgenin sahibi oldugun1uzu ispat ettigi111iz anda bize en
yak1n devrimci Orgi.itlerden (Fi li s tin De1nokratik Halk Kurtulu§
Cephesi ile Filistin Halk Kurtulu§ Cephesi'nden) yard1m
ahnacak ve dolay1s1yla i�birligi yap1lacakt1."

Deniz Gezn1i§, Yusuf Asian ve Hi.iseyin inan'1n Sivas-Kayseri do­

laylannda Cihan Alptekin'in Trakya'da yakalanmalan, Sinan Cemgil,
,

Alpars!an bzdogan, Kadir Manga ve diger az1h k1r e�k1yalann1n

Nur!iak Daglan y Oresi nde i.ii;il Oli.i olarak ele gei;i rilmeleri Ti.irkiye
Halk Kurtulu§ Ordusu'na indirilmi§ bi.iyiik bir darbe o!Jnu�tur.

67
 Bundan sonra, temelde Marksist-Leninist olan iki Orgiitiin, daha zi­
yade Narodnizme kac;an Tiirkiye Halk Kurtulu$ Partisi i\e Guevarist
ve Kastroist bir yo! izleme gayretinde olan Tiirkiye Halk K.urtulu§ Or­
dusu'nun, eylem platformunda k1smi ve §arth bir birle§meye
vard1klann1 gOriiyoruz. Bu hususta biri Halk Kurtu1U$ Cephesinden,
digeri Halk Kurtulu§ Ordusundan iki militan1n ifadelerinden daha
evvel Ornekler venni$tik. Burada durumu canh tutmak maksad1yla
daha belirli bir Ornek verelim:

"Tiirkiye Halk Kurtulu§ Ordusu ve Tiirkiye Halk Kurtulu§ Cep­

hesi ve Partisi, iki karde§ Orgiittlir. Fakat zaman zaman be­
lirtmeye c;alt§t1g1m baz1 noktalardaki aynhklar ayn ayn
Orglitlerin olu§umuna yol ac;m1§t1r. Bu iki karde§ Orgill, belli
bir platformda birle§melidir. Boyle bir birle§me, ancak eylem
platformunda gerc;ekle§tirilebilir. Buradaki birle§meden kas11,
her iki Orgiitiin de Orgiitsel bag1ms1zhklann1 koruyarak, ey­
lemler s1ras1nda birbirini provoke etmeyecek (birbirini en­
ge\lemeyecek. birbirlerinin i;.:alt§malanna sekte vurmayacak) ni­
telikteki baglant1lann kurulmas1d1r."

Cephe ile Ordu ilk birle§meyi, Kartal Maltepe Tutukevinden firar

etmek suretiyle, Ankara'da c;e§itli faaliyetleri planlamakla, bu arada,
evvelden istihbar edilmesi ve giivenlik kuvvetlerimizin uyan1k dav­
ranmalan neticesi akim kalan bir parti liderini kac;1rma le§ebbiisli ile
ve nihayet Kiz1ldere Olay1na miincer olan Uc; lngiliz teknisyenini daga
kald1rmada geri;.:ekle§tirdiler. Bu §Uursuz e§k1ya bozuntulan,
K1z1ldere'de Oldiiri.ilmemi§ olsa\ard1 hedetleri Tunce\i'nde k1rsal
yOreye intikal etmek olacakt1.
Ti.irk Halk Kurtulu§ Ordusu'nun, May1s 1972'de, yeniden eylemlere
gec;ecek §ekilde toparland1g1n1 g6rtiyoruz. Jandarma Gene! Ko­
mutan1'na suikast te§ebbi.isii ve Bogazic;i Uc;ag1n1n Sofya'ya kac;1nlmas1
bu Orgi.ittin eylemleri oldugu gibi, idamlardan sonra fstanbufdaki pat­
lamalar da yer yer gene bu Orgiite irca olunabilmektedir.
Alaka c;ekici oldugu ve istikbale n1uzaf bir taktigi ayd1nlau1g1 ic;in
bir san1k ifadesine daha mi.iracaat edelim:

68
 "Arkada�lanmtz Hi.iseyin inan, Deniz Gezmi� ve Yusuf Aslan'1n
i;arpt1nld1klan Oliim cez.as1n1n infaz1 mutlaka engellenmelidir. B u
gOrli§ten hareketle, sonucunda b u engellemeyi gen;ek\e§tirecek
olan bir eylem ortaya koyulmahd1r. Eger yakalanmaml§ olsa
idim, bt:iyle bir hareketi gen;:ekle§tirmeye i;ah§trd1m. Buna in­
tiharvati hareket de diyebiliriz. Bence o\umlu olan gtintimiizdeki
eylem ttirli budur. Zira bu tarz eylem ii;in;

I . istihbarata gerek yoktur,

2. Fazla elemana gerek yoktur,
3. Yer bir sorun degildir.

"Yakalanmasa idim, lizetinde duracagun Omek, Mamak Cezaevinin

bas1lmas1 Omeflidir. Bence sonuca gidecek tek yol budur."

Buraya kadar temel felsefede aynt, eylem platformunda mii§terek,

Onci.ili.ik platformunda ise ayn olduklann1 iddia eden iki Orgiiti.in, Tlirkiye
Halk Kurtulu� Parti ve Cephesi ile Ti.irk Halk Kurtulu§ Ordusunun
olu�unilan, tc�kilatlan, stratejilcri, taktikleri, eylemleri ve Onemli lider­
militanlan hakk1nda bir dcrle1ne yap-t1k. ,Simdi sizlere bi.itiin bunlardan ve
zarnan tni.isait olmad1g1ndan bahsedemediij:imiz diger ifade ve bel­
gelcrden faydalan1larak vanlm1$ bir neticeyi sunacag1z.
Bugiin iki ayn ti.irli.i Vielnamlaltlrma anlay1§1 vard1r. Bat1
anlam1nda Vietnan1la§t1rma; Gi.iney Vietnam ve dolaylanndaki Batt
taraftan i.ilkeleri kuvvetlendirerek, Amerikan Ordusunu bt:ilgeden
i;ekmek ve Gi.ineydogu Asya'da Hiir Di.inya'n1n tutunmas1n1, des­
teklenen mahalli kuvvet ve idarelerle korumaktir. Komi.inist anlay1§1
diyebilecegimiz difler Vietnamla�t1rma ise, mahut Bizin1 Radyo ile
Ti.irkiye'deki i;1£1rtkanlannrn ifadeye yeltendikleri gibi; hi.ir bir mem­
leketi, bir k1sm1 komiinisrle§tirilmi� di£er k1sm1 ise ii;erisinden
i;iiri.iti.ilmeye maruz k1hnm1§· olarak ikiye ay1rmak ve Kon1i.inizm
yaranna ii; mlicadeleyi devan1h slirdi.irmektir.
Filhakika malum di§ merkezler, Ttirkiye'yi degi�ik bir tarzda
ikiye bOln1eyi tasarlan11�t1r. Ti.irkiye'nin Gi.ineydogusu ii;in THKO ku­
rulmu§IUr. Buras1 Ki.irt denilerek suni bir �ekilde Ti.irkli.ikten uzak­
la�t1nlmaya i;ah§ilan eski Ti.irk boylann1n kesafet peyda euigi,
has1m kuvvetler taraf1ndan s1z1lmas1 kolay ve geri kahn1§ bir vatan

69
parr;as1d1r. Dil�Unce ve plan �udur: TUrkiye Halk Kurtulu� Ordu�u.
Nurhak Daglan, Tunceli ve diger k1rsal yOrelerde foco tipi eylen1lere
geqecek, evvelce bir ifade Ornegi ile ar;1kland1);1 gibi buralan "kur­
tanlm1§ bOlge" olarak ilan edecek; dcvrin1ci d1� Orgiit vc iilkeler
davet olunacak ve bOylece vatan1n bu pan;as1 Kuzey Vietna111'a
inii�abih bir �ekilde kopanlacaktrr. Bu s1rada Kuzeybat1 bii!gede Vi­
etminh'in (Vietna1n Halk Kurtulu� Partisi'nin) bizdeki kar.�1h)!1 olan
THKP ve Vietkong'un, (Vietna1n Halk Kurtulu� Cephesi'nin) gene
bizdeki kar�1hg1 olan THKC, Kuzey sahillerimizden ve Tinkya hu­
dudumuzdan beslenerek, ayn1 Uzakdogu'daki yolda�lan gibi faaliyet
yi.irilteceklerdir. Vio ile tebariiz ettirmeye r;ah�t1£11n1z bu tasan pk1n,
�iiphesiz ki, gene evvelce belirt1igin1iz gibi ne bir kasadan l..ar;1nln11�
ve ne de bir militan1n cebinden \jkanhn1�11r. Bu, elde edi!en hilgi,
beige ve bulgular 1en1el ittihaz edilerek yapdn11� bir k1yn1etlendir-
1nedir. Fakat inan1yoruz ki, buraya kadar yap11g1m1z :1�1kl<.1n<dann
1nakul ve manuki bir neticesidir.
i�te Silahh Kuvveclerin, giivenlik kuvvetleriylc i�l11rligi yaparak
ve bir bur;uk y1l z.in1an 111ethumu 1an1n1i1dan n1L1cadele cderek
�Okerttiil.i manzara budur. Ve bir i11an1� o!anik ifalie cdelin1 ki, i;e�itli
ziln1re ve Orgiitler, hiicre sistemi iJe ve birbiriyle irtibath, fakat bir­
birinden habersiz olarak bu plan1 icraya itildiklerinllt�n. t-JyLik bir ih­
timal dahilirde keyfiyeuen genellikle haber"iz olarak eylen1
diizeyinde faaliyet gOstermeye sevk olunmu�lard1r.

c. PDA'cilarffiirkiye ihtilalci i��i KOylli Partisi

Buraya kadar arz olunan Ti.irkiye Halk Kuriulu� Ordusu, Tlirkiye

Halk Kurtulu� Partisi ve Cephesi gibi Orgiitlerle an1ac;ta ayn1, faknt
uygulamada farkh ilkeler ortaya koyan diger Orglit PDA'c1lar veya
o\u�turduklan te�kilat ad1yla Tiirkiye lhtilalci l�i;i KOylli Partisidir.
Milli Demokratik Devrin1 ·.tratejisini benimsemi� o!mas1na
ragmen, diger Orglitlerin aksine, terOrci.i, kendiligindenci ve aceleci ey­
lemlerden kac;1narak, uzun devrede fual iyet gbsteren bu Orgiit, ayn1 za­
manda militan1 en r;ok, te§kilat1 en yayg1n olan1d1r.

70
 Hemen hemen her OrgUtUn kurulmas1nda gOrtilen liderlik mUcadelesi
Tiirkiye ihtilalci �i KOylii Partisinin de kurulu� nedenlerinden birisidir.
Milcadeleyi kiz1�t1ran taraflardan birinin ba�1. her yerde oldugu gibi bu­
rada da Mihri Belli'dir. Mihri Belli'nin k�1s1nda bulunao ki�i ise �1n
sol Cephenin geni; teorisyenlerinin en az1hs1, en �kilati;1s1 olan Dogu
Perini;ek'tir.
Dogu Perinyek, uzun si.ire Mihri Belli ile beraber i;ah�m1�. hatla
Ttirkiye t�yi Partisinin iyerisinde, FiJdr Kuli.ipleri Federasyonunda ve
DEV-GEN(:'te Mihri Belli'nin sOzci.ilUgi.ini.i yapm1�t1r.
A�1n sol cephede geli�n o\aylar, bilhassa genylik kanad1nda
ba�layan tartl�malar giderek Dogu Perini;ek'in lehine geli§ince de
K1z1\ Teorisyen, kendisini yeti§tiren hocas1 Mihri Belli'den gili;li.i du­
ruma gelmi§tir. Bunun neticesi olarak da, usta ve i;1rak iki komi.inist,
beraberce yay1mlad1klar1 Ayd1nhk Sosyalist Dergi nin benimsedigi
'

strateji ilzerinde birbiriyle iht11afa dil§mil�lerdir.

ihtilaf ba�lang1c1nda Aydtnlik Sosyalist Dergi i;evresinde Dogu
Perini;ek ve arkada�lann1n Beyaz Ayd1nhki;1lar, Mihri Belli ve
i;1raklann1n K1rm1z1 Ayd1nliky1lar �eklinde gruplanmalar1yla ortaya
<;1k1n1§t1r. 1 5 - 1 6 Haziran olay\an da bu ihtilaf1 ag1rl<ejUnp bir­
birlerinden kopmalann1 saglam1�tir.
Dogu Perinyek ve arkada�lan, Ayd1nlik Sosyalist Dergi"den aynhnca
Proleter Devrimci Ayd1nl1k ad1yla yeni bir dergi yay1mlayarak fikriyat ve
adlann1 duyurmaya ba§lamt§lard1r. Dergilerine izafeten de kendilerine
Proleter Devrimci Ayd1nhky1lar, k1sa ad1yla PDA'c1lar den1nh�tir.
PDA �evresinden bir san1k ayrtl1�lann1 §Oyle ai;1klamak1ad1r:

"B�lang1�ta, Mihti Be\li'den tamamen aynlmak sOz konusu

degildi. Fakat Mihri Belli ve arkada§lan o devirdeki gili; den�
gesini di.i�iinerek, halktan kopuk hareketleri destekler duruma
girince aynlma kendiliginden oldu. 15-16 Haziran olaylanndan
sonra da halk1n yan1nda olman1n gerekliligine inanarak Mao Ze­
dong yizgimizi ilan edip aynld1k."

Ayd1nlik Sosyalist Dergtnin yaz1 kadrosunda bulunan Omer Ozer

Turgut ayn1 zamanda iiri-KOylii gazetesinin de sahibiydi. Bu gaz.ete
Ayd1nllk Sosyalist Dergtnin i§�i ve kOyli.iyti bilinylendirme organ1

71
olarak yay11ntan1yordu. Fabrikalarda, kt:iylerde bedava dagitll1yordu.
Fakat Dogu Perinr;ek ve arkada�lan, Beyaz Ayd1nhkr;1lar olurak ilk
ihtilaf1 ba§lat1nca OITier Ozer Turgut da gaLete\iyle hirlikte bu gruba
kat1lmt§t1.
ihcilaf bliyilyi.ip kop1na gerr;ek!e�ince, Dogu Perinr.;ek Cirubu
o;1karn1:·ya bn�ladiklan Profeter Devri111ci Ayd111/1k tlC'rgi.<,inin yan1
s1ra l�� i-Ki}yfii gazetesini de yay1n1lamaya devan1 etn1i�lerdir.
1967 y1hnda Ti.irkiye i�o;i Parti.'>ine kar�1 't-.1illi Demokr<itik Dcv­
rin1i savunmak umac1ylu istanbul'da yay1111lanan Tiirk So/11 dergisi, bu
ihti lafta Dogu Perinr;ek t<.1raf1nda kahnca, PDA"cilar bir yay111·
organ1na daha sahip olmu§lard1r.
Kitleler lizerinde propaganda ve bilinr;lendinnenin ltizu111unu sa­
vunan PDA'c1[ar, her i.io; yay111 organt r.;evre<;inde ki.in1clenerck uzun v:i­
deli PDA ki.ilti.iri.ini.i tan11n1a faaliyctini di.izenlen1i'.)'lt'rdir. Bu ciin1lcden
olarak Ankan.t'da yaynnlanan Prolc1cr DePrirnci Ayd111hk dergisi yaL1
kurulunda Dogu Perino;ek, Hali] Berktay, Gi.in Zileli, .)ahin i\lpay,
Erdqgan Gii1<bihnez; /�1-i;i-Kiiylii gazetesi yaz1 kurulunda, ()int'r ();:er
Turgut, llas3n Yalr;111, Ferit ilsever, Aydogan BLiytikrlzJen, Nur"1
('olakoglu, istanbul'da yay1111lanan Ti.irk So/11 dergisi yaz1 kurulund<i
ise, Mehmet Altun, Bora Giizen, lbrahi1n Kaypakkaya, Zafer Orur;oglu.
Sabotay Varol gibi kadrolar giirev aln11�lard1r
Her i.i\ yaz1 kurulunun veri1nli 1<al1�111as1111 di.izeJllcrnek io;in bir de
koordinasyon kurulu ce�kil edilini�tir. Bunl<ll'dan ba�k.i J>rolelcr Dev­
rimci Ayd1nhk Yay1nfan adtyla r.;e�itli bro.�i.irlt'r de bu ko111i1clcrin
carc1�1nah kontroli.inden ger.;erek yay1n1lan1n 1�lan.l1r
Gerek gazete ve dergilerde. gerck bro�i.ir!erde, birbirini 1akip eden
iio; a�ar11al1 Marksisc-Leninist-Maoist bir tigrcni1nin kitlelcre be­
nin1sctil111esi amao;lan1n1�t1r.
iki san1!;1n ifadelerinden r;1k<Jr1!an hirer pas<�la konuyu ar;1klan1aya
<;al1�al1111.
Once birinci san1g1n bcyan1n1 okuyahn1:

"'Yaz1 kurullarun1z oldukr.;<i koordineli r;alt�1rd1. i�o;i-Kt:iylii­

Geno;lige hi tap edebilecek gibi kaleme ahn1rd1. Birinci a�an1ada
teoriyi, ikinci a�amada Rus Devriini'ni, i.ir;i.inci.i a�a1nada Biiyiik
<;in Devrin1i'ni tan1t1nak gibi bir yay1n politikannz varch "

72
 ikinci san1k ise �unlan si:iyle1nektedir:

"PrQfeter Devri111ci Ayd1nflk ve l,�ri-Kiiyfii gazetelerinin yaz1 kad­

roL1n ayn1 bir.ada �ah�1rd1. Bu binanin alt1nda bulunan ve Ttirk
Hukuk Kurumuna ait olan Konfcra11s Sa!onu toplant1 n1aha!li1nizdi.
Burada kadro!ara Marksizm ve Leninizm tan111hnh. Sovyeder
Birligi ve Yin devrimleri ilzerine bir seri konferanslar dilzenlenirdi.
Pru!crer Devri111ci Ayd111!1k bro�ilrlerin1izden Politik <;:altj111a
l.Jiitiin r;al9'f11(111tn Can Dan1ar1d1r, 15-16 Ha:.iran Yo/undo fleri,
iJerlet. Grev ad1ndakiler buradaki konferanslann ilrilnildilr."
Ynyin organlanndan lstanbul'da ne.1redilen TUrk Solu dergisi,
1969 yihnda sahibi taraf1ndan kapat1ln11�. Prolcter Devri111ci Ay­
d111{1k dergisi ile 1;�ri-Kiiylii gazetesi de S1k1ytineti1nin ilan1na kadar
kr�k1rt1c1 ne�riyat1na deva1n etmi�lerdir. Bu tarihten sonra si:iz ko­
nu�u her iki yay1n organ1 da kapat1lm1� oldugundan PDA'c1Jar daha
sonra degineeeQ.in1iz, yerall1nda gizlice bas1hp da£;1t1lan $afak dergisi
Vl' $a(ak bro�i.irlcri ile yay1nlann1 silrdi.innil§lerdir.
Legal ve ilk�gal olarak yay11nlad1klan bi.iii.in ne$riyatlannda t��i­
Kiiylli-(Jen�·lik kesi111Jcrinin PDA kiiltiiri.i doi"i;rultusunda bilin;;len1nesini
hcdcl olarak sC\llli.�lenlir. Bu gayretlerin sonunda kendilerine sempati
duyan bir kitlc yarat1naya Ja n1uvaffak olmu�lard1r.
1970 y1l1n1n sonlanna dogru kendi ideolojileri etrafinda biriken ih­
tilalci pot;u1siyeli parti disiplini alcrnda tutabilmek ihtiyac1n1 duyarak,
;;oktan beri tasarlad1klan TUrkiye lhtilalci 1$\i KOylil Partisini kurmaya
ba�larn1$lard1r. illegal Ti.irkiye lhtilalci l§«i KOylil Partisini kurn1a tikrini
Oneren Dogu Perin;;ek, 01ner Ozer Turgut ve ,Sahin Alpay kurduklan par­
tinin 1nerkez ko1nitesini te$kil etn1i$lerdir. Hali\ Berktay, Bora GOzen,
Ferit ilsever ad1ndaki PDA'c1lar da Merkez Kon1itesi yedek ilyeligine ge­
tirilrni�lerdir. Merkez Komite�inin hen1en alunda siyasi btiro kurulmu�.
Dogu Perin9ek ilc Omer Ozer Turgut ayn1 zarnanda bu bilronun yetkili
yOnetieileri ol1nu$lardir. Merkez Komitesi toplanmad1g1 zan1an onun
karar yetkisi bu siyasi bilro taraf1ndan kullanilm1�t1r.
Ttirkiye ihtilalei 1$\i KOyli.i Partisinin viyografta gOriinen Orgi.it
�emastna bak1lacak olursa, geni� alanlan kaplayan iki bOlge komitesi
lie Ozel durutnlanna binaen kurulmu� istanbul ve Ankara gibi iki ii
kon1itesi gtiri.ilecektir.
 Dogu ve Giineydogu Anadolu BO\gesi be� ii komitesinden 1nii­
te�ekkildit. Keza Ege BOlgesinde iki ii komitesi bulunmaktadir.
B�lang1�1a Bora GOzen ve lbrahim Kaypakkaya, bilahara Ferit il­
sever tstanbul ti Komitesi sorun1lulugunu yiiklenmi�lerdir. Ankara ii Ko­
mitesi de Hasan Yal�1n, Hali] Berktay, Nuri �olakoglu'ndan miite§ekkil
iken, daha sonra yaln1z Nuri (:olakogJu taratindan idare edilmi�tir.
YOneticilik g6revi siirekli degi�ikliklere tabi tutuldugundan bir siire sonra
da Hali! Berktay ve Halis bzkan Ege BO!gesi Komitesine, lbrahim Kay­
pakkaya, Muzaffer Oru�og\u, Bora GOzen Dogu ve Giineydogu Anadolu
B61ge Komitesine verilmi�lerdir.
BO!ge ve 11 Komitelerinin alt1nda gOriilenler ise Ozel gOrev hi.icreler.i
olup, bu hiicrelerde hizrnet gOrenlere muhaf1z ad1 verilrni�tir.
K1ztl Muhaf1z hlicreleri olarak, $afak Dag1t1m Hiicresi, Sahte
Beige Tanzirn Hticresi, bzel 1hlisas Hiicresi, Gen�lik Kon1itesi, i��i
Komitesi, KOyli.i Komitesi, Yay1n Komitesi gibi hticreler mevcuuur.
Bu hi.icrelerden asli olarak birinde, yerine ve zaman1na g6re de
birkaq1nda vazife alm1� bir san1g1n ifadesinden birkaq sat1r okuyahm:

"Ben Gen�lik Komitesinde idim. Bu komitede benden b�ka ilker

Agaqa, Brean En�, Ali Mercan vard1Jar. Genr;lik ir;inde Proleter
Devrimci Ayd1nl1k dergisini dag1tmak, fikirlerin propagandas1n1
yapmak, lfri-Kdylii gazete ve afi�lerinin dag111m1na kat1lmak
gOrevlerini yapard1k. Bunlar PDA hareketini afi§lemektir. KOy\i.i
Komltesinde Gi.in Zileli, 1§\i Komitesinde Ferit ilsever, Yaytn Ko­
mitesinde �ahin Alpay ve Nuri c;;:olakoglu vard1lar. t�i Komitesi
i§qiler ir;inde, k6yli.i komi1esi kOyli.iler i�inde PDA yay1n ve
ki.ilti.iriini.in propagan<las1n1 yaparlard1. Yay1n Komitesi terci.i1ne.
mizanpaj gOrevlerini yi.irtitiirlerdi."

Ti.irkiye ihtilalci i§qi KOyli.i Partisinin Komi.inist i.ilkelerde gOri.ilen

gOni.illti birliklerine benzer te�kilat1 da bulunmaktad1r. Bunlar vi­
yografta belirti!digi gibi ihtilalci l§qi, 1hti!alci KOyli.i, lhtilalci Genqlik
Birlikleridir. SOz konusu birliklerin devrimin di.izenli orduya dOni.i�me
safhas1nda kullan1lacag1 rivayet edilmektedir.
Silahl1 Kuvvetlerimizden elde ettikleri Tegmen, Ostegmen riitbesindeki
gen� subaylanmrzdan birkaq subaya, bu ti.ir birliklerin komutanhk gO­
revleOni vermi§lerdir.

74
 Aslen Ermeni soyundan olan, Amerika'da ej!:itilmi� bu!unan ve bu
arada Chicago'da Ta�nak Sutyun Ermeni Cemiyeti ile irtibal kurdugu
si"lylenen Leon Mafyan ad1ndaki bir militan, bidayelfe ayn1 evde otur­
dugu birka9 subay1n kendi vah�et 9izgisine 9eki!mesinde kul\an1lm1�
ve 1naalesef 40-50 kadar gen9 subay1 da en az1ndan sempatizan olarak
J'')A �-izgisine sapurmaya muvaffak oln1u�tur. Leon Mafyan muh­
t1·111l·len Ermeni emelleri i9in PDA i9erisinde militanhg1 kabul et-
111i�tir. Kendisinin Orta Dogu Teknik -Oniversitesi'nde ogretim kad­
rosunda bulunrnas1 bu faaliyetlerine yard1mc1 olmu§tur.
TOrkiye ihtilalci l�9i KOylli Pariisiyle her ne §ekilde olursa olsun
ili?ki"i bulunan askerlerin hepsi yakalanarak tutuklann11�lar ve bOy­
lecc �)rdu saflanna s1 zrnaya rnuvaffak olan PDA zihniyeti sOndlirOl-
111i.i.�llir.
2(J Ni san t971'den .>onra Tiirk So!u, l,rri-KOylii, Profeter Devrimci
Ayd111/1k dergi vc gazctcleri kapatlld1g1ndan, Ti.irkiye lh1ilalci i§9i
Kiiyhi Parti.�i . .'JojOk a(::ndakl bir yay1n organ1n1 bu devrede gizlice
h:· � 1 11 da�1t 111;1y,1 ba�la1111�t1r.
1'>0/11k ihti!:·l�·i bro�ilrlini.in, ashnda Aln1n11ya'da bast1nhp, ayn yapr;oklar
halinde 111uhtclif n1ilitan ;idreslerine mektup zarfl i9erisinde gOnderildigi ve
yuni�indeki y:1y1 n hi.icrelerinde teksir edilerek 9ogalt1ld1g1 tespit olun-
11111:iilir. Sl.irekli takip sonunda bunlan daj)1tanlann izlerine rastlanm1�.
b,hk1, teksir ve tcn:li1neye yarayan aletleriyle su9i.istli yakalanm1�lard1r.
Bir �nfak yay 1n hi.icresine bask1n yap1ld1g1nda, idamlar yup1lmam1�
oldugu halde, infaz edil1ni� gibi kaleme ahnan $afak bro�i.irlerinin ha­
z1r1anm1� otdugu gOriihnli�ti.ir. Bu arada 1natbaa makineleri, Komi.inist
\'in'den terci.ime i9in getiri\n1i§ lngilizce zararh ne�riyat, aynca ipek nay­
!on kan� un1 kun1a§ lizerine basihni§ Karl Marks, Engels, Lenin, Stalin
vc Mao Zedung'a ait binlerce bUyi.ik boy resim bu\unmu§!Ur. Bu re­
sirnlerin bulundurma maksad1 soruldugunda; ''Bunlar Bizim ihtilali1nizin
bayrakland1r. ihtilal gi.ini.inde Tlirkiye bunlarla donat1lacakt1r" cevab1
altnnu�ur.
Tlirkiye ihtilalci i§�·i KOylU Pa11isinin eylem\erine ge9meden ev­
ve! bu eylen1lerin olu§u n1una 151k tutan ti.izi.ik ve progranitanndan
birkai; n1addeyi okuyahm:

75
 "Program Madde 16: Hareketimiz uluslararas1 proleteryan1n
bilyiik Onderleri, Marks, Engels, Lenin, Stalin'in ihtilalci yolun­
da n1licadele venni� olan �efik Hiisnli'lerden devra\d1g1 K1z1l
'Y
Sancag1, Tlirkiye i�y: ve Ko iuferinin elinden daha yiikseklere
kald1nnak azmini biitiin halk1m1za ai;1klar. Tiirkiye Komiinist
Partisi'nin geri;ek mirasi,:1s1 oldugunu ilan eder.

"Madde 37: Sosyalizme giden esas yolda, Onilmilzdeki gt:irev de­

mokratik halk rejin1idir. Hareketi1niz i§<;i-kt:iylil ittifak1na da­
yanan halk1n diktatt:irlUglinLl kurmak11r.

"Madde 38: Demokratik Halk lhtilali, Marksizm-Leninizm-Mao

Zedung dii�Llncesiyle ve halk sava§J yoluyla zafere ula�1r.

"Madde 39: Oil en1izde halk sava§t, esas olarak silahh milcadele
yoluyla iktidann gC'ri kalanlardan pan;a pari,:a kazan1ln1as1,
�ehirlerin biiylik alanlardan ku�atil1p, gerici iktidann Ulke c.;a­
p1nda y1kiln1as1 ve halk1n devrimci iktidann1n kurulmas1yla ga­
yeye ula�1r. . . Hareketin1iz kurtanhn1� bOJgelerde halk1n ik­
tidarda oldugu bir diizen kurup, Toprak Devrimi'ni uygular."

Toprak devrimiyle ilgili programlanndan da birkai,: esas noktay1

okuyahn1:

"Toprak agalanntn mlilklerine tazmin;itstz el konacakt1r.

"Kiiy agalann1n biitlin liretim arai;lan ki.\y!Llye dagJt1lacakt1r.
"Hazine topraklan yoksul kOylliye be<lclsiz dag111lacak, bir
k1s1n1 da ortak 9iftlikler haline getirilecektir.
"K<'lyllilerin banka ve tefecilere olan bor9lan da iptal e<lilecektir."

Yine parti progra1n1na dt:inelim:

"Madde 47: De1nokratik halk hliklimeti, hdkim s1n1flann muha­

fizl1g1111 1nestek edinmi� orduyu kald1racak, i�i;i-kOylli or­
dusunu kuracakt1r. Ordudaki unvan ve riitbefer kald1nlacak, ko­
mutanlan askerler sei,:ecektir.

"Polis Te�kilat1 kal<l1nlacak, halktn glivenligi Halk Meclisince

saglanacak11r.

76
 "Madde 52: Hareketimiz Kiirt halk1n1n, kendi kaderini tayin ve
isterse ayn bir devlet kurma hakk1n1 tan1d1j?1n1 a<;1klar.

"Madde 57: Ba�ta Sosyalizmin kalesi yin Halk Cumhuriyeti

olmak ilzere Arnavutluk ve diger sosyalist iilkelerle e§itlik te­
meli iizerine sars1lmaz bir dostluk kurulacakur.

"Madde 58: Hareketimiz uluslararas1 K1z1l Bayra£1n alt1nda saf

tutarak sava§maya kararl1d1r."

Tiirkiye ihtilalci i§<;i KOyli.i Partisi �ubat 1971 ile Mart 1972
aras1nda militan veya partizanlanna direktif n1ahiyetinde olan 3 ge­
nelge yay1n1la1n1�t1r.
-lnci Genelge; Endone::ya Ko111ii11ist Partisi Genelgesi takma
ad1yla 1 9 7 1 �ubat'inda yay1mlanm1� olup, askeri darbeye kar§I parti
iiyelerine hareket tarzlannt U\:1klamaktad1r.
-2nci Genelge; Filipinler Koniiinist Partisi Genelgesi takma
ad1yla May1s 1971'de yay1mlanm1§ttr. Bunda da proleterle§me esas­
lan ogretilmektedir.
-Nihayet 3ncii genelge de; Mart 1972'de Tay/and Ko1nii11is1 Partisi
Genelgesi ad1 alt1nda yay1mlanm1§ olup, silahli miicadele ile gizli
i;ah§ma yollann1 gOstern1ektedir.
Bir taraf!an genelgeler yay1mlan1rken, diger taraftan da K1z1\ lhtilal
i<;in te�kilatlanma <;ah§malan siirdiiriihnii§ti.ir. Bu ciimleden olarak:
23 Nisan 1972 tarihinde Be;parn1ak Daglannda yap1lan ope­
rasyonda TiiKP militanlanndan ki1nse yakalanmam1�sa da bannm1�
olduklan magaralarda bol miktarda depolanm1§ $afak bildiri ve bro­
§iirleri, yiyecek maddeleri, ilai;lar, teksir malzemesi bulunmu§tur.
I May1s 1972'de, ayn1 OOlgede giri§ilen 2nci operasyonda ise
TitKP'nin 1 7 militant SOke nin Av;ar, Sanke111er, Serrin
' m1nllkalannda
k1st1nlmak suretiyle yakalanm1�lard1r.
Esetle sOylemek gerekir ki, burada kOyliiler anar§istleri 6 ay gibi
uzun bir siire her tiirlli cedbire ragmen bag1rlannda beslemi§lerdir.
Saklanmak ii;in SOke ve kOylerini sei;melerinin sebebi olarak ileri
siirdiikleri gerek�eyi okuyal1n1:

77
 "SOke 00\gelerinde toprak agalan mevcuttur. Ktiyli.i topniks1zd1r.
Yaz aylannda buraya ti.iti.in ve pamuk i�i;ileri de toplan1naktad1r.
Dolay1s1yla ki:iyli.i ve i�i;ilerin bi!ini;!e1unesi J...olay o!n1;1� 1,_-s_1,,-_"

Sake olayt tipik bir n1isaklir ashnda. l'i.irkiyc 1htih1lci i�r;i Kl'.yli.i i'ar­
tisi Ti.irkiye'de btilgelere gOre sosyo-ekono111ik kap�an1!1 gtni� bir
ara�ttrma yaparak daha birr;ok pilot bOlge tayin elnii�tir. Nitckin1 bun­
lardan bir misale de S(/11d1k Cinayeti ad1yla an1lan olayda rastlryoruz. Fil­
bakika Garbis Altunoglu, Adil Oval1oglu ve Zcyncl Ayd1ndag fvlalatya ve
Mersin yOrelerinde bu yolda i;ah�1na yapm1�lard1r.
1972 Nisan-May1s aylarinda yap1lan geni� tevklfatlar Ti.irl:ive
ihtitalci t�i;i Kiiyli.i Pa11isi genellikle ikinci derecede militan kadrolarin
eline gei;mi�tir. Ma1nalih bu 1nilitanlar, dcrh11I 1oparl<1narak parti ka­
de111elerinde giirevler al1111�l:ir ve 6rgiitiln stinn1csini iinlc:1ni�lerdir.
1'ilrkiye ihtilalci i§�'i Koylil Pani�inin varl1g1n1 deva111 ettirmek ir;in
gOrev aln11� bir 111ililan yenidcn tcp;, ·lan1nalann1 �Oylc anl;i!1111�t1r:

'"Nisan-May1s yakala111nalann,Ja.1 sonra r,a11i MC'rkez Kon1iteslnin

yurtd1:;;1nda olan Uyesi b1nc:r ();,e• Tur;!ut li,\ri1 in,_'eki di,'.•er iiyeleri
yakalan1nca Parti Merkez, Yedc:k (Jyesi Bora (i<iz,·n, ()1ncr
KOmilrci.ioglu ve ben gt-<;ic1 olarak l\.1erLcz Kuu1itcsi giirC\· lcrini
yapan bir ko1nite olu:;;tunJuk. Bu ko1r:itcdc Siy:,\i Bliro diy�� hir
ay1nm yoktu. Omer Ozer ·rurg.1•t far;; ii i11ci ba�k:1111 ve yctkili
Uyesi idi. Eyliil ay1ndaki yal..ala1u�1al:u-tlan \Otu·a Lnlen 2 ar­
kada:;;11111z Do!j:u Anadolu'da, 4 ark:1da�·11111;. Fili\li11\lc, 6 ;1r"
kad:i:;;1m1z Gtineydogu Anadolu'da bulunn1ak1·:d1rl;ir

"Bir arkada:;;1m1za da Adana Bt\lgesi son:n1lulufu veriin1i�cir."

Bu 1nilitan ifa<lesinde arkada�l:inn1n <1dla1 1n1 da venni�tir. /lnrak
durum halen s1cak operasyonda oklugundan isin1 tadad1ndan �arf1n:iz:ir
olunmu:;;tur.
Ttirkiye lhtilalci t�i;i KOylii Purti�i 1nilitanlan, bu diinen1de <;a­
lt§mal:inn1n bUyilk k1sm1 ii;in istanbul'u llH!rkez nlarak hullan1111�­
lard1r. Attl Ant 1s1anbul il Ba�kanh£1na, Liitfi.i ·rini; ile Osman
Giirhan Ertilrk de ba�kan yardu11c1hg111a getiri!n1i�lerdir. (Je1:!._'.lik Ke­
simi faaliyetini Osn1an Gilrhan Ertiirk, J��i KisnJJ faaliyetlerini de
Liitfli Ttni; yOnetmekten sorun1lu tutul111u:;;tur.

78
 istanbul'da i§c;i kesiminde yiiriittilecek faaliyet ic;in Latif Gtivercin
ve ,Samii liter, Liitfli T1nc;'1n yard1mc1hg1na getirildikten sonra, Ba­
k1rk6y i§<;i Muhitine Liitfii Tin\, AlibeykOy f§Qi Muhitine .Sainil liter,
Anadolu Yakas1 Fabrikalan BO!gesine de Latif Giivercin verilmek su­
retiyle bir gOrev bOliimi.i yapm1§lard1r. Bu arada istanbul'da 9ah�mak
Uzere yurtd1§1ndan elemanlar da getirilmi§tir. brnegin; Orhan Bursa
Almanya'dan, Ahmet Tiirkistanh ingiltere'den, Hatice Fi.isun Orhon, ts­
viqre'den Ti.irkiye'ye gOnderilen militanlard1r. Bunlardan Ha1ice Fi.isun
Orhon, Ari\ Ant'1 saklamak iqin geldijj:ini sOylemektedir.
Geni;lik kesiminde yap1\an 9ah§1nalar DEV-GEN<;'e 111i.i§abih
1htilalci Gen9lik Birligi ad1yla siirdiiriilmti§se de geli�en o\aylar ve
partiye kar§J yapllan ele§tiriler kar�1s1nda yeni bir Orgtit niteliginde
g6sterilmek istenmi§tir.
Eyli.il 1972'de yakalanan bir san1k, bu yeni Orgi.ittin Onemli 1nilitan1
oldugunu itiraf ederken, faaliyeti ayd1nlatacak beyanlarda da bu­
lunrnu§tur.
1lgin9 bulacaj;!1n1z birka9 sat1nn1 okuyahm:

"Bu genc;lik c;ah§malanna lhtilalci Gen91ik Birligi diyorduk.

lhtilalci Genc;lik Birligi esas1nda Ttirkiye ihtilalci i§c;i-Genc;lik
Birlijj:inden ba§ka bir §ey de£ildir. Ttirkiye 9ap1nda merkezi
tam te§kilatlanm1§ degildir. Sadece Ankara ve istanbul'da
te§kilathd1r.

" . . Gayesi Tiirkiye ihtilalci i§9i Ki:iylil Partisi bi.inyesinde bir

geni;lik Orgi.itti ulu§turmak, burada yeti§en kadrolan zamanla
partiye kazanmakt1r. B u te�ekkiilii klasik Marksist-Leninist Par­
tilerd'tbki gen9lik te�kilat1na benzetebiliriz. 1htitalci Geni;lik
Birligi de illegal olarak te�kiliitlanm1§t1r. Yunan Marksi.�r-Le­
ninist Pnrtisi Genelgesi ad1 alt1nda Tiirkiye ihtilalci i�qi KOyJii
Partisi'nin baz1 k1s1mlann1 degi§tirip ilyelerine okutuyorduk.
Nisan-May1s tutuklanmalanndan sonra Ankara'da 'Yurdumuz
Tiirkiye Amerikan Emperyalizmine Bag1mh Yan-Feodal Bir
O lkedir' ba§lig1 alt1nda 5afak yay1nlar1ndan c;1kan bro§i.ir ih-
1ilalci 1§9i-Gen9lik Te§kila11n1n progran11d1r."

79
 Tiltkiye ihtilalci i��i KOylil Partisi 2nci derecede militnn!ann1n
elinde kahnca, pnrtinin gidi�nt1n1 ve ey\e1nlerini begen1neyen gruplar
partiden aynlarak yeni hilcreler kunnu�lan.hr. Bunlar pn)gran1 ve
tilzilkte ufak degi�iklikler yap1n1�\nrsa da, aynll�lann1 �trateji fnrkl1-
la�mas1na irca etmek 1nilmki.in degildir. Asil sebep 2nci dereccdeki
kadrolar aras1nda ba§ gOsteren liderlik miicadele�idir. Tiirkiye 1hti­
lalci l�qi KOylii Partisinden bu �ekilde kopan iki hlicre, Birinci Tas­
fiyeciler ve ikinci Tasfiyeci!er olarak isin1 alm1§lnrd1r.
Halen s1cak operasyona tabi bir san1k iki fraksiyon hakk1nda
§Oyle bir beyanda bulun1naktad1r:

"Bizim, Birinci Tasfiyeciler ud1n1 verdigin1iz harcketten ay­

nlanlar, Garbis Alt1noglu, Adil Ovahoijlu, Zeynel Ayd1ndag,
Ytiksel gibi �ah1slard1. Bunlar PDA harekctinin safr bir '<izgi iz­
ledigini, J�\fi-Kii.l'lfi gazetesi, Proleter DeFril11ci Ayd111/1k Der­
gisinin gereksiz oldugunu savunurlard1. Te�kilath hir '<al1�111aya
angaje -oln1adan pan;a parqa qal1�n1ay1 kahul ederek i�qi ve
ki:iylii ile bizzat iiretim 9ah�1nalunna kat1hnay1 6nerirlcn.li."

