АРТЕРИИ НА РАКА

Артериите на раката потекнуваат од a. axillaris, која е продолжеток на a. subclavia.

Во надлактот, a. axillaris продолжува како a. brachialis, која во пределот на лактот се
дели на a.ulnaris и a.radialis (главни артерии на подлактот). Завршните делови на a.
ulnaris и a. radialis се спуштаат во шаката, каде образуваат 2 артериски лакови: arcus
palmaris superficialis и arcus palmaris profundus (површински и длабок лак на дланката).

A. AXILLARIS

Артериите на раката потекнуваат од a. axillaris, која претставува продолжеток на

a. subclavia. Таа е почетна и главна артерија на раката.

Граници: се протега од средината на долната страна на клавикулата , потоа до m.

pectoralis major и продолжува надолу во a. brachialis.

Пат и односи: започнува од средината на долната страна на клавикулата, од

врвот на пазувната јама до m. pectoralis major, а напред е покриена со m.
pectoralis minor. На неа разликуваме 3 топографски делови:

1. ПОЧЕТЕН ДЕЛ: од m. pectoralis minor, покриен со m. subclavicus и m. pectoralis

major, овој дел налегнува на m. serratus anterior. Медијално од овој дел се наоѓа
v. axillaris, а зад него plexus brachialis.
2. СРЕДЕН ДЕЛ: покриен со m. pectoralis major et minor. Овој артериски дел се
наоѓа помеѓу двата корени од n. medianus – надворешен и внатрешен корен.
3. ЗАДЕН ДЕЛ: под долниот раб од m. pectoralis minor и е покриен само со
долниот дел на m. pectoralis major. Налегнува на тетивите од m. latissimus dorsi
и m. teres major.

Бочни гранки: овие гранки ги васкуларизираат ѕидовите на пазувната јама и

дојката. A. axillaris дава 6 бочни гранки:

 A. thoracica suprema – се одвојува од a. subclavia и ги снабдува со крв m.

pectoralis major et minor и m. serratus anterior.
 A. thoracoacromialis – настанува под а. thoracica suprema. Таа има 2 завршни
гранки: акромијална и градна гранка. Ramus acromialis (завршува во
пределот на акромиоклавикуларниот зглоб и истиот го васкуларизира, а и
рамениот зглоб, соседните мускули, како и кожата на рамото) и rami pectorales
(кои се протегаат помеѓу m. pectoralis major et minor). Служат за васкуларизација
на соседните мускули и дојката.
 A. thoracica lateralis – настанува под a. thoracoacromialis и ги васкуларизира
соседните мускули и пределот на дојката.
 A. subscapilaris – таа е најјака бочна гранка, која се протега медијално и
надолу. Има 2 гранки: a. thoracodorsalis и a. circumflexa scapulae, која дава
многубројни гранки кои анастомозираат со гранките од a. subclavia и образуваат
артериска мрежа – rete scapulae.
 A. circumflexa humeri anterior – го опкружува хируршкиот врат (column
chirurgicum) на хумерусот, спојувајќи се со a. circumflexa humeri posterior.
  A. circumflexa humeri posterior – ја опкружува задната страна на хируршкиот
врат (column chirurgicum) на хумерусот. Овие две полукружни артерии, со
нивното спојување, формираат артериски прстен околу хируршкиот врат.

A. BRACHIALIS

Таа е артериско стебло на надлактот и подлактот.

Пат и соодноси: се протега од долниот раб на m. pectoralis major до вратот на

радиусот (collum radii), каде се дели на: a. radialis и a. ulnaris. Брахијалната
артерија се спушта низ sulcus bicipitalis medialis, а n. medianus ја вкрстува предната
страна на артеријата. Во предниот предел на лактот, артеријата е сместена во
браздата меѓу m. pronator teres и m. biceps brachii, каде е прекриена само со кожа и
фасција, па затоа е изложена на повреди.

