Aralin 7: SINAUNANG KABIHASNAN AT PAMUMUHAY SA

SUMER AT KANLURANG ASYA

MAHALAGANG YUGTO AT PANGYAYARI SA KASAYSAYAN NG KANLURANG ASYA MULA SA SINAUNANG KABIHASNAN

HANGGANG SA IKA-16 NA SIGLO

TATLONG PANGUNAHING YUGTO

• Sinaunang Panahon o Ancient Period (3500-500 BCE)
• Panahong Klasikal o Classical Age (500 BCE-600 CE)

• Panahong Islamiko o Islamic Age (600-1250 BCE)

SINAUNANG PANAHON

-Pagtatatag ng mga Sumerian ng kauna-unahang kabihasnan sa buong daigdig noong 3500 BCE.
- Nagkaroon ng matinding tunggalian at digmaan sa pagitan ng mgabsiyudad-estado.

- Ang Sumer ay napasailalim sa kontrol ng makapangyarihang Unang Dinastiya ng Ur.

- Akkadian, Old Babylon, Hittites, Assyria, New Babylon, at Persians.
PANAHONG KLASIKAL

-Pagusbong at dominasyon ng apat na dakilang imperyo sa Kanlurang Asya.

Apat na Dakilang Imperyo

-Imperyong Macedonian Greek ni Alexander the Great

-Imperyong Roman

-Imperyong Parthian
-Imperyong Sassanid
- Kulturang Helenistiko, nabuo mula sa paghahalo ng impluwensiya ng Kulturang Asyano particular ng Persian at Indian, at
Egyptian.
-Naging laganap ang paggamit ng wikang Koine sa mga siyudad na Helenistiko sa panahong ito.

-Koine – wikang greek na ang ibig sabihin ay “common”

PANAHONG ISLAMIKO

- pag-angat ng kapangyarihang ng mga Muslim Arab noong 600 CE sa ilalim ni Muhammad.

- Caliph, ang katawagan sa pinuno ng relihiyong Islam o imperyong Muslim sa daigdig.
- Caliphate , naman ang tawag sa nasasakupan into.

HEOGRAPIYA AT ANG PAG-USBONG NG KABIHASNANG SUMERIAN

SUMER

-Bahagi ang Sumer ng mas malawak na rehiyong tinatawag na Mesopotamia.

-Mesopotamia – “Lupain sa pagitan ng dalawang ilog”

-Nakapaloob ng Sumer at Mesopotamia sa isang mas malaking rehiyong sa Kanlurang Asya na tinatawag na Fertile Crescent.
SUMERIAN
-Ang pangkat ng mga tao na nagpasimula ng kauna-unahang sibilisasyon
-Pandak

-May siksik na pangangatawan

-May itim na buhok

Fertile Crescent – hugis arko o crescent na matabang lupain na mula sa baybayin ng Dagat Mediterranean.
SULIRANING PANGKAPALIGIRAN

- Unpredictable flooding
-Kawalan ng likas na pananggalang o natural barriers
-Limitadong likas na yaman

•Pinaniniwalaang naimbento ng mga Sumerian ang kauna-unahang sasakyang may gulong at bangkang may-layag sa daigdig, na
kanilang ginamit upang mapabilis ang pakikipagkalakalan sa malalayong lugar.
MGA SIYUDAD -ESTADO SA SUMER

•Ziggurat
-Binubuo ng mula isa hanggang pitong palapag o platforms ng pinagpatong-patong na bricks na tila hugis pyramid.
-“mountain of God” o “Hill of heaven”

•Tower of Babel
-Pinakasikat na ziggurat sa daigdig.

RELIHIYON AT PANINIWALA
Politiesmo – sumasamba sa maraming Diyos.
Animism – ay ang pagsamba sa kalikasan o mga espiritu ng kalikasan.

Anu – Diyos ng kalangitan

Ea – Diyos ng tubig

Enlil – Supreme god

Ishtar – Diyosa ng fertilidad at buhay

Enki – Diyos ng tubig at kabilang daigdig

SISTEMA NG PAMAHALAAN AT PAMAMAHALA
-Ang estado ay dapat na ituring na “earthly state of the gods”.
-Ipinagkakatiwala ng patron-deity ang pangangalaga ng siyudad.
-Pinaniniwalaang pinili ang HARI bilang kanyang kinatawan sa lupa.

-Ang pamahalaan ng Sumer ay kinokontrol ng mga pari ng templo.

-Ang mga pari ang nagsisilbi ring hari ng siyudad-estado.