Ha11rlanucag1 tizere 1 3 Haziran 1972 gtinti has111da Sa11d1k l'i·

nayeti olarak vas1fland1nlan olayda Adil Ovahoglu (i]dtirlilntli�, ci­
nayet faili olarak ikisi k1z, liqli erkek olmak lizcre 5 ki�i tespit cdil­
mi�ti. Bunlardan Banu Erglider'in yakalann1as1 ile cinayetin hiicrc
Onderligi mticadelesinden ileri geldigi an!a.� 1hn1�t1r. Birinci Tas­
fiyeciler bi:iyle bir cinayetlc rlag111khktnn sonrn Ttirkiye lhtilalci i�i;i
KOylti Partisi ii;inde ikinci bir tasfiye daha vaki oln1u�tur.
lkinci Tasfiyecilerin aynlt�lan i�·in detayl1 bilgi tespit edil1ne1ni�
olmakla beraber, hemen hemen Birinci Tasfiyeciler gibi ayn1 sehepleri
ileri stiriip TUrkiye ihtilalci i§\i KOylli Partisi'nden koptuklari ba�ka
bir n1ilitan1n �u sat1rlannda di\e gelmektedir:

"ikinci Tasfiyeciler hareketinin ne za111an oldugunu bilen1i­

yorum. Fakat Mart ay1 sonlannda Muzaffer Oruqoglu ile ibra­
him Kaypakkaya'n1n partiden aynld1g1n1 ogrendim. Te1n1nuz
ay1nda be� arkada� daha yeni fikirleri benimsedikleri ii;in ay­
nld1lar. Bunlann dG�iince\erine gore parti1nizin ismi TUrkiye
Komiinisf Partisi olmahdtr. Sehirlerde qah�mak gereksiz ve

80
 yanh§ttr. Propaganda <;:ah�malan li.izumsuzdur. KOyli.i ve i§<;:i
kadrolar Silahh Mi.icadelenin geregini anlam1�\ard1r. Bugiin
birle�ik cephe i;:agns1 da hatahd1r. Bir veya birka<;: b6lgede ik­
tidar ele gei;irilirse cepheye <;:agn o zainan yap1hnahd1r."
Yukanda ifadesinden bir bOllilni.i dinlediginiz n1ilitan, ikinci Tas­
fiyecilerin Ti.irkiye Komi.inist Partisini kurup <;:al1§n1aya ba�lad1klann1,
Avrupa ve Filistin'de bulunan PDA'cilardan bir k1sm1n1n da bunlara
kat1ld1g1n1 sOylemektedir.
Eylill l 972'de yaptlan operasyonlarda At1l Ant, Almanya'dan i:ir­
gi.itle <;:ah5n1ak ii;in gelen Orban Bursa'n1n yakalan1nas1yla Orglit hak­
k1nda yeni ve enteresan bilgiler tespit edilmi�tir. Bu iki 1nilitan1n
i.izerlerinde i;:1kan ve birbirinin ayn1 olan 31 ki�ilik �ifreli iki isi1n lis­
tesi olduk<;:a enteresan gOri.ilmil�li.ir.
Bu adres i;izelgesinde her �ahs1n is1ninin aft1nda onunla ili§kiyi
belirten �ifreler bulunn1aktad1r. ilgili adreslere gidip �ifre veril­
diginde silah, �afak yay1n1, K1zil \'in'den gelen kitaplar ve para ahn-
1naktiid1r. Bunlann ele ger;irilen n1iktarlan hayret yarat1naktad1r.
Orhan Bursa ad1ndaki 1nilitan1n ifadesine gore Tiirkiye ihtilalci
l§<;:i K6yli.i Partisinin yurtii;in<len ve yurtd1�1ndan ohnak i.izere �e�itli
1nali kaynaklan n1evcuttur.
brnegin;
-Parti iiyelerinin aidatlan,
-Setnpatizanlann bag1�lar1,
-Bro§lir ve dergilerden elde edilen gelir,
-Terci.i1ne ve terciin1anhk geliri,
-Solcu Aln1an parti te�kilatlanndan ahnan bag1.}lar,
-Dt.}andaki Tlirk i��ilerinin vcrgi beyanna1nelerinin doldurul1na�1ndan
allnan gelir,
-Fedakfirhk giinleri ilan edip bu glinlerdeki iicretlerden olu�an
gelir.
-Aln1anya'dan getirilen niallann satr§•ndan saglanan gelir,
-Muhter1f konsolosluklardan al1nan propaganda 1nateryali.
Her ne kadar eli;iliklerden para ten1in ettiklerine degininiyorlarsa
da a§lfl sol siyasi partilerden para yard11n1, Komilnist devletlerin kon­
solosluklanndan 1nalze1ne yard1nH al1n1� ol1nalan irtibat derecelerini
gi:istermektedir.

81
 Diger taraftan Tiirkiye ihtilalci l§o:;i KOyli.i Partisinin yurtd1�1 ko­
mi.inist parti Orgiit ve meslek te�ekki.illeriyle yogun ili§kisi bulundugu
ao:;1k ve kesin olarak bilinmektedir.
Biraz sonra, Orgi.itlerin yurtdl§l ili§kileri arz olunurken bu konu
iizerinde durulacak ve detaylanna inileceli:tir.
Halen Almanya'da bulunan Omer Ozer Turgut, Tiirkiye ihtilalci
l§o:;i Kt:iylii Partisi'nin _faaliyet merkezini Almanya'ya kayd1rm1§ gO­
riinmektedir. Daha evvel bahsedi!en §ifreli defteri gOnderen yine
bmer Ozer Turgut'tur.
1968 y1hndan beri Almanya'da okuyan 1970 y1hndan beri de PDA
1nilitan1 olarak Tiirkiye ihtilalci l§o:;i KOylii Partisi ad1na Alman­
ya'daki ogrenci ve i§!filer aras1nda faaliyet gOstermi§ bu!unan Onemll
militanlardan Orhan Bursa'n1n konu ile ilgili ifadesine, burada s1ra<>1
gelmi§ken deginmek istiyoruz:

. "Almanya'da Tiirk i§t;i ve ogrencilerine sosyaliznii ogretmek

icrin NUrenberg'te 1972 y1/Jnda bir toplant1 yap1ldr. 1§!fi Birligi
kurulmas1 kararla§ltnld1, kimin yazd1g1 bilinmeyen bir tiiztik
kabul edildi. PDA grubu yOnetim kurulu te§kil edilerek gOreve
ba�ladi. A!manya haberlerinin derlenerek i�ri-Ki:iy(U gazetesine
gOnderilmesi ilk faaliyetimiz oldu. Ttirkiye'de bas1lan tjri­
Kbylii gazetelerini getinip teksir yoluyla o:;oga1t1yor ve fabrika­
lardaki Ttirk i�o:;ilerine dag111yorduk. Bir ara Almanya'da bu­
lunan Dogu Perin\ek <;in Halk Cu111huriyeti Konsolosluguna
davet edildi. Orada film seyretmi� oldugunu duydum."

12 Mrut Muhtrras1ndan sonra Tiirkiye'de eylen1 olanaklan k1s1tlanm1�

oldugundan Almanya'da bulunan a§•n solcu Tiirkler Tiirkiyedeki olaylan et­
kilemek maksadryla bir cephe te�ki!atr kunnu�lard1r. Bu �kilat1n adr Yurt­
sever Birle�ik Cephe'dir. Ttirkiye llitilfilci t�9i KOylii Partisinin kontroliinde
olan bu Orgiit, bu partinin Tiirkiye faaliyetlni Almanya'dan yOnetmektedir.
Tekrar yur[i9ine dOnelim ve Tiirkiye ihtilalci l§o:;i KOylU Partisinin
bu alandaki faaliyetlerine devam edelim.
bnemli Olo:;iide militanlann1 kaybeden bu Orgiit, kendi io:;indeki
par9alanmalar sonucu pari;alanan giictinii toparlamak maksad1y\a, di­
ger Orgiitlerle mii§terek cephe te�kiline gitmektedir.

82
 MO�terek Cephenin ilk eylen1i olarak, Sinan Cemgil ve arkada�lann1n
Nurhak Daglanndaki yerini gOvenlik kuvvetlerine bikliren muhtar Mustafa
Karadeniz'i Oldi.irmi.i�lerdir.
Bu cinayetin failleri ibrahim Kaypakkaya ile Abdullah Tuncay
olup bunlardan Abdullah Tuncay yakalanrn1�t1r.
Sonui; o\arak denebilir ki, Ti.irkiye ihtilalci i�i;i KOylil Partisi yurt
sath1na yayd1g1 ve yurtd1i1ndan destekledigi kadrolann varl1g1ndan
yararlanarak mevcudiyetini n1ilmkiln olan1 ile yilriltrne 9abas111dad1r.
Diger Orgiltlerin 6fkeli eylen1 hareketlerine heves etmeden sinsice ih­
tilal haz1rhklann1 bundan sonra da silrdlirlip, tek bir i�are1le ihtilali
yapacaklanni it'ade etmektedirler.
Halen TOrkiye ihtilalci i��i Koylil Partisi militan1 olan 400 ki�i tu­
tuklu, 100 ki�i de aranmaktad1r. Ancak Anadolu Te�kilat: ortaya
qrkanld1g1 takdirde bu rakam1n IOOO'i bulmas1 muhterneldir.

d, Demokratik Devrimci i��i KOylii iktidan

TiP'in sosyalist tu1umunu begenmeyen bir grup, yenidcn bir t.irgtit

kurmak gayesiyle 1 970 Sonbahar1nda TiP'ten aynlm1�t1.
Bu grup n1ensuplan, Once SosyalisJ dergisinin i;alt�ma!ann<1
kattlm1�\ar, ancak bu dergi 9ah�malannda yaz1i�lerine dahi ses:ile­
memi�ler ve bu nedenle dergiden aynlm1�lard1r. Bilahara kendi ara­
Jannda Oncii-l��{'i gazetesini q1karn1aya ba�!am1�lardrr.
Gazetenin Yazt Kurulu: Dogan Tarkan, Nevzat Kovac1oglu, Yusuf
Y1ld1nm'dan kuruln1u�tur.
Bir yandan ()ncfi-flri Gazetesini i;1kart1r!arken, hir 21andan Ja
Maden-fl Sendikasinda faaliyet gfistererek i�i;cileri vc i�\-j inuhitini
t:1n11naya i;cah§m1�Jard1r. (Ocak 1971 -Nisan 1 97 1 )
B u gazete, onlar ii;in, kitle yay11n1n1n bir denemesidir. 1\nkara i;a­
p1udndrr, firaji 1 500 civanndad1r. Konulann1 i��·i stiz!c�111eleri, grev­
ler, i-;;ten atlhnalar te�kil etnii§tir.
Ba�i! hir dille yaz1lan bu gazetenin gayesi; sosyalist bir propa­
g;1ndadan ziyade i�ilerin ekonomik bilins: seviyelcrini yi.ikselt1nek
ii;in ekonorni, politik propag_anda vas1!as1 olmas1d1r.

83
 Oncii-ftri bir bOlge yay1n1d1r. Buna ilave bir yay1na daha ihtiyai;
duyulmu§tur. Bunun ii;in Sevil Kurtog\u sorumlulugunda Anadolu
Yay1nlar1 Da1111rna Dergisi (AYDD) adh bir de haftahk biilten i;1kar­
maya ba§lam1§lard1r. Bu biihen ile yurtd1�1 ve yurti\i olay\ann kendi
fikirlerine gore ele�tirisini yaparak, Anadolu'da miinte�ir sol tandansh
gazetelerde yaz1lann1n \1kmas1n1 saglamak ve bOylece siyasi yOnden
propaganda yapmakttr.
1970- 1971 dOneminde belli bir ti.iziigi.i, belli bir hed�fi ve prog­
ram1 bulunmayan bu grup, her §eyi ve herkesi ele§tinnektedir. Onun
ir;in bu Orgi.ite, diger fraksiyonlar taraf1ndan ffkesizler ad1 verilmi§tir.
ftkesizler, bir yayin organ1na ve kuvvetli yaz1 ekibine sahip ol­
malan nedeni ile kendi varl1k ve gi.ii;lerini diger fraksiyonlara kabul
ettirn1i§lerdir. Ve bOy!ece diger Orgtitler, bu gruba i,:engel atml§, bir­
le§me imk§n1 aram1§lard1r.
ilk birle§1ne ve mi.i§terek bir yay1n i;1karma teklifi, Ant dergisi ve
Partizan'dan gelmi�tir. Bir karara varabiln1ek i<;in ayn ayn za1nanlan.la
4 toplant1 yapllm1§, fakat bir fikir birligine vanlama<l1£1ndan yapilan
teklitler Jlkesi::Jer taraflndan reddedilmi.� ve dolay1s1yla birle�1ne ger­
c;:ekle�e1nemiljtir.
ikinci teklif, Sosyalist Aydinltk dergisinden gelmi�tir. Muamn1er
Soysal, kendilerinin gecekondu bOlgesi r;ah�1nalan yapt1klann1 An­
kara'da n1i.i�terek bir i§i;i birligi kunnalann1 teklif etmiljtir. Bu teklif
de kabul edilmeyerek reddedilmi�tir.
D<;i.inci.i birle�me teklifi, Tiirkiye Halk Kurtulu§ Cephesi 1nen­
suplanndan Sinan Ktiz1n1 bzi.idogru vas1tas1yla getirihniljtir. Bu teklif
de kabul edilmemi�tir. .
12 Mmi'tan sonra Partizan'dan Gi.iray bz, n1i.i�terek bir yay1nla 12
Mati'En ele�tirisinin yap1ln1as1n1 istemi§, bu teklif de kabul edilmemi§tir.
May1s 197l 'de te�kilat mensuplann1n bir k1smi ailevi se­
beplerden, bir k1sm1 da Hikmet K1vilc1mh'n1n "Btiyi.ik Direni�" 9ag­
ns1na uydugundan, diger kalanlann da bir k1sm1 ise S1k1y6netim
dOneminde 9al1�mak istemediklerini bildirdiklerinden te§kilattan
aynlm1�lard1r.
S1ktyOnetim dOneminde bi.iii.in yurtta a�1n sol ak1mlarla amans1z bir
mticadele ba�lamt§t1r. brgi.itler bir bir ortaya 91kart1ln1akta, mensuplan

84
adalete teslim edilmektedir. �etlerin bir kism1 yaka1anm1§, militanlar
dagdm1�tJr. Durum bu halde iken flkesizler yine mi.itenebbih olmam1§,
yeniden te§kilatlanma faaliyetlerine ba§lam1§lard1r.
Dogan Tarkan, GOnill Tarkan, Seli;uk Onat Temmuz l97l'de istan­
bu\'a gOnderilmi§tir. Re§at Kaday1fi;1\ar, Miizeyyen Kaday1fi;1lar, An­
kara'daki eski ili§kilerini yenilemek i�in yeniden faaliyete geqmi§lerdir.
�uras1n1 arz etmekte yarar vardir ki; Re�t Kaday1f�1lar ile Miizeyyen
Pervan ve Dogan Tarkan ile Sevil Kurdoglu, bir arada ve daha yak.Jn 1e­
masta olabilmek ve ili�kilerinin aileleri taraf1ndan dahi anla§1lmamas1n1
ternin edebilmek i'fin, "Devrim Nikfth1" ile ev[enmi§lerdir.
Ya§anilan si.ire i9erisinde kurulmas1n1 tasar!ad1klan Demokratik
Devrimci 1§i;i-KOyli.i 1ktidan Orgiiti.i ii;in asgari bilin9 seviyelerinin ye­
terli oldugunu, dag1n1k bir diizenden, belirli bir biiti.inliige eri§tiklerine
inanarak �ubat 1972 ba§inda te§kilatlann1 kurmu§lard1r. Bu te§kilat1n
ele gei;irilen §emas1 §U §ekildedir:
I . Merkez Komitesi,
2. ii Komiteleri,
a. Ankara ii Kon1itesi,
b. istanbul ii Ko1nitesi,
3. BOtge Komiteleri
Her b01ge komitesi aynca ihtisas komitelerine aynlm1§t1r. Bu ih­
tisas komiteleri: Propaganda, Ajitasyon, Eytem, Yay1n, Egitim ve
Mali Komiteler'dir.
11 Komitesi olarak Ankara ve Istanbul i.izerinde durulmu§ ve fa-
aliyete ge9ilmi§tir.
Ankara iii 4 ana bO\geye bOliinmii§tiir. Bu bO\geler:
-Gi.ivercinlik BOlgesi,
-Sanayi �ar§1s1 Bolgesi,
-istanbul yolu iizerindeki sanayi tesisleri bO!gesi,
-Tasan halinde kalan Samsun yolu tizerindeki sanayi tesisleri
OO!gesidir.
Birinci bOlge, Ortadogu Teknik Dniversitesi, Fen Fakiihesi, Balgat
Gecekondulan ve Dsttini;elik Fabrikas1 bi:ilgelerini i9ine ahr, bu
bO\genin sorumlusu Semih Kumbasar ve Mlizeyyen Kaday1f'f!lar'd1r.

85
 ikinci bOlge, Sanayi <:;:ar§1s1 ve Ma\iye Bakanhg1 bOlgesidir. Si­
yasa\ Bilgiler Faktiltesinden Haluk dzyurt ve bir arkada§1 bu bOlgenin
sorumluland1r.
O<;i.lncti bO!ge; Bovler, Akyak, Hacettepe Oniversitesi'ni i<;ine ahr.
Faaliyet gOsteren\er l§<;i Kan1il ve Omide <:;:elik'tir.
D6rdtincti BOlge; Yusuf Y1ld1nn1'1n lstanbul'a gitmesi nedeniyle
tasan hnlinde kalm1§t1r.
GOri.ildiigii gibi bu te§kilat yeni kuruldugundan yeterli personele
sahip degildir. Yeterli personel temin edildiginde;
loci Bi.ilgeye ek, Ti.lrk TraktOr Fabrikasr, Mita§, Makine Kilnya
Fi§ek ve Bira Fabrikalan.
2nci BOlgeye ek, biiytik i�yerleri ve matbaalar,
3ncii BO!geye ek, Hiirsun, DOksan bOlgeleri tasarlanmt�, faka1 ku­
rulmamJ§lir. Ancak bu bOlgelerde i;ah§malar yap1Jd1g1 da bir ger<;ektir.
Demokratik Devri1nci l§<;i KOylii iktidan 1nerkeziyet<;i bir parti
gOri.iniimiindedir. t:;:ah�n1alan uzun vade\i, politik bir <;al1§mad1r,
i§<;iyi esas gi.i<; olarak kabul eden ve .�ehirlerden kirlara do£ru faaliyet
gOsteren bir stratejiye sahiptir.
Te�kilatlann1a ve politik <;ah§inalan Lii,: dOne1nlidir:
1 . Anla§ma d6nen1i,
2. <;ekirdek!e§1ne dOnemi,
3. Oneil kadrolar dOnemi.
Anla�n1a diJne111i: Bu dt'>nen1de i;ah§nla progra1nlan haz1rlan1r,
fettler ki§isel i;ah�malan ile bir <;evreye sahip olur, elde e<lilen ki�i­
terden 1nuce1ne1 olan!ar temel unsur te§kil ederler, fabrika i;al1§1nalarr
bu dtinemde yap1hr.
(,'ekirdeklein1e J(j11e1ni: Bu dOnemde i;ah§ina progra1n1 ger­
i;ekle§mi§tir. Art1k personelin yetenekleri ve eylem durumu denenir.
!htisas!a§ma bu dOnemde tamam!anrr. Alt komitcler bu dtinemde ku­
rulur. i§i;i 1e1nsilcilikleri ve sendika yOnetimi ele gei;irilir.
Oncii Kadrolar DiJnemi: ihtisas Orgtitlerinde denenen ve pilot
bOlgelerde i;ah§an ki�i!erden ve b61ge militanlanndan parti kurulur.
S1rateji en klii;i.ik ayrrntilanna kadar indirilir. Ayn1 zamanda devri1n
program1 haz1rlan1r.

86
 Demokratik Devrimci i§9i Ki.iylii iktidan, bu ii9 haz1rllk dO-
neminden sonra miicadelesini de il9 dOnemde tamamlayacaktir:
I . Geri 9ekilme dOnemi,
2. Hazirhk dOnemi,
3. Halk sava�1 dOnen1L

Geri <;ekiln1e DOnemi: Bu dOnemde; hedef sei;ilir, politik i;a­

h§maya bir yOn verilir, ya� Orgiitlerin dev�irihnesine ba§lan1r.
lfaz1rl1k D6nemi: Parti kurulacak, kadro!an yeti§lirilecek, faaliyet
alan1 kirlara kayacakt1r.
Halk Cepheleri kurulacak, eylen1, boykot, grev, gOsteri ve i§galler bu
dOnemde yapdacak ve kurulan bu parti Kurtanc1 hliviyetine girecektir.
Halk Savaft (sald1r1) Diinemi: Eyleni lerin son safhas1d1r. Devrim
halk ordusu ile §U §ekilde genyeklc§tirilecektir.
L Hareketli Birlikler: Kl'iy!U!erden olu§acak, esas eylemi ba§latacak
ve devam ettirecektir.
GOrevi ; Gi.ivenlik Kuvvetlerinin n1erkezi gili;lerini k1rlara �ekmek
ve dag1tmakt1r.
2. �ehirlerde i,�ri Miifrezeleri: i�r;ilerden olu.�mU§IUr. Halk Or­
dusunun en sagla1n ve giivenilir kesimidir.
Gl\revi; §ehirlerde isyan edip y1kl1nn1 hareketi ile iktidan ele gei;ir­
mektir, k1rdaki mi.icadele giii;leri ile birl�lk devrim sonr.as1 partinin
progran11n1 uygulamada giii;liik 91kartan unsurlann bertaraf edihnesini
On gOriir.
3. BtJ/ge Direnme Ordular1: Hem Ure!ici ve hem de sava�91lardan
kurul!Jr. (f�i;i ise fabrikada, kOylii ise tarlada c;ah�tr, yerleri sabittir.)
GOrevi; btilgeye d1§andan gelecek yabanc1 miidahalelere kar�1 di­
renn1ektir.
Demokratik Devrimci i�i;i KOylii iktidan'n1n Tiirkiye'yi sosyalist
topluma gOtiiren program1n1n ana hatlan �unlard1r:
·-.J\nfidemokratik kanunlar kald1nlacak, eski diizende ezilen s1n1f­
lara kar�1 dcmokratik, h§kim s1n1flara kar§I ise otoriter bir hareket
1arz1 i1.lcnccektir.
·-fkridar; Tiirkiye'nin bag11ns1zhg1na gtilge dli�iiren ekonon1ik, si­
yasi ve askeri alanda emperyalist etkileri yok edecektir. lktidar sadece
en1peryalizme kar�L degildir. Sosyal ve ik:tisadi emperyalizn1e kar§J
olup Revizyonizme de ka�1d1r.

87
 -Toprak Once dag1t1lacak, sonra birle�tirilecektir. Kooperatiflerin
kuruln1as1nda azan1i sUr'at saglanacakt1r.
-Sanayi alan1nda ag1r sanaylye Oncelik verilecek, bUyUk sanayi te­
sisleri devletle§tirilecek; Dt§ Ticaret, Bankac1hk, Sigortac1l1k dev\et
eli ile yUriltillecektir.
Bu Orgilt n1ensuplan daha birinci a§arna dOnen1inde iken ele
gei;iriln1i�tir. Bunun i<;indir ki faaliyet alanlann1 iki bUyi.ik §ehre in­
hisar ettirebilmi�Jerdir. Buralarda dahi haz1rhklann1 tam olarak ya­
pamam1§lard1r. Biri;ok planlan tasan ha\inde kalm1§t1r.
Bu parti uzun vadeli bir teorik i;ah�madan sonra silahh hareketi
esas kabul etnii§tir. Te§kilata personel te1nini ii;in hassas hareket
euiginden halen mevcudu azd1r.
Kurulu§u, s1k1y.Onetim dOnemine rastland1g1ndan personel buln1a
zorlugu ile kar�1la§nll§t1r. 12 ki�i yakalanm1�, 15 ki�i hakk1nda ara­
ma emri verihni§tir. Tahkika1a devam edilmektedir.

e. Perde Arkas1nda Kar1�1k Faaliyetli Gruplar

Perde arkas111da kalarak Ortiilii hareketlerle Tiirkiye'dc Marksist­

Leninist bir degi§ikligi ii;in ugra§anlar sadcce Mihri Belli veya Olli
Hikmet K1v1lc1mh degildir. Fakat etkinligi su yllzline <;1kanlann ba­
�1nda bu iki eski tiifek gehnektedir. Tiirkiye'de Kon1ilnist olan hangi
yeralt1 Orgiitiinii ahrsan1z ahn1z Mihri Belli ba�h..:a etkcn olarak
kar§1n1za <;1kacakt1r.
Mihri Belli, 196l 'den sonra bilhassa iiniversite geni;ligilnize n1u­
sallat olmu§, fikir kavgas1ndan ihtilalci Orgiitlenn1eye kadar onlan
ajite etmi§tir.
<;::e�itli §ehirlerdeki Fikir KuHipleri'nde belirli bir kadro yeti§tirmeyi
ba§aran Mihri Belli, DEV-GEN�'i de kurdurduktan sonra inisiyatifi
elinden kar;1rm1§t1r. Yeti§tirdigi i;:1raklar, ustalanndan daha h1zlt
\1 km1�lard1r.
Oniversite geni;li£:ini Devrimci Genrlik Federasyonu gibi ihtilalci bir
kurulu� i9erisinde toplayan amil, Mihri Belli'nin Tiirkiye'de gei;erli yol
"Milli Demokratik Devrim"dir diyerek, bunu benirnsetn1i§ olmas1d1r.

88
 Mihri Belli, yeti§tirdigi militanlar\a da TlP'i etkilemi§ ve mevcut grup­
lanmalura ilaveten "Devrimci TlP Genc;ligi'' gibi, TIP ic;inde bir genc;lik
kolu olu§turup -bu partiyi- ele ge\irme gayretini de, lirdi.inni.i§li.ir.
Mihri Belli ba§langu;ta Mahir <;ayan-Ertugru\ l�lirkc;i.i-Yusuf Ki.ipeli
gibi ki�ilerle DEV-GEN\:'in yOnetimini ekle bulundururken; silahh ey­
leme gec;me zaman1n1 erken buldugundan zamanla s6z konusu ki§ilerle
aynl1ga di.i§mii§ �ubat-1971 'de ise tamamen kopmu§tur.
Bu koprnadan sonra l>.fihri Belli ile bilinen Orgi.itler aras1nda belirli bir ir­
tibat tespit edilememi§se de, b6yle bir irtibatJn varhg1ndan §liphe etJne1nek
gerekir. Teoride oldugu kadar yeraltt c;al1§malannda da bir hayli mahir
oldugu anl<l§ilan Mihri Belli, S1k1y6netim ilan1 ile kac;nu§ bulundugu Su-
1iye'den 1972 yaz1nda tekrar Tlirkiye'ye gelmi§tir. Arnans1z bir aramaya
giri�n glivenlik kuvvetlerinin elinden, bazen be§ on dakika farkla ve hatta bir
dethstnda evrak c;antas1 ve g6zliiklerini b!fakarak ve kendisine yatakhk eden
bifc;ok ev sahibinin yakalanmas1 paha�tna kac;abilen Miliri Belli'nin el'an ele
g�irilememi§ olmas1, daha birc;ok yuvalara sahip bulundugunun birdelilidir.
Hikmet K1v1lc1mh'ya gelince, hayatta iken bilhassa c;ok say1da
kitap yazard1. Klasik Marksist ve Leninist olan Hikme1 K1v1lc1mh ay­
n1 zamanda Silahh Kuvvetlere dayanarak bir darbe ile iktidara ge[­
meyi a1nac;lam1§tl. Gene; Denizci Subaylardan etraf1na toplad1g1 70
kadar ki§iyle Sosya\ist ve kendisine bagh bir grup kurmu§tU.
Halkt tahrik et1nenin Onplanda geldigini savunurdu. Bilhassa i§c;i
muhitlerinde de l§sizlik ve Pahald1kla Sava§ Dernegi kurmak sure­
tiyle bu an1ac1n1 gerc;ekle�tirn1eye c;ah§1rd1.
Sosyalist Cunta veya K1v1lc1n1istler ve Mahken1e dilinde 84 san1kh
dava olarak bilinen bu grubu olu§turanlar, SduyOnetimin b%lang1c1nda
hemen tevkif edildiklerinden eylemlerini siirdiiren1emi-'? ve birka� soygun
ve sabotaj hareketini ancak yapabilmi§tir.
Bu iki eski tiifek etraf1nda toplanan biri muhtemelen faal, digeri
.\ilndiiriilmli§ grupla§malardan ba§ka, keza kiillenmi§ veya el'an fa­
aliyctte bulunan 6rgiitler ile ihtilal manyag1 haline gelmi§ ve 6rgiit­
lcrara�1 bir nevi gezgincilik yapan §ah1s ve zlimreler mevcutsa da
hcnilz ta1namlanm1§ bir tablo c;izilemediginden, k1smi olarak da ken­
dilerinden sabotaj olaylann1n izah1nda bahsedileceginden veya halen
s1cak operasyon alan1nda bulunduk\ar1ndan burada bu par�ah �evreye
yaln1z deginmekle iktifa olunmu§tur.

89
 4. KDRT(;'DLDK SORUNU VE KOMONiST KDRT(:DLER

a. Kiil't�iiliigiin Kisa Tarih�esi

Diinyanrn scracejik ve jeopolicik 1nUstesna yerlerinden bir k1sm1n1

i.;;gal ec1ni� olan Tiirkiye, tarih boyunca kopanln1ak, pan;:alanmak,
ufalann1ak istenn1i� ve bu sebeple bin;ok entrikalara sahne ohnU§tUr.
('e.;;i tli idenlojik ve politik oyunlar .laman zarnan etkili ohnu.;;. b!n;ok
yerler fiilen veya nazari ohirak kopanlabihni§tir.
TUrkiye'nin pan;alan1nas1 ivin yarat1lan sebeplerin \Ogu sunidir. Esas
dava liilgede \ikari olan biiyiik devlctlerin her hirinin Ortadojj;u'yu kendi
1ne11f:1atlcrine giire degi§ik bir parsellemeye tabi tut1na gayretidir. Ni­
ll'ki1n, bu.gi.i11kii Ort:idogu tertibi lnci Diinya Harbi sonu tezgfihlauan
ingiliz-fran�1z dtlzL'nidir ve OOylece ayn1 Arap 1rk1 suni devletviklere
boli.inniii)liir
Bu d,1\·a; Misak-1 Milli s1n1rlan i\erisinde bir blHtin o\arak ya5a-yan
ri•:·� 1·:1(: 1nda�lanndan bir k1sm1n1, hh;bir tarihi 1nesnede in:a etmeden,
t:/. yabanc1 idea!Jer ugruna yaz1!an eserlere dayanarak ayn rrklar o!a­
,;:I, :nii1 · ·1 .1a ellnek isteyen v.e dogu bOlgesini mernleke-tin1izden ko­
pa·- ir.ik ayn bir devlet kurn1ak arzu edenlerin si.lrdi.irdtik-leri davad1r.
(,�arhk f{usyas1, XIXncu yiizy1lda Os1nanh hnpan.llorlugunu
p:tn;ala1nak ve Boij:azlara konup 1hk denizlere \lkmak iqin; Rumeli
topraklannda Pan-He/e11i�1n ve Pa11-S!avi-;:,111, Anadolu topraklannda,
f)iiriik Enne11is1a11 ve Eski Giirciista11'1 lfiya Etme gibi dernekler, ko­
n:iteler ve enstitiiler kurarak propaganda ve faaliyetlere giri.;;mi§ti.
K1r111r Snva�1nda 1855 y1!1nda Sivastopofun dti§mesiyle yepyeni bir
hiiln1e ve yut1na siyaseti olan Kiirtler ve Kiirdistan konusu ele ahnml§llr.
Dogu ve Giineydogu Anadolu illeriniizin \e§itli bOlgelerinde ve ge­
nellikle ctaghk ve sarp kesimlerinde ya§ayan, s;iftqilik ve hayvanc1hkla
geqinen, eski Ti.irk ve 1'iirk111e11 a�iretlerinden olan ve mevcutlan
ni.ifusun yiizde 7'sini le�ki1 eden v.:1tanda§!ann11z1n Kirmani;:o ve Za-

90
zaca konu§1nalan, maksarlan bilinen i;evrelerce isiismar edilmekte ve
kendilerine, Tiirklerden ayr1 bir etnik gruba mensup olduklan fikri
a�1lanmakta ve Kiirti;iiliik �uuru benimsetilmek istenn1ektedir.
Gt:ri;ekte� Anadolunun bu kesiminde �ii Mezhebinden olan, Arapr;a­
Farsr;a-Tiirkfe kan§1m1 bir di\ konu�an soyda�lann11z vard1r. Bu inkfir
edilemez. Arna bu soyda§lar11n1z1n Tiirk Irk.Jndan geldikleri, i;e�itli
Tiirk boylanna mensup olduklan mevcut belgelerden, anJt yaz1lardan,
kesinlikle tespit edihni�tir. Bu sebepledir ki Lozt111 Anla�mas1nda
azinhklar say1hrken, Kiirt diye bir az1nhk1an bahsedihnemi§ olup key­
fiyet uluslararast bir beige ile de tescil edihni�tir.
Bu noktada, Kiirt diye irkan biz.den ay1m1ak iscedikleri soyda�larrm1z1n
Anad()Ju'ya gQ\:ii hususundak.i bir gOrii�ii a�1kla1nay1 faydah ad­
detmekteyiz. Eski Kiirt Teali ve Terakk.i Ce1niyeti'nin en n1iifrit iiyelerinden
Dr. �iikril Mehmet Sekban, siirgiin bu!undugu Paris'te ve J 933 y1hnda bir
kitap yazarak Ki.iltlerin Tiirk ashndan oldugunu ve Orta Asya'da Kn­
rnkuru1n dan
' geldigini, biiyiik bir nedan1et i\erisinde ve ar�t1nnillan
ka�1s1nda intibaha gelerek a�1klam1�11r. Glirdiigii1niiz g6� haritas1 kitaptun
aynen iklibas olunmu�tur.
Bu soyda!ilan1n1z1 n1ensup o/dukfan Turk Boylanna gOre; Baba
Kilrdiler, K1rn1anrolar, 7.azalar ve Lur'lar oln1ak Uzere di.irt ana gruba
ay1rmak miimkiindi.ir.

I ) Baba Kiirdiler:
Orta Asya'dan gi)\: ederek Van GOlii-lran ve bugi.inkii fra11-f/'ak hu­
dutlan aras1ndaki bOlgede ya§ayan Haiti Tiirklerindendirler. Baba
Kiirdi ismi ise; Yavuz Sultan Selim'in 1514 y1hnda <;ald1ra11 St::feri
dOnii�i.inde g6rii�ti.igii Kurt Baba A�iretinin reisine, Ba/Jn Kiirdi ad1n;
koymas1ndan sonra yerle�mi�tir.

2) Ktrmanrolnr:
1500 yillannda Anadolu"yu tehdit eden 1)ii tehlikcsini bertaraf
eunek iizere Yavuz Sultan Selim caraf1ndan Orta Anadolu'dan Dogu
biilgesine yerle§tirilen Tiirkmen A§iretleridir.

3) Zaza/ar:
Orta Asya'n 1 n Belh BO\gesinden fran'a g6� eden Part Tilrkleri ile,
E1i 'fi.irklerinin Iran hudutlanna yerle�en boylanna n1ensupturlar.

91
 4) Lut'lar:
Orta Asya'dan iran'a gOr; etmi§ Ti.irk boylar1na mensuptur!ar. Yur­
dumuzdaki Ki.irtlerle uzaktan yak1ndan bir ili§kileri yoktur.
1ranl1lar taraf1ndan 1amam1yla asimile edilmi�lerdir.

Bu soyda§lanm1z1n her ne kadar konu�ma dili aynliklan varsa

da, ayn bir millet olmay1 gerektirecek seviyede ger;mi§ bir tarihleri,
edebiyatlan, ilim dilleri, ki.ilti.irleri ve biittin bunlar kadar Onemli, bir
istiklal gelenek\eri yoktur.
Ti.irkiye'nin parr;alanmas1 ir;in, Kiirtt;iilii8ii canland1nnay1 esas
alan Amerika, Rusya, ingiltere ve Fransa gibi biiyi.ik devlet\erin kl§­
ktrtmalan ile h1n;1nla§Unlmaya r;ah§ilan bu da£hk kesimdeki soy­
da§lanm1z 1908 y1hna kadar kendilerine tan1nm1§ olan Ozel imti­
yazlar sebebiyle, herhangi bir sorun meydana getirmemi§lerdir. An­
cak bu tarihten itibaren:
I ) 1mtiyazlar1n kald1nlmas1,
2) Osmanh tmparatorlugunda Avrupa'n1n etkisi ile ba§layan mil­
liyetr;ilik hareketleri ve ba£1ms1zhk miicadeleleri,
3) imparatorluJl:un otoritesinin, r;e§itli nedenlerle zaafa ugramas1,
4) Osmanh Lnparatorlugunun parr;alanmas1ndan ekonomik ve siyasi
r;1karlar1 bulunan bi.itiin Avrupa Devletlerinin devan1 edegelen tahrikleri
iiebebiyle Cumhuriyetten evve\ 1 2 ve Cumhuriyetten sonra da 25 defa
Hi.ikiimete kar§I ba§kald1rm1§lar ve �iddetle bast1nlmu;lard1r.
Ktirtr;iiltik faaliyet\erini ir;te ytiriiten §eyh ve agalardan :o.onra, ge­
nellikle bOlgenin ayd1nlar1ndan meydana gelen kadro, Ki.irtr;i.iliik ide­
allerinin isyanlarla tahakkukuna imkftn olmad1g1n1 anlachg1ndan, fert­
leri fikri sahada yeteri kadar bilinr;lendirdikten sonra uygun ortamda
mi.iessir olabilecek bir eyleme ger;i!mesi fikrini benimsemi§lerdir.
isyanlann tenkilinden dogan infiallerin eskiden beri bilinen ir; ve
di§ tahrikr;iler taraf1ndan istisman, Osmanh 1mparatorlugundan
aynlan etnik gruplann miistakil devlet kurmu� olmalan, lnci ve 2nci
Di.inya Sava�lanndan sonra 1nilletlerin kendi kendilerini idare et­
meleri fikri ve tatbikatlann1n r;ok geli�mesi, bOlgenin baz1 ke­
simlerinde Kiirtr;e konu§anlann yiizde 90'a yakla§mas1 gibi cazip ve
fakat bO!ge halk1 ir;in kazip neden\er, Ktirtr;i.iltik fikrinin yay1lmas1na
miincer olmu§tur. Bunlara ilave olarak:

92
 -Diger kom�u iii; memleketin de, s1n1rlanm1za biti�ik kesimlerinde
i;,ogunluk te§kil etmeleri, bu n1emleket\erle mem\eketimiz aras1ndaki
s1n1rlarda kanunsuz gidi�-geli� ve irtibatlann Onlenememesi,
-Radyo ve haberle�me tekni£inin ilerlen1esiyle dlinyadaki i;e§itli
fikir cereyanlann1n bO!geye girmesi,
-Bu bO!gede oturan halk ad1na istiklal talep edenlerin mil­
letleraras1 alana i;1kmas1,
-1950 senesinden sonraki partizan faaliyetlerin bu bOlgede mey­
dana getirdigi onam;
Giiniimi.izdeki bOlgecilik sorununun dogmas1na ve dolay1s1yla,
DojJu Anadolu'da miistakil Ki.irt devletinin ten1elini atmak iizere giri­
�ilen faaliyetlerde k1smi bir ba�ar1 saglanmas111a sebep olmu§tUr.
Bidayette, bu faaliyetleri yi.iriiten lider kadroda hfikim olan fikir, Kiirt
Mil!iyetrilif,i iken, hedefleri ayn1 olmakla beraber 1962 y1hndan itibaren
Marksist-Leninist ve Maoist fikirleri kendllerine vas1ta kabul eden a§lfl
solcu Kiirt�iilerin, faaliyetlerinin a.£1rhk kazand1g1 1nii§ahede edilmi§tir.
Bu faaliyetlerin sonucu olarak, 1965 yihnda Hiicre sistemine gOre il­
legal (,".ah§n1alar yapan, Tiirkiye KiirdistaJJ Denwkrat Partisi kurulmu�IUL
Ayn1 faaliyetlerin uzant1s1 olarak ve her iki fikri de benimseyenlerin
i§tirakleri ile 1969 y1hndan itibaren kurulmaya ba�layan, Devrin1ci Dogu
Kiiltiir Ocaklan ve Tiirkiye l�i;i Partisine mensup bir k1s1m Dogulu kim­
selerin fa..tliyecleri, bu gOrii.Jlerin mjhrak noktas1n1 te§kil etmektedir.

b. Kiirt�iiliik Faaliyetlerinin D niteleri

1908 Me�rutiyetinin yara111g1 imkflnlardan faydalanan Kiirtrii'ler,

lstanbu\, Diyarbak1r, Ba£dat ve M1s1r'da siyasi kuliipler ai;1n1�lar, ilk
olarak Kiirt�iiliigiin fikir cephesini ger\ekle�tinneye \ah§n11§lan.l1r.
Bilahara ileri gelen Kiirt\'.il ailelerin tsvi\'.re, Fransa ve fstanbul'da
okuttuklan \OCUklan, Kiirt Entell1genc1a'sir11 kurmu§lard1r. Bu te­
�ekkiil, bugi.in Avrupa'da ve Ortadogu'da yap1lan Ki.irt�iiltik faali­
yet!erinin temeli olmu�tur. Sevr Anla§mas1na Kurdistan Hakknrda il­
gili 1naddeleri koyduran da yine bu te§kila1t1r.

93
 Tarihi bir olu§um h;inde, Kiirt<;iiliik iinitelerini §Oyle s1ralamak
miimkllndi.ir:

I ) Kiirt Teaviin ve Terakki Cemiyeti:

2 Ekim 1908'de merkezi is1<1nbul'da olmak iizere kurulmu§tUr. Fa­
aliyetlerini Balkan Harbine kadar siirdtirmii§, 1912 y1hnda kapat1lm1§t1r.

2) Kiirdistan Teali ve Terakki Ceniiyeti:

Birinci Dtinya SavW?tndan sonra kurulmu§tUr. Elaz1£, Malatya, Di­
yafbakir, Mu§'ta §Ubeleri ai;1lmt§, faaliyetlerini Lown Anla§mas1na
kadar siirdiinnti�ti.ir. Cumhuriyet devrindeki isyanlarda, bu cemiyet li­
derlerinin te§vik ve tahrikleri tespit edihni§tir.

3) Kiirt lstiklal Partisi:

Cumhuriye!in ilan1ndan 1938 yihna kadar 25 defa ayaklanan ve her
defas1nda kar§Jdarbe ile basllnlan isyanlar ile ama9lar1na eri§eme­
yeceklerini an!ayan Kiirti;iiliik liderleri, <;ah§malann1 fikri sahaya kay­
d1rn·u�lar, bu yolda faaliyet gOstenni§lerdir. 1958 y1hnda "SI Lider
Kilrh;ii" ile i!legal bir Orgiic kurmu§!ardrr. Kuru!an bu partinin tiiziigiinde
milstakil bir Kiirdistan Devleti te§kili temel ilke olarak ahnm1§ ve
amac1n gen;ekle�tirihnesi i<;in Avrupa'daki Kllrt ogrenci cemiyetleriyle
ili§kiler tesis edilmi§tir. Aynca, bu fikri, geni§ balk kesimine intikal et­
tirip benimsetmek i<;in <;e§itli faaliyet!erde bu!unulmu§tur.

4) Avrupa Ki.irt Talebe Cen1iyeti:

6 Haziran 1963 tarihinde istanbul Oniversitesi'nin muhtelif
fakiiltelerinde ogrenim gOren yabanc1 uyruklu ogrencilerle beraber, Tiirk
uyruklu ogrenci Kiirt<;tiler, Avrupa Kiin Talebe Cemiyetinin Istanbul
�ubesini kunnu§latdir. Bu cemiyet aynca 1stanbul Oniversitesi Edebiyat
Fakiiltesi ProfesOrlerinden Abdiilkadir Karahan taraf1ndan 1936 y1hndan
beri destek1enn1ektedir.
Fransa'da tahsi\de iken Ktirt<;tiliik faaliyetlerinin ii;erisine giren bu pro­
fesOriin; iiniversitede Kiirt 6grencilere kaf§1 olan a§lrt sevgi ve yak1nhg1
bilin1nekle beraber, Oniversiteler Kanunu geregince Soiu§tunna Ku­
ru\unda Ktirt�tiliikle ilgili iki dosyas1 da bulunmaktad1r.

94
 Bu te�kki.ili.in, komi.inizm prensiplerine gore faaliyetlerde bulundugu,
bu meyanda Ti.irkiye'deki Ki.it1leri bir te§kilat a\t1nda toplay1p, Barzani'ye
silah, cephane ve her ti.irli.i malzeme teminine matuf <;ah§malara giri�tigi,
ayrica yurtd1�1ndaki <;e§itli OrgUtlerden ve yabanc1 devletlerden maddi ve
manevi destek gOrdUkleri tespit edilmi§tir.