Бочни гранки: има три поголеми бочни гранки:

 A. profunda brachii – се одделува од горниот дел на артериското стебло. Се

протега наназад и латерално, каде преминува во задниот дел од надлактот.
Оваа артериска гранка, придружена со две вени и n. radialis се спушта во
sulcus n. radialis од задната страна. На долниот дел од оваа бразда, a.
profunda brachii се дели на две завршни гранки: a. collateralis media и a.
collateralis radialis. Овие две завршни гранки ја образуваат зглобната мрежа на
лактот – rete articulare cubiti.
 A. collateralis ulnaris superior – поаѓа од стеблото на a. brachialis, се спушта
надолу и косо кон внатре, придружувајќи го n. ulnaris. Заедно со нервот,
артеријата го пробива septum intermusculare brachii mediale, преминува во
задниот дел на надлактот и се насочува кон epicondylus medialis од
хумерусот. Во тој дел таа анастомозира и учествува во формирање на rete
articulare cubiti.
 A. collateralis ulnaris inferior – се протега косо, надолу и внатре. Во пределот
на epicondylus medialis, нејзините завршни гранки учествуваат во формирање
на rete articulare cubiti.

A. ULNARIS

Лакотната артерија е внатрешна, поразвиена и подолга завршна гранка од a.

brachialis.

Пат и соодноси: се протега од collum radii до палмарната страна на дланката,

каде под os pisiforme завршува во arcus palmaris superficialis. Во горниот дел
(третина) артеријата е поставена косо, надолу и внатре. Потоа се витка надолу и се
спушта вертикално кон внатрешниот дел на подлактот. Тој вертикален дел е подолг и
ги спојува epicondylus medialis со надворешниот раб на os pisiforme (линија на
поврзување).

ЛИНИЈА НА ПОВРЗУВАЊЕ – спој на epicondylus medialis од хумерусот со

надворешниот раб на os pisiforme.

Во горната третина артеријата лежи длабоко и е препокриена со мускулите кои се

припојуваат на epicondylus medialis (m. pronator teres, m. flexor carpi radialis, m.
palmaris longus и m. flexor digitorum superficialis). Овој артериски дел е вкрстен со n.
medianus. Во долниот дел (две третини) од подлактот, вертикалниот артериски дел е
површно поставен. Артеријата се наоѓа меѓу m. flexor digitorum superficialis и m.
flexor carpi ulnaris. Со тетивата на последниот мускул, артеријата се спушта кон os
pisiforme.

Бочни гранки: има 5 бочни гранки:

 A. recurrens ulnaris – претставува кусо стебло кое се протега нагоре и

медијално (во спротивна насока од насоката на a. ulnaris). Таа дава 2 гранки:
предна и задна гранка, кои завршуваат на задната страна од epicondylus
medialis градејќи го rete articulare cubiti.
 A. interossea communis – таа е најразвиена бочна гранка на a. ulnaris. Се
протега косо, надолу и латерално и се дели на две гранки (a. interossea
anterior et posterior). Двете меѓукоскени артерии учествуваат во изградбата на
rete carpi dorsale.
 Ramus carpeus palmaris.
 Ramus carpeus dorsalis.
 Ramus palmaris profundus.

Завршна гранка: тоа е arcus palmaris superficialis.

A. RADIALIS

Таа е надворешна, послаба и покуса завршна гранка од а. brachialis.

Пат и соодноси: а. radialis се протега од вратот на радиусот (collum radii) до

палмарната страна на шаката, каде со својот завршен дел го гради arcus palmaris
profundus. Во горниот дел (горните две третини) таа е насочена косо, надолу и
латерално. Тој дел е длабок и е покриен со m. brachioradialis. Во долната третина a.
radialis се протега вертикално надоле и лежи во sulcus pulsus. Оваа бразда ја
ограничуваат тетивата на m. brachioradialis (латерално) и тетивата на m. flexor
carpi radialis (медијално). Во пределот на оваа бразда, a. radialis е препокриена со
фасција и кожа, така што нејзиниот пулс лесно се палпира. Оваа артерија ја
придружуваат и vv. radiales и r. superiicialis од n. radialis. Во шаката, a. radialis се
свива околу стилоидниот израсток (processus styloideus) и таму се наоѓа fovea radialis.
Откако ќе помине под тетивата на m. extensor pollicis longus и ќе ја напушти fovea
radialis, артеријата го пробива првиот коскен метакарпален простор и доаѓа на
палмарната страна од шаката, каде завршува и го формира arcus palmaris
profundus.

Бочни гранки: се разликуваат следниве артерии:

 A. recurrens radialis – поразвиена гранка од a. radialis. Се протега нагоре и

латерално, преминувајќи го epicondylus lateralis од хумерусот, каде
анастомозира и го формира rete articulare cubiti.

