Polecana literatura

Prędkość i przyspieszenie

Podstawy fizyki WETI 2023

Zajęcia 1

Maciej Kuna

ftims

21.02.2024

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Treść

Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Polecana literatura

Poza wykładami i podstawowym zbiorem zadań:

https://ftims.pg.edu.pl/spolecznosc-lokalna/materialy-dydaktyczne
polecam:
materiały na stronie ćwiczeń
https://enauczanie.pg.edu.pl/moodle/course/view.php?id=??????
David Halliday, Robert Resnick, Jearl Walker Podstawy fizyki
Tom 1 (Tytuł oryginalny: Fundamentals of Physics Extended)
https://openstax.org/details/books/fizyka-dla-szkół-
wyższych-polska
KhanAcademyPoPolsku:
https://www.youtube.com/watch?v=MMyZdj ab3U
https://www.youtube.com/watch?v=0p9O5x60Xlw

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Wektor wodzący

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Prędkość

Jeżeli dany wektor r = x(t)ex + y (t)ey + z(t)ez określa położenie

punktu materialnego, to jego prędkość jest wektorem, który
powstaje jako pochodna wektora r po czasie:

dr dx(t) dy (t) dz(t)

v= = ex + ey + ez = vx (t)ex +vy (t)ey +vz (t)ez ,
dt dt dt dt

gdzie vx (t) = dx(t) dy (t) dz(t)

dt , vy (t) = dt , vz (t) = dt . Jednostką
prędkości w układzie SI jest metr na sekundę.
m
[v] = .
s

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Przyspieszenie
Jeżeli dany wektor r = x(t)ex + y (t)ey + z(t)ez określa położenie
punktu materialnego, a wektor v określa prędkość tego punktu, to
jego przyspieszenie a jest pochodną prędkości po czasie:
dv dvx (t) dvy (t) dvz (t)
a= = ex + ey + ez = ax (t)ex +ay (t)ey +az (t)ez .
dt dt dt dt
Ponieważ prędkość z kolei jest pochodną położenia po czasie, to
przyspieszenie można zapisać jako drugą pochodną położenia po
czasie:

d 2r d 2 x(t) d 2 y (t) d 2 z(t)

a= = e x + ey + ez .
dt 2 dt 2 dt 2 dt 2
Jednostką przyspieszenia w układzie SI jest metr na sekundę do
kwadratu.
m
[a] = .
s2
Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023
 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Zadanie 1
Ruch cząstki opisano wektorem położenia zależnym od czasu
r = (10t − t 2 )ex + 5tey + 5tez [m] .
Jaki jest wektor prędkości cząstki?
Jaki jest jej wektor przyspieszenia?
Opisz ruch cząstki od chwili początkowej t = 0 s.

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Prędkość:

dr d(10t − t 2 ) d(5t) d(5t)

v= = ex + ey + ez
dt dt dt dt
m
= (10 − 2t)ex + 5ey + 5ez [ ],
s
a więc vx (t) = 10 − 2t, vy (t) = vz (t) = 5.
Przyspieszenie:

dv dvx (t) dvy (t) dvz (t) m

a= = ex + ey + ez = −2ex [ 2 ].
dt dt dt dt s

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

tor

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Cząstka startuje z początku układu odniesienia (x,y,z)=(0,0,0),

gdzie jej wektor położenia to r = 0. Czerwonymi kropkami
zaznaczono położenia w przestrzeni w kolejnych sekundach.
Niebieskimi kropkami zaznaczono rzut toru na płaszczyznę xy.
Wartości y i z rosną liniowo w czasie, natomiast x osiąga
maksimum równe 25 m w chwili t = 5 s, po czym zaczyna maleć.
W tym punkcie składowa x wektora prędkości zmienia znak na
ujemny. Po czasie t = 10 s cząstka wraca do położenia x = 0 m.

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Zadanie 2
Równania ruchu dwóch punktów obserwownych z danego układu
współrzędnych wyglądaja nastepująco:

r1 = (3t + t 2 )ex + (2 + t + t 2 )ey + 2tez [m],

r2 = ex + 2tey + (t + 1)ez [m].