5) Tiirkiye Kiirdistan Demokrat Partisi:

24 Ocak ·1968 y1hnda merkezi Diyarbak1r'da olmak i.izere bir
k1s1m Kiirt<;iiler taraf1ndan Ttirkiye Kilrdistan Den1okrat Partisi ku­
rulmu�tur.
1968 y1hndan bu yana, gizli bir §eki!de te�kilatlanan, Ti.irkiye
Ki.irdistan Demokrat Partisinin ele ge9iri\en program ve i91i.iztigUni.in
Onsiiziinde iirgUtiin kurulmas1na hfikim olan ana fikir; "Ki.irt mill<-"linin
eski ve tarihi bir 1nillet oldugu, Ktirtlerin dij!.er mi\letlerin hf\.kilniyeti
altinda kaybolmad1klan, fakat bu ya�a1nan1n serbest ve hiir bir
ya§ama olmad1g1, Klirtlerin milli ve insani haklan ahnm1§ olarak
ba�kalann1n hiikimiyeti alt1nda ya�adtklan, isceklerinin diger di.inya
devletleri gibi hi.ir ve serbesl bulunmak oldugu, bu idealin tahakkuku
i9in kuruldugu ve TUrk.iye KUrdistan Demokrat Partisi"nin ha!klar
aras1nda kar§thkh bir mticadeleyi isternedigi, fakat insani ve milli
hislerin gasp edildigi anda, ayaklanrnay1 va kar§• koymay1 hedef it­
tihaz ettikleri" �eklindedir.
Ti.iztigUn ikinci ve tii;tincti maddelerinden r;1kart1Jan anlama gOre,
partinin hakiki hedefleri �unlard1r:
a) Ki.irtlere siyasi, iktisadi ve ktilti.irel haklann tan1n1nas1,
b) Ttirk Anayasas1'na;
I) Ttirk Devletinin, Tiirk ve Ktirtlerden tnlite�..:kkil oldugu ve her
iki milletin her hususta e�it olduklan,
II) Ttirkiye Parlamentosunda Klirtlerin nlifus oran1na gOre ten1sil
edilmeleri,
Ill) Ki.irdistan §ehirlerindeki idari amirlerin, adli ve mi.ilki n1e-
n1urlann KU11lerden olmas1,
IV) Ktirtlerin Bakanlar Kurulunda yer almalan.
V) Tlirkiye'de Kiirdistan 00\gelerinin hudutlann1n belli edilmesi,
VI) TUrkiye-Klirdistan1nda resmi dilin ve KiJrdistan okullannda
ogrenimin Ktirt<;e oln1as1d1r.

95
 Belirtile·, bu hedeflere ula§abilmek ic;in, kurulan Ttirkiye Ktirdistan
Den1okrat Partisinin n1ensuplan, faaliyetlerini Once Irak Htiki.imetine
kar§l giri§ilen miicadelede, Barzani kuvvetlerini desteklemek, Bar­
zani'nin zafere ula§mas1n1 saglamak ve sonra da ayn1 1niicadeleyi
Ti.irkiye'de vermek §eklinde planla1n1§lard1r.
Ti.irkiye Ki.irdistan De1nokrat Parti Te§kilat1, Marksist-Leninist ve
Maoist fikirleri benitnseyen komtinist partilerin tiiziiklerinde esas ahnan
umdelere tam bir benzerlik gOstermektedir. Te§kilat §emas1 ekte gO­
riildiigii gibidir. Parti ic;i c;ah§malarda gizlilige son derece dikkat edil­
mektedir. lli§kilerde parolalar ve i§aretler kullan1ln1akta ve bunlann srk
s1k de,ij;i§tirilmesine Ozellikle Onem verihnektedir. Yazi§malarda da kot­
lamaya dikkat olundugu, iiyelerin takma isilnler kulland1g1, Orgiite top­
lanan yard1mlarla ilgili listelerde bu adlann yer ald1g1 gtirtilmekcedir.
Te§kilatlann1a hakktnda ele gec;irilen bir be[gede:
"Polisc;e yakalanan bir iiyenin, elinde olmadan arkada§lann1
if�a et1nesi halinde veya bir hainin parti saflar1na s1zmas1 ha­
linde, ele gec;irilecek ilye say1s1n1n dain1a az ohnast tercih edil­
diginden hi.icre sistemine gidilmi§tir."
denilmektedir.
GOriildUgU tizere bu §ekildeki gizli te§kilat\anmalarda te§kilat1n
esas liderinin ve yak1n yard1mc1lann1n tespiti ve yakalanmalan zor­
\uk arz etmekcedir. Ele gec;enler ise dain1a alt kade1nelerdeki Onemsiz
ki§iler olmaktad1r. Tiirkiye Kiirdiscan Demokrat Partisi iki fraksiyon
halindedir. Bunlar ayn1 isimler halinde bulunan lrak ve Suriye Ktir­
distan Demokrat Partilerinin tesiri alt1ndad1rlar. Suriye ve lrak s1n1r­
larun1z yolu ile Barzani ve onun karargfih1 ile irtibat kurmakl-0, her
tiirlti silah, miihimmat, s1hhi malzen1e, yiyecek ve giyecek destegi
sagla1naktad1rlar. Haberle�meler de ayn1 kanallardan yiiriitiihnektedir.

6) Devrin1ci Dugu Kiiltiir Ocaklan:

Dogu ve Giineydogu illerine mensup, Kii11\iiliik ideolojisine ina­
n<irak, bu yolda faaliyet gtisteren Canip Y1ld1nm, Musa Anter, Tank Ziya
Ekinci, Naci Kutlay, Sait Eli;i, Tahsin Ekinci ve Musa Sagn1� gibi
§ah1slann, \abalannin yetersiz oln1as1 nedeniyle, Kii119i.iliik davas1n1 bir

96
te§kilat etraf1nda toplaytp organize etmek ve tek elden yiirtitmek tizere
1969 y1hnda Ankara ve istanbul'da yiiksekOgJenim yapan Dogulu og­
rencilerle Devrimci Dogu Kiiltiir Ocaklar1 kurulmu§tur.
Devrimci Dogu Kiilttir Ocaklan biinyesine, Onceleri Dogu ve
Giineydogu Anadolulu Kiirt asllh yiiksekogrenim ogrencileri ahn�
m1§t1r. Sonradan ai;ilan derneklere ise, belli Kiirt.¥iiler, ha1k, hatta lise
ogrencilerinin kaydedildigi gOrtilmii§tiir.
Devrimci Dogu Kiiltiir Ocaklan, tamam1yla sosyalistlerin tesiri
alt1nda ve onlann te§vikiyle kurulmu§ olan bir te§kilatlir.
Tiiziiklerindeki zahiri amai;:

"YtiksekOtfenim geni;ligi ve mezunlanrun aralanndaki dayant§may1

saglamak, insan hak ve hiirriyetlerini savunmak, Dogu ve
Giineydogu hallan1n kiiltiirtinil, devrimci i;izgide geli§tirip
y�tmak, demokratik Ozlem ve ihtiy3¥lanna cevap verecek kiiltilr
ve sosya1 faaliyetlerde bulunmak, rrk¥1-�ven ve tiim antidemokratik
alamlara k3r§1 insani degerlere dayah, toplumsal muhtevali bir
misab-milli anlay1§1n1 hfildm lalmak."

olmakla beraber, yiiriitiilen faaliyetlerden, tiiziiklerden farkh bir

amaca yOnelmi§ olduklar1 anla§1lmaktad1r.
Devrimci Dogu Kiiltiir Ocaklann1n yasal bir kurulu§ olmaktan
i;1karak, tamamen bO!iiciiliik gilden, gizli faaliyetler siirdiiren, ka­
nundl§l bir Orgiit haline gelmi§ oldugu; ocaklar1n ai;il1§ tOrenlerinde:,
tertip edilen Ozel seminer ve konferanslarda, mitinglerde sOzciilerin
yapm1§ olduklar1 konu§malarda ai;1ga i;1km1§lir.
Konu§macdar; yapm1§ olduklan konu§malarda daima, Tiirklerden
ayn bir 1rka mensup, Kiirt halbn1n varhg1ndan, bu halk1n hfilcim bir irk
olan Tiirkler taraf1ndan f�ist baslalar all!nda tutuldugundan, Tiir­
kiye'de Tiirklerden b�ka Kiirt, 9erkez, Laz. Bojnak gibi etnik grup­
lann mevcut oldugundan, bu etnik gruplara anayasa1 teminatlann
tan1nmad1g1ndan bahsetmektedirler.
Devrimci Dogu Kiiltiir Ocaklar1n1n Silvan �ubesinin 20 Arahk
1970 tarihinde �lh§ tOreninde konu§an Tar1k Ziya Ekinci;

"Kiirt Karde§lerim; hii; kimseden korkmayarak benliB:inizi bul­

man1z ii;in her yerde, her zilmreye hayk1racag1m" demi§lir.

97
 Aynca Silvan Lisesi ogrencileri de, el1erinde;

"Halklar Uyan1yor, TerOr ve Asimilasyon Politikas1na Paydos,

Halklar1m1z1n Devrimci Milcadelesi l;;in El Ele."

yaz1h pankartlar ta§IIDl§lar ve ayr1ca viyografta gOrillen sloganlan

hayk1rm1§lard1r.
1971 y1h Ocak ay1 ii;erisinde Ergani, Batman ve Kozluk ili;elerinde
ai;dan Devrimci Dogu Kiiltilr Ocaklan §Ubelerinde konuian hatipler,
ekseriya sur i[/emif olmalar1na ragmen konu1malar1n bazan Kiirtre
olmas1 ve sornmlularin mahalli memurlardan bulunmast dokly1s1yla ta­
kibata gerilememi1tir. Aynca Tiirkiye i§i;i Partisi BO!gede bu mevzuu
ele almI§ ve 4ncii biiytik kongresinde bu hususu bir gene! kurul karan
haline getirerek Kiirt;;i.iliigii te§kilat olarak desteklemi§tir.
Devrimci Dogu Kiiltiir OcakJan politik amai;lanna eri�bilmek ii;in,
geni§ balk y1g1nlan iizerinde etki yaratmak, onlan Kilrti;illiik §Uuru ile
bilini;lendinnek ir;in i;e§itli btiltenler, bro§iirler ve renkli afi§ler ha­
z1rlay1p alenen dag1tmak suretiyle, kesif bir �kilde propaganda faali­
yetleri siirdiinnii§lerdir. Bu konuda b�hca deli! olarak; Avrupa Kiirt ta­
lebeleri cerniyetlerinden gOnderilen ve Kiirt9iiliik konusunu i§leyen
t;e§itli biilten, bro§iir, gazete ve kitaplar zikredilebilir. Ha1en Devrimci
Dogu Kiiltiir Ocaklan san1klanndan olup, yurtdJ§tnda kar;ak olmalan se­
bebiyle ele g�irilemeyen bazt §alnslann, bulunduklan yerlerden, Tiir­
kiye'de ayn1 amac1 benimseyen ki§ilere g5nderdikleri mektuplardan,
Tiirkiye'deki Kiiru;iiliikle, yurtdi§1ndakilerin daima yak:in ili§kilerini
devam ettinnekte olduklan anla§ilmaktad1r.
Dogunun kallanmast maskesi alnnda, Kiiru;iiliik §Uurunu uyandtrmaya
;;ah� ve bOylece millet ve yurt btitiinliigiinii pal\:alamaya yOnelen bu
5rgiit, y11lardan beri Tiirkiye'de silrdiiriilen Kiiru;iiliik davas1 i1;1in 3§381
yukan ayn1 §llhtslar taraf1ndan kurulan veya kurdurulan bir te§kilat olarak
gOriilmektedir.
Devrimci Dogu Kiiltlir Ocaldan, Turkiye Ha1k Kurtulu§ Partisi
(THKP), Tiirkiye Halk Kurtulu§ Ordusu (TIIKO), Proleter Devrimci
Ayd1nhk �vresi (PDA), Tiirkiye 1htilalci i�i KOyli.i Partisi (TiiKP),
Devrimci Dogu i§0 KOylti tktidan mensuplan, Mihri Belli, Hikmet
Ktvtlc1mh ve Cunta gruplannda daima gOriilmekte olup, tamam1yla sol
tandansh olan ocaklard1r. Gerek eylem dilzeyine ve gerekse yeralt1

98
Orgiltlerine direkt olarak tesir eden ve onlanit ii;:inde gOriilen olanak1an
vardrr.. Aynca bu �k.ilin Avrupa Kiirt bgrenci Dernegi, isv�'te bulunan
Kiirt fhtilalcileri Demegi ve Barzani ile de irtibath oldugu bir �ktir.
Nitekim; 1%8 y1bnda Turk siyasi partileri organizasyonunda kurulan,
Tiirk.iye Ktirdistan Demokrat Partisi, saruk Doktor Sait KmruZJtoprak
lrak'a gidinceye kadar Tiirkiye ile olan gizli miinasebetlerini devam et­
tirmi�, fakat Irak'ta Dr. �uvan takma achyla parti gene! sekreterligine
�ilen Dr. Sait Kmnmtoprak'1n sol gOriinii§lerine uygun olarak. yeniden
te'ikilatlanm1§ ve komiinist partiler �klinde gizli ve hiicre sistemine da­
yanah bir Orgiit haline getirmi§tir. Halen bu §llhls hakk.lnda g1yabi tu­
tuldama karan vardJr. Devrimci Dogu Kiiltiir Ocaklann1n aranmalannda
ocak sorumlulann1n imha etmeye ve kai;:mnaya muvaffak olamadlkl.an
biri;:ok belgeler, bu ge�ekleri dogrular niteliktedir. Bu ocaklar da; biitiin
gizli Orgiitlerde oldugu gibi, ili�lerini daima tam bir gizlilik ii;:erisinde
stlrdfumektedirler. Ocak.lar aras1nda irtibat sagJamak Oz.ere gOrevlendirilen
§llhlslara Ozel yetk.i belgeleri verilmesi, ocaga iiye kabuliinde ararulan Ozel
nitelilder, siirdiirtilen i;:ali§ma usullerine, birer Ornek t�k.il eder.
Devrimci Dogu Kiiltilr Ocaklanntn bir los1m kuruculan, bir KORT
devleti kurulmas1n1 istemelde kalmaytp, kurulacak bu KUrt devletinin
tamanuyla komiinist dilzende, Ktzd <;in veya Sovyet Sosyalist Cum­
huriyetleri bii;:iminde bir devlet olmas1 ii;:in i;:al1§malann1, fikri sahada
buna gore planlay1p yiirtltmektedirler. Ele g�irilmi§ olan Ttirkiye
ihtilalci t�i KOylU Partisinin ve Tiirkiye Kiirdistan Demokrat Partisi'nin
program ve ii;:tiiziilderi de bu gOrii§U teyit eden niteliktedir.
Devrimci Dogu Kiiltiir Ocaklan bilnyesinde yiiriitiilen, diger bir
bOlilcU tutum da; Dogu halk.tna devletin'askeri, idari ve adli miiesseselerini
k�iik dii§ilriicii bir taktm hayali olaylar yaratarak. ve bazt miinferit ma­
halli olaylan istismar ederek vatanda§la hiikiimet ve devlet arasindak.i
baglan zay1flatmak ii;:in Ozel gayretlerin sruf edilmekte olu§udur. S1k.t­
yOnetim Mahkemelerinde yarg!lanan san1ldar, duru§Illalanntn a.;1k yapd­
mas1ndan yararlanarak. savunma hakkina da s1g1n1p, geni� bir Kiirti;Uliik
edebiyall. ve propagandas1 yapmaktadlrlar.
Mesela Santk Sabri Vasek bir duru�mada:

"Bu dava Kilrt halkJrnn davas1dJr. Bugiin ii;in Ttirkiye'de Kiirt ha1kt­
n1n varhgi inkar edilemez. Anayasa'run tantdi&i imkanlar dairesinde
Ktirt halkt da Tiirk karde§leri ile beraber bir arada bulunacak.ttr.

99
 "Anayasa geregi olarak, Kilrt halkin1n da kendi diliyle konu�up
yazmas1n1 ve aynca rad.yo dinlemesini istiyoruz. Milli hudutlar
io;;erisinde, Kilrt halk1n1n ve Tilrk halktntn birlik ve beraberlik
iqerisinde hi.ir, e�it, OzgUr �ekilde ya�amas1n1 iqtenlikle istiyo­
ruz. Taleplerimiz Anayasa i;:eri;:evesi ic;erisindedir.

"Kilrt balk ilzerinde bir bask.I vardtr ve bu bask.I si.irdilriililyor. Bu

hic;bir �yi halletmeyecektir. Esas olan insan haklanna dayah
e�itlik ve OzgUrli.ige istinat eden bir dUzenin kurulmas1d1r" diye
bag1rabilmi�tir.

San1k Tahir bktem ise;

"Bizim ayn muameleye tabi olmarruz, Kort olmarruzdandrr. Mus­

tafa Kemal, Ttirkiye'de bir Kiirt ve Tiirk hallantn varhg1n1 kabul
etmi� ve bunu muhtelif vesilelerle ifade etmi�tir" diyebilmi�tir.

,<;ebap Bilge<; de;

"Bugiin, bir Kiirt halk1n1n var oldugu gtin gibi �ik§rd1r. Bu

halk1n bir dili, bir killttiril vardir" demi�tir.

Yine bir las1m san1klar gerek sOzlil savunmalartnda ve gerekse

yazth olarak verdikleri dilekc;elerinde, ac;1kc;a Ttirk olduklar1n1 ink§r
ederek, kendilerinin Ermeniler ve lranhlar gibi asil bir 1rka mensup ol­
duklanru c;ekinmeden sOyleyebilmektedirler.
1959 y1hndan bu yana yarg1lanan Ktirt<;tilerin, ba§lang1c;taki ta­
lepleri sadece Ktirt dilini serbestl�e konu§mak, Ki.irtc;e mtizik ve radyo
ne§riyatt yap1lmas1, okullarda Kilrti;:e ogrenim yeteneginin tan1nmas1
§eklinde iken; bugiin ctiretlerini art1rarak ya�ad1klan topraklar1n ken­
dilerine ait oldugunu sOyleyebilmekte ve mi.istakil bir Kilrdistan dev­
letinin kurulmas1n1 isteyebilmektedirler.
Bu amaca ula§mak ic;in milcadele veren Irak Ktirtlerini ve onun li­
deri Molla Mustafa Barzani'yi maddi ve manevi yOnden ai;:1kc;a des­
teklemeleri, bu konuda kat ettikleri mesafeyi belirtmek bak1m1ndan
iizerinde ibretle durulmas1 gereken bir husustur.

100
c. Yapllan Operasyonlar

I) 1959 y1hnda meydana 91kanlan Ktirtr;:iiliik faaliyetleri ile ilgili 51

ki§ilik san1k grubunun Genelkunnay Askeri Mahkemesinde yargilan­
malan sonunda bir k:tsIIll haklanda mahkfimiyet karan verilmi§tir.
2) 1963 y1hnda aralannda yabanc1 uyruklu Abdii!settar Hamavendi
ve Cerna! Alemdar isimlerindeki §aluslann da bulundugu, Dogan Kih9
ve Hasan Bulu9 adtndald §aluslar, Ktirt9iiliik faaliyetlerinden ya­
kalanmi§lar ve adliye mahkemelerine sevk edihni§lerdir.
3) Aralannda Sail El9i, Musa Sagn19, Abdurrahman U9aman, Ala­
addin Lar;:in, Omer Turhan'1n bulunduklar1 16 Kiifl9ii yakalanarak An­
talya Ag1r Ceza Mahkemesince yapilan yarg1lamalan sonunda muh­
telif hapis cezalar1na 9arptir1lm1§lard1r. Bu san1klar, aleyhlerindeki
hiikmii temyiz ettiklerinden dava1an halen temyiz incelemesindedir.
4) 16 Ekim 1970'te yap1lan bir operasyonla Musa Anter, Tank Ziya
Ekinci, Canip·Y!ld1nm, lhsan Yavuzttirk, Mehmet Emin Bozaslan, Zeki
Kaya, Zeki Teke§ ve arkada§lar1 olmak iizere 16 san1k sue; unsurlan ile
adalete tevdi edilmi§lerdir. Devrimci Dogu Kiiltiir Ocaldannda yapilan
aramada bunlar1n yurtd1§1 ile irtibath olduklann1 gOsterir KU11 Ulus
Harekiit1 adh 33 sayfahk bir bro§iir ve Azerdeyi-KUrdistan adh yeni bir
Orgiitlenme olu§umunu gOsteren belgeler ele g�irilmi§tir.
5) 26 EyUil 1971 y1hnda Silopi, Eruh, S1mak, Cizre, Yatak, Be�iri
BO!gelerinde yapdan bir operasyonla yakalanan 30 kadar Kiirti;:iiniin
TUrkiye Kiirdistan Denwkrat Panisi biinyesinde Kii�iiliik faaliyetleri
gOsterdikleri, bu ciimleden olarak Barzani ve onun karargfilu ile ili§ki
kurup Tiirkiye'de saglad1klar1 her tiirlii yard11Ill Barzani'ye ul�tlrd1klan
tespit edilerek Diyarbak:tr-Siirt Uleri S1k:tyOnetim Komutanh81 2 Numaral1
Mahkemesine sevk edilmi§lerdir. Yargilamalan halen devam etmektedir.

d. Halihaz1r Durum ve Faaliyetler

S1k1yOnetim etkisi ile meydana 91kanlan Ktirt9iiliik faaliyet­

lerinden, Tiirkiye Kurdistan Demokrat Partisi gizli Orgiitii ·ile, §eklen
legal bir kurulu� olmakla beraber, hakiki ama9lan Tiirkiye'de Ozel-

IOI
likle Dogu ve Gtineydogu Anadolu'da bir Kiirt Devleti kurmak olan
Devrimci Dogu Kiiltiir Ocaklan kurucu ve yOnetim kurulu tiyelerinin
ve aynca Kiirt9illilk faaliyetleri ile tan1nm1� bazt ki§ilerin gizli ce­
miyet halinde ytiri.itltikleri faaliyetler; bu §ah1slar1n yakalanmalan, tu­
tuldanmalar1 ve haklar1nda S1kiyOnetim Askeri Mahkemelerinde da­
valar a91lm1§ olmalan ve S1kiyOnetim yetk.ileri de kullan1lmak sure­
tiyle olaylar daha �1k olarak su yiizeyine 91kar1lm1�t1r. Ancak S1kI­
yOnetimin sona ermesini mtiteakip, ayn1 �ah1slar1n perde arkas1nda
kalarak, fakat liderliklerinde, etraflanna toplayacaklar1 Ktirt9tiltige
yatkin yeni elemanlarla, g�irdikler:i bu tecrtibelerden de ders alarak
daha gizli ve kuvvetli Orgtitler kuracaklanndan hi9 �tiphe edilme­
melidir.
S1kiyOnetimin uygulanmas1na ve Ktirt<;tiltik faaliyetlerinde bulu­
nan �ah1slann toplu olarak tutuklanm1� olmalar1na ragmen, mtinferit,
Kii�tilerle ilgili propoganda faaliyetleri devam etmektedir. Saydan
az da olsa, ayn1 su9lardan S1k1yOnetim Savc1hklar1nda haklar1nda so­
ru§turma yiirtitiilenler bulunmaktad1r.
13 Ek.im 1972 giinti yap1lan bir ihbar tizerine Diyarbaktr Egitim
Enstitiistindeki aramada; aslen Adana ntifusuna kayllh ve halen bu
okulun 3nci.i s1n1f ogrencisi olan Yusuf Ernez'.in yatag1n1n alt1nda
"Tiirkiye'de Milli Mesele-�afak Revizyonizminin Tezleri" b�hkh,
daktilo ile yazdm1� 52 sahifelik bir not ele gei;irilmi�tir.
Dokiiman1n tetkikinden; bunun, Tiirkiye fhtilalci l�ri-KOylii Par­
tisi'nin ana tiizii&ii oldugu tespit edilmi� ve Ttirkiye'de Kiirdistan De­
mokrat Partisi TiitJJgii ile ifade ve fikir birligi oldugu bariz bir §ekilde
gOriilmi.i§tiir.
Zanh §ah1s sorgulanmakta ve soru�turma derinle§tirilmektedir.
S1kiy6netimin i13n1ndan sonra Silvan Devrimci Dogu Ktiltiir
Ocag1nda yap1lan bir aramada Tiirkiye Kiirdistan Demokrat Parti
Program1 ve li;tiiziigti b�hg1 alt1nda, partinin 3ncil kongresinde Seyir
K1rm1z1toprak taraf1ndan okunan bir beige elde edilmi§tir ki, bu beige
Ernez'de bulunanin ayn1d1r. Bunda, Kiirtqiiliik Marksist-Leninist bir
ai;1dan ele ahnmaktad1r.
Bu belgeler bize Kiirdistan sorununun hangi kuvvetler taraf1ndan
yOnetildigini ai;1k sa91k gOstennektedir.

102
e. Derleme

Senelerdir silrdtiriilen Kiirt sorununu yurtir;inden ve d1§1ndan y6-

netenlere §U kanaat gelmi§tir:

"Kiirt istikl§linin tahakkuku, ktsmi isyanlarla asla mUmktin

degildir. NasyonaJist KUrt9tilere gore �iret1eri, fikri sahada ye­
teri kadar hazirlad1ktan sonra, uygun bir zamanda milessir ola­
bilecek mU§terek bir harekete tevesstil edilmelidir."

Kurulmtcy olan btitiin Ktirt te§ekkiillerinin hedeflerine ul�abilmek

i9in uyguladddan taktikler hep ayn1drr. Bunlar:
l ) Dogu ve Gilneydogu Anadolu'nun geri kalrm§lig1 bahane edilerek,
bu b6lge sakinlerinin sOmiiriilmekte oldugu propagandas1 yap1lmakta,
2) t:;e§itli vesilelerle toplant1Iar dtizenlenerek, halka Kilrt9e hitap
edilmekte, ayr1 bir millet olduklar1, kanmamalar1, Ktift.9e radyo ve
plan dinlemeleri telkin edilmekte,
3) B6lge halk1 jandannaya kat§l direnmeye te§vik edilmekte,
4) Eski isyanlarda Olen veya idam edilenler istismar edilerek halk­
ta orduya ve hilkiimete kar§l nefret hissi uyandtrJ\mak istenmekte,
5) BOlge halk1nda Kti�illiik §Uurunun uyandtrJ\mas1 i9in kitap,
afi§, bildiri, billten gibi yay1nlar haz1rlanarak dagJtdmakta,
6) Kiirtye egitim ve ogretim yap1lmas1 ve radyolarda Kiirtfe prog­
ram uygulanmast, Kiirtye dergi ve kitap 91kanlmas1n1n serbest b1-
rak1lmas1 istenmekte,
7) Barzani ve Avrnpa'daki Kii11fiiler'le irtibat kurularak Kiirt davas1
milletleraras1 bir problem haline getirilmeye gayret gOsterilmekte,
8) tsyanlar bahane edilerek TUrk dil§manhg1n1n uyandrrdmas1na
ve ayakta tutulmas1na r;ali§dmaktadir.

BOlge halkl btiytik yogunlugu ile cahil, ekonomik yOnden gtiystiz

olmakla beraber kanunlara sayg1hd1r. Ancak Anayasa'n1n saglad1g1
geni§ hUrriyet imk§nlar1n1 istismar eden OOliicti, r;1karc1, istismarc1 ve
sat1lm1§ Kilrtyti zilmre baz1 parti ve Orgiltlerle de i§birligi yaparak
halen Gtineydogu Anadolu illerimizde sinsice yayg1n bir §ekilde fa­
aliyette bulunmaktad1r.

103
 Aynca Avukat, bgretmen, Doktor, Belediye Reisi g i b i baz1 ida­
reci ve gen\'. ogrenciler iizerinde etkili olmaktadJr.
Bariani-lrak anla§mas1, Kiirt\" Uler arasmda y i.iksek seviyede mil­
let i ve yurdu bolticii
bir aknn yaratm1§t1r. Yurtd1§mda ve i\"inde bir­
birine paralel olarak yiirtittilen Ki.irtyiiltik faaliyetleri tilkemiz.in bir
k1smm devlet idaresinden aymnaya y6neltilmi§ ve Anayasa ile te­
minat altma alman tilke ve millet biiti.inltigiinti tehdit edici bir nitelik
kazandirml§tlr. Hal_en btittin faaliyetlerin y e raltm a kaym1§ oldugu
mti§ahade edilmektedir.
Ti.irk Irkmm saf ve tem i z vas1flanm ta§1d1klar1 halde, Kiinriiliik
ideolojisi ile asi bir kitle haline sokulmak istenilen Dogu ve Giineydogu
Anadolu halk111m boliicii ve aymc1 cereyanlardan korunmas1 problemi
Ttirkiye Cumhuriyeti'nin iilke ve millet biltiinliigi.i ile yak mda n i lgi l i
,

ciddi bir safhada bulunmaktad1r.

Tedbirlerle ihmal ve tereddi.it gostermeden, bu vatanda§lar1m1z hak­
kmda, onlan sosyal bi.inyemizle kayna§ttracak bir pol iti kan m si.irat ve
ciddiyetle uygulanmas1 ve suni olarak bir kis gibi meydana getirilmeye
\"ah§J!an Kiin Kiiltiirii'niin kabugunu kmp, Tiirk Ki.ilttirii'ni.in kurulmas1
ve Tiirkliik be nl ig i n i n geli§tirilmesi zaruri bir hale gelmi§tir.
Boyle bir politika uygulanmad1k\'.a, sadece ekonomi k ve sosyal
kal kmm a tedbirleri, Kilrti;iili.ik cereyanlannm daha fazla beslenip
geli§mesi neticesine milncer olabilir.
Buraya kadar ana hatlanyla derledigimiz Kiirtr;iiliik; aslmda ba§h ba­
§ma ve hayati 6nemde bir sorundur. Ancak birbirlerinin ve bi.itiin komilnist
te§killerinin i\"erisine girmi§ olan Kurdistan Demokrat Panisi ve Devrimci
Dogu Kiiltiir Ocaklan'ndan bahsedecek kadar zamamm1zm az olu§U ve
b�ok davalann duru�ma safhasmda bulunU§U, ai;1k1anmalannm kanunen
sakmcal1 bulunmalan nedeniyle daha berrak ve daha canh olaylara da­
yanan bir metin sunmanuz mi.imktin olmamaktadlr.

1 04
 5. ANARSiST ORGUTLERlN DISLA iRTtBATLARI

Uluslararas1 komi.inizm merkezlerinin Ti.irkiye'ye muteveccih faali­

yetleri, viyograftaki ana pano iizerinde gortildilgu ve §imdiye kadar m;1k­
land1g1 gibi muhtelif kanallardan yapttklan bir vakiachr. Nitekim S1k.i­
yonetimin ilanmdan bugiine kadar yapilan sorgulamalarda ve yi.irtitiilen
operasyonlarda, di§ merkezlerle bunlann kontrolundaki kurulu§lann, hatta
ki§ilerin Tlirkiye'deki komtinist orgtitlerle ili§kilerini tevsik eden vesika,
n�riyat, silah, cephane, ders notlan ele g�rni§ bulunmaktadrr.

a. Sovyet Rusya ile Ui§kiler

Uluslararas1 komiinizm merkezinin Tiirkiye ile ili§kilerinde Sovyet

Rusya'nm ikinci planda gosterilmesine 9a11§1lmaktadir. Bununla beraber
Ttirkiye Halk Kurtulu§ Cephesi ve Ttirkiye Halk Kurtulu§ Ordusu men­
suplan, Sovyet Rusya ile btittin inkfu"Janna ragmen s1k.i bir ili§ki kur­
mu§lardir. Bu ili§ki militan ve liderlerin Sovyet ve peyk diplomatlan ile
i;:e§itli zahiri vesilelerle kurmu§ olduklan irtibatlardan, Tiirkiye'ye so­
kulan ki.illiyetli miktarda Rus ve <;ekoslovak yap1S1 silahlardan ve ele
gei;:irilen i;:�itli bOlgelerden sarahatle meydana 91km1§ bulunmaktadir.
Bk misal olarak Yusuf Kiipeli'nin Sovyet Kiilttir Ata§esi ile irtibat1m,
Ay§C Bilge Dicleli'nin Bulgar Viskorsiilii ile yatak odasma intikal eden
. '
bulu§malanm ve Istanbul Fmd1kzade Operasyonunda elde edilen Sovyet
baskJSJ materyalini gosterebiliriz.

b. K1t'a <;:in ile ill§kiler

Bi!inen ve mii§ahade edilen hakikat, Ttirkiye'deki komtinist yeralt1

orgtitlerinin hepsi nin, Kremlin'de
vazolunagelen ve daima yenilenen

1 05
bir tatbikat1 tiriinti olduklar1d1r. Bununla beraber yakalanan militanlar
asla bu ili§kiye yana�mamakta ve hatta Sovyet Rusya'y1 klasik Mark­
sizm-Leninizm'den uzakla§an ve bu nedenle revizyonist olarak g6r­
diiklerini ifade etmektedirler.
Ktt'a Cin Orta Afrika tilkelerinden ba§hyarak, Ortadogu iilkelerini
de ii;ine alan geni§ bir b6lgede Rusya ile niifuz milcadelesindedirler.
Tiirkiye'yi de etkisine laan bu mticadele ilk kez I 960'lardan bu yana
olu*an yera\tl Orgti.tlerinde ma'kesini bulmUJitur. Nitekim Tiirkiye
ihtilalci l§i;i KOylii Partisi Liderligini yapml§ olan Dogu Perini;ek ifa­
desinde konuyu §U sat1rlarla ayd1nhga kavu§tunnaktad1r:

"Partimiz Marksizm, Leninizm ve Maoizmin e§itlik temelinde

ve entemasyonal i;izgisinde biittin tilkelerin Marksist, Leninst
partileriyle dayani§ma prensibini esas almi§ttr. Omer Ozer Tur­
gut'u yurtd1§1na yollarke'n ba§ta <;in Komiinist Partisi ve Ar­
navutluk Emek Partisi olmak iiz:ere 'Sovyet Rusyaninkiler harii;'
dtinyan1n btitiin Marksist, Leninist ve Maoist Partileriyle yuka­
nda belirtilen esas i;eri;evesinde enternasyonal dayani§ma ger­
i;ekle§tirmesi iqin talimat verdim. lii§kilerde Oncelikle siyasi ve
ideolojik i;izginin tan11dmas1, Tiirkiye'deki miicadeleye ilgi
t;ekilmesi, kar�1hkh gOrti§ ve yay1n teatisinin ve maddi des­
tegin saglanmas1n1 kararl�t1rd1k.

" . . . Ekim 1971'de Almanya'dan yollanan §ifreli bir mektupta,

Omer Ozer Turgut, Cin Komtinist Partisi ile ili§ki kuruldugunu,
<:;in Komi.inist Parlisi.nin Ti.irkiye thtilalci twi KOy\i.i Partimizi,
siyasi i;izgisi saglam bir parti olarak g6rdii8tini.i bildiriyordu."

Tiirkiye'de bulunan biitiin yeralt1 Orgiitleri milli demokratik devrim

stratejisini ve onun geregi olan silahh halk sava§I prati8ini uygulamak
suretiyle Rusya'dan yard1m ve direktif ahnmakla beraber K1t'a C:in
i;izgisinde olduklann1 g6stermi�lerdir. Ne var ki, Ttirkiye ihtilalci
i�i;i KOylil Partisi, Milli Demokratik Devrimi stratejisinin sadece De- .
mokratik Devrim k1sm1n1 esas alan Maocu yOntinii kesin olarak tayin
etmi§tir. Bu ctimleden olarak Komiinist Cin'de Tiirki;e olarak bas­
ttr1lan eserler bir talimname misali her militanin cebinde ta�1nm1§ ve
Mao Zedung ilkesi adeta elden ele gei;irilen bir me§ale addolun-

106
mu�tur. Ti.irkiye ihtilalci l�i;i KOylii Partisi, bu yolda o derece ileri
gitmi�tir ki, evvelce de belirtildigi gibi, fhtilal gllnll Tllrkiye'de resmi
binalara asacag1 komiinist ilahlann bayraklrujt1rd1klar1 resimlerini,
binlerce olarak, Komiinist yin'den getirip depo etmi§tir.

c. Avrupa'da Kurulan Tiirkiye'ye Miiteveccih � Sol

(Komiinist) Orgiiderle biijkiler

S1mrd1�1 Tiirkiye Komiinist Partisinin I 920'1erden beri Tiirkiye'ye

k�1 silrdtirdiigii hainane i;ah�malar, i�ilerimizin Almanya ve diger
Avrupa iilkelerine gitmelerinden sonra onJan hedef tutan yogun bir kam­
panya haline dOnii§mii§tiir. Diger taraftan Tiir\dye ii;erisinde oldugu gibi
yurtch§1nda da ogrenim ii;in gitmi§ olan Tiirk geni;leri yine arac1 olarak
kullan!lm1§tlr. Nitekim Ttirkiye lhtilalci i�i KOylii Partisinin emellerine
bilerel veya bilmeyerek hizmet eden 08renciler bu tiir tutumlan ile Mark­
sist Tiirk i�i;ilerinin say1s1n1n artmas1na sebep olmu§lard1r. Bu art1§1,
Ti.irkiye ihtilalci l�i KOylii Partisinin yurt sathlndaki Orgiitlenmesine pa­
ralel olarak, 1968'den beri Almanya ve diger Avrupa tilkelerinde fakat
daha i;ok Almanya'da, Onceleri PDA'c!lar, 1971'den sonra da TtiKP'liler
olarak yayg1n bir faaJiyet gOstenneJerine bagJayabiJiriz.
Ge�ekten Turkiye ihtilalci i�i KOylti Partisinin kuruculanndan olan
ve halen Almanya'da bu parti ad1na faaliyet icra eden firari militan Omer
Ozer Turgut, yurtdt§1nda siirdiirdiigii 9ah�malann1 yeni bir Orgtit
ii;erisinde toparlamakta, parti faa1iyetini bOylece Almanya'da geli§tirerek
Tiirkiye'deki hCicrelerine mali ve militan destegi saglamakrad1r.
Dogu Almanya'da bulunan K1t'a Yin Biiyiikel�ilik binas1 Tiirkiye
1htilalci l§�i KOylii Partisine mensup militanlann ugrag1 haline
gelmi§tir. Bu Parti Alman Marksist-Leninist partileriyle de bilhassa
fabrika muhitlerinde Tiitk i�i;ilerini etkilemek ilzere bro§iir dag1tma,
Marksist konferanslar tertipleme gibi konularda mii§terek hareket et­
meyi ba§ann1§t1r.
Tiirkiye Halk Kurtulu§ Partisi ve Turkiye Halk Kurtulu� Ordusuna
gelince; bu iki Orgiit yurtch§1nda nevama ayn1 Orgiitmii§ gibi adeta mii§-

107
terek hareket etmektedirler. Tiirkiye Halk Kurtulu§ Partisinden 610 Mahir
\:a,yan'1n kans1 Giilten c;ayan bilhassa Fransa'da IBKP ad1na yogun pro­
paganda faaliyetinde bulunmu§tur. Fakat IBKP ve THKO'nun �ah§­
malan ayd1nlar katindan i�:,-i kesimine inememi�tir. Giilten t;ayan Fran­
sa'da Frans1z Komiinist Partisi ve diger komiinist meslek te�kkiilleriyle
irtibat kurarak bu �ekkiillerin TUrkiye'ye miiteveccih yogun y1k1c1 bir
propaganda yapmalann1 saglam1�t1r. Ba§ta Almanya olmak iizere bi.iti.in
Avrupa i.ilkelerinde Tiirkiye'ye mi.iteveccih olarak kurulmu� �hca Ti.irk
KomUnist Orgiitler viyografta g6sterilmi§tir. Bu OrgUtler halen merkezi
Almanya'da bulunan Avrupa TUrk bgrenci Federasyonu (ATbF) ile Av­
rupa Ti.irk Toplumcular Federasyonu (ATIF) ve en son olarak da Yurt­
sever Birle�ik Cephe ad1ndaki kurulu�lara kanalize bulunmaktad1rlar.
Bunlardan Avrupa .,,Ork bgrenci Federasyonu, Tiirkiye'deki durumu
yaklndan izlemekte, Tiirk(fe ve Almanca olarak siirekli yay1n yap­
maktad1r. Milli Demokratik Devrimci oldugunu, tam bag1ms1z ge�kten
demokratik bir Tiirkiye i(fin miicadele ettii!:ini a(f1klayan bu Orgiit ayn1 za­
manda bilinqlendirdigi militan!an, yeci�tirdigi teorisyenleri peyderpey ve
fakat belirli gOrevlerle Tiirkiye'ye sevk etmektedir. Bat! Almanya'da ne­
vama bir parti faaliyeti si.irdi.iren bu komi.inist te§ekk.liliin, §Ubeleri de
yine viyografta gOsterilmi�tir.
Avrupa Ttirk Toplumcular Federasyonu (AITF)'na gelince; bu Orgill
1967 y1hndan beri stirekli faaliyet halindedir. Viyografta gOriilen biro;ok
�1n soldaki Tiirklerin olu�turdugu demekleri bilnyesinde toparlam1§t1r.
Hatta istanbul S1k1y6netim Mahkemesinde sor%tUrmas1 yapdan Tilrkiye
Komtinist Partisinin az1h g1yabi san1g1 olan Selma Echord vasuas1yla da
ingiltere'de §Ubesini a�ml§ bulunmaklad1r. Bu dernek Kurtuluf adtndaki
bir gazeteyi Almanya'da basarak i§Yi ve ogrenci muhitinde dag1tmakla ik­
tifa etmeyip Turkiye'ye de sevk etmektedir.
Toplumcular Federasyonu, diger iki Orgi.ite nazaran gizli Ti.irkiye
Komi.inist Partisi ile yak1n ili�ki halinde olup, bu partinin yay1n
organ1 mesabesinde bulunan Bizim Radyo'yu kullanmaktad1rlar. An­
cak s1n1rd1�1 Ti.irkiye Komi.inist Partisi de bu mi.inasebet yoluyla po­
litikas1n1 yaymak ic;in Avrupa Turk Toplumcular Federasyonundan is­
tifade etmektedir.

108
 Bat1 Almanya'da buJunan T11KP mensuplan, 12 Mart'tan sonra bir
de Yurtsever Birle§ik Cephe'yi kurmu�lardtr. Bu Orgiit Avrupa Ttirk
Toplumcular Federasyonunun faaliyet alan1n1 etkilediginden S1n1r­
d1§1 Ttirkiye Komtinist Partisinin hticumlanna maruz kalmt§hr.
Yurtsever Birle§ik Cephe, Almanya'ntn i;e§itli §ehirlerinde Geni;­
lik Biirolar1, l§i;i Btiro\ar1 gibi §Ubeler ai;1p, buralarda Mao Zedung il­
keleri iizerinde egitici i;ah§malar yapmaktachr. Yurt.sever Birle§ik
Cephe'ye; Bat! Almanya, Fransa, Hollanda, lngiltere, 1svei; ve Avus­
turya'daki Tiirk talebe ve i§i;ilerinin kurdugu Marksist-Leninist­
Maoist 20.kadar dernegin de kat1lmas1yla bu cephe bugiin ii;in hemen
hemen en geni§ yurtdl§l Orgiit halini alm1§t1r. B u husus viyografta da
a91ki;a gOrtilmektediL

d. Filistin Gerilla Orgiitleriyle ili§kiler

Bu Orgi.itler d,e; genellikle Uluslararas1 Komtinizmin Ortadogu

iizerindeki emellerinin tahakkuku i9in kullan1lmakta olup Filistin'i
kurtarma gayretleri ikinci plana itilmi§tir. Filhakika, bugtine kadar
yOneldikleri istikamet Marksizmin, Leninizmin ve Maoizmin teorik ve
pratik dogrultusudur. Bu nedenle Ttirkiye'deki Komtinizan eylem\eri
stirdtiren Orgiitlerle yak1n ili§ki kunnu�lard1r.
Ttirkiye'deki az1h militanlar1n i;ogunun Filistin gerilla Orgiitlerinde
egitim gordtikleri bilinmektedir. Bu Orgi.itlerle ilk ili§kilerin nastl
ba§lachg1n1 Filistin Demokratik Halk Kurtulu§ Cephesi mensuplanndan
olup Ordiin as1lh ve halen ODTO Maden Milhendisligi Falctiltesi 4ncii
s1n1f1nda bulunan Adnan Badra'n1n ifadesindeki bir pasajdan dinleyelim:

" 1969 senesi sonlanna dogru Demokratik cephe taraftar1 olarak

faaliyet gOsteren Veal �iteal, tarihini iyi hat1rlayamad1g1m bir
gi.in elinde bir paket bomba ile bana geldi. Benim evimde bir
Tiirkle bulu§up bu paketi ona verecegini sOyledi. Ertesi gi.in
Drdiinlii arkada§imla Miinir Ramazan Aktolga geldiler. Bom­
balan bizden alan Mtinir Ramazan Aktolga, DEV+GENY tiyesi
olup, Filistin davas1 i9in s.ava�maya sOz vermi§ti. Hakikaten bil­
hassa yay1n organlar1nda bize yer vererek davam1z1 Ti.irkiye
devrimci gii9lere tan1tmay1 saglad1\ar."