RETE ARTICULARE CUBITI го градат: од горе (а. collateralis radialis, a. collateralis

media и a. collateralis ulnaris superior et inferior) и од доле (a. recurrens radialis, a.
recurrens ulnaris и други помали гранки). Оваа мрежа е многу разгранета и ја поврзува
a. brachialis со a. ulnaris и a. radialis. Служи за васкуларизација на лакотниот зглоб
и соседните мускули.

 R. carpeus palmaris – тенка гранка која е насочена медијално кон истоимената

гранка од a. ulnaris и со неа се анастомозира на предната страна од китката.
 Ramus palmaris superficialis – тенка гранка која се протега косо, надолу и
медијално – под m. abductor pollicis brevis и завршува на палмарната страна од
дланката, каде се анастомозира со завршната гранка на a. ulnaris и го
формира arcus palmaris superficialis.
 R. carpeus dorsalis – тенка гранка која се протега од надвор кон внатре.
Учествува во градбата на rete carpi dorsale.

RETE CARPI DORSALE лежи на задната страна од коските на коренот на шаката,

покриена со тетивите од екстензорите и нивните синовијални мембрани. Оваа мрежа
ја градат: ramus carpeus dorsalis од a. ulnaris, ramus carpeus dorsalis од a. radialis
и a. interossea anterior et posterior. Од задната страна на китката се двојат 3 задни
метакарпални артерии.

 A. princeps pollicis – таа е заршна гранка од a. radialis. Настанува во горниот

дел од првиот меѓукоскен метакарпален простор, а потоа се спушта надолу и во
висина од m. adductor pollicis се дели на aa. digitales palmares propriae.

Завршна гранка: тоа е arcus palmaris prufundus.

ARCUS PALMARIS SUPERFICIALIS

Arcus palmaris superficialis е завршна гранка на a. ulnaris. На него се приклучува и

r. palmaris superficialis од a. radialis. Завршната гранка од a. ulnaris се протега од os
pisiforme, преку дланката косо, надолу и латерално, правејќи лак – нагоре и
латерално и доаѓа до вториот меѓукоскен метакарпален простор, каде што
завршува. Arcus palmaris superficialis лежи непосредно под aponeurosis palmaris и
кожата на дланката, а неговата задна страна ги покрива тетивите на флексорите
од прстите и нивните слузни обвивки, како и гранките од n. medianus. Најнискиот
дел од arcus palmaris superficialis се проектира нешто над Boeckel-овата линија
(околу 5 мм).

Бочни гранки: од овој лак се одделуваат и протегаат надолу кон прстите 4 заеднички
артерии за прстите или aa. digitales palmares communes. Тие артерии се спушаат
заедно со истоимените нерви, гранки на n. medianus и n. ulnaris низ палмарната
страна од шаката. Во пределот на меѓупрстните простори, тие се делат на две
посебни дланкини артерии или aa. digitales palmares propriae. Секој прст има по 4
артерии и тоа:

 Две (2) aa. digitales palmares propriae – се протегаат низ бочните делови од
предната страна на прстот.
 Две (2) aa. digitales dorsales – се протегаат низ бочните делови од задната
страна на прстот.

ARCUS PALMARIS PROFUNDUS

Arcus palmaris profundus го гради завршната гранка од a. radialis, која откако ќе го
пробие првиот меѓукоскен метакарпален простор, преминува на палмарната
страна од шаката, каде што анастомозира со r. palmaris profundus од a. ulnaris.
Овој лак е послабо развиен од arcus palmaris superficialis и гради конкавна кривина
кон нагоре. Тој е приближно паралелен со arcus palmaris superficialis и секогаш е
поставен над него (околу 10 мм). Arcus palmaris profundus лежи во длабиокиот слој
од дланката, покриен со тетивите на флексорите од прстите. Завршната длабока
дланка (r. profundus) од n. ulnaris го придружува лакотот.

Бочни гранки: се одделуваат нагорни и перфорантни гранки, обично 3 aa.

metacarpeae palmares. Овие артерии се протегаат вертикално надолу низ
меѓукоскените метакарпални простори. Во висина на корените од прстите, овие
артерии се спојуваат со aa. digitales palmares communes.