Znaleźć
prędkość u punktu drugiego względem pierwszego,
przyspieszenie a punktu drugiego względem pierwszego.

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Ruch punktu drugiego względem pierwszego:

r12 = r2 − r1 = (1 − 3t − t 2 )ex + (t − 2 − t 2 )ey + (1 − t)ez [m],

Dlatego:
prędkość u punktu drugiego względem pierwszego:
m
v12 = −(2 + 2t)ex + (1 − 2t)ey − ez [ ],
s
przyspieszenie a punktu drugiego względem pierwszego:
m
a12 = −2ex − 2ey [ ],
s2

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Zadanie 3.1. zbiór

Zależność drogi przebytej przez punkt materialny od czasu można
opisać równaniem:

x(t) = At + Bt 2 + Ct 3 ,

gdzie A, B i C są wielkościami stałymi wyrażonymi w

odpowiednich jednostkach. Znaleźć zależność prędkości i
przyspieszenia tego punktu od czasu.

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

r = (At + Bt 2 + Ct 3 )ex [m],

Prędkość:

dr d(At + Bt 2 + Ct 3 ) m
v= = ex = (A + 2Bt + 3Ct 2 )ex [ ],
dt dt s
a więc vx (t) = A + 2Bt + 3Ct 2 , vy (t) = vz (t) = 0.
Przyspieszenie:

dv d(A + 2Bt + 3Ct 2 ) m

a= = ex = (2B + 6Ct)ex [ 2 ].
dt dt s
d(ax )(0)
ax (0)
Stąd A = vx (0), B = 2 , C= dt
6 .

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania
Zadanie 3.5. zbiór
Znaleźć czas przelotu samolotu między dwoma punktami odległymi
od siebie o L, jeżeli prędkość samolotu względem powietrza wynosi
v1 , a prędkość przeciwnego wiatru skierowanego pod kątem α
względem kierunku ruchu samolotu wynosi v2 .

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Warunek lotu w kierunku X:

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Warunek lotu w kierunku X:

v1y + v2y = 0 ⇒ v1y = v2y

Prędkość samolotu względem ziemi:

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Warunek lotu w kierunku X:

v1y + v2y = 0 ⇒ v1y = v2y

Prędkość samolotu względem ziemi:

vsamolotu = v1x + v2x ⇒ vsamolotu = v1x − v2x

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Warunkiem lotu jest w takim razie :

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Warunkiem lotu jest w takim razie : v1x >> v2x .

Znamy długości wektorów v1 i v2 oraz kąt α. Wiemy, że
v1y = v2y oraz vsamolotu = v1x − v2x .

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Warunkiem lotu jest w takim razie : v1x >> v2x .

Znamy długości wektorów v1 i v2 oraz kąt α. Wiemy, że
v1y = v2y oraz vsamolotu = v1x − v2x . Z trójkąta A:
v2y = v2 sin(α) oraz v2x = v2 cos(α)

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Warunkiem lotu jest w takim razie : v1x >> v2x .

Znamy długości wektorów v1 i v2 oraz kąt α. Wiemy, że
v1y = v2y oraz vsamolotu = v1x − v2x . Z trójkąta A:
v2y = v2 sin(α) oraz v2x = v2 cos(α)
Z trójkąta B:
v1x 2 = v12 − v1y 2
Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023
 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Stąd:
q
vsamolotu = v1x − v2x = v12 − v2y 2 − v2 cos(α)
q
= v12 − (v2 sin(α))2 − v2 cos(α)

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023

 Polecana literatura
Prędkość i przyspieszenie

Zadania

Stąd:
q
vsamolotu = v1x − v2x = v12 − v2y 2 − v2 cos(α)
q
= v12 − (v2 sin(α))2 − v2 cos(α)
Czas przelotu między punktami oddalonymi od siebie o L
wyliczymy korzystając z tego, że ruch jest jednostajny
prostoliniowy ze stałą prędkością vsamolotu :
L L
t= =q .
vsamolotu 2
v1 − (v2 sin(α))2 − v2 cos(α)

Maciej Kuna Podstawy fizyki WETI 2023