109
 Filhakika, Filis ti n' i kurtarma maksad1 yl a kurulan 6rgiitler Mark­
sist-Leninist karakteriyle uluslararasi Komiinizm faaliyetinde bu­
lunmakta olup bu 6rg iitl ere mensup Tiirkiye'de Arap ogrencileri kul­
lanarak Turkiye Halk Kurtulu� Ordusu ve Turkiye Halk Kurtulu�
Partisi, Tiirkiye lhtilalci l�i Koylii Partisi g ibi yeralu komiinist
orgiitlerle kar§1hkh destek saglamaktadirlar.
Yapilan operasyonlarm hemen hemen hepsinde Filistin'de egitim
gormii§ bir veya birka� ki§iye rastlanmakta, elde edilen beige, yaz1§­
ma ve matbua bu ili§kiyi ispallamaktadir.
Ti.irkiye'deki yeralll komtin i st orgi.itlerine mensup olup aranmakta
olan militanlann bir kism1 Filistin Gerilla orgiitlerinde veya Irak'ta
Barzani'ye ait egitim kamplannda bulundugu istihbar edilmi§tir.
S1k1yonetimin ilanmdan sonra Turk Komunist militanlann Al­
manya i.izerinden Filistin orgiitlerine gittigi hususu da aynca tes­
pitlerimiz arasmda bulunmaktachr.

1 10
 6. SABOTAJLAR, PATI..AMALAR, KACAK(lLIK

a. Sabotajlar

1 968 y1hndan beri aktif eyleme donii�en komiinist tedhi� ha�

reketleri, "Mitingler, kanunsuz grevler. sokak gosterileri. ihtilal pro­
vas1, adam k�1rma. banka soyma, u�ak k�1rma, suikast tertipleme.
silahh sokak !fat1�malan"nm yam sira milli servetimizin onewli te­
s islerin e \'.e�itli yoll arla yapdan sabotaj lar �ekli nde de tecelli etmi§tir.

Bu sabotajlarda kul l am lan ki�iler para ile elde edilmi§ ola­

mamakla beraber hepsi ya TOrkiye t��i Partili veya Devrimci Sen­
dikah veya DEV-GENt;'lidirler.
Ku§kusuz, hepsi aym am�la hareket ederek diger mil itanl arm ey­
lemlerini peki�tirmek, devletin y1kih�m1, halkm iimits izlige dii§mesini
!fabukla§llrmak istemi§lerdir.
Filhakika, 1 970 y1lmdan bu yana ozellikle lstanbul'da ve An­
kara'da ortaya koyulan sabotaj eylemleri halk1 deh§ete dii§iirmii� ve
diinya kamuoyunun gozlerini Tiirkiye'ye !fevirmi§tir. Kiiltiir
Saray1'nm yak1 lmas1, Marmara Yolcu Gemisi'nin batmlmas1 ve
Eminonii Araba Vapuru'nun yar1bat1k hale geti ri lmesi gibi olaylar bu
sabotajlann en onemlilerindendir. Hele, Kiiltiir Saray1'nm yak1 lm as 1
sagduyu sahibi vatanda§larca komiinist oyunu olarak nitelenmesine
ragmen uzun zaman mahut �vrelerin etkisiyle kendiliginden olu§an
,

bir yangm ve hatta sagc1 yobaz lan n eylemi olarak gosterilmi§tir.

Bu itibarladir ki, 1 972 ytlma kadar Kiiltiir Saray1 'm yakan asli fa­
iller lespit olunamam1§tlf.
1 972 y1lmda, once Marmara Gemisinin batmlmas1, bundan k1sa
bir sure sonra Eminiinii Araba Vapuru'nun yar1bat1k hale getirilmesi

111
ayn1 motifleri verdiginden ve bu motifler Kiiltiir Sarayt Yang1n1 ile
benzerlik arzettiklerinden ahnm1§ ihbarlar1n da degerlendirilmesiyle
bir seri operasyonlara ba�vurulmu� ve neticede sabotajctlann ttimti
yakalanmt§tlr.
Bugiln iyin edinilen kanaat, sabotajc1lann, s1nud1§1 Tiirkiye
Komiinist Partisi'nin ortaya siirdiigu biiyiik paralarla elde edilerek ey­
leme itildikleri merkezindedir.
Her iiy olayda toplam l milyon 165 bin lira da£1t1lm1§ olup, bun­
lardan, Kiiltiir Saray1 Sabotaj1 ir;in 400 bin lira, Marmara Yolcu Ge­
misi Sabotaj1 iyin 465 bin lira, EminOnii Araba Vl)puru Sabolaj1 ir;in
de 300 bin lira kullan1lm1§ttr. Keza her iiy sabotaj olay1nda I0 sa­
botajc1dan milte§ekkil ayn1 ekip yer alm1§t1r. Hepsi tutuklanm1§ olan
sabotaj ekibi, bir biitiin halinde bir sendikanm gOrevli mensupland1r.
Yakalanmamt§ olsalard1, Hilton Oteli gibi biryok biiytik tesisleri
ve baz1 fabrikalar1 ayn1 ak1bete ugratacaklar1n1 itiraf eden sa­
botajc1lar1n klsa biyografisi viyografla gOrtilmektedir.
Her ti9 sabotaj olay1nda da kademelenme §Oyledir:
idare Mekanizmas1: Avukat, doktor, miihenctis ve benzeri umu­
miyetle yiiksek tahsil gOrrnii§ kimselerden te§ekkiil eunektedir. Bu
hizmetin rolii, sabolaj hedeliilin tesbit, planlama, pazarhg1 ytiriitme ve
paray1 temindir.
irtibatrilar: Daha ziyade iiniversite talebelerinden olu§an bu kim­
seler, her olayda degi§iktir. Mesela Kiilttir Saray1 ve EminOnii Araba
Vapuru olaylar1nda paray1 1 <'lrieden Ergtin Sara9't1r ve fakat Marmara
Yolcu Vapuru olay1nda ayn1 i�i Orman Fakilltesi 3nci.i s1n1fta yanalil
bir bedbaht olan Avni Deniz yapm1§t1r. Bu kimselerin gi.'lrevi, pa­
zarhga i�tirak, paray1 nakil ve tediye ile malzeme temin ve teslimidir.
Sabota) Ekibi: Sendika Gene! Ba§kan1n1n emrinde ayn1 10
ki§idir. Ekibin gOrevi, sabotaj hedefinin ir;erisinden adam peydahlama
ve sabotaj1 icrachr.
Hedefte Kolaylrk Saglayanlar: Bunlar her hedef i9in degi§iktir.
GOrevleri sabolaj ekibine bilgi derlenmesi ve ekibin faaliyetini te­
mindir.
Bu genel izahattan sonra kisaca sabolajlara deginelim:

1 12
Kiiltiir Saray1 'n1n Yak1lmas1:
27 Kas1n1 1970 giinii yalalan Ktilti.ir Saray1 ir;in dag1tdm1§ olan
400.000 lira bir stajyer Avukat 1araf1ndan verilmi§tir. Bu paray1 Ergun
Sarai; ad1ndaki irtibatr;1 Sendika B�kan1 ve Sabotaj <;ete Reisine teslim
etmi§tir. Bu §ah1s da sOz konusu paray1 eyleme kaulanlara dag1tm1§tlr.
GOriildiigii gibi; 6 ki§i bizzat eyleme kat1lm1§, 4 ki§i gOzciiltik
yapml§, 3 ki§i de yak.ma malzemesini eylem grubuna aktarm1§hr.
Kiiltiir Saray1 gibi her tiirli.i tedbiri mevcut bir tesisin d1§andan
gelen bir ekip taraf1ndan, aniden yak!lmas1 r;ok uzak bir ihtimaldir.
Yaln1z perde k1sm1nda r;ah§an personel 50 ki§iye balig ol­
maktad1r. Tahkikat hem hedefte kolayhk saglayanlar yOniinde ve hem
de idare mekanizmas1 yOniinde giin be gtin geni§letilmektedlr.

Marmara Yolcu Gemisinin Yak1lmns1:

Daha sonra arz edilecek patlama olaylannda, rolii bulunan bir avu­
kalln, Avni Deniz vas1tas1yla Sabotaj ekip §efine 465.000 lira mu­
kabilinde, Mannara yolcu gemisi de 4-5 Mart 1972 gecesi yalalm1§t1r.
Bu eylemde sabotajc1lar; eyleme kat1lanlar ve gOzci.iler o\mak iizere
2 kademe halinde r;ah§ffil§lar, i.ir; ki§iye de sus pay1 verilmi§tir.

Emin611ii Araba Vapurunun Yanbatik Hale Getirilrnesi:

Ergun Sarai;, Sabotaj ekip §efine 300 bin lira vermi§, bu §ah1s da
ald1g1 paray1 diger sabotajcliara dag11arak EminOni.i Araba Vapurunu
bat1rmak kasuyla 28 Haziran 1972 gecesi onlan ey\eme sevk etmi§tir.
Fiilen sabotaj yapanlar 4 ki§i ise de diger sabotajlara kat1hp bu­
rada gOrev almayan 6 ki§iye de keza sus pay1 verilmi§tir.
Bu sabotajlardan ba§ka lsranbul Bogaz KOpriisii'ne de bir sabotaj
yapliacag1 ihban ahnmJ§, geni§ bir tetkik sonucu, kOpri.i in§aallnda
r;ah�an bir jeolog miihendisin yakalanmas1yla korkunr; te§ebbiisi.in
gerr;ekle§tirilmesi Onlenmi§tir. Bu mi.ihendis Tiirkiye Halk Kurtulu§
Ordusu mensubu olup, biraz sonra arz edilecek patlama olaylann1 ya­
panlarla yak1ndan irtibathd1r. Filhakika KOpri.iye yap1Imas1 karar­
la�llnlan te§ebbi.isi.in patlama olaylann1 di.izenleyenlerin projele­
rinden birisi oldugu itiraf edilmi§tir.

1 13
 Sabotaj olaylanmn tahkikatmda elem verici yonlerle de kar�1-
l�1lm1�tlf. Ve mesela Avni Deniz bizzat eski bir komi.inist olan
babas1 tarafmdan bu yola itilmi�. hem de, kendi ifadesine gore afyon
yutturularak . . .

TUrkiye i.izerinden Barzani'ye silah gotiirme maskesi altmda

gosterilip, ash nda Halk! Silah\and1rmak amacm1 giiden kapk91hk fa­
aliyeti de S1k1yonetimin hedeflerinden biri olarak se9ilmi�tir.
Yap1lan · te spit ve vanlan kanaatlere gore kar;ak mermi ve silahlar,
Akdeniz ve Kamdeniz'den bahk91 motorlan ile veya Giimriiklerden ti­
cari ma! hiiviyetiyle yurda sokulmaktadlf. Keza TIR kamyonlarmm
da, her ti.irlii ka9ak91hk maksachyla kullamld1g1 tespit edilmi �tir.
Silah olarak on binlere ve menni olarak da milyonlara balig olan
bu k39ak91hk faaliyetlerine bir nazar atfettirebilmek i9in yalmz ts­
tanbul S1k1y6netim Komutanhgmda te�hir olunan ktsmma ai t k1sa
metrajh bir film sunacagtz.

1 14
 7. ALDATMA METOT VE YOLLARI

Gem;; l ik, i��i ve Koyliiler Uzerinde Yapdan ('ah�malar

-5u ana kadar takdimine i;ali §ilan durum, 1 97 1 y1h ba§ma dogru
su ytiztine i;1kan Ttirkiye ger�egidir. ,Stiphesiz ki , bu gen;:ek i� ve d i §
etkenler tarafmdan zorlanarak belirtilen boyutlara ula�m1§t1r. Tab­
loda gortildtigli g i bi hayallerinde canland1rd1k!an Marksist-Leninist
bir Ttirkiye i�in, Ttirk Milleti nin degerli ii� kesimi malzeme olarak
kullamlm1§tlf. Gen\:ler, l§�iler ve Koyliiler bu ti� unsuru te§kil et­
m ektedir. Bu ti9 kitle belirli bir plan ve program �er\:evesinde hedef it­
tihat edilerek bir k1sm1 milletimize yabanc 1 , hatta dii§man unsurlar
haline getiri lmi§tir.
Once gem;lik ke simi n deki 9ah§malan 1 968'den ba§latarak gti­
nlimtize kadar ozetleyelim:
13 Haziran 1 968'de lstanbul Oniversitesi Hukuk Faktiltesi ogrcn­
c i lcrinin "Beige usultini.in kaldmlmas1" istegine dayanan harcketleri
hatirlanacag1 tizere k1sa bir stire sonra uzla§maz bir anar§iye don li§­
mii§tlir.
Nitekim, diger tilkelerde gorlil en gen�lik hareketlcri de iini versite
sorunlanyla ilgilenme §eklinde ba§lamt§, k1sa bir siire i9inde Mark­
sist-Leninist �izgideki orglitlerle gti�birligi te�kil etmi§tir.
Ku§kusuz, bu tiir hareketler, kaynagm1 �agda� komtinizmin fel­
sefesinden almakta ve ooun milli demokratik devrim 9izgisini izle­
mektedir.
Bir bilimadam1m1z, 1 970 y1lmda yay mlad1g1 gen91ik hareketleri
adh inceleme kitabm da; bu hareketlerin:

"Demokratik Ulke\erde gizli ve a�1k komiinist partilerin, Le­

ni n'i n iki taktik adh kitabmdan si stemle§tirdikleri, Milli De-

115
 mokratik Devrim tezinin veya daha basil bir deyimle, bu iilkeleri
bir darbeye haz1rlayan geni§ cephe stratejisinin takdimi" oldu­
gunu belirtmektedir.
Geni;ligimizi, tasarlad1klan Marksist iktidar1n yan gticti olarak
partizan haline getirenler, planh bir hazirhg1 uygulacbklar1ndan
91karlar1na yatkin sonu9lar da elde edebilmi§lerdir.
Hemen s6yleyebiliriz ki, Turk gen9liginin temelde Atattirk9ti-Mil­
liyet9i-lnsanc1l 6zelligine el at1larak istismar edilmi§, bu yolda dev­
§irilenler Tilrk gen91iginin tilmti olarak gOsterilmi§tir.
Diger taraftan beynelmilel Komiinizmin hedef tilkelerde uygulad1g1
bir plan Ttirkiye'de de tezgfil1lanarak ad1m ad1m geri;ekle§tirilmek is­
tenmi§tir.
bnce; men§eini Beynelmilel Komilnizmden alan gene! planlar1n1
gOrelim. Bilahara bunun !§1g1ndaki olaylar1 ve belgeleri dinleyelim.
1 . Memleketinizde komtinist ve sosyalist partilerin kurulmas1n1
te§vik ediniz. Mevcut varsa onunla i§birligi yap1n1z.
2. Memleketinizi mtimlctin oldugu kadar S1n1fve Ziimrelere bOlilnfiz.
3. Patron ve i§9i aras1nda devamh anla§mazhk mevzulan 91kar1n1z.
4. Resmi kuvvet kazan1ncaya kadar memleketinizde komtinist teh­
likesi olmad1g1 herkese inandiracak faaliyetlerinizi fark edenleri
vehimle su9landrracaks1n1z.
5. Din dti§manhg1 yap1n1z. Ha1k1 dinin her s1n1f ve zfimrelerine
bOltiniiz.
6. Her milli dava ve davranJ§ kar§1s1nda tamamiyle tarafs1z ka­
lacak, miimktin olursa Onleyici yazdar ne§redeceksiniz. Her
milli varhg1 y1kmak ii;in gayret sarfedeceksiniz.
7. Politika,_ edebiyat ve biitiin kiiltiir kollar1nda fikirlerinize ya­
k1n olmayan ve komiinist temayiillii olmayanlann bu §Ohret
ve otoritelerini y1kmaya 9ah§1n1z.
8. Halk1n rok sevdigi ve art1k terk edemeyecegi milli simalarve
kahramanlan kendinize bayrak yapacak, onlann fikir ve
dii§iincelerini kendi a<;1n1zdan yorumlayacaks1n1z.
9. Romanda, §iirde, karikatiirde ve resimde sistemli o\arak i§<rinin ve
k6yliiniin sefaletini mtibalagah bir §ekilde g6sterip tan1tacaks1n1z.

116
 10. Terciimelerinizde, Batin1n komiinist ve komiinizme miitemayil
miielliflerinin eserlerini tercih edeceksiniz.
1 1 . Milletinize bat1 bloku dii§manhg1n1 a§dayacaks1n1z.
12. Nizamlara kar§I gelenleri destekleyeceksiniz,. Kargaiallk
91karmak i9in muhalefet duygular1n1 isyan derecesine 91kar­
tacaks1n1z.
13. Rus filimlerine alaka cezbedeceksiniz.
14. Sendikalar1, Gen9lik teflekkiilerini, dernek ve topluluklar1
ele ge9irmeye 9ah§acaks1n1z.
15. Bilhassa ogretmen ve profesOr ve �kalan gibi biiyiik kitleleri
elinde tutanlara yakJa§acak, onlan saflar1n1za 9ekeceksiniz.
16. Devamh huzursuzluk kaynaklar1 arayacak ve huzursuzlugu
devam ettirmeyi ba§ prensip olarak 9ah§acaks1n1z.
17. Komiinizmi �1k9a miidafaa etmekten mahrum oldugunuz talc­
dirde Sosyalivni, yay1n yapmachg1n1z talcdirde her ti.irlii ada­
letsizligi yaygara ederek ayn1 gayeyi devam ettireceksiniz.

Ku�kusuz hepimiz bi!iyoruz ki, Tiirk Gen9Jigi, temelde Atatiirk9iidiir,

memleke�idir, azi varhkh, 9ogu varhks1zdrr. BOlgelere gore benzer veya
deti§ik temayiillii, ogrenmeye te§nedir. Gen9lik heyecan1 i9inde mem­
leket i9in losa yoldan bir §eyler yapma arzusundadtr. Komiinistlerin is­
tismar ettikleri b<tlllangu; konular, i§te bu Ozelliklerdir.
' O
nce teoriden ba§layan, sonra pratige ula�an Marksist-Leninist­
Maoist egitim faaliyeti yukandaki gene! i;eri;eve ii;erisinde, birbirini
izleyen iii; egitim devresinden gei;irilmi§tir. Bunlar s1ras1yla; Temel
komi.inist egitim devresi, tekami.il komi.inist e£itim devresi, ihtisas ko­
miinist egitim devresi gibi dOnemlerden ibarettir. Her ne kadar farkh
gOri.inti.ileri ihtiva ediyorsa da zaman itibar1 ile birbiri i9erisine gir­
mi§lerdir.

Temel Egitim DOnemi

27 May1s'1n geri;ekle§mesinde biiyiik katk1s1 olan geni;li£imiz bu
dOnemin akabinde birikmi� bir heyecana sahiptir. Diger taraftan k1sa
yoldan bir §eyler yapman1n Ozlemi, ger9ekle§me ihtimali de belir­
mi§tir.

l l7
 .27 May1s Anayasas1, demokratik ve insancd muhtevas1 ile geni§
Ozgiirliik ortam1 sa£lam1§, k1sacas1 toplumda bir dOnti§tim, bir ye­
nile§me belirtileri gOrtilmti§ttir. Bilinecegi tizere bOyle devreler ko­
mtinizme kar§l hassas devrelerdir.
Nitekim, pusuda bekleyen d1§ komtinist merkezler, yeralt1
Orgiitleri eski ttifekler bu ortam1 istismar etmek ii;in hemen ytizeye
91k1p stiratli yaygin sol ne�riyat\a faaliyete ba§lam1§lard1r. Fiyatlan
9ok ucuz olan bu kitaplar1n yan1 s1ra dergi ve gazete kO§elerinde ih­
tilalci sosyalizm edebiyau da b�lam1�t1r. Bunlar aras1nda Atattirk'ii,
Atatiirk9tiltigti ve toplum sorunlanm1z1 1nateryalist ai;1dan izah eden
eserler ve yaz1lar btiytik bir yer tutmaktad1r. Ne var ki, bu eser ve
yaz1lann 9ogunda yazarlar sahte isi1n kullanm1�lard1r.
Romanda, hikiiyede, §iirde, miizikte ve resim gibi sanat kollar1nda
i§lenen tema komlinist tilkelerin materyalist gOril�ler i olmu�tur.
Bir san1£1n konu ile ilgili ifadesi �Oyledir:

"lnsan, belli bir ya§tan sonra 9evresinde cereyan eden olaylan

Ogrenmeye 9ah§IT. Kendisini ayd1nhga kavu�turacak yeni kay­
naklar arar. c;ogu kez kaynak olarak kitaplan veya ki§ileri
bulur. Bu tan1§ma giderek i;ok yOnlti ili§kiler saglar. Hele kay­
nak Marksist-Leninist ise, insan1n komtinizmin batag1na sap­
lanmas1 ka91n1lmazd1r. 'Geri;ek Yurtseverler bizleriz', 'E§itlik
yok', 's1n1fh toplum', 'sOmtirtiltiyoruz', 'Tam bag1ms1z, geri;ekten
demokratik Tiirkiye', 'Halka dOniik egitim' gibi §a§1tt1c1 slo­
ganlan kullan1rsa beynin dinamitlenmesi hii;tendir. Ben ve
benim gibilerin yolundan sapmas1 bu kurahn sonucudur."

Diger bir san1k da nas1l aldatild1g1n1 �u sat1rlarda dile getiriyor:

"Fakillte salonlar1nda yap1lan forumlar herkese a91kt1. Gidip

dinleyenler bir efsane gibi anlat1rlard1. Bunlann etkisi ile ben de
gidiyordum. Bir siire devam ettim. Bende, bir dOnil�ilm ba�­
hyordu. Tek 91kar yolun sosyalizm olduguna inanm1§t1m. Dev­
rimci olarak yaln1z sosyalist liderleri gOrtiyordum. Dogrusu,
Atattirk bulan1klam1§lL Milliyeti;ilik ve Atatilrk9tiltikten bah­
seden\ere gerici diyordum."

1 18
 Fikir kuli.ipleri toplanhlanna katllan bir b�ka san1k ise Mihti Belli'nin
o toplantilara kat1ld1g1n1, i;:agda§ edebiyat sohbetJeri yaptddann1, Nam1k
Kema\, Mehmet Akif, Ziya GOkalp gibi degerlerin bireyci olduklann1,
hallan sefaleti ile ilgilenmediklerini iddia ederek toplumcu olmayan bir
yazann g�erliligi olmacbg1n1, hele Milliyeti;:iligin ise burjuva aldatmas1
oldugunu belirttik!erini beyan eunektedir.
Bu safhay1 geni;Iigin ulusal degerlerden uzakla�t1nlmas1, Ata­
tilrk9i.i\i.igiin unutturulmas1, komi.inizmin moda fikir haline getirilmesi
olarak tan1mlayabiliriz.

TekamUJ KomUnist Egirim Aiomas1

ilk �amada sosyalizme kayd1nlan gen�lik; bu kez, roman, hikftye, §iir
ve benzeri eserlerle kar§1l�ttg1 ihtilalci fiki.rlerden sonra komi.iniz.min kJa­
sikleri ile kar�t kar�1ya getirillni§tir. Marks'1n, Lenin'in, Mao'nun mii­
cerret teorileri de, yay1n!anmaya b�larru�t1r. Edebiyat toplanttlan Mark­
sist felsefe derslerine dOnii§lilrtilmi.i�tlir. Bilim kitaplann1n dibacesi
komilnizmi g�erli rejim olarak gOstennektedir. Tlirklilgiln blitiin deger
Olqiileri silinmeye ba�lam1�ttr. Bir yandan da tatbikat1n1 hippilik �eklinde
gOrdli&limiiz beyaz zehir iptilas1ndan seks hastahklanna kadar sapt1nlan
eyyamct bir akim geli�tirilmi�tir. Bu devrede gen9lere ezberletilen Ogut
Mar�1n1 dinleyelim:

Din neymi�. Vatan neymi� bakmay1z safsataya

Tarihte kahramanhk denilen palavraya
Osman Gazi kim imi§, kim bakar Mustafaya
Selam Lenin, Stalin, Kosigine, Maoya
Devrimler dunnamah, gayret tamamlamaya
Havaya yol�lar1m, sol yumrukJar havaya.

Marksist gen9lerin Atatilrk'e Mustafa Kemal demeleri, Lenin'in

resmini Atatiirk'e benzetip duvarlara asmalar1 bu dOneme rastlamak­
tad1r. Keza Nazim Hikmet'in en biiytik vatan �ri oldugu yine bu
dOnemde Biiyiik Millet Meclisinin kilrsiisiinden sOyletilmi§tir.
Bu arada fakirligimizi abartan, inani;lart sarsan yerli eserler de
yay1nlanm1§t1r. Keza, parlamentod1§J muhalefet hareketleri, 6nc1 Fi­
lo'nun ta§lanmas1, Silahh Kuvvetlere sata§malar bu dOnemin karak­
teristik olaylar1d1r.

1 19
 Bir santktan ald1g1m1z bir ka� sabr okuyarak bu ikinci di:inemi bi-
raz daha belirgin hale getirelim:

"Kat1ld1g1m forumlarda her konu§mac1 bir ci.imle sOyler, arka­

s1ndan, IOCHJ-1500 k:i§i tezahi.irat yapardt. Si:iylenenin dogru oldugu
haklanda di.i§iinmeye gerek kalmaz.dt. Bi:iylesine bir psikolojik
bask:t her si:iylenenin dogru oldugu kanaatini uyandmrd1."

Ben Marksist-Leninstim diyerek vatan kurtarmaya kalkanlann bu

dOnemdeki saglad1g-1 sonu� i§te bi:lyledir.

lhtisas Komiinist Etitim Saflws1

Marksist-Leninist, Maoist-Castroist bir gen�lik te§kilat1 kurul­
mu§, bir k1s1m gen�lik bu te§kilat1n militan1 durumuna getirilmi§tir.
Dees kitaplar1 bir kenara itilmi§, bunlar1n yerine a§ag1daki eserler
ve benzerleri ezberlenmi§, Ozelleri �1kartdm1§, elden ele dola§t1r1hp
tan1t1lmt§l1r.
Bu dOnemin belirgin Ozelliklerini §Oylece toparlayabiliriz:
-Kat1ks1z komiinist militanlar yeti§tirilmi§tir. Vatan ve Millet
kavramlar1 kaybedilmi§tir. (Sofya'ya ilk kez ugag1 ka�1r1p Ben Ti.irk
Milleti ve Tiirkiye diye bir §ey tan1m1yorum.)
-Atati.irk'i.in resmi �er�evesinden �1kanlm1§, yerine Mao, Castro,
Che Guevera konmu§tur.
-Devlet mi.iesseselerine de s1zmak suretiyle anar§ik hareketleri
me§Tll sayan bir kadro meydana getirilmi§, devlet di.izeni i<;ten bir sar­
s1nuya maruz kalmi§llr.
Bunlar1n d1§1nda da Milli Demokratik Devrim stratejisi denilen
SiJahh Halk Sava§J, fikr-i sabit haline gelmi§tir.
Bir Onemli militan san1g-1n ifadesini okuyal!m:

"Faki.iltede arkada!ilanm1 toplayarak dedim ki: Arllk yap1lacak

i§ Marksist-Leninist eylemleri olu§turmakllr. Nerede boykot
varsa oraday1z. Yaz1n k6yde k1§1n fabrikaday1z. Yalntz sos­
yalist\eri degil blitlin solcu\ar1 saflar1m1za alacag1z. E�leme
ba§layacag1z. Marksizm ve Leninizm'in ba§ka ti.irlii pratigi· yok­
tur. Sava§a ba§hyoruz."

120
 ihtilalci genc;lik ordusu olarak kurulan DEV-GEN<;, bilinen yeralt1
Orgi.itlerinin mii§terek kuvvetidir. Once DEV-G[:Ny'e daha sonra ye­
ralt1 Orgi.itleri ic;in militan dev§irme yollanna da t' eginelim.
Bu hususu da san1k ifadelerinden okumak istiyoruz:

"Be§ ki§iden olu§an ki.ic;i.ik bir niive kurduk. Her birimiz kendi
muhitimizde yoklama yaparak gOri.i§i.imtize yaktn olanlara yak-
13.'jtik. Kendimizt: has testlerle, bilinc; seviyesini tayin ettik. Son­
ra kitap verip okutturduk, c;izgi1nize geldiklerine inan1nca hiic­
resini bildirdik."

Bilinc; seviyesi olarak tesbit ettikleri k1stas, ihtilalci sosyalizm il­

kelerini kay1ts1z §arts1z kabul etme halidir. Her sOylenene dogru diye
balcilacak, ba§ka bir kar§lt di.i§iiniilemeyecektir.
Bir ba§ka san1k nastl bilin�lendigini ve Orgiltten kopamad1g1n1
§Oyle anlat1yor:

"SosyaJizm konusunda yeni idim. Arkada§tma durumu anlatinca

beni bir eve gOtiirdii. Daha sonra 15-16 kere bu eve giderek ki­
taplar iizerinde c;ah§ma yapt1k. yah§malarda birbirimize arkada§
diye hitap ediyorduk. Derslerin sonunda ula.'jt1g1m1z sonuc;lar1
koro halinde ezberliyorduk. Bir keresinde itiraz edecek oldum,
Komite B�kan1, kafam1 bozma. fikir istemiyorum. Sen sOyle­
neni yapacaks1n . . . o kadar."

Kurulan Orgiitler militan olarak dev§irmek istedikleri ki§iler ic;in

birtabm olanaklar haz1rlayarak kendilerine bajj:lam1§lard1r.
Bunlar s1ras1yla:
Fakir ogrencilere maa§ baglamak, Avrupa'ya tahsile gOndermek,
devlet dairelerinde ve §ah1slara ait i§yerlerinde i§ tedarik etmek, seks
arzusunu tatmin etmek.
Filhakika, militan haline getirilmi§ k1z anar§istler Orgiiti.in mii§­
terek mah olarak kullantlm1§t1r.
Mahir <;ayan'1n Maltepe'de yaka1anacag1 srrada c;antas1ndan dii§tirdtigti
ve bol miktarda olan dogum haplan, ahlak anlay1§lann1 gOstenni§tir.
San1k militanlardan bazilan bu ttir ili§kilerini ac;1kc;a sOyleyerek,
iffet kavram1 diye bir hususu mtihimsemediklerini belirtmektedirler.

121
Bu icibarlad1r ki bi.iyiik bir k1sm1 devrimci nikfilu denilen bir nik§hla
sahte aile ili§kileri kurarak icra-i sanat yapm1§lard1r. Devrimci Nik§h
dedikleri durum §Oyledir: Bir i;ift normal nikih muamelesi ile ev­
leniyor. Ev tutma, kendi ailelerini §i.ipheye di.i§iirmeme konusunda bu
evlilikten istifade ediyorlar. Bir siire sonra bo§anma karan ald1rt1p
ayn!Jyorlar. Aynl!g1n akabinde kad1n militan ailesi yan1na gitmeyip
Orgiit i9in tutulan evlerde kalmaya devam etmektedir.
Yakalanan san1klar, nitelikleri biraz Once arz edilen egitim devre­
lerinin iii;ilnden de gei;mi§se k1pk1z1J bir duruma gelmi§, eger heniiz
ilk devre ii;erisinde bulunuyorsa, 9ogu itildikleri vah§et i;izgisinden
erken aynlman1n sevincini gOstermi§lerdir.
Birinci tip militan Ornegini Ertugrul Ktirki;ii'den dinleyelim:

"Ancak §unu da belirtmek isterim ki; bu gtine kadar, arkada'llanmla

beraber yapmi� oldugum eylemlerden Ottilii pi§marl degilim. Tut­
tugumuz yolun sonuna kadar dogru olduguna inaruyorum. lnan9-
lannuz1 sonuna kadar silahla savunduk. Bu ugurda bi�k yolda'llffi
Oldii. Ben de onlarla beraber Olmek isterdim. Ancak Ya'lad1g1m
stirece partimizin ve cephemizin bildirisine sonuna kadar sad1k ka­
laca&im. Asia inani;lanmdarl vazgeymeyecegim.

"Tiirkiye'deki yurtseverlerin say1s1 Olen veya tutuklanan arka­

da§lanm kadar degildir. Daha milyonlarca arkadWj b1rakt1g1m1z
k1z1l devrimci bayrag1 devralacaktir."

Buna mukabil, 4 y1l militanhk yaptiktan sonra gen;egi anlay1p iti-

raf eden birinci tipteki san1k ise kendisini §Oyle tan1tmaktad1r:

"Pratik faaliyetlerin ve neticeleri, bana, toplumumun v e hallu­

mtn tarihi ge�mh;iini ve geri;eklerini·kOklii bir kavrayi§tan yok­
sun oldugumu kavratt1. Bu, parti faaliyetine, biitiin bu gen;ek­
lerin enine boyuna tart1§1p bi9meden katilmam sonucunu doE;ur­
du. 1yiyi, giizeli, halluma ve yurd_uma faydah olmay1 yaln1z
belli kahplarda aramak yerine toplumun ii;inde bulundugu or­
tamda var olarl §artlar1 iyi analizleyerek dogru sonu�lara varmak
gerektigini g� fark ettim. Fakat tecriibe ve pratik her §eyin tis-

122
 tiinde ve belirleyicisidir. bnemli olan bunu iyi degerlendirmek­
tir, sonu9 olarak toplumumun ve ha!klm1n gelenek, g6renek ve
ger9eklerini dogru kavrayamad1g-1m1, ha1ka hizmeti somut, te­
orik dtizeyde degil, var olan ger9eklerde aramak ve bunun mlica­
delesini vermek gerektigini ogrendim. B6yle kan1mca soyut o\­
duguna inand1m ve halk1m1n i9inde bulundugu sorunlara 96zlim
getirmedigini pratikte gOrdilgi.im bir faaliyete tekrar ginnek
benim i9in s6z konusu olamaz.

"Benim bundan sonraki idealim yeniden dogu§. b6ylelik1e anama,

ai\eme ve milletime yara<j1r bir fert olarak hayata at1lmamd1r."

i§9i ve k6yllileri ni9ln hedef se9tiklerini de yine Onemli bir mi-

Iitan1n sat1rlar1ndan dinleyelim:

"Eger ihtilal olacaksa, ihtilalci bir parti olmahd1r. Bu parti

Marksizm, Leninizm. Mao Zedung di.i§tincesini en iyi kavrayan
i§9i ve k6yltilerden olu§mahdir. Par1i, ihtilalin lemel gUci.i olan
i§9iler aras1nda derin k6kler salmahd1r. Bu yolu eylem kilavuzu
se.;en i§9iler ve k6ylli\er yerinde duramaz, yang1nlar ba§latan
kor pan;alan olurlar."

1htilal i9in, yeteri kadar genci ele ge9irdik1erine inanan komUnis!ler,

bunlan i�9i saflar1nda 9ah§t1rmak ilzere seferber ederek i§9i ve k.Oyfil
kitlelerine s1zmt§lardtr. l�i ad1na kurulan ve Marksist-Leninist olan
bir siyasi partinin bu yoldaki legal faaliyeti kanun hudutlar1n1 zor­
lamada kendilerine olduk9a yarar saglam1�lar<hr.
Diger taraftan kurdurulan Devrimci Sendikalar Marksist dti�tincenin
i�9i kesimindeki parti okullar1na d6nli§ttirtilerek grev, i�i yava§latma,
eylem ortaya koyma konusunda uzun uzun ogrenim ve e!!;ilim
9ah§malanna sahne olmu§tur.
Fabrika ve benzeri i�yerlerinde kurulan i�i komiteleri de bu ttir fa­
aliyetin y6netimini yi.iklenerek her f1rsat1 istismardan ka91nmatn1§lard1r.
i�ilerin bulundugu fabrika, mahalle ve buraJardaki i§9i kahvelerinde
duvarlara afi§ler ast1np onlan §artland1rmak i\in afi� edilmi§ Omekler
say!lmayacak kadar 9oktuL Bunlardan birka91n1 okuyalun:

123
 ''i�sizlik her yerde artmaktad1r, devlet patrondan yanachr, bur­
juva partilerine kanma, senin partin devrin1ci sendikalard1r. Da­
ha ne zamana kadar bir lokma, bir h1rka, kurtulu§un yolu nam-
1u\ar1n ucundad1r."

Sendikalarda, kOy kahvelerinde yapdan bilini;lendinne derslerinin

programlannda i§lenen konular, Bu,lgaristan, Rusya'daki i§i;i okul­
lar1ndan ahnan; Grev nedir? Emek nedir, Proletarya kimlerdir? Pro­
leter HiikUmet nas1l geli§ir? Rus ihtilali, t;in ihtilali, Kiiltiir ihtilali
kimlerin zaferidir ve neler yap1lm1§t1r? gibi konulard1r.
i§<;:i komitelerindeki militanlar ti<; �amah bir plan1 uygulad1klann1
belirtmektedirler. Bir militan1n ifadesinden i;1kard1g1ffilz §U pasaj1 din­
leyelim:

''i§i;i kesimindeki faaliyetimiz .Merkez Komitesi tarafindan

tayin edilen parti politikas1na gbre yiiriitiiltirdti. Bize verilen iii;
a§amah talimat1 §Oyle uygulard1k:

"Birinci cqan1ada: i§i;itere yakla§arak tiretim faaliyetlerine ka­

t1hrd1k. Devrimci Ozellikleri gOrtilenleri ay1klamaya tabi .tuttuk .
Bu faaliyeti ytirtitmek ii;in i§veren, i§yeri, i§i;iler, i;evre ve
i§yerinin bagh oldugu bOlge hakk1nda bir ara§t1rma yaparak i§e
b�lad1k. Fabrikalara girmek ii;m; fabrikaya bizzat girip
i;alt§tlk, fabrikadaki tan1d1k i§�ilerden istifade ettik, tren is­
tasyonlanna, otobiis terminallerine yak1n i§i;i kahvelerine gidip
sohbet toplant1lan dilzenledik.

"fkinci aiamada: Dil§tincelerini devrimci buldugl}muz i§i;ilere

geni§ olarak ai;ild1k. Onlar1 ozel dersanelere gOttirdtik. Fi.Im
gOsterdik, kendilerine bol gelirli i§ tedarik ettik. Sermaye verip
dtikkan ai;t1rd1k.

"0riincii a;anwda: Grevler i;1kart1p pratik egitimden gei;irdik,

grev mahallerinde direni§lerini takviye i9in meydan tiyatrolan
kurup, ai;1kta ve i;ad1rda devrimci eserler oynad1k. Biltlin bun­
lar1n sonucunda fabrikalarda i;;i;ilerden olu§an kadrolar kur­
duk."

124
 Ttirkiye 1htilalci l§i;i KOylti Partisinin Onemli bir kad1n militan1 da
a§ag1daki ifadesinde konunun bir ba§ka yOniinii ayd1nlatmaktad1r:

"Ben Kolej mezunuyum, Kocam da mtihendistir. Her ikimiz de

devri mciyiz. Marksist-Leninist bir iktidar i<;:in miicadele edi­
yoruz. Bu maksatla F.A. ad1na sahte bir niifuz ciizdan1 tanzim
ettim. istanbul'a giderek Tekel Fabrikas1'na i§i;i olarak girdim.
Bir stire sonra fabrika civar1nda ev tuttum, i§i;i arkada§lar1
evime davet ettim. Bunlardan cinsi ili§kiler de kurdugum oldu.
Daha sonra i§i;i temsilciligine sei;ildim. Faaliyetlerimi kocam da
biliyor ve takdir ediyordu."

1970 y1hna gelindigi zaman, fabrikalarda olu§turulan gayretler ih­

tilalci bir potansiyel birikintini saglam1�t1. 1§9ilere kendi gtictinti
gOsterecek, bir denemeyi tan1tman1n ve ihtilalin nas1l yapdacag1n1
gOstermenin s1ras1 gelmi§ti. 274 ve 275 say11J kanunlar da ytice Mec­
lislerden 91kmak iizereydi. Bu kanunun i§i;i haklann1 yok edeceginin
propagandas1 yap1hyordu. Fabrika Onlerinde i;e§itli bildiriler dag1-
t1hyordu. Bu giinleri ya§ayan bir san1g1n 15-16 Haziran dosyas1ndan
<;:1kard1g1m1z bir ifadesini okuyalJm:

"Evvelce bagh oldugum sendika ba§kan1 bana gelerek btitiin

masraflanm1z sendikadan kar§1lanmak iizere istanbu\'da bir top­
lanllya davet ettL Birkai; arkada§ kabul ettik, toplan11 Topka­
p1'da geni§ bir salonda yaplld1. Birkai; konu§mact 91karak, i§9i
haklan i§ba§inda ahnmaz, sokakta, meydanlarda, §iddet ha­
reketleri ile ahn1r dediler, sonra bir karar okundu; i§9iler toplu
halde istanbul'a yliriiyecek, fabrikalar y1kllacak, valiler rehin
ahnacak, polis ve jandarman1n yakalad1klar1 i§9i karde§lerin1iz
9arp1§arak kurtanlacak. Bu karardan sonra ba§kana yakla§ttm,
'S6ylenilenler hep karanhk §eyler; nii;in getirdin bizi, param1z1
ver, gidecegiz dedim."

15-16 Haziran olay1na katilan bir i§9i de nas1l aldat1ld1g1n1

.:1.nlat1rken §Oyle bir beyanda bulunmu§tur:

"Ben 24 senelik i§9iyiln, 9ah§t1£1m fabrikada btittin i§9iler

bana baba derler, Patron da hat1nm1 sayar. Bir i�i;i temsilcisi ar-

125
 kada§im vard t . S1k s1 k gelir d 1 §an da yapdan toplant1lan anla­
IJrd1. Merakland1 m . Bir pazar gtinti beraberce gi ttik. Temiz es­
vab h , gravath insanlar i;1kiyor. 'Bu fabrikalar sizin olacak, kula
kul olamayacaks1mz. Kai; ki§inizin evi var, larlas1 var, neden bu
haks1zltga tahammtil ediyorsunuz.' Sordum onlara, kimdir bun­
\ar diye? Devrimcidir dediler. Bir sabah da, eylem var, i§i terk
edin diye bag Hd t lar. Bir kenara i;ekildim, 3-4 ki§i yamma geldi.
Bak baba, sen gelmezsen kimse gelmez, bu fakir fukaraya mani
olma. Devrim piyangosu i;eki liyor. Sen de onlar da hakkm1
almah, i;ar nai;ar i § i buak1p i;1kt1m. Kad1koy'e yliri.idtik. Ka­
rakol ta�land1, ta§lar at1ld1. Demirli sopalar kul lamld1. Asker
geldi, komutanlar k o nu�tu. Herkes dag1\d1. Yorgundum . Bir §CY
de yapmad1g1m iqin kaqmad1m. Poli sler beni yakalad 1 . Bir an!Jk
gafletim, ben i h1yaneti iqine itti, emekli olacag1m1 beklerken ha­
pise girdim."