Gilagamesh
-Pinakakilala sa mga priest king ng Sumer. Mas matimbang pa ang naging pagturing sa pagiging diyos kaysa bilang Isang tao ng
kanyang nasasakupan.

Epiko ni Gilgamesh
-Pinakamatandang epiko sa daigdig
“Kodigo ng Batas ni Ur Nammu”

2
-Kodigo ng batas ng daigdig at Sumerian ang kauna-unahang bumalangkas.
Lugal

-ang mga punong military o punong-mandirigma na kalaunan ay siya na ring magiging kahulugan ng hari sa mga Sumerian.
-“Malaking tao o big man”

Kodigo ni Hammurabi

-Mas komprehensibong kodigo ng batas ng mga Babylonian.

KAAYUSAN AT PAG-UURING PANLIPUNAN
-Sa usaping pamumuhay, may espesyalisasyon ang mga Sumerian na nagbibigay-daan sa pag-usbong ng uring panlipunan.
Mataas ang tingin sa mga pinunong hari, kasunod nito ang mga mangangalakal, artisano, at mga eskribano at sa huli ay ang mga
magsasaka at alipin.

Cuneiform
-sistema ng pagsulat ng mga Sumerian.
Tablet house
-ang paaralan para sa mga batang lalaki para matuto ng pagsulat ng cuneiform.
SIYENSIYA, TEKNOLOHIYA, AT KULTURA

Cuneiform
-salitang Latin “cunues” na nangangahulugang “wedge-shaped”.

Iba pang kontribusyon ng Sumerian:

• Sistema ng matematika na nakabatay sa 60.
• Kaalamannsa geometry at arithmetic

• Pananggalang sa gusali
• Sistema ng irigasyon at kanal

• Paggamit ng mga Cylinder Seal

Sa teknolohiya:
• Gulong sa paglikha ng palayok
• Layag

• Araro
• Imburnal ng dumi

• Catalogue
• Kaalamang medikal at nakapagsagawa ng basic surgery

KATANGIAN AT KONTRIBUSYON NG MGA AKKADIAN SA KABIHASNANG MESOPOTAMIAN

Noong 2350 BCE
• Napasailalim ang buong Sumer kasama ang Dinastiya ng Ur sapananakop ng Haring Sargon.

• Ang Akkadian ay isang siyudad-estado sa hilagang bahagi ng Sumer na matagal nang panahong hiniram at isinabuhay ang
maraming aspekto ng kulturang Sumerian.

• Sa ilalim ng pamumuno ni Sargon, Akkadian ang wikang sinasalita ng mga tao subalit nanatili pa ring ginagamit ang wikang
Sumerian sa mga gawaing panrelihiyon.

3
• Ang imperyo ay ang pagsasama-sama ng iba’t-ibang pangkat ng tao, nasyon, at dating malalayang estado sa ilalim ng kontrol
ng isang pinuno.

• Tumagal nang halos 200 taon ang Imperyong Akkadian, na kalaunan ay tuluyan na ring bumagsak dahil sa panloob na
tunggalian.

KATANGIAN AT KONTRIBUSYON NG MGA BABYLONIAN ( AMORITES ) SA KABIHASNANG MESOPOTAMIAN

• Noong bandang 2000 BCE, sinalakay ng mga nomadikong mandirigmang Amorite ang Mesopotamia.

• Sa mga Sumerian, si Enlil ang itinuturing na pinakamakapangyarihang diyos subalit ito ay pinalitan ni Marduk ng mga
Babylonian.
• Ang pamumuno ni Hammurabi ang kinilalang “Age of Babylon”.

• Binubuo ang Kodigo ni Hammurabi ng 282 probisyon.

•Napakahalaga ng Kodigo ni Hammurabi hindi lamang sa lawak at dami ng sinasakop nitong batas, kundi ito ay isinulat para
makita at mabasa ng lahat ng tao sa loob ng imperyo.
• Principle of Retaliation ( an eye for an eye and a tooth for a tooth)

KATANGIAN AT KONTRIBUSYON NG MGA HITTITE SA KABIHASNANG MESOPOTAMIAN

• Susi sa dominasyon ng mga Hittite ang kanilang pangunguna sa kaalaman sa iron metallurgy na ginamit sa paglikha ng ibat-
ibang kasangkapan at armas-pandigma.

• Nakilala rin ang mga Hittite sa imbensiyon ng karwaheng hinihila ng kabayo (horse-drawn chariots).
• Nagawang magapi ng mga Hittite ang kanilang mga kalaban dahil sa imbensiyon na ito.

Lagi’t lagi para sa bayan. Padayon!

-Clyden Jaile Ramirez