Biraz once, Ttirkiye ihtilalci i§qi Koyli.i Partisinin Koyli.i Komitesi

kurarak koylerde de kl§kHt1c1 faaliyetlerde bulu ndugu arz edilmi§ti.
Bu orgtittin militanlarma yatakl1k eden, onlar gibi Safak bro§tirleri ni
koy koy d ag1tarak propaga nd a yapan A V§ar Koy li nden ilyas yakir'1
dinleyelim:

"Anaf§istler devamli bir §ekilde bolgemizde dola§ml§!ard1r.

Bizier fakir insanlanz. Bunlnn n sozlerine kand1k ve kandmld1k.
ihbar edenleri vurur oldtirtirliz diyorlard1. Benim 5 qocugum
olmasma mukabil 3 doniim tarlam var. Bizim i;aresizligi mizden
istifade ettiler. Bizleri hiikiimete ve toprak sahiplerine kaf§I
k1§klrthlar. Biz de belki bir (ey sahibi oluru z di ye magaralarda
besledik."

Farkmda olmadan aldauld1gm1 ancak tucukland1g1 zaman anlayan

ve ifadesinde durumunu aq1klayan bir samg1 konu§turahm:

"Dogum yerim Yugoslavya Yen ipazar. Orada i ken tek arzum

·

Tiirkiye'ye gelmek idi . Herhangi koti.i niyetle degil, oradaki

gavurlann bask1smdan kurtulup, b u rada bliti.in Tlirk karde§lerle
herhangi aymm yapmamak §art1y l a gerqekten bir karde§ olarak

126
 ya§amak ve ger;inmektir. Ve bunu r;ok zor da olsa ba§ard1m ve
buray a geldikten sonra bi.iti.in di.i§i.indi.ikleri mi tatbik ettim ve et�
meye r;ah§tl m .

"Fakat son zamanlarda maalesef memleketimizde bir kin yara­

tild1, bunun nerede n o\dugunu ve hangi sebepten ileri geldigini
biz maalesef bilrniyoruz. Biz dedigimse yani i§r;ilerden bah­
setmek istiyorum. <;i.inki.i kendim i§r;i oldug u rn ir;in eminim ki,
i§r;iler geneHikle birbirine i;ok benziyorlar. Yani dii�iince bakI­
mmdan §Una da eminim ki , i§r;ilerimiz i;ok saf, r;ok tem i z ve iyi
insanlard1r. En fazla emek veren ve memleket ir; in her feda­
karhga ham olan kimselerdir. . . . Fakat yukanda bahsettigim
bunahm ve kini y aratan l ar , yani memleketimizdeki i.i9kag1t-
91lar, bugi.in i§r;ilerimize kancal an takmi§ bulunuyorlar, gayele­
ri yukanda bahsettim , i§r;ilerin safhgmdan ve iyi niyetlerinden
faydalanmak, sagcl l ard an m1 solculardan m1 yoksa yetmi§yedi
r;e§it sendikac1lardan m1 bahsetmek laz1m, h�psi var bunun
bi.i­
ir;i nde ve gen;ekten i §r;ileri kandmp gotCiriiyorlar. Nitekim
tiin iyi niyetlerime ve temiz dii§i.incelerime ragmen ben de
kandmhp g i rdim bir r;ikmaza, onun ir;in kendim ve btiti.in i§i;i
namma Ttirkiye'deki bi.iti.in yetkili §ah1s ve organlardan, bizlere
yard1mc1 olmalanm candan dileri m . "

i§te, gem;lik, i§r;i v e koyliilerim izden bir kism1 b u §ek.ilde aldatilarak

vah§et r;izgisine itilmi§lerdir. Arz edilen omekler �oru�rnrma dosya ­

lanndan ser;ilen pasajlard1r. Buna benzer daha biri;ok misalleri dile ge­
tirmek mtimki.indtir.

127
 II

TORK1YE'DE A�IRI SAG AKTh1LAR

 I . AMA<;": VE KISA TARiH<;":E

Demokratik ve laik Cumhuriyetimizi temelinden y1kmak gaye1>iyle

alenen eyleme g�mi� olan a§in sol kadar ve hatta zaman ve ze1nin bu­
lundugu anlarda soldan da tehlikeli ve tahripk§r olabilmi� ve bu gtin de
olma istidad1 gOstercn �in sag egilimler daha dogrusu din is­
tismarc1hg1 ve inicai faaliyetler elan ciddi bir tehdit te�kil etmektedir.
Teokratik devlet dtizeninin hfild1n oldugu tarihi c;aglarda ayn1 dinin
n1ensubu olanlar ve olmayanlar ay1nm1 ytizi.inden ayn1 soydan gelen
milletler aras1nda tarih boyu giderilen1iyen husu1netler girlni�, milli
ki.ilti.iriin yerine tahrif olunmu§ dini kiilti.iriin hfildmiyeti ile bu milletler,
benlikle1inden c;ok §eyler kaybetnli§lerdir. Osmanh imparatorlugunda
da bu bOyle olmu�tur. 0 c;aglar hi.ikmi.inti icra et1ni� ve kapanm1�t1r.
Atatlirk bu tarihi gerc;egin l§1g1 alt1nda Ti.irk Milliyetc;iligi i.izerinde
i�leyerek Ti.irkiye Cumhuriyeti'ni kurmu§tur. Fenler milli birlik i9inde
ve kuvvetli bi� millet olduklan takdirde hayatlann1 idame ettireceklerine
kanidirler. Anayasam1z ve dig.er yasalanm1z da bu esa<>1 kabul etmi§tir.
Atati.irk ink.ilaplan ve Anayasam1z1n temel ilkeleri, vatanda§lann in­
sanca ya�a1na ko�ullann1 milli hudutlar ic;erisinde ve modern mil­
liyet�ilik anlay1�1na bagh kalarak gerc;ekle�tinneyi amac; edinmi�tir.
A�1n sol, birtak1m ekonomik faraziyeler ve anar�ik eylemlerle,
3§Jfl sag ise laikli£c aykln olarak devletin sosyal, ekonomik ve hu­
kuki temel nizamlann1 dini esas ve inan�lara dayand1nnak, degi§ik
bir ifade ile dini, siyasete alet etmek suretiyle bu anayasal diizenimize
kar§J c;1kmaktad1rlar.
Uygarhga, yenilige daima dar bir taassup i�erisinde hareket ederek
kar�1 �1kan bu anlamdaki a�1n sag, vicdan htirriyeti paravanas1
ardtnda gizlenmi�, teokratik devlet kurma plan ve projelerini teftip-

131
l em i§tir. Laik devl et esasma aykm bir tarzda devlet ve idare §eklinin
temelinden degi§tirilerek Hali feligi n getirilmesini ve §eriat ahkfi­
mmm toplum hayatmm her safhasmda h§kim kihnmasm1 esas alan
tahriklerin kaynagmda, Cumhuriyetin ilanmdan sonra da hep bu sag
grubu gormekteyiz.
Yanm as1r kadar once "Din elden gidiyor, kalkm ey ehli vatan !" slo­
gam ve feryatlan ile sokaga doktilen a:;;m sagc1lar, bugti n de gen;ek ga­
yelerini hi9bir zaman soylemeksizin aym "cihad" 9agnlan i9inde ey­
lemlerine devam etmektedirler. Daha son zam an lara kadar "Masum
namaz ktlmalarla gtidi.imlii cihad" provalan yap1hyor, yurdun muhtelif
yerlerinde toplu namazlarla siyasi bir renge bi.i ri.in meye 9ah:;;d1yor,
"Namazdan sonra gerektiginde mal1 ile, cam ile, dili i le, eliyle, cihad da
farzdJT" denilerek rejime, Cumhuriyete ve Atati.irk inktlaplanna �1
mi.i§tereken sava§dmas1 te§vik ediliyordu. Bu devirlerde ve halen de
somtirtici.iler, sahtekil.rlar, rejimin temelini dini noktai nazarla
degi:;;tirmek isteyenler, Tiirkiye i.izerinde 91karlan olan devletleri n de
destegi ile saf ve inani; sahibi vatanda§larm ulvi duygularm1 istismar
ederek gen9 ve korpe ku§aklarm bey inlerini y1kmak suretiyle Tiirk Mil­
letine manevi ve fikri yonden biiyi.ik zararlar vermek 9abasmdad1rlar.
Bu konuyu, halen Tiirkiye'nin hemen hemen her yerinde yayg m olarak
gori.ilen ve S1klyonetim Komutanhg1 Mahkemesinde de dava konusu
edilen bir olayt deli!leri ile ar;tklayarak arz edecegim.
Yurdun muhtelif yerl erinden 39dan ve nur medreseleri denilen,
mi.isbet ilimde n yoksun, i;agm modern anlayi§tna tamamen z11 bir
§ekilde ve iptidai bir tarzda gizli olarak dini egitim r;ah§malan
yapd an yerlerde viyografta gori.ilecegi vei;hile, memleketin i;e§itli ke­
simleri nden gelen ve devamh olarak yenilenen 4 illi 1 5 ya§ arasmdaki
r;ocuklara bir l ider tarafmdan i a§eleri kullanacaklan klig1tlar, yaz1
,

malzemeleri, rahleler ve her ti.irlii ihtiyai;lan paras1z olarak temin edil­

mekte, ogrenc i lere okuma ve yazma es nasmda siyah ciippe, ye§il tak­
ke, beyaz sank giydirilmekte ve laik diizeni din esasma gore degi:;;­
tirme fikri a:;;danarak istikbale matuf teokratik militanlar · yeti§­
tirilmektedir. Bu �ekilde yeti§erek dagd an militanlann her biri mu­
hitinde yeni bir ortam yaratarak faaliyetini siirdtirmektedir.

1 32
 A§m sag, At.ati.irk inkllaplanna �1du, milliyet9iligi reddeder,
onunla mticadele eunek i9in bilti.in gilctiyle 9ah§1r, Atattirk inkdaplannm
Ttirkiye'yi Bau y�a dtizeyine getirmesiyle memleketi <linden uzak­
la§tmhgmm propagandas1m yapar.
Laiklige §iddetle k�1d!f. Modas1 gei;mi� slogan ve sozlerle,
Mtis!Uman saf halk kitlelerini rejim ve Cumhuriyet aleyhine kl§k:trtir. Va­
tand�m di ni hislerini s0mtirtir. Btittin ·bunlan din ve §eriat perdesi
altmda yapar. Bu konuyu, Milli Ttirk Talebe Birligi gibi ilim ve irlan
yuvas1 olmas1 gereken bir cemiyette, zamanm Milli Tiirk Talebe Birligi
B�kam'rnn milsaadesi ile, Ocak-�ubat 197 1 tarihinde Sebil Yayml?Vi Sa­
hibi Avukat Kadir M1s!fhoglu tarafmdan verilen bir konferanstan baz1
pasajlari kendi sesinden dinletmek suretiyle arz edecegiz.
fslamiyetle hi9bir ilgisi bulunmayan baz1 mezhep mensuplarinm
ni�n, dtigtin, stinnet dtigtinii gibi i;e§itli Wrenlerde; rengini atalarmuzm
kamndan alm1§, milletimizin yegane semboHi §anh bayrag1mm nasil
tahri f ederek kulland1klan viografta gortilmektedir. Bu onlarm gizli
dii§iince ve emellerinin ai;1ga 91kan kil9i.ik bir omegidir.

133
 2. A';IRI SAG GRUPLAR

Yukanda 9e§itli yOnleriyle arz edildigi gibi devletin sosyal, eko­

nomik ve hukuki temel nizamlann1 dini eSas ve inanr;lara da­
yand1rarak demokratik ve Jaik Cumhuriyeti temelinden y1kmay1 ama9
edindigini kesinlikle sabit bulunan <l§Jn sag i.initeler §unlard1r:
-A§lfl Miiliyet9ilik,
-Teokratik Devlet Savunuculan.

a. A.!j1r1 Milliyeh;ilik

Milliyef\:ilik anlay1§1ndan esas gaye, milli s1n1rlanm1z ir;inde hi9bir

aynnu gOzetmeden Ti.irkiye Cumhuriyeti vatanda§lann1n birlik ve be­
raberli k ii;inde y�amas1d1r. Bunun d1§1nda, �In milliyet9ilik; bOli.ici.i
nitelik �ryan ve klsmen de 1rk91hg1 ii;ine alao faaliyetler olarak
di.i§i.ini.ilmektedir. Burada arz euigimiz �1n milliyeti;ilik, yurdun birlik
ve beraberligini tehlikeye di.i§Urecek ve Misak-1 Milli hudu!lan
ii;:erisindeki vahdetimizi zedeleyecek olan <l§ln ve kas1th faaliyetlerdir.
�Uphesiz, bu anlayi§, diinya sath1na yay1lm1§ 1rkd<t§lanm1zla ilgilerimizi
kesmek manas1na ahnmamahd1r.

b. Teokratik Devlet Savunucular1

Bu kurulu§lar1n esas gayeleri, siyasi s1n1rlar ii;:inde Once §eriat

esaslanna gOre bir dev!et kurmak, sonra hilafeti_getinnek ve hilafec is­
minden yararlanarak bi.itiin islam iilkelerini birle§tirip s1n1rs1z bir
islam birligini saglamaktir. Bu gayeyi tahakkuk ettirmek ii;:in halen fa­
aliyet gOsteren gruplan i.ii; k1s1m halinde inceleyebiliriz.

134
 -lsla1ni kisveye bi.iri.inmi.i§ muzur faaliyette bulunan te§kilath
ak;m ve tarikatlar.
-Siyasi partiler.
-Yurtir;i ve yurtdJ§l kurulu§lar.

1) islami Kisveye Biiriinmii§ Muzur Faaliyette Bulunan

Te§kilatl1 Akim ve Tarikatlar

islamiyet hay1r ve ahlak vas1flann1 bi.inyesinde fazlastyla toplanu§

bir dindir. islam dininin akide ve prensipleri ar;1k, iman ve ibadet esas­
lan yi.ice ve mukaddes kitab1m1z olan Kur'an-1 Kerim ile be\irtiln1i§
olmas1na ragmen, MUs!Uman!Jk akideleriyle he1nhal olanlann inam;,
di.i§i.ince ve f1kir hiirriyetine kar§1 duydugu sayg1dan faydalanarak yur­
dumuzda §ah;>i h1rs ve arzulann tahakkuku ir;in bu sistemden aynhn1§,
daha dogrusu sapm1§ olan ve islami kisveye biiri.inmii§, muzur fa­
aliyette baz1 te§kilath ak1m\arla birr;ok tarikatlar kurulmu§tur.
Osmanh Devleti zaman1 dahil kurulan tarikat!ann miktan 73 ka­
dard1r. Mezhep aynhklann1n uzun zaman birr;ok miicadelelere sebep
oldugu bir gerr;ek iken, 73 tarikata mensup olan kitlelerin birbirleriy le
olan miicadeleleri bOli.icii ve ay1r1c1 gayretler oldugundan tehlikenin
biiyiikli.igii or1adad1r. Halen y1k1c1 durumda gizli olarak faaliyet
gOsteren te§kilath ak1m ve tarikatlann belli ba§hlar1 §Unlard1r:
-Nurculuk,
-Siileymanc1hk,
-Nak§ibendi Tarikau,
-Ticani Tarikat1,
-Biberi Tarikat1,
-Kadiri Tarikat1.

a) Nurculuk:
'
1877 y1!1nda Bitlis ilinin Hizan 1Ir;esine bagh Nurs kOyi.inde dogan
ve 24 Mart 1960 tarihinde Olen ve bidayette Saidi Kiirdi diye an1lan
bir §ah1s taraf1ndan kurulmu§tur. Saidi Kiirdi'nin esas gayesi, Tiirk­
Ji.igi.i tahrif ederek ayn bir Ki.irt devleti kurmakt1r. Nitekim hayah

l35
 mi.iddetince bu gayesini tahakkuk ettirmek i9in faaliyet gi:lstermi§tir.
Dogdugu bOlgeden lstanbul'a gelen Saidi Kiirdi, Volkan Gazetesinde
Ktirtle-rin bag1ms1zlig1 konular1nda yaz1lar yazml§, 3 1 Mart Vak'a­
s1na kat1lm1§, Milli Mticadele dOneminde Kiirt Teali Cemiyeti ku­
ruculan aras1nda yer alml§hr. Cumhuriyet'in ilan1ndan sonra ink1lap­
lar1 bege .1meyen Saidi KUrdi mahkO.m olmu§tur. Bi\ahara bu �ah1s
menfur emellerini yaymak i9in dogdugu kOyiin ad1 ile Kur'an1 Ke­
rim'deki Nur Suresi aras1nda isim birligi kurma gayreti gOstermi� ve
ad1n1 Saidi Nursi olarak degi§tirip, kurdugu te§kilata da Nurculuk di­
yerek Miisltimanhga s1gmayan, kanunlanmizJa bagda§mayan ve ruh­
larda, zihinlerde anar�i yaratmaya matuf dti§iincelerini, yiiz otuz adet
Nur Risaleleri ile dile getirmi!j: ve yaym1�hr.
Risaleler incelendiglnde, Ttirk9e yaz1lm1§ olanlannda erkeklerin
kad1nlardan uzak ka1malar1n1, dogu bOlgesinde dag1Ian yaz1lar1nda
ise bilhassa kad1nlann yana�malann1 telkin ettigi gOriiliir. BOylelikle
Saidi Nursi, Kiirt ntifusunu 9ogaltmay1 dii§iinerek esas gayesinin ta­
hakkuku iizerinde ugra�m1�t1r. Ancak Ti.irk cimeyitlerinde bu fikri
i§leyi�in sonucu, vahim bir sap1khk illetinin reva9 bulmas1 §eklinde
tezahtir etmi§tir. Filhakika Nurculann. tatbikatta baz1 ufak 9ocuklan
medrese ve ayinlerine dev§irerek ve geceleri hep beraber ge9irerek
kad1ndan uzak kaldtklari daima mi.i§ahede olunagelen bir haldir.
Bunun en canll misa\i, S1k1yOnetim Komutanliklar1m1zdan biri
taraf1ndan istihbarat maksad1yla Nurcular aras1na gOnderilen bir gi:l­
revlinin ertesi giin bu hizmeti reddetmesidir. GOrevliye, vazifeyi kabul
etmeyi§inin sebebi 1srarla soruldugunda. bu edepdJ§I cemiyete ta­
hammiil olunamayacag1n1 beyan etmi�tir.
Zahiren bir ibadet olarak gOsterilell Nurculuk'ta, Kur'an-1 Kerim'i11
tefsiri kuvvetinde belirtilen Nur Risalelerinin bir9ok telkinleri, a§ikftr
bir tarzda Ulu Kitab1m1z1n ruhuna ve Hazreti Peygamberin si.innetine
tamamen zit bir anlay1§ i9erisindedir. Bu hususu birka9 misal ile
a91klamay1 faydah gi:lrmekteyiz:

"Risale\er, dindar olrnay1 ancak Nurculukta gOriip, islam Di­

ninin geni§ ve miisamahakir rnahiyetini kendi k1s1r gOrti�li ile
inhisar1nda tutmak ister. Fihrist risa\esinde, Nurcu olmayanlann
Mi.isliiman say1lamayacag1 dolamba9l1 ifadelerle anlat1lir.

136
 "Kur'an-1 Kerim'in insanlar i�in .mev'ize oldugundan habersiz
gOriinen risaleler, onu bir fizik ve mekanik icatlar kitab1 gibi
gOsterir ve il§n eder.

"Dinimizin farz1na da, siinnetine de bizzat uymayan Saidi Nursi,

Cuma Namaz1n1n k1hnmamas1n1 tavsiye eder. Kendisinin de
kilmad1g1 sabittir."

Bu ve buna benzer anlamdaki risalelerde; Tiirkiyemiz nispi OOlgelere,

pan;alara aynlarak gOsterilir. Mektubat risalesinin biJ\'.ok yerlerinde ve
Baria Hayat1'n1n ii�ilncii sayfas1nda biiyiik puntolarla yaz1h "Vilayat-1
:;>arkiye" terkibi cograti bir tabirden �ok sosyal ve politik bir telmihtir.
Vatanda�lar1m1z arasinda bOlilcil bir a�1lama �ahas1 sarf ederek
devlet otoritesine de tehditler savurulmaktad1r.
Nurculuk, d1� Orgiitlerden merkezi Suudi Arabistan'da bulunan
"Rabuatiil Alemi lslami Cemiyeti" ile temas halindedir. Nurculuk, en
�ok zararh faaliyet gOsteren bir ak1md1r. <;ah)}malan sinsidir. Mer­
kezleri aras1nda kurye ile irtibat saglarlar. Blittin yurtta te�kilatlan bu­
lundugundan irticai faaliyetler bak1m1ndan en tehlikeli olan1d1r. Li­
derleri, Hiisrev Alt1nba)jak, Bekir Berk, Sa\ih bzcan, Mehmet K1r­
k1nc1, Miislim Sel�uk, Mehmet Kayalar ve Mehmet Kurtlar'd1r.
Nurcular1n gayesi; medreseleri ihya etmek, Risale-i Nur esaslanna
gore tabanda lslami esaslan benimsemi)} bir kitle meydana getirmek, bu
kitlenin glicli ve demokratik imkinlardan istifade ile teokratik bir devlet
dlizeni kurmakt1r. Bunun i�in yogun bir propaganda faaliyetine giri­
�erek Atatiirk ilkelerine bagh olman1n putperestlik oldugu ve lslamhkla
bagda�amayacag1, devletin laik esaslan uygulamakla halk1 dinsizlige
te�vik ettigi, bu giinkii nizam1n ahlaks1zhk yaratug1 �eklindeki fikirleri
i�leyerek hallan demokratik diizenden sogumas1n1 temin etmek ve )}er­
i esaslara gore bir devlet kunnak 9abas1ndachrlar. Fikirlerini yaymak
i�in biltiln devlet te.§kilatina ve halk kurulu�lar1na s1zma gayreti
iqindedirler. Yay1n organ1 olarak Risale-i Nur ne§riyat1, fttihat gazelesi,
Yeni Asya gazetesi ve Hiffll mecmuas1 kullanilm1§t1r. imam Hatip
Okullan, ilahiyat bgrenci Yeti�tirme Demegi, Tiirkiye Yiiksek bgre­
nim Huzur ve Dayant§ina Cemiyeti, Aydinlar Kuliibii ve Hiir Dii)jiince
Dernegi bu muzur cemiyetin yan Orgiitleridir.

137
 b) Siileymanc1lik:
Kili;iik y�la Silistre'den ailesi ile birlikte gelerek, tahsilini fstanbufda
yapttktan sonra 1921 yihnda yine lstanbufda vaizlik yapan Nak�i­
bendilik Seyhlerinden Siileyman Hilmi Tunahan taraf1ndan kurulmu�tur.
Siileymanc1hk, hii;bir taviz kabul etmeden halitelilde idare edilen, biitiin
Miisliimanlan bir bayrak altinda top\ayan, mevcut diizenin y1kilrnas1n1,
inkllaplann tamamen kakbnlmas1n1 hedef tutan, kendilerinden ol­
mayanlann katlini miibah g6ren ve Siileyman Hilmi Tunahan'1 mtif§it
kabul eden te�kilath dini bir akimd1r. Liderleri, Kemal Kai;ar, Hilmi
Tilrkmen, Seyfettin Alkan, Hasan Ankan, Nihat Tarhan ve Hiiseyin Kap­
lan'd1r. Gayesi, Kur'an kurslannda Silleymanc1hk esaslanna gore
yeti�tirdikleri genl$lerin yard1m1 ile siyasi iktidan �iddete ba�vurarak
derhal ele g�irmek ve teokratik dilzen kurmakt1r. Bunun il$ill "SeriatJ. tat­
bik etmeyen hiikiimete itaat ve itibar edilmez", "Halife olmayan bir mem­
lekette Cuma nan1az1 lahnmaz", "Silleymanc1 olmayanlara Miislilman
denilmez" gibi sloganlarla ay1nc1 ve OO!ticii gayret gOsterirler. Bu
Orgiitiln faaliyet sahas1 btitiin yurttur. Miisaadeli ve miisaadesiz Kur'an
kurslanna el atm1�lard1r. Tiirkiye Kur an Kurslan Kunna, Koroma ve
'

idarne Ettirme Demelderi bu tarikalln yan Orglitleridir. Stileymanc1hk

daha i;ok Ti.irkiye d1�1nda geli�tirilen. bir tarikatt1r. 7 ilii 1 7 ya�1ndaki
i;ocuklar1 Kur'an Kurslannda kendi emellerine uygun olarak egiten
Siileymanc1lar, bu �ocuklar aras1nda kabiliyetli gOrdtilderini Istanbul ve
Samsun'da bulunan daha list seviyeli Kur'an kurslannda Ogtetmen yap­
mak: i�in egitmektedirler.

c) Naktibendilik:
Nak:§ibendi tarikat1, Hicret'in 718nci y1hnda Buhara'n1n bir k6ytinde
dogan Muhammed Bahattin Nakjihendi adh bir zat tarafindan ku­
rulmu§tur. Bu tarikatta, 1776'da ,Sehri Zor'da dogan Mevlfula Ziyaeddin
Halit isimli bir �sin pir olarak kabul edilmesinden sonra zararh fa­
aliyetler gOrtilmii�, Cumhuriyetin ilan1 ile tekke ve zaviyelerin kapa­
t1\mas1n1 miitealQp tarikat mensuplar1 yeralt1 faaliyetine ba�lam1�lar ve
Ktirtlerin bagims1z1tgi il$in gayret gOstermi�lerdir. Llderleri, Sarni Ra­
mazanoglu, Mehmet Kotku, Dursun Aksoy ve Tahir BiiytikkOriiki;U'diir.
Gayesi, dergfill olarak belirtilen liderlerinin evlerinde yap1Jan gizli top-

138
lantilarda �er'i kanunlann ve teokrati� devlet diizeninin kurulmas1 hu­
susunda 9ah�malar yap1lmaktad1r. Faaliye1 sahas1 daha ziyade cahil ve
koyu miiteass1p ha\k kitleleridir.

d) Ticanilik:
Liderleri, Kemal Piiavoglu ve Abdurrahman Babu'dur.

e) Biberilik:
Liderle1i, ismail Emre ve ,Sevket Ku!kan'dir.

f) Kadirilik:
Lideri, Selahattin Ceylani'dir.
Bu son U9 tarikat, teokratik dtizeni getinnek isteyen diger iki dini
topluluk (Nurculuk, Stileymanc1hk) ve bir tarikata (Nak�ibendilik)
destek9i olmak.ta ve ayni esaslar i9erisinde 9ah§maktad1rlar. �u anda;
Nurculuk., Siileymanc11Jk ve Nak§ibendilik birbiri ile mticadele ha­
lindedir. Bu hususu, bir S1k1ytinetim Komutan1 ile bOlgede Nurcu ola­
rak 1an1nan miifti.i aras1nda gei;:en konu�madan bir an1y1 vermek su­
retiyle arz edecegiz. Stileymanc1hk, Nak.§ibendilik gibi n1emleket ii;in
zararh faaliyet gtisteren 1arikatlann nas1l dogru yola getirilmesi so­
rusuna miiftii: "Bu tarikatlann zararh faaliyetlerini sizin bildiginizden
<laha iyi biliyorum. Bana yard1m edin, biittin bu k3.f ir yuvalann1 ka­
patahm" demi�tir. Fakat konu�ma Nur�uluj"i;a intikiil ettirilince, "O,
zarars1z ve islami bir anlay1�t1r" demekle yetinmi�tir.

2) Siyasi Partiler

A§in sag alan1larda rol oynam1§ siyasi parti Milli Nizam Partisidir.
Bu parti kapat11diktan sonra !Jim Yayma Cemiyeti �erisjnde gizli olarak
faaliyette bulunmaktadir. Liderleri, Necmettin Erbakan ve isinileri ytiksek
heyetinizce bilinen arkadrujland1r. Gayesi, demokratik bo§luklardan is­
tifade ederek �riat esaslanna gore bir dev\et dlizeni kurmakt1r. Daha zi­
yade cahil balk kjtJeJeri, sag e£"ilimli kurulu�\ar, sag eij:ilimli orta ve
yi.iksek tahsil gen9ligi bu partinin faaliyet alan1 ii;ine ahnnn�t1r. Tek

139
Nizam gaz.etesi yaym orgamdtr. Komiinizmle M i.icadele Demegi ise yan
kurulu§udur. Ydac1 faaliyet gl:isterdiginden kapatJ!an bu parti, miisait
z.emin ve zamanda yeniden faaliyete g�mek ii;in haztrhk dOneminde
olup, §U s1ralarda sivrilme alametleri gostermektedir. Son gtinlerde ku­
rulan Milli Selamet Partisi, kuruculanmn �siyetleri dolaymyla Milli
Nizam Partisi'nin bir devam1 gl:irilnti§ii vermektedir.

3) Yurtii;i ve Yurtdl§I Kurulu�lar

-Mticadele Birligi,
-llim Yayma Cemiyeti,
-Komtinizmle Miic. tdele Dernegi,
-Rab1tatlil Alemi islamln,
-Htzb-tit Tahrir.

a) Miicadele Birligi:
Liderleri, Necmettin Eri§en, Aykut Edip Ali, Mevliit Baltac1, Melih
Goki;ek ve Y1lmaz Karaoglu'dur. Gayesi merkezi otoriteye bagh 1siami
esaslardan kuvvet alan devlet nizam1m kurmaktu. Antikomtinist olmak,
antisosyalist olmak, antikapitalist olmak, milli degerlere sayg1h olmak,
islama tam bagh olmak ve lslami esaslara gore ya�ma bu kurulu§un
ana umdeleridir. Sag egilimli geni;ler bu orgtittin faaliyet alanma girer.
Yan kurulu§u ise Mill iyeti;i Ktilttir Birligidir.

b) ilim Yayma Cemiyeti:

Liderleri, Yusuf Tilrel, Abdul kadir <;avu§oglu, Hac1 Nail (:e lebi ,
Mustafa Koseogl u ve Hasan Ugur'dur. Gayesi , lslam dinine baghhg1
artt1rmak ve bu konuda faaliyet gosteren miiesseselere maddi yar­
dtmda bulunmak, Atattirk dti§rnanhgm1 yaymak,. Mi l l iyeti;i Tilrk
Geni;ligi ad1 alunda gerici bir geni;lik kitlesi mey dana gelirmek, hi­
l afetin i hyasma i;ah�arak �eriat esaslan na gore bir devlet kurmaktlr.
Pek �ok i§adammm da tiye oldugu bu demeg in y1lhk geliri 35 milyon
TL.dir. Bu cemiyeti n ; sag kurulu§lar ile sag egilimli orta ve yiiksek
tahsil geni;ligi, faaliyet sahas1 ii;erisine girmektedir.

1 40
 c) Komiinizmle Miicadele Dernegi:
Liderleri, Saffet Solak, 11han Darendelioglu, 1smail Hakk.t �en­
giiler, Zeki I§m. Orban Kiverlioglu ve Hasan Ozke9ili'dir. Gayesi,
komiinizmle miicadele maskesi altinda geni� balk kitleleri arasmda
giderek mevc ut rej im ve Anayasa diizeni aleybine propaganda yap1p
teokratik devlet diizeni fikrini yerle�tinnektir. Umumiyetle cahil halk
kiitleleri bu dernegin faaliyet sahasma girer.

d) Rabitatiil A.temi islamfn:

Merkezi d1�arda olan bu kurulu§Un lideri Mehmet Elsavvaf, Mu­
hammet Surur Sekban ve Hiiseyi n Sarai;'tir. Tiirkiye ile irtibatm1 Salih
Oz.can, Ahmet Ramazan Tuncer ve Ya�r Tunagilr saglamaktadir. Ga­
yesi, t slam birligini kurmaktlr. Faaliyet sahas1 biitiln tslam illkeleridir.

e) H1zb-iit Tahrir:
01� bir kurulu� olan bu org iitUn lideri Takiyuddin El Mehbani,
Hasan Abdullah Fahrettin ve Nurettin Dabul'dur. Tiirkiye ile irtibatmt
Ordiin'den Tiirkiye'ye ogrenci olarak gonderilen yabanc1 uyruklu �a­
h1slar saglarlar. Gayesi, lslam devleti kurmakt1r. Islam nizam1, lslam
devleti kurmakt1r. lslam nizam1, 1slam devleti anayasas1 yaym organ­
lanndandn.

14 1
 3. YAPILAN OPERASYONLAR

a. 12 Mart 1971 Oncesinde memleketimizde gOri.ilen ideolojik grup­

la§nlalar Kiitahya'da da meydana gelmi�. kendilerini �u1 milliyet9i ka­
bul eden egitim gOrmi.i§ bir k.Jsnn gen9ler bir Orgi.it etraf1nda ki.iriie­
Iennii§lerdir. Nitekim bu Orgi.iti.in Kiltahya �ubesinin B�kan1 ismail
Dag, ikinci Ba§kan1 ve n1ilitanlan olan 6 �ah1s, bat1 mi.izigi sanat91s1
Ban§ Man90 ve Mogollar toplulugunun Kiitahya'ya gelece£i ilan edilince
uzun sa9lan, favorileri, b1y1klan ve acayip k1yafetleri ile mi.izik yapan bu
toplulugun araba ve e�yalann1 yakmak ve hayatlann1 kastetmek i.izere 9
Nisan 1971 gi.ini.i eyleme ge9mi§ler ve gayelerinin bir lasm1n1 tahakkuk
ettinni§lerdir, Bu san1klar mahkemede yarg1lannu§ ve birer y1I hapis ve
9e§itli para cezalanna 9arpt1nlnll�lard1r.
b. Ruhsats1z mektep (daha dogrusu medrese) a9mak ve bu 1nek­
tepte ogretmenlik yapn1ak, laiklige ayk1n olarak devletin i9timai ve
hukuki temel nizan1lann1 dini esas ve inan9lara uydurmak amac1 ile
Nurculuk egJtimi ile ilgili olmak iizere Risalei Nur ki.illiyat1ndan baz1
pan;alan okutmak, ogretmen, 1nanalann1 anlatmak suretiyle pro­
paganda ve telkinde bulunarak Konya Kad1nha11'1nda faaliyet gO.stcren
isfendiyar Karakulluk9u ve 1 1 arkada§l, 9ah!?ma �ekilleri ve giysileri
resimlerle arz edilmi� olan 1nedresede 23 Haziran 1972 gtinil su9i.isti.i
yakalanarak haklannda soru§turmaya ge9ilmi§ ve halen S1k1yi.inetim
Mahkemesinde yargdanrnakcad1rlar.
c. Laik Cumhuriyetimizin i9timai, siyasi ve hukuki temel ni­
zamlann1, dini esas ve inan9lara uydufarak teokratik devlet dtizeni
kurmak amac1 i!e Saidi Nursi'nin Olilmilnden sonra, Nurculuj:!:un li­
derligini yaparak, bu fiili cemiyetin faaliyetlerini sevk ve idare euigi
fsparta'daki evine, 5 Tem1nuz 1971 giinli yapllan bask1nda diger 14
san1kla beraber Hi.isrev Alt1nba�ak, ba§1nda ye§il takke ve beyaz
.sarik, s1rt1nda siyah cUbbe ile Nur Risale\eri okuturken yakalanm1�hr.

142
 d. Jsparta n 1 n Sav KOytinde medrese ai;an Hamit Alper, ti\ militan
'

ve 59 ogrencisi ile birlikte ai;t1g1 medresede ma\u1n k1yafetleri ile fa­

aliyet halinde iken 25 May1s 1971 gi.ini.i yakalanm1§lard1r.
e. Yine Sav Ktiyilnde kanun ve nizamlara ayk1n olarak Nur med­
resesi ai;1p medresede Nurculuk propagandas1 yapt1g1 21 Ocak 1971
tarihinde, Osman Dikyar ve 20 ogrencisi yaka\anm1§t1r.
f. KuieOnii KOyiinde Nur Medresesi a<;arak 8 ii§. 20 ya�lan
aras1nda erkek <;ocuklara Nurculuk ogreten Sait Nuri 'Ertlirk ve 82 ta­
lebesi 8 Ocak 1971 gi.ini.i glivenlik kuvvetlerince yakalanm1�t1r.
g. 26 May1s 1971 gi.inli lsparta Adliyesinde san1k Hamit Alper ve
arkada�lan hakk1nda yap1lmakta olan soru§turma s1ras1nda, adliye
koridorunda Nurculuk propagandas1 yapan Allmet Terik ve iki ar­
kada�1 yakalanrrl1§t1r.
h. Nurculuk cemiyetine girip Nur Rjsalelerini el yaz1s1 ile yaz1p
i;ogaltmak suretiyle Nurculuk propagandas'1 yapan Mevliit Kuban ve
dOrt arkada�1 5 Temmuz 1971 giinii Kiitahya'da yakalanm1§/ard1r.
i. 8 -5ubat ! 972 giinli duru�malar1 yapilan NurcuJarla irtibat sagla­
mak i.izere, Belrika'da ikamet eden ve Nurculann kurye gOrevini yap­
n1akta o\an Mehmet Balc1oglu isimli �ah1s lngiltere, Fransa, Jspanya,
Fas, Cezayir, Tunus ve Libya'ya ugray1p Tiirkiye'ye gelmi§ ve hii;bir
ilgili olmad1g1 halde Jspana'ya ge\ip oradan Eski;ehir'e gehni�, mah­
kemede duru§malan izlerken yakalanm1§tlr.
k. Ocak-,Subat 1971 ay1nda Milli Tiirk Talebe Birligi Konferans
Salonunda 1 500 ki§i huzUrunda yasad1�1 bir konu�ma yapan Kadir
M1s1r\Joglu konu§may1 konferans salonunda teyp band1na ahp Js­
parta'ya getiren lsmail ('.elik ve Saini Artan, bu konu§maya ait band1
Sarni Artan'dan ahp Afyon-Sand1k/J ili;esinde halka dinleten Hasan
('.atal, teyp band1n1 Hasan ('.atal'dan ahp Ei111e'ye getiren Ali .)eker,
£1�me'de manifaturac1 Mehmet Ka1ak'1n diikkiln1nda hem Mehmet
Kalak ve he1n de Selim Kara ve diger arkada�lann1n bantlanna ak­
taran Ali .)eker ve bu §ah1slar, band1 fzn1ir'e gOtiiriirken Uiak'ta oto
garaj1nda Ege Jet ()!obi.ls Yaz1han-esinde orada bulunan §ah1slara ale­
nen t.linleten bzden Ka\ak, \e§itli tarihlerde yakalanmi§lar ve hak­
\annda adli n1ercilerce soru�turmaya gei;ilmi�tir. San1klardan Ali
.)eker'in mahk.etnede davalan gOriilen Nurcuiuk Liderleri Hiisrev

143
Alt1b�ak, Sail Nuri Ertiirk ve Osman Dikyar ile yakm ili§ki kurdu­
gu, Nur medreselerine ogrenci temin ettigi ve medreseleraras1 kurye
vazifesi gormesi nedeni ile 6 samkh olan bu davaya da S1k1yonetim
Mahkemesinde bakilmaktadir.
I. 7 Nisan 1 972 giinii lzmir'de Nur ayin i yapan Dursun Uysal ve 5
arkada§I Saidi Nursi'ye ait risalelerle beraber yakalanm1§lard1r.
m. Nur ayini ve Nurculuk propagandas1 yapuklarmdan izmirde
yakalanan Bekir Berk ve 54 arkad�ma yaplian muhakemeleri so­
nunda r;e§itli ag1r hapis cezalan verilmi§tir.
n. 25 May1s 1 972 giinii lskenderun 'da yaptlan bir baskm sonunda
ir;lerinde imam ogretmen ve me1,11urlarm
, da bul undugu 1 8 ki§ilik bir
grup yakalanrn1§ttr.
o. 10 Agustos 1 972 giinii Diyarbak 1 rd a Nur Medresesi haline ge­
tirilen bir binaya yaptlan baskm sonunda bol miktarda Nur Risalesi ile
birlikte ayin yapan r;e§itli meslek sahibi 13 §ah1s yakalanmt§ttr.
p. Uzun r;a11§malar sonunda A dapaza n nda Nur ayini yapan 18 yer
'

tespit ed il mi § , bunlardan 2'sine y apdan baskm sonunda 2 1 §ah1s,

kiilliyetli miktarda Nur Risaleleri ile birlikte su<;iistii yakalanm1§t1r.

144
 4. HALlHAZIR DURUM VE FAALlYETLER

1 2 Mart Muhtrras1'na kadar basm yolu ile aleni olarak �r'i-Nizam ve

teokratik idare propapagandas1 yapan �m sag cephe liderleri, muhtrradan
sonn:t bu faaliyetlerini yeraltma i ndirerek daha ziyade. Nur toplantilannda
kendi drijanlan vas1tas1yla propapagandalanm yiiriitmektedirler. Maalesef
baz1 politikac1lar ve idarecilerimiz de kendilerine menafi saghyacag1 iimidi
ir;erisinde bu cenahta olanlara tavizler vennekte ve yeli§tirilmi§ Nurcu mi­
litanlar tarafmdan asd tabam te§ki\ eden Anadolu halkmm fikir ve
inanr;lanmn sapu n lmasma r;ah�ilmaktadrr. Bugiin, yurdumuzda gizli ola­
rak faaliyet gosteren yiizlerce hatta binlere Nur Medresesinde kiir;iik
r;ocuklar cumhuriyet, ink1\ap ve Atatiirk dii�mam olarak yeti§tirilmektedir.
Zor kar§i.smda her zaman sinmesini bilen bu U§lll sag orgiitler
stlayonetimin el atmas1 ile faaliyetlerini f1tsat 91k1Jgmda daha gii<;lii bir
§ekilde yiiriitmek iizere yava§latm1§lard1r.

145
 DERLEME

Yukanda arz edildigi gibi, Cumhuriyetimizin 50nci y1ldOnlimtine

yakla§tld1g-1 §U glinlerde; hfilfi laik Cumhuriyeti temelinden y1karak te­
okratik devlet diizeni kunnay1 amai; edinmi§ militanlann medreselerde
yeti§tirilmesi, Atatiirk inJalaplanna ve laiklige kar§J, rejim ve Cum­
huriyet aleyhine kl§ktrt1c1 konu§malann; 5 profest:ir ve iiniversite
gen�lerinin bulundugu 1 500 ki§ilik bir topluluk k�1s1nda alenen
yap1larak teyp bantlanna ahn1p Anadolu'nun her yerine gOnderilerek
kahvehanelerde, toplant1 salonlanrida saf ve temiz duygulara sahip va­
tanda§lara dinletilmesi, bu konu§maya mtisaade eden ve hii;bir tepki
gOste1meyen zaman1n Milli Turk Talebe Birligi B�kan1n1n halen Er­
zurun1 Atatiirk Oniversitesinde �ent olarak ogretim liyesi bulunmas1,
1mru.n Hatip Okulu mezunu olup 1lahiyat Fakliltesine devam eden ve
konu§ma s1ras1nda Milli Ti.irk Talebe Birligi Gene] Sekreteri olan
§ahs1n §U anda Istanbul Miiftiiliigiinde gOrevli bulunrnas1 §anh
bayrag1m1z1n tahrif edilerek hii;bir korku hissi duyulmadan saga sola
asdmas1 cesaretini gOsterebilen teokratik devlet dlizeni Ozlemi ii;inde
olan bedbahtlann bulunmas1 dii§tindtirlicli oldugu kadar da hazindir.
Biz "dirilerden degil Oltilerden dahi hesap soracag1z" diyecek
kadar a§1n sag ak1m1n bu gOzii dOnmii§ miliranlan, vatanda§lar1n
dini duygulann1 istismar etmek suretiyle 'yapacaklan tahrip ve
k11inacak cihad namazlnr1 sonunda harekete gei;erek Tiirk Devleti'ni
temelinden y1kacak zaman ve zemini ko1lamaktad1rlar.
A§1n sag ak.Jmlar, dikkatlice incelenip, uzun siire izJendigi zaman,
kar§1l�1lan bir manzara hayret uyand1nc1 ve deh§et verici olmak!ad1r.
Eide etmi§ oldugumuz baz1 belgeler ve mii§ahede euigimiz bir­
tak1m olaylar bizi §U inanca gOtilrmti�ttir ki a�1n sol, sag cephe
ii;inde yuvalanmaya ve sag1, fiili hareketlere itme gayreti ii;indedir ve
bu yoldan biiyiik dii§man1m1z Kremlin bir nevi a§trt sagda da kontrol

146
usulii kunnaktad1r. Bilinen sag derneklere komiinistler s1zm1§lard1r.
Komiinizlfl, la Sultan Galiev'den ba§lamak i.lzere Mi.lsliimanhk i.lze�
rinde 9ah§ma, metodlama ve planlamaya ge9mi§tir. F1rt1na-l tatbikah
esnas1nda evi aranan bir profesOrGn evrak1 aras1nda btsyle bir 9ah§­
madan esinlenen bir eti.lt ele ge9irilmi§tir. Sag ve solun ayn1 §ah1sta
birle§mesine ail elimizde biri;ok deliller mevcuttur. Burada yaln1z bir
tanesini ve en tazesini vermekle iktifa edecegiz. Filhakika, Diyarba­
k1 r'da 6 Ekim 1971 gtinti yaka1anan Sinan Nuri Y1ld1z'1n tizerinde "hi­
lafet, iimme�ilik sorunu" ile Mao'ya ait Teori ve Pratik adh kiraplar
ve aynca Si.lleymanc1hkla ilgili baz1 nollar ve laiklige kar§J ctimleleri
ihtiva eden bir not defteri 91km1§l1r. "Bu §ah1s, Imam Hatip Okulu ta­
lebesi olup Besni Camii'nde imamhk yapmaktad1r. Hem Siileyman­
c1d1r hem de Mao'cudur."
Bugtin a§Jfl sol ak1mlar, memleketi gOriiliir bir §ekilde tahrip et­
mektedir. Ancak, geni§ balk kiitlelerine dayanmad1g1ndan giii; de olsa
zaman da yese bir miicadele olana]:1m1z art1k viicut bulmu§tUr. Fakat
a§1r1 sag ak1mlar, daha kOklii, daha temkinli ve daha sab1rh bir olu­
§Uma girmi§tir. Bugiin ii;in, 12 Mart'a tekaddi.lm eden eylemlerini
durdumlU§ ve kesif bir §ekilde taraf kazanma ve Orgi.itlenmeyi pek­
le§tirmektedir. Bir gtin zaman ve zemin bulunca geni§ halk kitlelerine
dayanabilecegi ii;in devletimizin ve cumhuriyetimizin ba§ina i;ok
biiyi.ik bir tehlike olarak dikilecektir.
Sol ve Sag ak1mlar ii;in bir benzetme yapacak olursak: sol bir sel
gibi ak1p gitmektedir, tahribatl vard1r, tedbirler al1nabilir. Fakat sag
bir feyezand1r, ovay1 bir defa bast1 m1 batakhk haline getirir.
�u hususu belirtelim ki; sag ak1mlarla miicadele, sol ile miica­
deleye nazaran farkh olmahd1r. B u miicadele, Atatiirk ilkelerine ve
Cumhuriyetimizin esaslanna tamamen uygun ve bagh bir milli egitim
ve kand1nlan halka hakiki yolu gOs.termekle olur.

Milli Tilrk Talebe Birligi Konferans Salonunda Ocak-�ubat 1971 Ta­

rihinde Bir Konu;nw Yapan Istanbul Sebil Yaytnevi Sahibi Kadir
M1s1rlioglu'nun 3.5 Saat Siiren Kon"inutsindan Baz1 Onemli Pasajlar:
"lslamdan evvelki Tiirk, nefsani arzular pe§inde .ko§an, cihan­
girlik meyillerini nefsani iistiinliik davas1 hesab1na gerqekle§-

147
 tiren kuvvetli, miittehil fakat ideolojik meyillerden mahrum ve
btitiin ftleme �amil bir mefkOreden uzak bir hayat ya§1yordu.
Belki biraz asabiyeti irsiyet sahibi olanlann1z kolayhkla kabul
etmezler, fakat ben cesaretle ifade etmek istiyorum ki, islamdan
evvelki Tiirk'tin tarihi birr;ok meziyetlerde mevcut, varit, vaki ol­
makla beraber yagmagirlikten milletleri sevk ve idare etmek ir;in
cihan tarihini alt iist edip velveledar bir surette milletleri 1ah11
idaresine almaktan ibarettir.

"ink1lapr;1hk gOrii§ii ve anlay1�1 da bizim siikut tarihimizle ba§­

lar. Yani milletimizin itilil devirlerinde, parlak zamanlannda ne
bir ink1lap ihtiyac1 vard1 ne bundan bahseden vardt ne bOyle bir
hareket vardt. inktlap diinya tarihinde bir defa azametle yap1l­
m1�t1r, o da k§inattn fahri ebedisinin bat1h mutlak bir maglu­
biyete mahkOm ederek yap11g1 ink1lapt1r. Yani islam ink1lab1-
d1r. Ondan sonra bir daha ink1lap olmam1�ttr. Ve olmayacakur.
Eger o\acaksa vaktiyle 1400 y1l evvel Btiytik Peygamberleri­
mizin yapog1 ink1\ab1n devam1 mahiyetinde ve onu muvaffaki­
yetsizlige ugratmak ir;in araya girmi� bulunan birtak1m bat1l
moloilann ortadan kald1rdmas1 nevinden ve yine in�allah bir
defa yapdacakt1r.

"Yenir;eri isyanlan denilen hadiseleri tahkik edince gOrtirtiz ki, ne­

ferin hii;:bir kabahati yoktur, sadece birkar; p�a kimi sadrazam
ohnak ister, kimi vezir olmak ister, kimi serasker olmak ister, 5-
10 pa�a aynen 27 May1s ihtil§linde oldugu gibi. Bizim neferimiz
emir kuludur. Size bunun en yak.Jn bir misalini vereyim. Milli
Miicadelede dii�man Kur'an1m1z1 �igneyecek diye harbeden Meh­
meti;:igin oglu yahut kiz1, karde�i. Mustafa Kemal P�a'nin dev­
rinde Kur'an okutan hocalann kap1s1na stingii ile dayanmt�IL

"Diin islama mugayir hareketlerin emrinde kullandabilen Meh­

metr;ik, sizin emrinizi hizmetle pa�a olmas1na ragmen Mustafa
Kemal Pa�a'n1n Oltisiinti muhakeme edebilir. Ayn1 Mehmeti;:ik
hir; �iiphe etmeyin bundan. Yaln1z siz de emir ve kun1anda se­
lahiyeti ve iktidan olsun, bunu elinize ger;irin, Ttirk Milleti zap­
ta bagh bir millettir.

148
"Aynen 27 May1s misalinde oldugu gibi Bankalar1n Oniinde
nObet tutan (27 May1s'1 bilenleriniz ve haurlayanlar1n1z varsa
dikkat etsinler) Bankalann Oniinde nObet tutan 27 May1s'ta Meh­
metr;igi itham ediyor muydu? Yahut Adnan Menderes'i tevkif
edip gOtiiren Mehmetr;igi itham ediyor muyum? Ona emir veren
Zabit'i itham ederiz, tekzib ederiz.

"Eger Mustafa Kemal P�an1n daraga9lar1 sayesinde sa£lad1£1

1 5 senelik bir istikrar devri varsa, kabaday1ysa o da Serbest
F1rka'ya yo! verseydi. (Alk11lar.) Adi Cumhuri olan Adi Cum­
huriyet olan bir rejimin en tabii tezahiir .'}ekli r;ok partili hayat
olmak laz1m geldigi, hiir fikre ve serbest tenkide miisaade etmek
laz1m geldigi halde bu memlekette hil.lil. Kanuni imkil.ns1zhklara
ragmen biz konu�maya r;ah�1yoruz.

"Kemalist inlalaplann iir; temerkiiz noktast vardlr, iir; temerkiiz, Bu

s1fatlar iizerinde duracaktlm ben, ondan sonra gelecektim Latin harf­
lerine �imdi devam edemiyorum ona. Ur; temerkiiz noktas1 vard1r,
siyaset sahas1nda; I . siyaset sahas1nda saltanatJ.n ilgas1, cumhuri­
yetin ilani. Kiir;iik millet, ki.ir;iik devlet psikolojisini getiren bu
inkilapur. ister begenerek sOyleyin ister begenmeyerek vak.ay1 tespit
ediyoruz. 2ncisi; Hilafetin ilgas1, Laikligin kabulii. Lil.demi bir
nizam1 getiren bu inlalap olmu�tur, 2nci nokta budur. 3ncii; lslam
harflerinin Iagv1, Latin harflerinin getirilmesi. Uidemi bir kiiltiiriin
yerl�tirilmesi ve memleket r;ocuklann1n din, tarih ve mukaddesat
�uurundan kopar1lmalann1 temin eden en esash hareket bu olmu§­
tur. Eger biz §U Latin harfleri rrieselesinde Kemalist inlalaplan
maglubiyete ugratamaz isek, (Dikkat edin) maglubiyete ugratamaz
isek (sur; i§lemiyorum, kanunllliin ve inktlaplann tenkidi sur; degil­
dir), (hakaret etmiyoruz noktainazanmiz1 sOyliiyoruz) din devam et­
meyecektir. Ttirkiye'de beni miibalaga ediyor kabul etmeyin ma­
demki sizin Kur'an1n1z Latin harfleri ile yazilamiyor o halde Kur'a­
n1n okunmas1, onun devam edebilmesi ir;in Latin harllerinin inaglup
edilmesi lazundrr. Maalesef Miisliimanlar bu meselenin ehenuni­
yetini anlay1p kfili bir mukavemet gOsterememi§lerdir.

149
 "Memleket mukadderatt yann i9iniz.den belki birinin eline g�e­
cektir, Allah'tn kime neyi hazuiad1gJ bilinmez. �unu bilin ki, eger
bu milletin Ttirk ve Mtisltiman kalmas1rn arzu ediyorsan1z, dti§tine­
biliyorsan1z, b.unun ancak. ve ancak lsiam hartleri sayesinde ola­
bilecegini kabul edin. (Alktilar.) Bir kimse lslam harflerini bil­
miyorsa din ve tarih §UUfU eksiktir. (Alkijlar.)

"Ne mutlu bizlere ki, dinin bilyilk ve azametli hakikatlerini teb­

lig hususundaki tefessill i9inde bizde bir zincirin halkalan gibi
yer ahyor ve bOyle bilyilk bir §erefi ibraz ederek islam dava­
s1n1n bizden sonraki nesillere intika\i hususunda bir §eref ve bir
hizmet sahibi olabiliyoruz. ln§allah, yak.Jn ecdad1m1z bu nime­
tin bize ula§mas1 i9in bi.iytik bir fedakiirane hizmetler ifa etmi§­
Jer ve bu nimet biltiln hiyanetlere ragmen bize kadar devam et­
mi§se daha fazla azg1nla§salar da bu milletin i9inden sizler gi-bi
de sinesi iman dolu gen9\er sayesinde bu dava nesilden nesile
devam edecek tefekklir edecek bir me§ale gibi parlay1p gide­
cektir. (Alktilar.)

"Kim ki, Ttirk'ilm ve Milslilman'im diyor, mecbur olmad1k9a

Latin harflerini kullanmamahd1r. Bu sui; degildir sui; olsa da
soylilyorum, su9 degildir. Kanunlann tenkidi de su9 degildir.
Kanuni imkiinlardan istifade ederek mukavemet su9 degildir.
Kanunlara ragmen sokaklarda mukavemet eden, 141 ve 142nci
maddeye ragmen sokaklarda nii1nayi§ yapan ve memleketin ik­
tisadi, mUessese iktisadi, hukuki nizam1n1 a91kca tenkit edenlere
ne yaptyorsunuz ki? Siz mukavemet etmiyorsunuz. Hainler mil­
reffeh davranacak, miiteaddi olacak, nerde iman1n bezme i§ti­
rakiyle hakk1n1 miidafaa eden ve hakk1 galip getirmek i9in, ha­
kim kilmak ii;in §ahlanan gen9ler nerde? Her birinizin taht1nda
bir 1ninne1 f1rsat1 i;1kabilir. 1nsan bir hutbe-i kainarur. lnsan, ta­
rafa esrar-1 ilahidir. Allah'1n liitfi inayeti ve takdiri tavafuk eder­
se her biriniz bir tek fert olarak Allah'tn sayemize ihsan edecegi
bereket sayesinde bir milletin mukadderat.Jnt alt list edersiniz.
Mustafa Kemal diye bir sarhO§ yapt:t, siz daha fillis1n1 yapars1ruz.
(Alk1�lar.) Dstelik inkilap;1hk istikametinde nara atan gen9lere

150
saha yoktur artlk. lnkilap bitti yiiznumaralanm1za kadar degi�ti;
yiiznumararruz garbtn ytiznumaras1 oldu. Cuma'm1z pazar oldu,
degi§meyen bir �yimiz kalmad1 aruk. Tarihi onlar verecektir.
Saha inkdapr;ilara degil, ink.Jlap;1 aleyh!arlarlanna aq1ktlr. Yolunuz
m;:1kolsun, gw.an1z mtibarekolsun. (Alk1�lar.)

"Binaenaleyh bu zaruret noktasinda herkesin ittifak1n1 saglamak

duymayanlara Latin hartlerinin ne bela oldugunu nas1l tarih ve
din §Uurunu ibdal eden, israf eden, yok eden, ortadan kald1ran
bir bela oldugunu anlatmak ve buna mukabil Tilrkli.ik ve Mi.is­
\timanhk �uuruna bilhakk.1n sahip olabilmemiz i9in TOrkli.ik ve
Miisliimanhg1n bir nevi alameti farikas1 mevkiinde bulunan
yaz1m1z1 ihya etmek laz1m geldigi hususunu en samimi ar­
kada§lar1m1zdan ba�lanlak suretiyle sOztimtizti dinlemek ih­
timaJi olan herkese fer!ten ferde sab1rla, 1srarla, inatla, hukukla,
siyasetle anlatmaya 1;ah�mahy1z.

"Ey Milliyet1;iyim, mukaddesati;:1y1m diyen gen9ler; milletimizin

din ve tarih �uuruna bagh olarak gOsterdigi mukavemete siz ba§ta
olmak tizere i-"?tirak etmelisiniz. Bu Millet gen;:ekten Kemalist
ink1laplara kar§t deh§etli bir mukavemet gbstermi§ ve 500.000
fedaklir insan telef olmu§tur. Bunu unutmay1n1z. Ye bu mem­
lekette ii1; sene si.iren Cihan Harbinde 9.000 ktisur adam Oldtigii
ha1de, �u ink1laplara kanjl gOsterilen mukavemetten dolay1
500.000'in tizerinde kelle kopanld1g1n1 hat:trlarsan1z halk1m1z1n
bu inlalaplara kanjl ne denli, ne deh�etli bir mukavemet gOs­
terdigini kavrayabilirsiniz.

"Meydanlar, caddeler daragru;Jar1 ile donat1ltru§, binlerce insan

ytizbinlerce insan asdarak mahvedilmi§, kanlar1 ak1t1lm1§, bir
§apka i(fin 13 vilayette daragac1 kurulmu§tur. Arna, artl:k bu hal­
k1n dinine, imanina, mukaddesat1na bagh ve sahip kalmak istiyen
bu balk.Jn, sizler gibi ayn1 hissi onlarla terenntim eden, ayn1 duy­
guyu onlara terenni.im eden, ayn1 etk!n ta§1yan mtinevver liderler
yeti§iyor. Savulun iman genyligi geliyor, savulun diye nara ata­
cag1n1z gtin yak1nd1r. 1man1n galebesi yaklndir." (Alkt;lar.)

151
 III

TDRK.1YE'DE YIKICI FAALtYETLERiN VE SIKIYbNETtM

TATBiKATlNIN ADLi YbNO
 I. SORU�TURMALAR VE DURU�MALAR

26 Nisan 1971 tatihinde Ttirk.iye'nin 1 1 ilinde ilan edilen StlayO­

netim 1 8 ay1n1 doldunnu§ bulunuyor. Bu 1 8 ay ii;inde s1k1yOnetimin
adli organlar1 ne yaptdar, ne yap1yorlar sorunu ile ahnmast gerekli
tedbirler ve teklifler huzurlar1n1zda arz edilecektir.

a. Ai;ilan Soru�tu"malar

BUtiln s1k1yOnetim komutanhklar1 askeri savc1hklar1nca a�tlan

soru§turma dosyas1 miktan viyografta gOriildii&ii gibi 2880 rakanuna
ula�m1� bulunmaktad1r.

S1k1ylinetim Askeri Savc1/iklarmm 1971-1972 (:afl1ma Durumu

Gelen Kararlar Devam San1k

Sy. Komutanhg1
Dosya tddia K.Y.0.K. Gorev Eden Adedi

1stanbul 732 404 140 84 104 2591

-

Ankara 989 776 159 28 36 4061

Diyarbak1r 452 249 86 66 SI 1 1 68

Izmir 134 81 29 19 5 515

Adana 387 223 77 34 53 759

Eski�ehir 186 117 36 21 12 455

GenelYekOn 2880 1850 527 252 261 9549

-

155
 Anar§ik olaylann kesafet kazand1g1 bi:ilgelerdeki soru§turmalar, ka­
nuna uygun kararlarla i:inemli bir i:ilr;i.ide neticelendirilmi§ olmas1na rag­
men, yine o i:il<;i.ide r;ok san1kh soru§turmalar halen devam etmektedir.
Eylem san1klar1n1n peyderpey yakalanmalan, sorgulann1n uzun slirme­
si, !eh ve aleyhteki delillerin birlikte degerlendinneye tabi tutulmas1 ve
r;ok gizli hiicre te§kilat1 §eklinde r;ali§malan sebepleriyle soru§tur­
malar uzam1§ bulunmaktad1r. Baz1 ahvalde bir san1g1n ifadesi 20-25
giin devam etmekte ve bu arada 20-25 defa yalan beyanda bulunmak­
tadtr. Her beyan1n aksini ispat edecek yan delillerle birlikte yeniden sor­
guya ahndtg1nda ancak hakikate rUcu etmektedir. Baz1 Onemli ve r;ok
san1kh soru§tunnalann uzamas1n1n sebebi budur.
Haklar1nda soru§turma a<;dan sruuk adedi ise biitiin s1k1yOnetimlerde
954'dur.

b. Duru§malar

Halen 6 S1k1ytinetim Komutanh,8:1 nezdinde 10 askeri mahkeme

faaliyet halindedir. Gerek hiikme baglanm1§, infazlanna ge<;ilmi§ ve
gerekse halen duru§malan devam eden davalar1n miktan viyografta
gi:isterilmi§tir.

S1k1yOnetim Askeri Mahkemelerinin 1971-1972 r;alijmi1 Durumu

Ai;1lan Kararlar Devam San1k

Sy. Komutanhg1 :
Dava Mah. Beraat GOrev Eden Adedi

istanbuI 404 163 73 74 94 450

Ankara 628 440 90 15 83 869

Diyarbak1r 320 141 128 II 40 717

izmir 96 54 27 10 5 339

Adana 259 167- 33 14 45 525

Eski§ehir 135 82 16 31 6 416

Genel YekOn 1842 1047 367 155 273 3316

156
 Hemen belirtmek gerekir ki, askeri mahkemelerimiz geni§ bir te­
samuh ve savunma hukuku a\1s1ndan \Ok toleransh davranmak su­
retiyle, adalete gO!ge di.i§i.irmeyecek bir yo! izlemi§ler, k1sa zamanda
bi.iyi.ik davalan imta\ etme imkfintna sahip olmu§lard1r. B u arada ha­
kimlerin ihtisas sahalan geni�lemi�, san1k ve mi.idafiileri yi:ini.inden
gelen her ti.irli.i bask1 ve tesirlerin i.isti.ine i;1kmay1 ba�arm1�lard1r.
353 say1li Askeri Mahkemeler KurulU§U ve Yarg1\ama Usuli.i Ka­
nununda, 1596 say1h kanunla yap1lan dei!:i§iklik, savun1na hakk1 ze­
delenmeden, fakat san1k ve mi.idafiilerin usuli.in bo§luklar1na s1g1narak
yapuklan obstri.iksiyonlan ve bir hakk1n suiistimali mahiyetinde gi:irii­
\en \lkt�lan geni� Oli;i.ide Onle1ni�tir. Arna a\Jlan her davan1 n ilk cel­
sesinde, yi.izlerce defa reddediln1esine ve Askeri Yarg1tayca kesin ii;ti­
hada baglan1nas1na ragmen, S1kiyOnetim Askeri Mahkemelerinin Ana­
yasaya ayk1n bir kurulu� oldugu, gOrevsiz bulundugu, t::ibii hakim ve
n1ahkeme vasfinda ol1nad1g1 iddialann1n sonu ahnama1n1�t1r.
S1k1yOnetim Askeri Mahkemelerinin bakmakta olduklan davalann
bir bzelligi lie �ok san1kl1 olu�lanndad1r.Binaenaleyh viyografta gOriiler:
raka1nlar, elde 1nevcut davalann vi.is'at ve �i.imulii hakkinda tam bir fikir
veremez. ileride t:incnili duru�malara aynca temas edilecektir.

c. Genel Yarg1 Organlar1na GOnderilen Dosyalar

Mi.ilga 3832 say1h brfi idare Kanununun 6 ve.Snci ve halen yi.irtirli.ikte

bulunan 1402 say1h S1kiy6neti1n Kanununun 13 ve J S nci maddeleri uya­
nnca S1lay6netim ilan1na sebep olan fiilleri s1kly6netim bOlgesi i\inde
daha evvel i�lemi� olanlarla, gOri.ilmekte olan davalarla irtibath s1kiy6ne­
tim bOlgesi ii;inde veya d1�1nda i§lenmi§ fiillere ait dosyalann S1kly6-
netim Kornutanhklan Adli Mi.i�avirliklerince tetkike tabi tutuldugu yi.ik­
sek malurnland1r.
Bu §ekilde biittin S1k1y6netim Komutanhklanna re'sen veya istem
tizerine gelen ve tetkike tabi tutulup iade edilen dosya miktar1, yin<,
bi.itiin S1k1y6netim Komutanhklanna te�milen 12.721 'dir. Bu miJ;­
tann 4 438 i 1stanbul, 6.843'i.i Ankara S1k1y6netim Komutanhklanila,
. '

kalan1 da diger S1k1ybnetim Komutanhklanna ait bulunmaktad1r.

157
 Bu rakamlan arz etmeniizin sebebi, ileride kurulacak olan Giivenlik
Mahkemelerine intikali miimkiin dava1ar hakkmda ktsa dahi olsa bir
bilgi vennek i9indir.

d. Tutuklu ve Giizaltmda Bulunanlar

Halen S1k1yonetim Komutanliklan emrinde bulunan Askeri Ceza

ve Tutukevlerinde 1 . 1 35 tutuklu §ahis bu lunmaktad1 r.

S1k1yonetim Askeri Mahkemelerince Tu1uklu veya

S1k1yonetim Komutanltklarmca Gozaltma A lman �ahtslar

Ankara 393 57 450 16 5 21

Diyarbaklf 1 08 1---08 19 19
--- ·- 1--�·· · · --·+- --+----+-
+- -+--!
lzmir II 11
- ----- - ·---i--- �-----

Adana 67 67 7 7

Eski§ehir 9 -
·----
---+---- j
- 9 ----� -

j[ Gene! Yeki.in 1 043 92 1 1 35

--�-��
79 5
----�
���
84

ij Tutuklu 1 . 1 35 Gozaltmda 84

tzmir garnizonu ir;in modem ve tqm kapasiteli bir Askeri Ceza ve Tu­
tukevi bulunmasma ragmen diger Sdayonetim Komutanhklan ya ev­
velce mevcut cezaevlerinden veya muhtelif yerlerde tesis ettikJeri kadrolu
veya kadrosuz Askeri Ceza ve Tutukevlerinden istifade etrnektedirler.
Bilhassa istanbul SJ!ayonetim Komutai:ihg1, Bogazm her iki � nda
ihdas ettigi 6 ayn cezaevinden, duru§malar ir;iri' tutukJu naldinde zorluk

1 58
r;ekmektedir. Tutuklu miktarmm artmas1, IQpkml militanlarla temasm
miimkiln oldugu kadar minimum seviyeye indirilmesi ir;in Adalet Ba­
kanhgmm da tasvibi ile Sagmalc1lar Kapah C-eza ve Tutukevinin bir
ooliimiinden istifade edilmektedir. Yine Adalet Bakanhgi, Askeri Ceza
ve Tutukevlerinin ir; disiplininin saglanmasmda yard1mc1 olmak iizere 14
sivil gardiyam S1kiyonetim Komutanhklan emrinde gorevlendirmi� bu­
lunmaktadir.
Devam eden operasyonlar sebebiyle 1402 say1h kanunun 1 5nci
maddesi geregince S1k1yonetim Komutanhklannca gozaltrna alman
kadm-erkek zanldar ise viyografya goriildiigii gibi 84'ttir.

1 59
 2. bNEMLi SORU�TURMA VE DURUMLAR

Marksist, Leninist ve Maoist istikametteki ey\em ve Orgi.itlenmelerin

bi.iyi.ik lasm1 Ankara ve lstanbul'da tezgdhlanmaktad1r. t�i;i ve ogrenci
kesiminin ajitasyona daha mi.isait olmas1, bannma imkanlann1n daha el­
veri§li bulunmas1 sebepleriyle soru§tunnalar1n ag1rhk noktas1 bu iki
s1k1y6netim OO!gesinde kalm1§1lr.

a. Soru�lurmalar

1) Istanbul S1kly6netim Ko1nutanhg1nca yi.iri.iti.iln1ekte olan ve Mahir

\:ayan ile 4 arkadX?1n1n firanndan sonra 1neydana i;1kanlan THKP ve
Cephesi soru§turmas1 sona enni§ ve iddianame tanzin1ine ba§lanm1§t1r.
Ashnda san1k adedi 450'nin i.izerinde olmakla beraber, hem soru§tunnas1
bitenlerin hemen duru§maya sevki zarureti, hem de yeni yakalananlann
durumlannin katiyetle tespitinin zamana mi.itevakktfbulunmas1 sebebi ile
birkai; bt:ili.im halinde ve peyderpey duru§maya intikal e'ttirilecektir.
2) istanbul'da Sand1k Cinayeti ile ilgili soru§tunna devam etmektedir.
Adli cephesi PDA paralelinde bir Orgi.it istikametinde geli§Cn bu
soru§turmanin Ankara S1kly6netim Komutanhg1nca yi.iri.iti.ilen PDA ile
birle§tirilmesi mi.imki.in gOriilmektedir.
3) Ki.ilti.ir Saray1, Mannara Gemisi ve EminOni.i Araba Vapuru
soru§tunnas1, son zan1anlarda One1nli geli�1neler kaydetmi§tir. Bil­
hassa Ki.ilti.ir Saray1n1n sabotaj planlay1c1lan ii;inde, operasyonun
s1cakhg1 nispetinde ismini a91klamakta mahzur gOrdugumi.iz kim­
selerin bulunmas1 ca\ibi dikkattir. San1k adedi §imdilik 22'dir.
4) istanbul'daki patlamalarla ilgili bomba operasyonu san1klar1
hakk1ndaki soru§turma bitmek i.izeredir. 1i;Jerinde emekli bir subay1n
da bulundugu bu operasyon san1klan 48 olup i\:lerinde doktor, rni.ihendis,
avukat ve ogrenciler bulunmaktad1r. Olaya i�tiraki tespit edilip tutukJanan
subaylar emekliye sevk ediln1i§lerdir.

16-0
 5) Yine Istanbul S1k1yOnetim Komutanhg1n1n ytirtittiigti Agustos
1972 ay1 i�inde Samsun bOlgesinde yakalanan btiylik i;apta mermi
kai;aki;1hg1 soru§turmas1 ikmal edilmek tizeredir.
6) Mihri Belli ile iritbath olarak istanbul'a, zengin bir ailenin klZ!ru
kac;mp kar§1hg1nda 500.()(() lira fidye .almak iqin hazrrhklanru tamamlanu§
olarak gelirken yaka1anan 3 ve SOnJ!ltunnarun derinle§tirilmesinden sonra
18'e qtkan bir grup saruk THKO'nun Ankara grubu ile de irtibatlan oldugu
,

tesbit edildiginden Ankara'ya sevk edilmi§lerdir. Ankara'daki patlamalan icra

ve benzin istasyonlanru soyan bu grubun Ankara'da devam eden soru§­
twmas1nda saruk adedi 25'e ytikselmi§tir. Bu saruklardan birisi T.H.Y.da
hosteslik yapmakta idi.
7) 1stanbul'da THKP ve Cephesinin i§i;i-Ogretmen kesimindeki Orgiit­
lenme faaliyetleri (i§i;i operasyonu) olarak ele ahnnu§ ve tesbit edilen
baz1 fabrikalardaki Orgtit elemanlann1n toplanmastna ba§lanm1§tlr. Bu
operasyonun ilginq gOrlinen yOnti baz1 tiniversite ogrencilerinin, aile­
lerinden de habersiz olarak sahte isimlerle baz1 fabrikalara muvakkat i§qi
olarak girme imk§.n1n1 bulmu§ olmaland1r.
8) Ankara S1klyOnetim Komutanhg1nca klsa ismi ile PDA olarak
tan1mlanan ve §imdilik 337 san1gi bulunan ve 72 san1g1n da fuarda oldugu
so�tunna devarn etmektedir. Firari san1k1ardan bir lostn1 yurtd1�1ndadrr.
9) 3 1 May1s 1972 tarihinde Bogazii;i u9ag1n1n silah tehdidi ile
SOFYA'ya kai;1r1lmas1 ile ilgili 32 san1g1 bulunan soru§turma Ankara
S1k1yonetim Komutanhg1 askeri savc1hg1nca ikmal edilil).i§ ve kamu
davas1 ai;1lm1§tlr. Asli fail olan 2 san1g1 halen firardad1r.
10) Merkezi Ankara'da olmak iizere geni§ bir sahaya yay1ld1klan
anla§1lan Demokratik Devrimci i§�i-KOylti lktidar1 (DDiKt) ad1nda
gizli bir Orgtit kuran\ar1n adedi §imdilik 27'ye varnu§t1r. 1stanbul'la
koordineli operasyon devam etmektedir.

b. Duru§malar

I ) lstanbul'da THKP'nin bll§armaya muvaffak oldugu firar olay1n­

da ihmali gOrtilen 26 ki�ilik askerlerden mtite§ekkil grubun duru§­
mas1 devam etmektedir.

161
 2) 1 5� 1 6 Haziran 1 970 tarihinde DiSK'in istanbul'da S1kiyonetirn
ilanma sebep olan olaylan hakkmda S1k1yonetim askeri mah keme si
gorevsizlik karan venni§tir. DEV-GEN<;'in lstanbul Giirnti§suyu og­
renci yurdundan telefonla ytitiittiigii bu ihti l al deneniesinin bu defaki
s1kiyoneti.m ilanma sebep olan ol aylan n da ba§lang1cm1 te§kil etmesi
yon tinden 1stanbul S1 k1yo netim Komutanhgmca karara kar§t temyiz
hakk1 kullanllm1§ttr.
3) 1 55 samkl.1 DEV-GEN<; duru§masmm devam ettigi ve sor­
gulann heniiz tamamlanamad1g1 haftahk raporlarla bilinmektedir.
4) Mahir <;ayan ve arkada§lannm THKP ve Cephesi olarak ytirtit­
tlikleri ve banka soygu nlan ile Elrom Olaym1 da iyine alan dava nakzen
yap1lan duru§mada karara bag:lanmJ§ttr. Oltim cezas1 kesinle§en Ziya
Y1lmaz hakk:mdaki kanunun parlamentodan y1kmas1 bekJenmek:tedir.
5) Nahit Toren ve arkada§lannm THKO olarak istanbul ve Ankara da '

ytirtitttikleri eylemlerle i lgili 1stanbul S1k:iyonetim Komutanhgi miilga I nu­

marah Askeri Mahkemesince verilen mahkfimiyet ve beraat karan hem Ko­
mutanhk, hem de Askeri savcihkcatemyiz edilmi§tir. Askeri Yarg1tayda
mtirafaalan tamamlanan bu davanm nihai karanmn tethimi Kas1m ay1
ba§lanna buaklml§llr.
6) trfan Solmazer ve i;ogu denizci olmak tizere 83 ki§ilik dava,
Askeri Yarg1tay inceleme safhasmdadu.
7) Ankara S1klyonetim Komutanhg1 Askeri Mahkemesince duru§mas1
yiiriitiilen Tiirkiye i§i;i Partisi (TiP) hakk:J nda dava karara baglanmi§tlr.
8) 34 samkh THKO mensubu Fevzi Bal ve arkada§lan hakkmdaki
duru§ma Ankara S1k1yonetim Komutanhg1 Askeri Mahkemesinde
devarn etmektedir.
9) 1 7 samkh Ankara Hukuk ve 5 1 samkh Siyasal Bilgiler Fakiiltesi,
29 samkh Orta Dogu Teknik Dniversite, 1 5 samkh Veteriner, 22 san1kh
Gazi Egitim Enstittisti, 16 samkh Di! ve Tarih Cografya Faktiltesi olaylan
duru§rna safhasmdad1r.
1 0) 234 sanikh Ankara DEV-GEN<; davas1 ile 1 5 1 santkh TOS
davas1 keza duru§rnalan devam eden one m li davalar arasmdad1r.
1 1 ) Diyarbak1r S1kiyonetim Komutanhg1 Askeri Mahkemelerince
duru§ntalar1 devam eden 9 1 samkll Dogu Devrimci Ktilt i.ir Ocaklan
ve 30 santkh Ttirkiye Ktirdistan Demokrat Partisi gizli orgtittine ait
davalarm klrar safhas1 yakla§rnl§ bul u nmaktadir.

1 62
 1 2) Teokratik devlet ozlemcilerinin Nurculuk faaliyetleri olarak plan­
lad1klan fii l lere ait olup Bekir Berk ve arkada�lan hakkmdaki dava izmir
S1kiyonetim Komutanhg1, yine aym paralelde devletin temel nizam­
\amun dini esaslara gore kurulrna<>1 yolunda faaliyet sepkeden Kadir
M1SJrhoglu ve afkad%1an hakkmdaki dava da Eski�ehir S1k1yonetim
Komutanhg1 Askeri Mahkemelerince karara baglanm1�t1r. Olaym asli
mevkiinde bulunanlar muhtelif cezalara mahkOm olmu�lard1r. Kararlar
heniiz kesinle�memi�tir.

1 63
 3. ONEML! KONULAR

S1klyOnetimlerin adli organlan gOrevlerini kanunlara uygun olarak

ytirtiti.irken, buna tesir etmeye miisait baz1 konularda hassas davranilma­
s1na i�aret etmek istiyoruz. Belki bu sorunlann bir kism1 adli siyaset ii;:in­
de de miitalaa edilebilir. Adaletin tecellisinde, siyasetin yeri olmamahdtr
da, denilebilir. Karar verirken her tiirli.i siyasi cereyan ve telkinlerin d1-
�1nda kanun ve vicdani Ol<;iiler ii;inde kalmas1 gereken gOrevlilerin bun­
lardan sOz �masnun zait oldugu kanaat1 de izhar edilebi\ir. Ancak Tiir­
kiye'nin bir biiti.in olarak vatan1 ile birlikte Cumhuriyetine ve Anayasas1na
k�t biihtanda bulunanlann yeralt1 i;ah�malan biraz evvel yiiksek takdir
nazarlanruza arz edildiklen sonra, millet!fe beraberlik ve biitiinltlk, tasada,
kederde ve kivani;ta ortak bir gOrii� i�inde olmarruz gerektigine, bugi.in,
dtinlerden daha <;ok inand1g1nuz i�in tekrannda fayda mtilahaza etmek­
teyiz.
bnem derecelerine gOre arz ediyoruz:

a. Giivenlik Mahkemeleri

Asayi� milessir fiillerin Onlenmesi,. sui; faillerinin losa zamanda tabii

hakimi Oniinde cez.alandmlmas1 maksadlyla ve olagan zamanlarda de­
vamli faaliyet gOstermek iizere yetki ve gOrev sahalarr kanunla evvelce tes�
bit edilmi§ Gilvenlik Mahkemelerinin kurulmas1 hilkilmetin dil§ilndilgil
tedbirlerin ba§1nda gelmektedir. Bu mahkeme!erin kurulmas1ndaki za­
ruretin gereki;esinin Ti.irk Silahh Kuvvetleri taraf1ndan da benimsendigi bi­
linmektedir.
S1k1yOnetimler, 26 Nisan 1971 gilnti saat 24.00'te gOrevlerine bruj­
larken s1k1yOnetim ilan karamamesinde gereki;esi belirtilmi§ bulunan

164
huzur ve giivenligin saglanmas1n1 ilk hedef olarak �mi�lerdir. S1kiyO..
netimlerin huzur ve giivenligin saglanmastndaki bu konseptinin 2
aliamas1 mevcuttu. Birincisi asayi§in saglanmas1 ii;in sui; ve sui;lulann
tesbit ve tedibi; ikincisi ise tecrit suretiyle yeni macerac1Jann sahneye
i;1kmas1n1 Onlemek, cesaretlerini kmnaku. Ne var ki, s1kiyOnetime ge�
linceye kadar gizli OrgUtler o derece devlete k�I gelmede pervastz hale
gelmi§lerdir ki, bu ah§kanhklann1 s1layOnetim dOneminde bir miiddet
daha siirdiinnekte beis gOnnediler. Biitiin bu kanunsuz hareketlerin devlet
kuvvetlerini ve bahusus s1klyOnetim makamlann1 acz i�ine dii�iirecegini,
proleter bir ihtilaJinin durmayaca&tn1 zannettiler. S1kiyOnetim Komu-­
tanltklan bu geni§ ve yera1t1nda kUmelenmi§ komiinist yuva1ann1 temiz­
lemede y1lrnadan i;ah§U. �u kadar ki, �1m1zdaki tehdit mihrak1ar1,
s1cak bir harbin dii§rnan kuvvetleri degildi. S1cak bir harpte dii§man1n
kim oldugu, kuvveti, giicii be!li olmas1na rag-men Tiirk Milletine k�1
halk savaljtn1 ai;anlann kimler oldugu bilinmiyordu.
Bugiin Tiirkiye Cumhuriyetine kasteden tehdit mihraklann1n tek bir
di§ merkezden idare edilen korntinist yuvaJar oldugu kat'iyetle siibut bul­
mu§tur. Benden evvelki say1n Kornutan ve arkada§lann biitiin i;1plakl1£1
ile ve dokiimanter delillere miisteniden ai;1klad1klan y1klc1 faaliyetlerin
bir miiddet daha etkisini siirdiirecegi veya s1kty6netimlerin kalkmas1ndan
hemen sonra yeniden y1klc1 faaliyetlerine hem de tecriibe kazanrru� ola­
rak bIDjlamalan i;ok muhtemeldir. i§te bu kuvvetli ihtimaJ k�1S1nda
devlet olarak elbetteki tedbir dii§iinillecek, Cumhuriyete ve Anayasaya ve
yurt biitiinliigiine kastedenlere ikinci bir tecriibe firsau verilmiyecektir.
Devletin var olu§ felsefesi bunu bOyle kabul etmiyor mu?
Arna belirli bir i;evre Giivenlik Mahkemeleri kurulmas1 sorununu
degi§ik ve piir hukuk ai;1s1ndan gOrmek istiyor. Bu i;evrelere gOre:
I) Giivenlik Mahkemeleri olagan degil, oJaganUstii mahk:emelerdir.
Ayn bir usul hukuku da olacag1na gOre faljist bir tatbikata gidilecektir.
2) Giivenlik Mahkemeleri, Anayasada teminat alt1na ahnm1§ olan
ki�i hiirriyeti ve dokunulmazllg1na taarruz te�kil eden hiikiimlerle
donat1lacag1ndan giiven yerine giivensizlik do8;uracakt1r.
3) Giivenlik Mahkemeleri, iktidar taraf1ndan, muhalefeti ezmek
iyin bir bask1 arac1 olarak kullantlacaktlr.

165
 4) Gtivenlik Mahkemelerinin bir Anayasa kuru!U§U §eklinde tes­
cili halinde, ileride ihtiyai; kalmad1g1 takdirde kald1r1lmas1 ii;in yine
Anayasa degi§ikligi ltizumu ortaya 91kacakt1r.
5) Gtivenlik Mahkeme\eri, dti�tince ve basin Ozgtirltigtinti tahrip
edecektir.
deniyor ve kurulmas1na gerek olmad1g1 belirtildikten sonra, "mutlaka
kurulmas1nda zaruret varsa Anayasa kurulu§u olarak de8:il fakat Ozel
bir kanunla ihtisas mahkemesi olarak olagan bir mahkeme gibi ku­
rulmahd1r" fi kri ileri stiriiltiyor.
Halbuki, bir bu9uk y1lhk S1k1yOnetim tatbikatt ve eldeki mevcut
deliller, Marksist-Leninist ve Maoist bir dtizen degi�ikliB:ini proletar­
ya ihtilali §eklinde ger9ekle§tirmek amac1 ile halk ve gerilla sava§1na
ba�lam1§ geni§ yeraltt Orgiitlerinin, menfur emellerini §ek ve §tiphe­
den ari olarak gOstermi§tir. Cumhuriyete, rejime ve Anayasaya kas­
teden bu k1z1l militanlarla, onlara cesaret veren, tahrik ve te§vikte bu­
lunan, hatta mtizaharet ve muavenet suretiyle fiilin icras1n1 kolay­
la§t1ran 9evrelerin temizlenmesi ytiriirltikte bulunan ceza usu\ ka­
nunlan ile, normal yarg1 organlartnca siiratle saglanan1az. Milliyet9i
bir cephe halinde bu gerege inan1lmad1k9a, siyasi partileri ile, bas1n1
ile, ayd1n 9evresi ile bu ortak inan9 dile getirilmedik9e ve konu siyasi
bir istismar ve rey avc1hg1 �ekline dOni.i�ti.iri.ilmeden hailedilmedik9e,
S1k1yOnetimlerin uzat1lmas1nda gerek9e ve zaruretler birbirini takip
eder.
Tiirk Silahh Kuvvet\eri, hukukun tisttinliigiine ve Anayasa hfildmiyetine
baghhB:1n1 say1s1z defa ispat etmi§tir.
Arna yurt biitiinliiB:iine kar�1 komiinist cephenin haks1z taarruzlannda
ayn1 baghhk ve beraberligi parlamentod.an da beklemektedir.
Gtivenlik Mahkemelerinin sak.incalanna i�aret eden <;evreler, konuyu
salt hukuk ai,1s1ndan degil de, biraz da beynelmilel komiinizmin dtinyarun
baz1 bOlgelerinde yapug1 tahribatin, Tiirkiye'de aynen uygulanmas1 amac1n1
giiden giri§imlerolarak mi.italaa ettikleri takdirde Gtivenlik Mahkemeleri ko­
nusunda htiki.imete samimi olarak yard1mc1 hale gelebileceklerdir.
Bir defa, kurulacak olan Giivenlik Mahkemeleri, k6kenini Ana­
yasadan alacaklanna gore bag1ms1z biT mahkeme vashnda olacag1nda
kimsenin §iiphesi olmamahd1r. Bu baktmdan mahkemelerin iktidann
politikas1na bagll birer organ olarak pe�inen kabultine imkin yoktur.

166
 Saniyen, Anayasa degi§ikligine gidilmeden bOyle bir mahkemenin
kurulmast Anayasan1n 32nci maddesine ayk1n dti§ticeginden Ana­
yasa Mahkemesince iptale mahkfim olacakt1r.
1961 Anayasas1run Ozii ve 1488 sayd1 kanunla getirilen deg.i§ikJikler
hep cumhuriyetin, yurt btittinltiglinlin ve Anayasal kurulu§lann korunmas1
istikametinde olmu§tur. Binaenaleyh bu g�regin ifas1 ii;:in kurulacak
Giivenlik Mahkemelerinin fa§ist bir tatbikata girecegini dti§tinmek ta­
mamen hatah bir gOrU§ttir.
Oqiincti o\arak, bu mahkemelerin dii§tince ve fikir Ozgiirli.igu ile
basin Ozglirltigtinti k1s1tlayacag1na dair gOrii� de gei;erli olamaz. Bun­
lar temel hak ve htirriyetlerdir; teminat1n1 Anayasadan ahrlar. Bugtin
basin yolu ile i§lenen fikir suqlann1n senelerce devam1nda bir kamu
faydas1 m1 gOriiliiyor ki, bir k1sm1 da basin yolu ile devlete kar�1 i§le­
nen suqlann siir'atle neticeye baglanmas1ndan endi§e duyulsun?
Netice olarak arz etmek mecburiyetindeyiz ki, S1kly6netimlerin ile­
ride gOrevlerini tam olarak yapt1ktan sonra kald01lmas1 halinde, onun
yetki ve gOrev sahas1na giren baz1 fiillerinin bir ihtisas mahkemesi olarak
Gtivenlik Mahkemelerine devrinde ve ondan sonra i�lenmesi muhtemel
ftillerin bu mahkemelerde neticeye baglanmas1nda say1s1z faydalar
gOnnekteyiz. Kald1 k.i, ileride Onemli bir toplum hareketi bOlgesel dahi
olsa s1kly6netim ilanlanna da mahal biraktnanu$ olur.

b. Devrlmci �iddet Hareketleri

Bundan daha iki ay evvel S1kty6netim Komutanhklannca mii§terek

bir kanaat dile getirilmi§ti. 0 da, "Bir s1kly6netim ilaruna sebep olan ey­
lemlerin durmad1g1, yeni gizli Orglit faaliyetlerinin tesbit edildigi, bu se­
beple huzur ve gtivenligin saglanlill� oldugu iddias1n1 sOylemek ii;:in qok
erken bir zamanda oldugumuz" hususu idi. �imdiye kadar g�en mtiddet
bu kanaati do£rulad1. hatta bir o;:ok yOnleri ile teyid etti.
Devrimci §iddet hareketlerinin neyi istihdaf ettigini izah etme bakt­
m1ndan yakalanan gizli bir belgeyi §imdi ao;:1klamak mecburiyetini du­
yuyoruz.

167
 31 May1s 1972 tarihinde Selimiye Askeri Ceza ve Tutukevinde agrr
cezah SU!flardan tutuklu THKP ve Cephesi ile baz.i TIIKO mensuplann1n
bulundugu kogu�ta ani bir arama yap1lm1�t1. Arama s1ras1nda kogu�un
ranzalan altJna f1rlatilm1� 7 sahife siyah ti.ikenmez kalemle yaz1lm1§ bir
direktif yaz1s1 bulunmu§tur. Devrimci §iddet stratejisinin nas1l uy­
gulanac 1g1n1 tarifeden bu yaziy1 aynen okuyorum:

Genel Orgiitlenme lfinde �ehir Gerillast GOrevleri, Orgiitlenmesi

"�ehir gerillas1n1n, bugtin, Oni.indeki gOrevi devrimci §iddet po­
litikas1n1 yayg1nla§t1rmakt1r. Devrimci terOr, bugi.in tiim §artlar1
ile me§rula§m1§t1r.

"Devrimci §iddet, di.i§man1n bilhassa sinir ve ekonomik mer­

kezlerine uygulanmahd1r. Oligar§inin i;akallan artik ikili i.i!fli.i
gezmemeli, ba§lan ise rahat uyku uyuyamamal1d1rlar. Siyasi su­
ikastler gi.indemin ilk maddesinde yer almahd1r.

"Tahrip ve suikastler iyi planlanma11, di.i§man1n kayb1 i;ok, dev­

rimcilerin kayb1 az hatta hi(f olmamahd1r.

a) Devrimci �iddet: Bagh oldugu k1r gerillas1 hareketinin i;ah§­

malar1n1n propagandas1n1 yapar ve onu maddi yOnden gi.ii;len­
dirir. Ekonomik ve siyasi krizi derinle§tirecektir.
b) Dti§man saflannda y1lg1nhk, §R§ktnhk, panik ve birbirlerine
giivensizlik yaratacakt1r.
c) Halk kitleleri, kar§idevrim gi.iciiniin ne kadar kof ve i;iiriik
oldugunu anlayacakttr.
d) Devrimci kadrolar saflann1 daha bir s1kla§llrrnak ve deneyden
g�mi� gerillalar, hareketi bir iist dtizeyde Orgiitleyebileceklerdir.
e) Hapisteld devrimci kadrolann kurtanlmast ve. maddi destegin
saglanmas1.

"Devrimci §iddet uygulanacak olanlar:

a. Siyasi suikastler:
1 . Siyasi kodamanlar (asker, sivil).
2. Polisler, beki;iler,jandarmalar.

168
3. Banka, ui;ak ve ticaret §irketlerinin miidiirleri.
4. c;akaJ savc1 ve hakimler.
5. Muhbirler.

b. Sabotajlar:
I . Ul�1m merkezlerine,
2. Haberle§me merkezlerine,
3. Elektrik iireticilerine,
4. Fa§ist ve emperyalist iilkelerin temsilciliklerine.

c. Soygunlar:
<;akallartn Him para depolar1na uygulanir.

d. Tutuklannuis1 Gereken <;a!wllar1 Kar1rnuik:

"Bunlardan siyasi suikast ve sabotajlan en fazla 3 ki§iden kuru­
lu bir gerilla timi uygulanma11d1r. Bunun ii;in fazla bir haz1rhga
ve i:irgiitlenrneye gerek yoktur. Her zaman bu 3 ki§i bir araya ge­
lebilir. De§ifre olma ihtimali yilzde 10 bile degildir. Hareket iyi
planlan1rsa de§ifre olmak diye bir durum sOz konusu olamaz.
Bu sebeple bir yandan soygun, adam-ui;ak ka91rma haz1rhklan
siirerken, sabotaj ve suikastler gOz yummadan ve kay1p verme­
den uygulanabilir.

"Her zaman kendinden emin diidiik �alan i;akallara bu i;ok kolay

uygulan1r. (Diidilgilnil gOtiine sokup Ottiirmek dahi miibaht1r.)

"Sabotaj ve suikastler, yap1lacak soygunlar1 da kolayl�ttnr.

Dolay1s1yla haz1rhk yerine de faydahd1r. ('.akaJlar her yerde can
kayg1s1na dii§ecektir. Once can sonra canan diyerek gerillaya
sayg1 ve korku duyacaktir.

"�ehir gerillas1n1n devrimci §iddet politikas1n1n bizzat uygula­

y1c1lar1 hareketin merkezidir. Tiim istihbarat ve diger bilgiler
merkezde toplan1r. Lojistik imklinlar merkezin bilgisi ii;indedir.
istihbarat ve diger bilgiler merkeze mutlaka iki veya ili;iincii
elden gelmelidir. imk§.nlar geli§tiki;e merkez iiyelerinin her biri
kendine bagh bir gerilla timi ile ayn ve farkh zamanlarda ey­
leme gei;erler. BOylece hem harekete yeni kat1lan arkada§lar ha-

169
 reket i9inden gelmi� 1nerkez tiyeleri Onci.iltigtinde harekete girer
ve denenir. Vazifesi saptan1r. Oncii sav� bOylece eylem h;inde
balk ordusunu ve giderek devrimci parti kadrolannt dogu­
racakttr.

"A91kt1r ki, Orgiitleyici ve deneyici Onci.i gerilla sava�1d1r. Ha­

reket, ancak ve ancak yukartdaki bi9imde kitleleri kucakla­
yabilecek ve onun sava�1na Onctili.ik edebi\ecek bir Devn'mci
Parriye kavu�abilecektir.
"Oncti gerilla sava�1. devrimci ilkelerin 1�1g1nda ttim pasifist,
korkak ve maceracilar1 ay1klayarak devrime dek si.irecektir.

"Sava§ i9inde en ufak bir 'el titremesi' dahi sava�91n1n Oliimti

demektir. Dolay1s1yla bir eylemin b�ar1stzhg1 demektir. Onun
i9indir ki, b�1ndan karars1z (fakat iyi niyetli ve bilin9li olabilir)
ve ytireksiz tipler, i.i9iinci.i, dOrdtincti gOrevler almahd1r. Merkez
i.iyeleri bu tipleri eylem i9inde derhal anlar, kendilerini belli
ederler. Bu durumda o arkada�, sekter davran1lmadan, b�ka
gOrevlere atanmahd1r. (istihbarat, takip vb.)

"�uras1 391ktlr Id, devrimci miicadelede 'her insandan' faydala­

n1labilir. Devrime faydah olmak isteyen herkes bir �yler yapabilir.
(Niteligi Onemli degi\) Bu sebeple kendisini eylemiyle kadro ve kit­
lelere kabul eninni� olan merkez, bilin9, nitelik ve karakterlerine
gore her devrimciyle teker teker ilgilenmeli, denemeli, yapabilecegi
gOrevi vermelidir. (Hi9bir i�e yaramaz tipinde bir insan olamaz).
Verilen gOrevi yerine getirmesi ve 9al1�ma �evki kontrol edilmeli
ve mutlaka o arka�1 "bir ad1m daha ileri" gOtiinneye 9a11sma­
hy1zdrr. Askeri egitimi de saglanmahd1r.

"Devrimci kadrolar i9inde, devrimci ilkeler, devrimci ahlak ve

elestiri, Ozelestiri mutlaka uygulanmahdtr. Kesin, Yoz disiplinsiz
davran1slar mutlaka cezaland1nlmahd1r. Tek bir ki�nin ufak bir
hatas1n1 gOremeyen ve onu gOriip dtizeltemeyen Orgtitlenme, bas­
tan yenilgiye ugram1st1r. Hem de -kendi i9inden. �ok basil gibi
gOztiken haca ve davran1slar veya disiplinsizlikler, mutlaka Orgtit
i9in btiyiik zararlar doguracakur. Bu sebeple bu davran1�lan

170
gOsterenler tavizsiz bir §ekilde ele§tirilmeli veya hatantn deva­
m1 halinde ili§ki derhal kesilmelidir. Bu ili§kinin kesilmesi Or­
glit iyin tehlike yaratacaksa ili§ki kesilmesi 'ona gore (!)' yap1hr.
Kanserii kol kesilir ve atthr. Aksi takdirde, kanser tiim viicuda
bula§1r. Orgiit iyin de bOyledir. Orglit iyinde devrilnci ilkeler ye­
rine bir de Liberalizm ve goygoyculuk bula§t1 m1, o, ti.im viicu­
da sirayet edecektir ki, arhk aynlma, ihanet ve geri dOnii§ler, iki
yiizliili.ik, dedikodu e§iktedir. K1sacas1 kanserli kolu ya da baca­
g 1 keserken gOziiniin ya§1na bakmayacaks1n. Kanser ba§ k1s­
m1nda ise, ayn1 ttbbi mi.idahale kendine glivenen doktor miida­
halesiyle Onlenebilir."

Sehir Gerillas1 Orgiitlenme Semas1 Ara�t1rmas1

"Gerilla hlicresi en fazla li�er ki§iden kurulmahd1r. (Bu 3-5 ola­
bilir.) Hiicreleraras1 temas1, merkez hi.icre saglar. Merkez dahil
her gerilla hlicresi kesin olarak birbirlerinin bannd1klan yerleri,
miimkUnse, isimleri bilmemelidir. Hi.icreler eylem i�inde birle§ir
ve derhal <laB:1hrlar. Hiicreleraras1 temas1 ve kendisi ile hiicre
aras1 temas1 merkez hUcre yiiriitiir. Bu temaslar mutlaka alarmh
ve parolah yapiln1alid1r. Temas1 saglayan (gerekirse bu temas
saglama i§ini de ba§hb3§1na bir hiicre saglar) legaldir ve gOrevi
yaln1z budur. Hi�bir §ey bilmemelidir. Gruplar bu vasita ile
bulu§urlar. Bulu§ma i§leminin de tabii ayr1 aynnlllar1 olur. Bu
§ekilde Orgiitlenmi§ bir sava§y1 grup, dii§man1n sald1r1s1 kar§1-
s1nda en az kayb1 verecektir. En kOtii ihtimalle bir ki§i yakalan1r
ve konu§ursa diger iki ki§i ve temas yerinden ba§ka hiybir §ey
veremeyeceklir. Aynca i.ir; ki§ilik hiicrenin hareket, yer de8i§­
tirme vb. kabiliyeti de artar. Her hUcre OrgiitUn merkezi hiyerar­
§isine, disiplin ve politikas1na uymak zorunlulugu vard1r. Merkez
her hUcrenin yah§ma ve davran1§lar1i11 yak1ndan takip etmeli ve
her arkada§la yalundan ilgilenmeli Orglit-sava§y1 ili§kisi saglam­
la§mah, r;elikle§melidir.

"�ehir gerillas1 gene! Orgi.itlenme §ekli ir;inde k1rsal bOlge\ercte

yilriiti.i\en devrimci harekete baghd1r. GOrevi, bu §ema i�inde,
ktr gerillas1 yah�malanna gore ayarlan1r.

171
 "Bir geri11a hticresine girecek her yeni arkada�ta asgari olarak
§U nitelikler aranmahd1r:
I. Asgari teorik bilinc,
2. Asgari uzun ya da lasa vadeli 2-3 eylemiyle kendini is­
patlam1§ olmas1,
3. Merkez hticrenin onay1.

"Bu tir; §art1 yerine getirmeden adoy gi:Jziiken arkada� hir;bir §ey
bilmez ve sOylenmez. Ancak bu iir; §art yerine geldikten sonra
aday arkada§a Orgtit iiyeligi teklif edilerek uymas1 gereken
§artlar (disiplin, gene! politika. . . vb.) ar;1klan1r.

"�ehir gerillas1 kadrosu mtimktin oldugu kadar dar ve s1k1 Or­

giitlenir. Yeterh say1da dondurulmahd1r. Yok de§ifre olan veya
yeterli kadro fazlast saglam denenmi§ arkada§lar derhal ktrsal
b6lgelere yollanmahd1r.

"Bu niteliklere (yukandaki) uymayan -gerek yeti§tirili§, gerek

yap1s1 icabt- iyi niyetli, bilinr;li arkada§lann Orgtit kadrosu He
hir;bir baglant1s1 olamaz. Bunlar istihbarat, lojistik, imkiinlar vb.
ir;in Orglitlenmeden haberi olmaks1z1n gOrevlendirilir. Fakat
bunlarla irtibatJ lir;UncO hatta dOrdOncU kanallar He yapmahy1z.
Hatalan Orgtite hir;bir zarar getirmeyecektir. Bunlarla her irti­
bat1n, randevunun bir alarm §ekli olmahd1r. Marighella'n1n
bOyle bir randevuda vuruldugunu akhm1zdan r;1karmayahm.

"frtibat kanallar1 hir;bir §ey bilmez, ancak randevu yer ve saatini

ayarlar. Belirli giinler bu kanala miiracaat edilir. Bulu§turmas1
sOylenir. Bulu§ma s1ras1ndaki alarm tedbirleri ve parolay1 da
bilmez, sadece yer ve saati ayarlar."

Viyografta g0rtildti8;ii gibi devrimci §iddet hareketini yOneten

lazli militanlar1n hiicre §emas1 klasik bir hticre sistemini ifade et­
mektedir. Arna Onemli olan yOnil, aynen askerlikte gOzetilen istih­
barat ve lojistige son derece Onem verilmesi ve stratejinin buna gore
ayarlanmas1d1r.

172
 Hatlrlanacakllr ki, 4 Mart 1972 gecesi Marmara Gemisine yap1lan sa­
botaj, 4 May1s 1972 tarihinde Say1n Orgeneral Eken'e kaf§1 giri§ilen
menfur suikast te§ebbiisii, 6 May1s 1972 gecesi lstanbul'un muhtelif
semtlerinde patlatilan ve kismi tahriplere yo! ai;:an patlamalar, 31 May1s
1972 tarihinde Ankara-istanbul seferini yapmakta olan Bogazii;:i Ui;:a­
g1n1n zorla Sofya'ya Iuu;mlmas1, 28 Haziran 1972 tarlhinde Emin6nU
Araba Vapurunun baunas1 ile sonui;:lanan havuz kapagtna sabotaj ve ni­
hayet 20 Ekim 1972 paz.ar giinii 1stanbul-Ankara seferini yapmakta olan
Truva U9ag1n1n silah tehdidi ile Sofya'ya kai;:1nlmas1 gibi eylemler, hep
tek bir merkezden idare edilen devrimci §iddet stratejisinin eylem
diizeyine 91kan tatbikatland1r.

c. Son Uc;ak Kac;1rma Olay1

lster THKP ve Cephesi, ister THKO veya PDA'c1lar taraftndan i§len­

sin, tek bir merkezin emri ile yi.irtitiildii8;ii !jiiphe kabul etmez bir hakikat
olan devrimci §iddet hareketlerinden (silfill zOru ile U(jak ka(j1rma) ey­
leminin hem devletler hukuku ai;:1s1ndan hem de mal ve can emniyetine
iras edilebilecegi tehlikeler balmrundan 6nemli bir yOnti vardrr. Dilnya ka­
muoyunu da o derece enterese eden bu tip eylemlerin Onlenmesi, milli
hiikfunetlerce Onceden abnacak tedbirlerle ve neticesinin akim btralalmas1
da de".letlerarast anla§malarla miimkiin gOiillmektedir.
Burada siyasi sebeplere U(jak kai;1nnalann uluslararas1 hava trafigi,
�s hiiniyeti ve ekonomik alandaki akislerine temas etmeyecegiz.
Konuyu toparlayabilme ve neticeye bagtamada faydah oldugundan
k1sa bir giri§ yapmak geregini duyuyoruz.
U<jak ka<jtrma olaylart bilhassa 2nci Diinya Sav�1ndan sonra
dlinyan1n demirperde ve bat1 bloklar1 aras1ndaki dii§manhg1n sonucu
olarak bir taraftan diger tarafa kai;:mak §eklinde b�lamJ§tlr. Sonu!jta
s1g1nma hakk1 arzusu ile birle§ecek olan bu tlir U(jak ka!j1rmalar1n si­
yasi yOnii sadece §ahsi bir arzunun cebir ve §iddet veya bile ile ta­
hakkukl). §eklinde tezahtir etmi§tir. Bunlar U(jag1 kendi arzulartntn bir
arac1 olarak kullanm1§lard1r.

173
 Oysaki tarihi geli§im ii;inde bu olaylann saiki son zamanlarda
dogrudan dogruya siyasal amaqlara yOnelmi§tir. bzetlemek gerekirse;
.
-Bir dev\ete veya hiikiimete kar§1 miicadele edenlerin bask1 arac1
olarak u9ag1 kullanmalar1,
'
-Siyasi bir rejime veya siyasi bir akideye kar§I y1kanlar1n, diinya
kamuoyunun ilgisini i;ekmeyi arzu etmeleri,
-Veya belli bir ki§inin diger iilkeye ka91nlmas1,
§eklinde bir seyir takip etmi§ ve yine sonunda iltica (s1g1nma) hakk1
isten1ni§tir.
Ancak I967'den itibaren bilhassa gizli Orgill 1nensuplann1n ka91r­
d1klan ui;aklarda can ve ma! emniyetinin bir degerinin kalmad1g1n1
g6riiyoruz. Nitekim Avrupa Konseyi Dan1§ma Kurulunun 450 ve bil­
hassa 6 1 3 say1h tavsiye kararlannda "uqak kay1rmalann gittikqe
yogun bir tedhi§qilik hareketi, fanatik ve haz1rhkh tedhi§yi gruplar1n
bask1 arac1 hatine geldigi" a91klanm1§llr.
Biitiin bunlara ragmen siyasal sebeplere bagh ve tedhi§qilik suretiyle
vuku bulan uqak kairmnalar her y1\ artan bir durum gOstenni§tir. 1961-
1967 y1llan aras1nda btittin dilnyada 17 �ak yolundan sapt1nld1g1 halde,
1968'de ve sadece bir y1l ii;inde 32 ui;ak, 1969'da 80 uyak, 1970 y1hnda
ilk iiy ay1nda ise 90 hava korsanhg1 hadisesi gei;mi§tir. Bu olaylann
yiizde 80'inde netice sui;u husule gelmi§tir. 1970- 1971 yillan ii;inde art1k
gizli Orgtitlerin plfulh olarak yiiriittiikleri ui;ak kai;1nnalannda insanlar
Oldtiriilmii§, uyaklar 1ahrip edilmi§tir.
Tiirkiye'de 1969 yd1n1n Eyliil aytnda bir meczubun SOFYA'ya
ka91rd1g1 ui;ak bir tarafa D1rakllacak olursa, aynen Filistin Halk Kur­
tulu§ Ordusu veya Filistin Halk Kurtulu§ Cephesi gibi tedhi§yi gizli
6rgiitlerin eylemlerine benzer 2 uyak ka91rma olay1 tespit edilmi§lir.
Carlos Marighella'n1n $ehir Gerifla51 kitab1nda, u9ag1n nas1l ka91-
nlacag1, mukabilinde ne gibi taleplerde bulunacag1, hangi hallerde
cana veya mala kiyilacag1 biitiin ayr1nt1lar1 ile tarif edilnii§tir. Ya­
kalanan anar§istlerin yanlannda, ceplerinde daima bulunan bu kita­
b1n, bir talimname gibi kulian1ld1g1 bir geri;ektir ve 1 2 Mart'a ge­
lindigi zaman, devrimci §iddet eylemlerinin (u�ak kay1rma) .bahsine
kaflar uyguland1g1n1 gOriiyoruz.

174
 Btittin dtinyay1 tedirgin eden uqak k�nma olaylann1n qok yOnlti ni­
telikte olli!ilan, uluslararas1 hayau ve siyasal durumlan kuvvetle etkileme­
leri, ki�i htirriyetlerini tahrip etmesi dolay1s1yla olaylann Onlenmesi arzu
edilmi�tir. Bu arada, ulus\arara�1 sOzl�melerle, cezalanduma veya mev­
cut cezalann art111lmas1 gibi tedbirler ahnmJ�tl.r. bmegin, 1937'de haz1r­
lanm1� olan Cemiyeti Akvam'1n "Tethi�iligin bnleme ve Cezaland1nna
Anla!lmasl", Cenevre Aq1k Deniz SOzle�mesi, Ui;:akta i�lenen veya diger
fiillere ili�kin Tokyo s0zl�me$i (Ttirkiye bu anla!lmay1 hentiz onay­
lamad1g1 iqin taraf degildir), Uluslararas1 Sivil Havac1hk .Te�kilann1n
(iA.TA) Lahey'de hazrrlad1gJ "Ui;aklann Haks1z Yere Ele Geqirilmesinin
Tenkili Hakk1ndaki Sozle§me" bll arada zikredilebilir.
Bu gayretlere ragmen uqak kaq1rmalar devam edip gittigine gOre,
mtieyyide koyn1an1n bir degeri olmad1g1 anla�dmaktachr. En milessir
i;arenin, iade keyfiyetinin anla�malar<1; sarahaten konulmas1 ve bu fi­
illeri i§leyenlerin siyasi suqlu kabul edilmemesi yani her haltikl'irda fa­
ilin ui;ag1n1 kai;1rd1£1 memlekete iade edileceginin anla�malarla tes­
·
piti meselesidir. Boyle i;ok tarafl1 bir anla!lma zemininin hazrrlanmas1nda
Ttirkiye neden konferans davetc;:isi olmas1n?

d. Siyasi Af Konusu

Cumhuriyetin 50nci y1hn1 kutlama haz1rhklar1na giri�ildiil:i bu

giinlerde genei bir af q1kar1lmasa gerek bas1nda, gerekse siyasi partiler
yOntinde akttiel bir konu haline gelmi�tir.
Gene! bir affa ltizum olup ofmad1g1n1n takdiri, ltizum varsa taknini.
g
�tiphesiz Ttirkiye Btiyi.ik Miller Meclisinin yerki ve orevleri aras1n­
dad1r. Gelle! bir aff1n �timuli.i v.e bahusus siyasi bir affa yt:inelen sOy­
lentilere kar§t bizim gOrti�ti1ntiz.ti ai;iklamada fayda gOrtiyoruz.
1960 y1hndan beri Ttirkiye'de 1 13, 134, 50, 218, 780, 917, bir yOni.i
ile 647 ve 1315, 1316 say1h olmak tizere 9 defa gene! veya klsmi (Oz.el af
degil) affa gidilmi�tir. Su hale gore her bir bui;uk senede bir defa af kanu­
nu i;1klyor demektir. Kamu hukuku aq1s1ndan cezalann Onleme ve tedip
siyasetini tesirsiz hale koyan bu tarzdaki di.i�ncenin tamamen insani
ai;1dan degerlendiriimesi, kanaatimize gore olumlu bir yoi degildir. Genel

I ;·,
af kanunlan, ne su<;lann az.almas1na ne de §ahsi veya siyasi darg1n­
hklann dag1Imas1na vesile olmu§IUr. Aksine su<; t�kil eden fiillerin git­
tik<;e konjonktiiri.iniin ytikseldigi gOrtilmii§tiir. Binaenaleyh gene! bir
aftan ziyade Depenalizasyon veya Dekriminilizasyon dedigimiz baz1 fi­
illerin ceza vazeden kanunlardan <;1kanlmas1, bir <;are olarak dii§tinti­
lebilir.
Siyasi af sloganlar1n1n zamans1z ortaya atilmas1nda cemiyetimiz
i<;ln olumsuz yOnde birtak.1m Onemli sak1ncalar da dogabilir. Ayn1
sabncaJar S1k1yOnetimler i<;in de varittir. 6zetlemek gerekirse:
-S1k1yOnetimin adli organlan bir Oli;iide atalete sevk edilebilir.
-Siyasi mahiyette su<; i§lemelerde artma gOriilebilir.
-S1k1yOnetim Komutanhklar1n1n yetki ve tasarruflann1n ge<;erligi
zedelenebilir.
-Silahh Kuvvetler it;inde hiyera�ik miinasebetlerle itimats1zlik
dogabilir.
Bugiin muhtelif sdayOnetim komutanhklannca bir su<;tan tutuklan1p
bilahara serbest b1rakilan bir<;ogunun degi§ik siyasi eylemlerle tekrar bu
makamlann huzuruna geldiklerini, miitenebbih olmadd<lann1 gOriiyoruz.
Bu sak.incalan <;o8altmak miimkiindiir. Parlamentomuzun siyasi af ko­
nusunu fayda ve mahzurlan ile birlikte miltalaa edecegine de giiveniyoruz.

e. Anayasa Mahkemesinin iptal Karan

Anayasa Mahkememiz, 1..J02 say1h kanunun, S1luyOnetim komu­

tan1na 30 giine kadar gOzetim alttnda tutma yetkisini veren 15nci maddesi
ile, sllayOnetimin kalkmas1 haJinde s1kly6netim rnahkemelerinin elindeld
davalara miinhas1r olmak. iizere gOrevine devarrun1 OngOren 23ncii mad­
desini Anayasaya aykirhg1 yOniinden iptal etmi§tir.
Yiiksek mahkeme bu yolda rune! ettigine gore bu karann Anayasa
hukuku a<;1s1ndan dogru!Ugunda §iiphe yoktur.
Ancak yuk&nda bir nebze arz edildiil,i ve<;hiyle yeti§mi� ve bir losm1
da gerilla karnplannda egitilmi� klz1l militanlann sorgulatnalann1n 48
saat i<;inde veya toplu olarak. i�lenen sut;larda 7 gtin it;inde tamamlan­
mas1na, tecrtibelerimiz imkfut gOnniiyor. Kaldt ki, ayn1 su<;tan bir z.an-

176
hn1n 30 ;tin gOzalhna ahnd1ktan sonra serbest b1raklp, bir giin sonra tek­
rar ayn1 fiilden yeniden 30 giine kadar gOzetim alt1na ahnmas1 da 1402
say1h kanuna gore miimkiin de£ildir. BOyle bir uygulama g�memi§tir.
Bru;ka bir SU\: isnad1 hali hari9tir.
Bu ekip i9inde brifingi haz1rlarken tebelliir eden fikir, Anayasan1n
30ncu 1naddesine "S1kiyOnetim hallerinde yakalanan kimseler 30 giin
i9inde hakim Oniine 91kar1hr" §eklinde bir hiikmiin konulmas1nda itti­
fak halindedir.

f. Avrupa Giivenlik Konseyi

Ekim ay1 i9inde Fransan1n Strasburg �ehrinde toplanan Avrupa

Giivenlik Konseyi'nin Tiirkiye'nin i9 meselelerine hayli mtidahale
ta§1yan bir bi9imde geli§ti£i mii§ahade edilmi§tir. bzel bir maksat
alt1nda konu§tuklari anla�1lan ve Tiirkiye'deki y1k1c1 faaliyetleri ade­
ta tasvip ve yapilan uygu\amalar1 ise insan haklar1na taarruz mahi­
yetinde telakki eden bu sosya\ist delegelere en giizel, olumlu ve kesin
cevap, Tiirk Delegasyonu taraf1ndan veril mi�ir.
Beynelmilel komiinizmin bilinen bu tipteki ajitasyonu bizce beklenen
bir husustu.. Merkezi Bat1 Almanya'da olan ve Avrupa'ntn belli ba§h
§ehirlerinde o memleketlerin geni� miisamahas1 altinda yapt1klan y1k1c1
faaliyet ve Orgiitlenmeler mei;huliimiiz de£ildir. Bir kis1m firari santklann
ve hatta devlet hesab1na okuyan kimselerin birlikte yiiriittiikJeri tahrik
kampanyas1n1n yurdumuzda etkileri i;ok olmu§IUr. Avrupa Tiirk Ogrenci
Federasyonu (AT6F)'iin s1zmaga muvaffak oldugu ve merkezi Bru­
xelles'de bulunan Associntion lnten1ationale Des Juristes Democrates
ad1ndaki k1z1l te§ekkiil, Le Monde gazetesinin de himayesine s1£1narak,
StkiyOnetim uygulamalann1 daima yermeyi hedef almt§tlr. Bu ctimleden
olarak 16-25 Kastm 1971 tarihinde Madema Lafue Veron ad1ndaki bir
iiyesini, san1k avukatlan ile gOrii§mek ve kampanya ii;in diizmece deli!
toplrunak iizere istanbul ve Ankara'ya gOndenni�tir.
Bu tiyenin Ozel bir maksat iqin geldigi, elimize geqen bir mektupta
daha sarih olarak anla§dm1�11r. Paris'te devlet hesab1na okuyan Dilli
soyadh bir ogrenciden 1stanbul'daki karde§i iiniversite 0£rencisi Ruh­
sar Dilli'ye gelen bir mektupta �u sattrlar enteresand1r:

177
 "Yak1nda Fransa'dan bir kad1n avukat Ttirkiye'ye geliyor, hava
alan1nda kar§Ila§IP gerekli doktiman1 ona verin, Dikkat edin,
takip edilebilirsiniz."

Bu Frans1z Avukatin 20 Ocak 1972 tarihinde bize gelen raporunda,

Ozellikle i§kence iddialanna geni§ yer verilmi§ ve Ttirk kanunlanna g5re
sui; i§lemi§ mildafileri kendi g5ril§ ai;1s1ndan, haks1zhga ugratdmi§
ki§iler olarak tan1mlanm1§llr. Eylem san1klanna mahkeme\erce adam
k�1nna, banka soyma, Oldilnne, fidye alma gibi fiilleri kar§ihgi hilk­
medilen ceza\an da gizliyerek, (bir avukaun §apkas1n1n gasp1ndan dolay1
bir san1ga idam verilmek istendigi) gibi yalan beyanlarda bulunmu§tur.
Stockholm'de kurulan ve ii;lerinde Ankara san1klanndan g1yabi tu­
tuklu Erhan Erdogmu§ ve milebbeden ag1r hapse hilklimlil Riii;han
Manas'1n karde§i Erhan Manas'tn da bulundugu toplumcu eylem
birUgi bir taraf!an ogrenci ve i�ileri Marksist-Leninist istikamette
Orgtitlerken, diger taraftan da Ktirti;tiltik cereyan1n1 di§ardan tahrik
etme yolunu tutmU§IUr. Nitekim Kiirti;iiliik sorunu ile ilgili Stock­
holm'de Ti.irk� bas1lan bir kitap bize kadar gelmi§tir.
Fransa'da Yahudi asllh a�1n solcu olarak tan1nan Daniel Mayer'in
Fransa'y1 ziyarete giden Say1n Eski Ba§bakan Erim'e "Tlirkiye'de De­
mokratlar1n ve Demokratik te§kilatlar1n maruz kald1klar1 bask1y1
enerjik bir §ekilde protesto ettiklerini" bildiren bir muhhra verdigi Le
Monde'un 2 1 Ocak 1972 tarihli ntishas1nda yazilmi§ttr.
Benden evvel geni� ai;1klamada bulunan arkada§im Proleter Dev­
rimci Ayd1nhk (FDA) grubunun Ahnanya'da bast1np, biri;ok dillere
de r;evirdigi $afak Dergisi, ihtilalci Genr;lik Birligi slogan1 ile Av­
rupadaki a.!j:Itl sol le§ekktillere daima dtizmece dokilman vermi�tir.
En son olarak, 1961 y1hnda.n Londra'da kurulan Uluslararas1
�efaat brgtitti'ne (An111esty International) mensup iki ki�inin 3 Kas1m
1972 tarihinde Ankara'ya gelecekleri ve cezaevlerini ziyaret, mah­
kfimiarla g6rii§me, serbest b1raktlm1§ eski mahkOmlarla temas ara­
yacaklan ogrenilmi§tir.
Askeri Ceza ve Tutukev\eri talimat1n1n 48nci maddesi, hiikilmlti
ve tutuklularla kimlerin g6rii§ebilecegini tasrih ettiginden Ankara ve
istanbul S1k1y6netim Komutanhklannca bu talep isaf edilmemi§tir.

178
 HatJrlanacag1 tizere Ttirkiye Komtinist Partisinin, halen istanbul
S1k1y6netim K.hg1nca g1yaben tutuklu san1g1 Selma Asword ile An­
kara S1k1y6netim Komutanhg1nca aranan Ydmaz $ahin Tunca gibi
kimseler halen Londra'da ikamet etmektedirler.
brgtit tiyelerinin, bu �vrelerin tahrik ve zorlamasi ile Ttirkiye'ye gelip,
yine Tilrkiye aleyhinde geri;ek d1�1 belgeler e\de etmeye �al1§3Cak1an mu­
hakkaktlr.
Biltiln bu d1� Orgtitlerin, Avrupa gilvenlik konseyinin baz1 ilyelerini
etki!eri aluna alm1� olduklan anl�1lmaktachr. Ttirkiyede demokratik re­
jimin maruz kald1g1 teh\ikeleri, beynelmilel komtinizmin yapmak istedigi
geni� tahribat:J izah eden Turk Delegasyonunun verdigi cevaplar ise her
tilrlti takdir hislerimizin tistiindedir.

g. Uy�mazhk Mahkemesi

Anayasam1z1n 142nci, maddesi uyu�mazhk mahkemesinin adli, idari

ve askeri yarg1 n1ercileri aras1ndaki gOrev ve hliktim uyu�mazhklann1n
kesin olarak \:Ozlimleyecegini amirdir. Ancak ytirtirlLlkteki diger kanunlar
bu i;Ozlime imkiin vermeyecek bir bo�luk yarau1g1ndan s1klyOne1im as­
keri rnahkemeleri ile gene! n1ahkemeler ara<;1nda olumsuz gOrev ihtilatlan
bir neticeye baglanaT?larru� ve (Bekleti!en Adalet) diyebilecegintlz bir
konu ortaya i;1km1�t1r.
Konuyu, ahnacak tedbirin tacili bak1m1ndan k1saca arz ediyorum:
1) Baz1 dosyalar haklanda s11ayOnetim a<;keri mahkemeleri gOrevsizlik
karan vererek yargitaydan g�irmi� ve Askeri Yargz!ay bu karan tasdik
etmi�tir. Sivil Mahkemeler de gOrevsizlik karan verince ihtilatin halli
1684 say1h kanu.n hiikiimleri geregince Yarg1tay Celli. Genel kuruluna
kalm1�tlr.
2) Yarg1tay Ceza Gene! Kurulu biitiin kararlannda. 1402 say11i ka­
nunun J 3ncil maddesindeki sarahat muvacehesinde, s1k1y6netim ko­
mutan1n1n gOrevli mahkemeyi tayin yetkisinin mutlak oldugunu, bu
komutan1n kabul edip benimsedigi bir dava iqin ne s1k1y6netim askeri
savc1hg1n1n ne de s1k1yOnetim askeri mahkemelerinin gOrevsizlik ka­
rar1 vere!lliyecegini ii;tihat ederek, askeri mahkemelerin gOrevsizlik
kararlann1 kald1rm1�t1r.

179
 3) Bu suretle Askeri Yargttay Daireleri ile Yarg1tay Ceza Gene! Ku­
rulu aras1nda olumsuz yOnde bir gOrtl§ aynhg1 belirmi§tir. Bilahara As­
keri Yarg1tay Daireler Kurulu 1402 sayth kanunun 13ncii maddesindeki
anlayt§a uygun bir karara vararak, gOrevsizlik kararlannt Yargnay Ceza
Gene! Kurulu gOrtl§ii istikametinde degi§tinni§tir.
4) Ancak, bir kls1m s1kly6netim askeri mahkemeleri bu defa, olumsuz
ihtilaf1, 1684 sayth kanunla halletmeye <;ah§an Yarg1tay Ceza Genel Ku­
rulunun ihtilaft halletmede yetkisiz oldugunu, zira 1684 say1h kanuna
at1ft� bulunan 1631 say1h Askeri Muhakeme Usu\ii Kanununun lagv edi­
lerek 353 say1h kanun yiiriirliige girdigi, bu kanunda da 1684 say1h ka­
nuna herhangi bir at1f bulunmad1g1n1 ileri siirerek, ihtilafin ancak Ana­
yasan1n 142nci maddesi uyar1nca (Uyu§mazhk Mahkemesince) 96ziim­
lenecegini, bu sebeple halen 4788 say1h kanun geregince kurulu bulunan
Uyu§mazhk Mahkemesinin Anayasaya aykin oldugundan iptali ge­
rektigi yolunda miiracaatta bulunmu§larchr.
5) Filhakika Anayasa Mahkemesi, 2 Haziran 1964 tarih ve 1%3188
esas ve 1964/44 say1h karannda 1684 say1h kanunun halen yiiriirliikte
bulundugunu kabul etmekle beraber Anayasaya aykin olmad1g1n1 ancak
umumi yarg1 organlan ile idari yargt manzumesine dahil yarg1 mercileri
aras1ndaki ihtilaft kesin olarak halledebilecegini belirtmi§tir. BOylece
idari karar mercii mevkiinde bulunmayan askeri yarg1 ile sivil yarg1 ara­
s1ndaki hukuk ihtilatlann1 <;Ozlimlemeye yetkili olan Uyu§mazhk Mah­
kemesinin ceza ihtilaflannt ha\ledemeyecegini anlatmak istemi§tir. 1684
say1h kanunun anayasaya ayklnhk iddias1 da reddedilmi§tir.
6) Anayasa'ntn 142nci maddesi, halen 4788 say1h kanun geregince
faal bir organ olan uyu§mazhk mahkemesinin g6revini sayarken sa­
dece hukuk i§lerinden dogan gOrev ve hilkiim uyu§mazhklar1n1 degil,
bir fark gOzetmeksizin adli, idari, askeri yarg1 organlan aras1ndaki
biitiin g6rev ve hiikiim uyu§mazhklar1n1 nihai olarak <;Ozecegini
hiikme baglam1§t1r. �u kadar ki, Anayasan1n 142nci maddesine uy­
gun olarak bir uyll§mazhk mahken1esi te§kil edilmedigi veya 4788
say11i uyu§mazhk mahkemesi kurulmast hakk1ndaki kanunun, gOrevi
belirten lnci maddesi degi§tirilmedigi i9in olumlu veya olumsuz
hiiklim uyu§mazhklan 96ziimsiiz kalmi§llr.

180
 7) Nitekim lstanbul stlayOnetim mahkemelerinden birisi 4788 say1h
kanunun Anayasaya ayktn oldugundan bahisle iptali isteminde bulunmu�
ise de, Anayasa Mahkemesi, 28.3.1972 giin ve 1972/10-14 esas ve karar
say1l1 karan ile 4788 say1h uyu�mazhk mahkemesi kurulmas1 haklondaki
kanun, mahkemenin elindeki davada uygulayacag1 htikiimlerden olmad1g1
i�in itiraz.da bulunan s1ktyOnetim askeri mahkemesinin iddias1ru yet­
kisizlik yOniinden reddedilmi�tir.
8) Netice olarak olumsuz ihtilaflan �Oztime yetkili bir merci bu­
lunmad1g1 it;in istanbul s1k1yOnetim askeri mahkemelerindeki 1 8 ve
diger s1k1yOnetimlerde 5 dava, uyu�mazhk mahkemesi kuruluncaya
kadar savc1hkta beklemeye b1rak1lm1�t1r.
Dtinyan1n hit;bir yerinde, bilhassa tutuklusu da mevcut ise bek­
letilmeye tabi tutulan adalet gOriilmemi�tir.
Parlamentoya sevk edildigini duydugumuz 4788 say1h uyu$mazhk
mahkemesinin kurulU$U hakkindaki kanunda yap1lacak degi$ikligin bir
an evvel kanuniyet kesbetmesi halinde bekletilen yarg1ya tabi 23 dosya
ha.kk1nda merci ve mukteza tayin edilebilecektir.

h. Aydin K1y1m1 iddialar1

Bas1na intikal eden demet; ve yorumlar aras1nda s1k1yOnetim ida­

re!erioin ve alehtlak devlet sektOrtintin .sol tandansh devlet n1emurlan
ile ogretmenleri ya gOzalttna almak veya i$1erinden atmak suretiyle
ayd1n 9evreyi kiisktin duruma yOnelttigi iddialart yer almaktad1r.
"Bir9ogu heniiz t;QCUk denebilecek Ya."?ta olan binlerce gent; haklonda
kovu�turma at;1ld1g1, aynca binlerce gencin de toplum hayat1n1n dl$tna
itildigi"nin de ifade edildigi bu gibi demet;lerde, aynca tutulan yolun te­
davi edici bir yOniiniin bulunmad1g1 da belirtilmektedir.
Ayn1 yoldaki haber ve yaz1lar dt§ bas1na da aksettirilmektedir. Ni­
tekim Le Monde gazetesi Ekim 1972 tarihli bir niishas1nda bir Tiirk
milletvekilinin a91klamas1na atfen. s1k1yOnetim ilan1ndan sonra tilke­
mizde 3.500 kadar ogretmenin g6zalt1na ahnd1g1n1, bunlardan ancak
29'unun tutukland1g1n1 bildirerek o\ay1 bir (biiyiicii av1) olarak vas1f­
land1rn1aktad1r. (Cur11huriyet gazetesi, 16 Ekim 1972.)

18 I
 Bir defa 3.500 ogretmenin g6zalt1na ahnd1g1 iddias1 as1Js1z bir haber
niteligindedir. Tutuklananlar aras1nda ogrencisi de, i§i;isi de, subay1 da,
doktor, mtihendis, avukati da bulunabilecegi gibi, ogretmeni de vard1r.
Bunlar mahkemelerce tutukland1klanna gore haklannda tutuklamalann1
gerektiren kuvvetli emareler vard1r.
Yurt btitiinliigtine ve Cumhuriyet rejimine bu derece pervas1zca ta­
arruzda bulunanlar ve Cumhuriyet rejiminin ihtilal yolu ile y1kliarak
bir peyk devlet haline getirilmesi ii;in ii;te veya d1§ta i;ah§anlar, §ayet
gene; veya ogretmen iseler, onlan ktisttirmeyelim diye kanun uy­
gulamalar1ndan tevakki etmenin, hukukun iisti.inliigii ilkesi ile (lliyet
rab1tas1n1 bulmakta zorluk i;ekiyoruz. .
Son defa Truva Ui;ag1n1 k<J\:1ranlar, evvelce berhangi bir gizli Or­
gtite mensubiyetleri tesbit edilmemi§ §ahtslardi. Ve S1k1yOnetim ko­
mutanllklannca §U veya bu sebepten aranan ki§iler de degildi. Arna
miicerret olarak T.C.K.nun 384ncii maddesinde yaz1h bu eylem, gizli
bir Orgill nam1nu yap1ld1g1 ve mukabilinde §art ileri siirtildiigii ii;iil,
eger Tiirkiye'ye iade edil1ni§ olsalard1 haklartnda T.C.K.nun 146nc1
maddesi geregince soru§turma yapilacakt1. Hal bOyle iken;

"AnlU§dd1g1na gOre ui;ag1 kac;1ranlar genc;lerdir. Hepsi Tiirkttirler,

idealist gfui.intiyorlar ve memleketi dii§iintiyorlar. Faydal1 gOrdtikleri
memleket tedbirlerini mesul masan1lann kabul etmesini istiyorlar."

§eklindeki gOrti§lerin ne kadar hazin ve eletn verici oldugunu izaha

ltiztim var m1?
Geni;lerin i§c;ilerin nas1l aldat1ld1g1 art1k i;ok iyi biliniyor. Onlan bu
yola sevk eden, sui;a azmettiren eger ogretmen ise ve o ogretmen ken·
disine egitim ii;in emanet edilen ilkokul c;ocuklann1n kOrpecik dima8-
\ann1 Atattirk dti§i.incesi yerine zararh dti§iincelerle tag�§ ediyorsa, en
bi.iyi.ik ihaneti yap1yor demektir. Bu kadar zararh bir istikamette kanunu
ihlal eden bir kimseye aydtn ki�i ise dokunulmamast gOrti§.ti yurt so­
runlann1n hallinde geri;eki;i ve kanuni bir gOrti§ degildir.
Daha s1k1yOnetimlerin ba§lang1c1nda kendisine verilen y1k1c1 bir
gorevi kabul eden san1k bir ogretmen, tstanbul S1k1y6netim" ha­
kimlerine �ti itirafla bulunmu§tur:

182
 "Bana verilen gOrev, ogrenc.:ileri bilini;lendinnekti. Bir ogrenci
okul s1ras1nda bilini;lendirilebilirse, okuldan sonra Orgtite gir­
mesi kolay olacaktJr. Her ogretn1en, birinci planda devrim ii;in
militan aday1 yeti§tirmelidir. Bunun sonucu olarak DEV-LiS
kurdurulmu�tur. brgtit ii;in yeteri kadar militan1 bir araya ge­
tirdikten sonra haztrlanan ti.iztigti okuyup evet dedirttik. Dyeleri
ayrtlmaz duruma getirdik."

Bir toplant1ya ba�kanhk yapan ve as1l gbrevi ogretmenlik olan bir

san1k da �unlan sOylemi�tir:

"ii;inde bulundugu1nuz ortam bizi devrimci olmaya zorlad1. 5

ki§i de o\sak Orgill kunnak z.orunday1z."

Kendi ogretlheninin sol fikirleri ile beslenen bir Ogtenci, ifadesinde

$Unlan sOylemi§fir:

"5 ki§iden olu§an kti<;i.ik bir nlive kurduk. Her birimiz kendi mu­
hitimi7.de hulunan arkada§lar aras1nda yoklama yaparak
g6ril§tin1i.ize yak1n olanlara yakla§tlk. Kendimize has testlerle
bilin\ seviyesini tayin ettik. Sonra kitap verip okutturduk."

Son za1nanlardaki gizli faaliyetleri ile ilgili olarak tutuklanan bir

asiscan ise �unlari sOylemi§tir:

"Hareketintiz daima birle�bilecegi biittin siyasi hareketlere be­

lirli noktalarda, belirli hedetler elraftnda birle�meye haz1rd1. Bu
balamdan her parti ii;:indeki geli§meleri Ozellikle dikkatle iz­
liyorduk. Bu partinin sosyal demokrat geni;ligi ii;inde, s1k1y6-
netime,. bask1lara k�1 bir aktm vard1. Bu ak1mda belirli ama<;­
lar etraf1nda birle�mek, s1k1yOnetimin kalkmas1, s1n1rh da olsa
daha demokratik bir ortanun yarat1lmas1 y6niinden Onenlii im­
kftnlar saglayacakur.

" . . .Ankara'da s1k.JyOnetimlerden Onceki dOnemde olduki;a geni� bir

sempatizan ayd1n i;evresi vardr. Ben bunlann harekete i;ok yararh
olabilecekJeri kanaatindeyi1n. Bunlan bir araya getinnek, kesilmi�
olan ideolojik egitime yeniden ba§lamak ii;in 2-5 ki�ilik gruplar ha­
linde dilzenli egitim 9ah�malan yap1yorduk.

183
 " . . .Ankara S1k1y6netim Komutanhg1nca halen duru�mas1 de­
vam eden ve hentiz karara baglanmad1g1 ii;in tizerinde fikir yii­
rtitemiyecegimiz Tiirkiye 0-gretmenler Sendikas1'n1n (TbS), il­
legal sahadaki faaliyetlerini iddianamelerden izlemekteyiz. Dev­
rimci cephenin geni�letilmesinde bir k1s1m ogretmenler, ger­
�eki;i ve aktlc1 yoldan sapt1nlm1�larsa, onlar1n bu hiiviyetini
tiim ogretmenlere te§mil etmenin ciddi sak1ncalar1na da i§aret
etmek mecburiyetindeyiz."

lstanbul S1lay6netim Komutanhg1nca ytirtittilmekte olan s1cak bir

operasyon ii;inde THKP ve Cephesine mensup Hkokul Okfetmenlerinin
i;1kt1g1ndan esefle bahsetmek isteriz. Okulun kantin ve kooperatifinden
elde edilen giinliik 100-150 lirahk kazanc1n1 dahi gizli Orgiite aktaran bu
ogretmenlerin "ayd1n" vasf1 ile ilgilerini biz g6remiyoruz.
Bunlar ii;inde kendilerinin "tepeden inmeci" dedikleri ulusa\ kal­
k1nma stratejisini benimsemeyip son zamanlara kadar Orgiit ad1na 20-
150 lira aras1nda aidat Odeyen ogretmenlerin de bulundugu bir ger­
i;ektir. Operasyonun yeni b�lam1� olmas1 muvacehesinde, daha fazla
bilgi arz etmenin hukuki sak1ncalann1 takdirlerinize arz ederiz.
Maalesef THKP ve Cephesi, ·gizli Orgiit olarak son zamanlarda
ogretmen ve i§�i kesiminde geli§me olanag1 bulmu§tur.
Netice olarak siktyOnetim kon1utanhklan ve devlet sektOriintin ka­
nunlara uygun olarak yapt1klan adli ve idari i§lemlerin, muayyen bir
s1n1f1 hedef almad1g1, ancak olaylann ii;inden bu �ah1slann 91kt1g1n1,
asla bir ayd1n kiiskiinltigti yaratman1n da bahis konusu ohnad1g1n1 sa­
rahaten belinmek isteriz.

i. 1481 Say1h KaiJ.un Uygulamas1

Asayi� miiessir baz1 fiillerin Onlenmesi hakkinda parlamentomuzca

8 Eyllil 1971 tarihinde kabul edilen 1481 say1h kanun bugiine kadar uy­
gulanmam1§tlf.
Bilindigi lizere yOnetmeligi de yay1nlanan bu kanunun 4ncti mad­
desi, sui;luya yatakhk yapanlar it;in i:izel bir .:eza hiik1nli getinni.�tir.

184
Ve kanun uygulay1c1lanna, baz1 §artlann tahakkuku halinde, T.C.K.­
nun yatakhk fiilini tecrim eden 296nc1 maddesinden farkh ve kolay
ve o derecede miiessir bir tatbikat yapmak i1nkan·n1 vermi§tir.
1481 say1h kanun, s1klyOnetim askeri mahke1nelerince, idam veya
ag!f hapis cezas1n1 gerektiren sur;lardan bir veya birkai;1n1 i§lemekten
san1k veya hiikilmlii olur da, haklanda tevkif veya yakalama miizekkeresi
i;1kanlan kimselerin he11l teslim olma\ann1 temin, hem de bunlara ya­
takhk yapanlan daha §iddetli olarak cezaland1rmak ii;in IO giinden az, 30
gi.inden fazla olma1nak §arll ile verilecek teslim olma siiresi dahilinde
radyo veya televizyonlarla ilan1n1 OngOrmektedir.
HakJannda g1yabi tutuklama karan veya yakalama miizekkeresi i;1-
kar1lan §aluslara yatakhk yapanlar, bannd1ran ve gizliyenler halen
T.C.K.nun 296nc1 maddesinde 6 aydan ba§hyan hapis cezas1 yerine bu
kanunla 3 seneden a�g1 olmamak i.izere agir hapis cems1 ile tehdit edi­
leceklerinden, sui;lu olarak arananlann bar1nmas1 kolay olmayacakl!r.
Halen ii;lerinde iki emekli subay1n da bulundugu yiizlerce ki§i s1kl­
yOnetim komutanhklannca ele g�irilememi§lerdir. Bazt duru§malar bu
yiizden tefrik karan ile ancak yiiriittilebilmektedir.
SOzi.i ger;en kanun, arananlann tesbit ve ilan.1 gfuevini li;i§leri Ba­
kanhg1na verdiginden, s1k1yOnetim komutanhklanna da yardim olmak
iizere bu hususun sagJanmas1 ve halen Olii bir madde halinde bulunan 1481
say1h kanunun 4nci.i maddesine hayatiyet kazandinlmas1 gerekmektedir.

j. Yurtd1§1na Kai;m1� Kimselerin Durumu

Evvelce Ti.irkiye'de devlete kar§l sui; i§lemi§ bazi kimselerin s1kl­

y6netim ilan edilmeden evvel normal pasaportla, ilandan sonra ya sahte
pasaportlarla veya resmi makamlan igfal ederek yurtd1§1na kai;tiklar1,
oradan gizli Orgiit faaliyetlerine hem de kontrol imkan1 olmadan devam
ettikleri yi.iksek malumland1r. iadeli mticremin anla§mas1 olsa dahi, si­
yasi sui;lulann geri verilmemesi yolundaki devletler hukuku genel uy­
gulanl.1\1 kar�1s1nda bu �ah1slann nzaen Tiirkiye'ye celpleri imk§n1 pek
azd11 /\ncak ahnacak idari tedbir ve ta�an·utlarla vatanda§hktan 1skat

!85
edilmeleri halinde hem pasaportlann1n temdit edilmemesi, ogrenci ise
burs ve dOvizlerinin kesilmesi dii�iintilebilen 9areler-aras1ndad1r.
Bunun d1�1nda diplomatik yollarla yurtd1�1 Orgtitlerin, Tiirkiye
aleyhindeki baz1 kampanyalann Onlenebilecegi kanaatimizi muhafaza
ediyoruz.

k. Yasak Kilaplar Sorunu

S1kiyOnetim mahkemelerince ya esa5 htikiimle birlikte veya mtiteferrik

olarak verilmi�, Askeri Yargitaydan g�mek suretiyle kesinle!lmi�, yasak
kitaplann toplan1nas1 veya mtisadere hiikmtintin infaz1 i9in yap1lan
i§lemlerin, baz1 qevrelerce, basin ve dti�tince OzgOrltigtintin kis11land1g1
�k1inde yorumland1g1 gOri.ilmektedir. Hatta bu yoldaki beyanlann,
1stanbul'da ge9en ay gene! ku1ul toplant1s1n1 yapm1� olan FU'in mtize­
kereleri devrun derken ortaya at1lmas1 tesadiife bagh degilse maksathd1r.
Beynelmilel sosyalizm uydunnas1 olarak ka1nufle edilen komiinizntin
gen\ dimag\ara a�1lanmas1, bu <ejln sol eserler vas1tas1 ile olmaktad1r.
Kesinle�n bir mahketne karannda �u satirlar ibret vericidir.

"Yakalanan her ana�istin yan1nda daima 3 malzeme birlikte bu­

lunmaktad1r:
"Silah, cephane, 3§1fl sol kitap."

Muhtelif sivil ve s1k1yOnelim n1�1hkemelerinin kesinle�mi� ka­

rarlanna istinaden ve kanunun zoralimla -ilgili htikmtinii infaz et­
mekten ibaret toplamalar1n basin ve fikir Ozgtirltigii ile ilgisini kur­
makta gti9lUk 9ekiyoruz.
Banka nasd soyulur, adam nastl ka\inhr, ur;ak nasd 1ra91nhp tahrip
edilir, halk ve gerilla saV<l§I ne demektir, nas1l yap1hr; yakalanma halinde
karakolda, savc1da, mahkemede, nelerin sOylenecegini, nelerin sOylen�
meyeceginin tarif edildigi ve bu Onerilere uygun tatbikatlann yiizler�
cesinin yap1hnakta oldugu bu kitaplann yasaklanmastndan, toplan­
mas1ndan daha tabii olan1n1 biz hanrlamiyoruz. Kald1 ki, degi�ik 391dan
yap1lan bu beyanlara ragmen yasaklanan kitaplardan Onemli bir ktsm1n1n
a§in sag ve seks yay1nlar oldugunu belinmekte fayda vard1r.

186
 Bilin�li militan1 yeti�tirmek isteyenlerin, sol kitap\ann hangi s1ra
ile ve hangilerinin okunacag1n1 da tavsiye etmeleri �ayan1 dikkattir.
Bir operasyon sonras1nda elde edilen bir belgede bu kitaplann liste
ve s1ras1 viografta gOrtildiigii gibidir:

Her Gerilla Aday1n111 Okun1as1 �art Olan Kitaplar:

1. Emperyaliznz : Lenin
2. Teori-Pratik : Mao
3. Felsefenin Ba;lang1r flkeleri : Politzer
4. Ya;as111 Halk Sav.7-aferi : Lin Piao
5. Halk Sava;1-Ha/k Ordusu : Giap
6. Milli Kurtulu; Cephesi : D. Brown
7. �ehir Geri/last : Carlos Marighella
8. Gerilla Nedir? : A. Boya
9. Geri/la Giinfiigii : Che Guevera

Tiirk Derrin1inin Yo!u

I . Toplu1n yap1s1
Sanayi Sek.
Tanm Sek.
2. Tiirkiye Toplumunda S1n1flar
3. Fark11 iiretim bifimlerinin bir arada bulunmas1
4. Ordunun yap1s1
5. Milli mesele
6. Milli D.D.
7. Milli Cephe Poiitikas1
8. Halk sava�1n1n stratejik sorunlan
9. 6rgiitsel sorunlar
JO. Ortado£u Sorunu
1 1 . Ortak Pazar Sorunu
12. Tiirkiye Fa�izmi.

187
 4. NETtCE

Kiymelli zamanlann1z1 uzun siire i§gal etmek suretiyle S1kiyOnetim

adli organlanna intikaJ etmi§ bulunan soru§iurma ve duru§malardan, giz­
liligine azami dikkat g6stennek ve hiikme tesir edebile.cek en ufak bir tel­
mihte bulunmaktan azami derecede km;1nmak suretiyle sonui; kisrruna
gelmi§ bulunuyorum.
BLlyiik bir klsrru mahkeme siizgei;inden gei;tigi ii;in katiyeti silbut
bulan gizli Orgiitlerin rnahiyet, hedef ve stratejilerinin sadece adli yOnlerini
izaha 9ah§t1k.
Beynelmilel korntinizmin Ti.irkiye tipi uygulama §eklinde, diger
rnemleketlere tatbik edilen rnetotlarla ayniyet gOze �ar. Ancak Ttirk
Milleti geleneklerine daha i;ok bagh, senelerce Rus tehdidi ile kar§l­
la§ffil§, bir i;ok cephelerde sava§ffil§ ve dini inani;lan itibariyle de fel­
sefesine ayktn buldugu ir;in bu rejirne kolayca intibak edemez. Taktisyen
komLlnistler bunu iyi bildiklerinden bir taraftan Tiirk Milletine has deger
htiktirnlerini, aile ve cemiyet baglann1 kopannaya 9ah§1rken diger ta­
raftan da ogrenci-i§t;i-kOylii kesiminde Orgiltlenmeye gitmi§ler ve her
grubun dertlerini slogan yaparak taraftar bulmaya 9ah§IDI§lard1r.
Bidayette ogrencilerin hakli istekleri §eklinde ba!jlayan toplurn
hareketleri bir 91g gibi btiyUyerek, tedbirleri tesirsiz k.Jlan bir dereceye
gelmi§ ve ancak s1kly6netimler mani olabilmi§tir.
i§r;iler 15-16 Haziran 1970 tarihinde DEV-GENC taraftndan bir
ihtilal denernesine tabi tutulmu§, rnilessif §ekilde cereyan1 yine Si­
lahh Kuvvetlerin miidahalesi ile durdurulmu§tur.
Diger yOnden, ilk nazarda a§tn solcu ve sonradan Kizd Komtinist ol­
duklari anla§ilan bu anar§ik depolar1na kar§l reaksiyon mahiyetinde
birle§en, uzuvla!lan a§tn sag gruplar da sokak hareketleriyle anayasal ku­
rulu�lara ve Atatilrk dcvri1nletine ai;1ktau kar�i �1kn1ay1 defalarcfl de-

188
nemi§lerdir. Ashnda a§1n sag Orgiitlerin, tutarci ve mukaddesa�1 gtirii­
nen bu tutum ve eylemleri, beynelmilel komiinizmin, s1n1flar aras1nda
i;:at1§may1 6ng6ren stratejisinin tam bir tatbikat1 olarak yurdumuzda
eylem diizeyine iy1km1§t1r.
Bu §ekilde Oncelikle a§In sol gruplarca k�r ve §ehir gerillas1 me­
totlar1 ile bir halk sava§1 ai;1lm1§ ve sosyalist bir darbe ii;:in ye§il 1§1k
yakilmak istenmi§tir.
Dtinya siyasi konjonktiirli ii;:inde beynelmilel komiinizmin gei;:irdigi
merhaleler ve bugiin vard1g1 netice gOz Oniine ahnacak olursa sosyalist
toplumlarda baz1 patlamalar ve geriye d6nii§ hareketleri mii§ahade edilir.
Marks'1n proleteryas1nda biri;:ok dogal haklan ellerinden ahnm•§ i§'Yiler,
1hmh bir sosyalizmin Ozlemini 9ekmek1edirler. Kapitalizme tam bir
dOnii§me olmasa dahi sosyalizme dOnii§ agnlan diinyada hissedilmeye
ba§lam1§t1r.
iki y1l evvel sei;imle iktidara gelmi§ olan komiinist Allende'nin
iSili'sinde sosyalizmin en basit uygulamalann1n dahi kendisine rey veren
kitlelerin ne Olyiide reaksiyonu ile ka�1la§t1fl1na i§aret ediyoruz. Diinya
milletleri ve insanhk art1k hiirriyetlerin nimetlerine eri§mi§ ve biitiin
dogal haklanna sahip 91kman1n §Uuruna vas1l o\mu§tur.
Ti.irk Silahh Kuvvetleri, kendine \'.engel atan satlimi§lann igfa1lerine
kap1hni§, gizli Orgiitiin ainaline hizmet etmi§ veya bizzat eylem yapm1§,
yahut da disipline ayk.JrJ olarak siyasi mahiyetteki toplantdanna i§tirak
etmi§ kendi elemanlann1 dahi hemen biinyesinden s6ki.ip atmada asla te­
reddiit gOstermemi§tir. Bunun yan1nda Harp Okullanna da kirli eller
uzanm1§tlr. Suursuzca ve mahiyetini bilmeden bilimsel sosyalizm de­
nilen komiiniz1nin bilin\'.lendinne sathas1nda, art1k subay \'.Ikmamas1 ge­
rektifline kanaat getirilenler, okullar1n disiplin kurulu karan ile ili§kileri
kesilmi§tir.
Bu hazin tabloyu arz etmeden evvel, bir Ermeni Ta§nag1 asistan1-
n1n Ankara'daki evini bu maksat i�in karargfilI haline getirdigini yiik­
sek nazarlanniza sunmakta fayda gOriiriim.
Anar�ik eylem veya disiplinsiz tutumlan yiiziinden Tiirk Siliihh Kuv­
vetleri ile baglan kopar1lm1§lann, her kuvvete gOre tablosu §Oyledir:

189
 Siyasi Sebeplerden Dolayi T.S.K.lerinden
fliiiffi Kesilmii Olanlar
Kuvveti Sb. Astsb. Ogrenci
---·

K.K.K. J JS 34 29
Dz. K.K. 78 JO 32
Hv.K.K. 7J JO 9
Toplam: 264 54 70

Bu operasyonlar, Tiirk Silahh Kuvvetleri'nin de1nokrasiye inanc1n1n

kesin bir anlam1d1r ve bOyle anla�1lmahd1r. Bundan sonra da �1n bir
alam1n hayaline kap1lacaklar i<;in On tedbirlerin1iz herhalde bundan farkh
olmayacaktlf. Bunlann adli organlara tesliminden �imdi oldugu gibi, asla
tevakki edilmeyecektir.
(:ok kisa ve hayli noksan olarak panonunas1n1 o;izdigimiz bu hakikatler
�1s1nda, Ti.irkiye'miz i<;in komi.iniZinin, proleter bir ihtilalle i�b�1na gel­
mesi zordur, imk5ns1zchr. .}u kadar ki, bu neticeyi de bilen TKPnin yukan
mihrak\an Tiirkiye'yi par<;alamak suretiyle hedefe vurmaya o;ah�maktachrlar.
Bu durumda Anayasa kurulu�lanm1zla, siyasi partilerimizle, basin ve or­
dumuzla, gen<;lik ve tiim o!antk mi!letimizle mii�terek cephede, milliye�i bir
cephede birle�memiz gerektigine bugiln daha i;ok inaruyoruz.
Ti.irkiye'ye gerek Gi.iney s1ntrlanndan, gereki;e Karadeniz kiydanndan
giren {ltomatik tabanca, silah ve n1ennilerin n1iktann1 ifade ii;in artik mil­
yonlan kullan1yoruz. Bu silahlann Tiirkiye'den transit gei;erek Barzani'ye
gidecegi haberleri art1k hayal derecesinde kaln1aktadir. istanbul'da ya­
kalanan bi.iyiik k�aki;1 �bekelerinin yiiri.itttijj;i.i bi.iyiik �·apta silah ve menni
kai;aki;1hg1 karara baglanm1§ ve failleri ajj;Jr cezalara i;arpt1rihn1.�tJr. Halen
Suriye'de �ak olarak ikamet eden az1h militan Teslim TOre'nin
THKO'non gerilla hareketinin devanun1 temin ii;in gOnderdigi ag1r si­
lahlardan 20 roketatann yakaland1g1 yiiksek ma!umland1r. Daha40-50 ade­
dinin Tiirkiye'de gOmiihnii� oldugu yerlerin tespitine o;ah�!lmaktad1r.
Yurdumuzu saran ve kar�1m1zda say1lar1 JO'u ge<;meyen bu tehdit
mihraklanntn, gizli Orgiitlerin faaliyetlerini mahiyetlerini ai;1klam1§
bulunuyoruz. S1cak bir harpte yekviicut olan Tiirk Milleti, bOylesine
ednaca tertiplenmi� bir halk sava�1nda birlik ve beraberligini biittin
kurulu� ve cepheleriyle korudugu miiddeti;e Cumhuriyetimizin ve
geni; de1nokrasimizin kurtanlmas1 <;ok kolay olacakt1r.

J90
 IV

EK: bRG0TLER VE
6RG0TLENME �EMALARI
 .,..
OB!MJ.ERI
DIS. ESAS Efl(I -­
........ .... ......
..
- ·�� .....�
.. -·­
""·-·--
'·- ,..,,_......
�;
-·'·-·�,,'.":......;._

-1-�L- -
...�•· 1 O�UM
"''"'"___...

81LEllEK YEYA
kMivf:REK lll!G�T _
LEMMEYI YE EYLEM.
LElll otSTEMLEYEN
MUVYETLENOIREN

El
Ml$i. GlltJP YE t
MILLER $0Rl.NLV
WI( DJVfolAYAM
AYDINl.All, QtR_
!€Kt.ER. PlllE lF .
!iOlElll. l. YAZM.
I.All POt.ITIMA.
CILAll v.e

0 ' 0
DIS YAN ETl<I

VENIDEN CANLANMA YE &RVPlA�At_AF! "

BIRLE IK CEPl-JE TE Kltl
 iLLEGAL TURK HALK KURTULUS fl>.RTiSi

' ' ' ' ' H K. C. MERKEZ IGJMiTT:: GENEL VOMETIM

" """'"

tM»liR CAVAN I. MoliHIR (;AYAH

2 ERT�RUL KIJRlc(ij 2.0llHAN SAl'tl;:t
l.EllTui!RJL ld.l'l<d.i
(3.MUt1iR R.�) (4.MiJNIR R.Al(fOl,GA)
(4_ 'NSUF t<tiPEtiJ IS 't\ISUF l<OPELI)
(6. BARC:IWCC1)
ULA$
z('.-.
1VILM.t.Z •
l!. Hl.ISE'riN
CEVAH I
9.91NGOI. EROUMLU
10.siN.ltl KAzlM �
11.siffA C ( LAOIR
12.HODllJ ARIKAN

NOT • PM:ANTEZ ICiNDEKit� All'!TiDEff �CEOllNtER

VE OLENLEfi:DiR
f
eOVOK BURjUVAZI

AP DP

;;!
:>
0:
:>
CD
-
-
'-' ORTA BURjUVAZI
�
MGP
�
"'
"
"'
� SAG : BUYUK KOMUTANLAR,
SAGCI PROfESORlER.
TEKELCI YAZARlAR .
CHP GOSEKCILERI , ,

ORTA , - VON
- DESTEK
SOL
----- ZIK.zAK
r----------- -,
I KOl;OK BUR.iuVAZI I
I I
I I
I
I SAG , ' I 11 I YAZILMA.SINOtlN
I I SARFI NAZAR
I I EOlLMl�_TiR
I ORTA, I
I I
I SOL , I
I I
L - - - - - - - - - - - - -..J

195
THKC.NiN FAALiVET SAHASI MERKEZLERi

l!nci BOLGE

·....

!,...... __
..-
..,.,,

_,
,
 I Y I L DI Z
l i $ T ll N 8 U L I I
HALOUN
�
YEsiL
1
• •SMAIL SAlllUR () $CVKI ERENCAN t SIWIK AKINCILAR • lllEHMET s!!1o•EZ
• Sf:8Att11Tflf'I SAICfllAN () YAL(;IN 0ZT URI< ( SIRRI OtTtiRK e METE SONlllE Z
() BEll;!l:;[fl BAR(;AK e Hi.IS[YIN OZ1<AN • $AFIYE 6ZKAM • MOMT it1cil.I
• Ol.C.o\Y OZ SEVER e L£YLA DEDEAL e OSMAN CAVIT !'fiGON • K.EZEL INCiLi
e FUZIJL\ • Yll21Cl e Lill[ Aflll<OAC () $UL[ $0NM[Z e SfRAfETTIN S£ROAR
• OURAY C[LiKER fiZliliT ) () f TUIHIAN GilllTl.IOCl e MUSTAFA L�ER • AOEM "'- GUr.ooCAN
• SEVP'ETTiN 10.!l.E ! "
, () NECLA GiRiTLiOOLU �· HiJscYht liSTiiN e HU5E:Yl<! CELEP
ll SERAFETTiN , "
, 0 CE LEBi CEMill BEYOAC e 1<AZ!M AYDIN
() iHSAN YAVUZ O NECATi l(OCER e AY$E OLK(! AHMET e ZEYN[L G0N
• SEYFi AKlllllN () ESAT KDRKMAZ e 1<ENAN VADA • H.Ki$['riN KOllKIMlGil.
() Y USUF t1ls 0 BEKIR BELOVACIKLI t ll.,,,E
, T Y02Y1L • ZOl..F1KAR OiCLELi
() NU!li CELI!( • StiLEYMAN BllLKAf'I e HAR1JN KARIWENi? e AYSE BiLGE DiCLtiJ
() 0 IM\J(1-VE/ICll {GtBZll " o� rARUK �y { .llU'ASl..AN 81R!<TAY • METIN BOZOAG
. ....LAO NER
e SAFl"£-T "' t• HilMi M0£ZZINOOLU e fECIR BOZOAG
0 ADIL GiiMilS f:> Of!HAN MUSTAK t '![CATI KOC[R • RIZA COLAK
0 Oll!iT BOZKURT Ill CEVAT CAPAN ( SEZER TAHSUG e ORttAM ALi ELBEY
Ill HOS'Yl'I ldf}IRLI e HATiCE ALA'IKUS
e K. AHMET AL.tNKU$
e EMiN .tl.ANKUS
• AKG0L 'l'ULl(A$LAH
e lolUSTAFA BATl<AllA
e AYSE BAYKARA
• K AT i • TANEI! ""
• $\iPHELi • BiLGE SA�A
0 OURUMU BELLI OEGiL
 AFYOM

�ET ALllMA

HASAN OlGEM
 TEVFill Cl':VillER

I
MUSTAFA $AHIN
l.lVFUN ORCUN

VEvi��
OMER ULU
SAUM OZllAN
IBR.6.HiM 1<£$1\IN
MAZHAR ATAC
ERCAN TEZCAN
LMAZ �l<I G0"!0$T
A$
80LENT ARf'AT

-f
.f<ii(-!
M..IZAffER iLGEN
l.£LTEM 1 1 fl:RKAN SAHiN
�
__________

(ANKARA)
I � . SELMA VEYl$oCUJ
ALI UZUN
 K A VSAK
(MERZiFONl

e MUHiTTiN B i LGE N
e A Li OZ ALO � U L L A R I
e NEVZAT Y UCEL
e AY D I N KA RA B E K TA�
0 A R if
0 FiKRET

e KAT I
0 D U R UMU B ELLi OE�iL

200
 PO YR AZ

• SEOAT t FA TSA'L I , P AL A

NAMIYLA TANINIR KAMYON �OFORU)

e E RTAN t F A T S A'L l I

G E RtSi K I Z I L DERE OLAYINDA

M E Y D ANA c;: 1KT! ,

M U S TA KiL

ATiL L A OZ SEVER Y UCEL TOP

• KATI

20 1
 T H K P - THKC LiDER VE MiLiTANLAR ININ KAPALI iSiM CiZELGESi

'" ASIL iSiM f.USTEAR isiM �·t-:c-,,-•

-S�ll i,., S�
.,_ iM -+-
"'"
-· srrA_
R_ iM
ls_
-l
___ __

1 ME11¥E1" sO.MEt _____ __ _____:_��"!__

___!_ _ "
-· ·-
-� -�i11.t:"c-c'c' ',c
'c 'c
'c
''
�-·--t--c'c'."c'c'---l
2. MA.Hill: CAYAM t!ASAN 20 0 1i1 E R AYNA "\"URGAY
- ---- - - -------l--- �CC---l
___ �-�V-��!
-----··•-- - - ·
____!_E_ !M_E_�-·--
-
l U L A! •. -��ROAl<£_1_ __ 2_t_ ''
-------+-- "-
'- '' '-'-
'-�
-
' ZiYA YILMAZ lilEMOUH 22 AOEM ¥AtllilUT GUll:OOGAN METiN
-- - 23 ---AH111_E_lSARlcAN - ----- 1---- -N-
, -c-
, --.
' ORHAN SAVASCl -
-
ORAL ---
- .
·
- ----·------

�s
- - -
-- - ---- ------- -
-- -- -
MElllilET
- - -
• YUSUF l<Of'ELi
-
iLllAN
-- - 24
.25 ... , -
RUZGAA
,-
,c
,c,�
.,cc,------<--"
,c•c•c•�---l-<
OAHAN
----
--- -
--
------ -- -
' CENGiZ 6ZATES IZZET -
- ---
- - --- '
-
- -- - - ----
FAil< G(ILECYilZ lilUAAT 26 ¥USlAF.1, 9AYl<ARA NACi
·
-· - - - - - - - - - �
MAtlMUT v SEYFElTiN KULE
-

1• HiJKYiN CELEf' HIOIR

C IS llRLiCINl GiR£N THKO llENSUf'LNlll

9AZILARI OA 8U LISTED!. Yllt ALM1$TUt I
 T H KO'NUN TEKNiK ORGUTLENME PLANI

TEKNiK �ADRO
KARARG.Alil

HAllERlESME SAVUNMA ARAl;LAR!

iSTiHllAllAT GOZ VASARTICI GAZ

1-t..O«,E
2.TEl.E� HAT �·
l=�h=�
l:: t 141< N

KARSILIKLI
KONU$MA S U S TURUC.U

SAKLAMA Oi&ERLERi

- 9El.GE �
SINCllN
• R£Stotl
YAYIN
""'­
YOlARDAN ltll.KA H Tfll>.
�EllHEYe:EK
SAKlANMASl
GER£t<Ll C.i-WLARIN
SASIRTICI S(JPHE BICiMDE
GEAEKTiGINOE
TURKiYE' Yi VIETNAMLASTIRMA TASARISI
 l HKP

DO;W VE OOIEV
DQGU !lOlGESO
KOMI S•

MARA�

ic0.Z1G

G€ff\:UK Al! •�<;• . .:OVLu ...r '11,wt' '°"""''"''

"OMISVONJ o<O�t>><>NJ All ..,.,15\'()NU
 TIJRKiYE IHTiLALCi f§r;:i KiJYLIJ PARTisiN/N

FAALiYET BOLGELERi

BiJLGE KOD'U BOLGE ADI

pl) EOioESi ANKARA VE OR TA ANADOLU

"
(8) !STANBUL, KOCA ELi, TRAKYA , MARMARA GUNE Yi
"
(C) EGE VE BAT! ANADOLU
"
(lJ) DOCU ANADOLU
"
(E) GVNEYDOCU ANADOL U BbLGEs/DiR.
 AMKARA

' �JA>!91.JL 'nJ<U UlERll< SAMS'-"' '1J1.U UZERt"-

' OEKI SA-t TESl5'ERI 0£KI SAlllVI 1t5'SU:Ri
' ... "'

'
, - - - -'- ' - -,
- - --

L""'•S<olVER r�u�""LAR:
------ -----�

r--------------;------ ----- ----..,

' ' '
r:· ...._ ---- -'--- , r-----L-----.
1lR•KmR
- --
,
___ _ _ _ _.,
FA(l?i�A;J 1
I 9UYLJI< ,. •E�ERI , , N<"'AJ -I <
-
:
IMITAS I 1 I
°"""-"" _A., 1
1
'""Ki,.._ .•IMYA I MAtBAAlAR I ,
'- -- --- -
L�lfl_:1�l���-j
- _..) L_ _ _ _ _ _ _ _ _ _J
.. T SO RU NU
KU R
-�-
'"·-o... .a.,a.· lM!llerl1
....

�···
\�
 Cumhuriyetten 6nceki Kii.rt fsyanlart

l . Babanzade Abdurrahman Pa�a lsyan1 1806

2. Babanzade Ahmet Pa�a lsyant 1812
3. Zararlann lsyan1 1820
4. Yezidilerin lsyan1 1830-1833
5. Bedirhan lsyant 1831-1845
6. .}erif Ahmet Han isyan1 1834
7. Garzan Kiirtlerinin lsyanz !830
8. Bedirhan Osman Pa�a ve Karde�i
Hiiseyin Kenan Pa�a lsyan1 1877
9. Abdullah isyant 1881
10. Bedirhan Emin Ali lsyant 1889
1 1 . Bedirhaniler, Hali ve Aliremo Aga isyan1 1912
12 . .}eyh Selim, .}ahabettin ve Ali isyant 1912

Cumfzuriyetten Sonraki Kiirt isyanlart

I . Nasturi isyan1 10 Temmuz 1924-28 Eyliil 1924

2. Jilynn isyan1 1925-1926
3 . .}eyh Said isynn1 1 5 .}ubat 1 925-7 Ekim 1927
4. Birinci .}emdinli Bask1n1 25 Mayis-25 Haziran 1925
5. Re�kotnn ve Ra1nan lsyan1 7-11 Agustos 1925
6. Eruhlu Yakup Agave Ogullan isyan1 1926
7. Pervari lsy<1n1 1926
8. Guyan lsyan1, ·�olemerik Bask1n1 1926
9. Halo isyan1 Mart 1926
10. Birinci Agn lsyan1 16 Mayis-17 Haziran 1926
1 1 . lkinci .}emdinli Bask1n1 Haziran 1926
l 2. Koi; U�ag1 isyan1 7 Ekim-30 Kas1m 1926
1 3 . Hakkari Beytii�ebap lsyan1 .}ubat 1927
14. lkinci Agn lsyan1 l 3-18 Ey\Ul 1927
15. Bicar Harek§t1 7 Ekim-7 Kas1m 1927
16. Jilyanh Resul Aga lsyan1 1928
17. Zeylan lsyani 18 Hnziran-18 Eyliil 1930
18. Tu1akh Alican isyan1 7 Temniuz-3 Ekinl 1930
19. Oo;iincii Agn isyan1 7 EylUl-14 Eyltil l930
20. Oramak lsyani 27 E)'!iil-20 Ekim 1930
21. Buran A�ireti l�y;in1 1934-1935
22. Abdurrahman lsyan1 1935-1937
23. Abdlilkudduz lsyant !935-1936
24. Sason isyan1 1935-1939
25. Dersim lsyam 21, 22 Mart-7 Agustos 1938

209
 TiJRKiVE KliRDiSTAN DEMOKRAT fWrriSi TESKilATI

T K DP

POLiT eURD 1 QN SEK

D£NETl.EME
l/E
1
___ _'.==::::r--� 4 UYE

i Tl (3 KlSI)

r< t\ L G E KOMiTELERi (3 -$ KISI) '·'

" ' MAHALLi KOMiTELER (3KiSi) M '

' ' Ki:iV KOMITELERi (3 K1$1) ' '

Hi.iCRELER (3 Kl$1)

210
 !-
KIR G£RiUA HAAEKETi

iRTiBAT KANAI..(

$EHiR GERilLASI

Vl.Al:Jcu
(ATE� GRUBU)
rue

(GERILlA HUCRESI)

- -
r -:-:: :::::
MERK
l-5
:::--1-----LOJiSTiK
EZ
�unENML

i-'!S--,..--"f"---'-��-l" TiHBARAT 1---� iSTiH8ARAT

i.illEVILi r;0REVLILtRi
IR IRllBAT KANALI
"'

"
"

t;,;,;,O,.�co•:"l"---LOJ1STIK ORG� TLENME

:::"':::"�.J
t.:"' ' r---VCDEK AOAY
• (ES.O.S)12 VURUCU KA:llO VE 9
MjNiMUM TUT->RSA!< D
lE EK VURUCU KADR'.l E5A5 VURU.
l VEOEK CU KAORO YEN1LE�TiK�E ESKi VE
NifELi{;i UVGUN OLAN VEW> Gil.
MES:• ZORUNLU'' OLAN AS!L VURU.
cu AAORO Uvesi KIRSAL Bi:ll.GE.
OE!<i 'AL1$HALARA AKTAR,LIR,

2 VEDEK

21 1
 I ASIRI SAi'\ GRUPLAR
I I
IASIRI MiLLiYETCiLiKI I TEOKRATiK DEVLET SAVUNUCULAR

I I
I TARiKATLAR I SiYA.S i YURT icl VE
PARTILER 01$1
I KURULUSLAR
, I NURC ULU K I ISULEYMANCILIK NAKSiBENDiLi Kl IT iC AN i LiK I
IBiBERiLiK I I KADiRiLiK I
 .

INURCULUK I
I
I I '

KURUCUSU I
GAYESi I YAYIN I
SAHASI l
. VE . ORGAN L ARI
LIDERI
. .
SAIDI NURSI HiLAFETi RiSALEL.i NUR TORKiYE
(KURDI ) GETIRMEK .NESRiYATI iCERSiNDEKi
TEOKRATiK ITTIHAT GAZE . BOTON KU.
"

DEV LET YENI ASIR

. �
" · RULU�LAR
DU Z E N i HILAL MECMU.
 ISULEYMANCILIK I
I
'

KURUCUSU I GAYESi I YAN

I ORGOTO I I SAHASI I
VE
LiDERi
SULEYMAN TEOKRAT I K KUR 'A N BU TUN
HiLMi DEV LET KURSLARI TURKiYE
TUNAHAN DUZENi KURMA VE
KURMAK KORUMA
DERNEKLERi
 NAKSiBE:NDiLiK

KURUCUSU VE LiDE:Ri I GAVES� SAHASI

MUHAMMED TEOKRATIK CAHiL VE KOYU
BAHATTiN DEVLE:T MUTAASSIP
NAK$iBENDi DUZE:Ni HALK
TiCANiLiK BiBE R i L i K KADi R i L i K

KURUCUSU KURUCUSU KURUCUSU

KEMAL i SMAiL SELAHATTiN
PiLAVOGLU EMRE CEYLANi
 ISiYASi PARTiLER I
I
I I I I

I KURUCUSU I fGAYESi I YAY I N YAN

ORGUTU
ORGAN I
N.ERBAKAN
.

SERiAT NIZAM KOMUNiZM

H.AKMUMCU ESASLARINA GAZETESi ILE
H . AKSOY UYGUN MUCADELE
A . T. PAKSU DEV LET DER�!EGi
T.ARMUT<;UOGLU KURMAK
 I KURULU SLAR I
YURTiCi VE YURTDIS I
I I
I
MUCADELE BiRLiGi
I iLiM
I YAYMA CEMiYETi
I
I
KOMUNiZMLE MUCAOELE OERNEGi
I
I
I I �-:---.
.--�-::-�
I RABITA.TUL 11
ALE Mi iSLAMIN HIZB'
UT TAHRiR I
 MUCADELE BiRLiGi

KURUCUSU GAYE SI YA N ORGUTU SAHA SI

�

N.ERi.SEN. $ERIAT MILLIYETl:;I SAG

A. EDIPALI E SASLARINA KULTUR EGiLiMLi
M. BALTACI DAYA NAN BiRLiGi GENl:;LER
M . GOKCEK DEV LET
Y. KARAOGLU KURMAK
-
 Ii L iM YAYMA CEMiYETi I

KURUCUSU IGAYESi I
I FAALiYET SAHASI I
Y. TUREL SAG SAG KURULUSLAR
-

A.CAVUSOGLU
. ORGUTLERE YUKSEK TAHSiL
MADDi GENC:: LlGi
.

N.CELEBI
.

M. KOSEOGLU YARDIMDA
H . UGUR BULUNMAK
SERiAT ESASINA
DAYA NAN
DEVLET
KURMAK
 KOMUNiZMLE MUCADE L E
DERNEGi
I
I T I
I KURUCUSU I I GAYE SI I I SAHASI I
S.SOLAK TEOKRATiK C4HiL . f1ALK
·1 .DARENDELiOGLU DEV L E T KUTLESI
DUZENI
..

H. ?ENGULER
Z . I SIN
j,

RABITA .TUL ALEMi iSL AMIN

KURUCUSU GAYE SI SAHASI

. ,. . . .. .

M . EL SAVVAF !SLAM BIRLIGI BUlUN iSLAM

H . SARAC KURMAK ULKELERi
 HIZB.UT TAH RiR

K U RUCUSU GAYE Si YAYll'<I ORGAN!

ISLAM isLAM
.

T.EL MEHBAN/
'

H . FAHRETTiN DEVLETi DEVLE T I

KU RM AK ANAYASASI