Cơ hội phát triển kinh tê ban đêm

trong lĩnh vực du lịch:

Nghiên cứu tình huống tại Thanh Hóa
NGUYỄN THỊ LOAN
*
NGÔ CHÍ THÀNH
**

Tóm tắt
Phát triển kinh tê ban đêm (KTBĐ) là xu hướng tất yếu của các quốc gia, khu vực trên thế giới
nhằm tận dụng tối đa thời gian giao thương, tạo cơ hội mới cho tăng trưởng kinh tế nói chung
và du lịch nói riêng. Trong bài viết này tác giả tập trung nghiên cứu về cơ hội phát triển KTBĐ
tại Thanh Hóa - địa phương có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch là ngành kinh tế
mũi nhọn. Từ tổng quan nghiên cứu trong nước, nhóm tác giả tiến hành thu thập số liệu sơ cấp,
thứ cấp đểphân tích thực trạng, tiềm năng và từ đó đề xuất các kiến nghị phát triển KTBĐ tỉnh
Thanh Hóa thời gian tới.

Từ khóa: phát triển, kinh tê'ban đêm, du lịch Thanh Hóa

Summary
Developing the night-time economy (NTE) is an inevitable trend of countries and regions
around the world in order to make the most of time to trade and create new opportunities
for economic growth in general and tourism in particular. In this article, the authors focus
on researching the opportunities of NTE development in the tourism sector in Thanh Hoa -
a locality with many potentials and advantages to boost tourism as a key economic sector.
From reviewing domestic researches to clarify the role and urgency ofNTE development, the
author collects primary and secondary data to analyze the current situation, potentials and
then propose solutions for expanding NTE in the future.

Keywords: development, night-time economy, Thanh Hoa’s tourism

GIỚI THIỆU
Tại Việt Nam, từ lâu một số hoạt động KTBĐ đã trở
thành nét sinh hoạt văn hóa, đời sông của một bộ phận
không nhỏ người dân địa phương và trở thành điểm đến
không thể bỏ qua của du khách. Tuy nhiên, trên thực
tế, hoạt động KTBĐ ở nước ta mới chỉ khai thác ở quy
mô nhỏ lẻ, mang tính tự phát, manh mún tại một số đô
thị và trung tâm du lịch lớn, như: Hà Nội, TP. Hồ Chí
Minh, TP. Đà Nẩng thời gian triển khai KTBĐ mới tập
trung từ 18 giờ đến 24 giờ hoặc kéo dài đến 2 giờ sáng
hôm sau.
Thanh Hóa là địa phương được đánh giá có nhiều
tiềm năng cho phát triển KTBĐ, với đầy đủ điều kiện
tự nhiên phong phú, nền kinh tế năng động, quá trình
đô thị hóa đang diễn ra nhanh chóng, đời sông người
dân đang ngày một được nâng cao, đặc biệt ngành du
lịch của Tỉnh đang phát triển toàn diện, mạnh mẽ. Tiềm
năng là vậy, nhưng trên thực tế, hoạt động KTBĐ mới
chỉ khai thác được 1/3 thời gian (từ 18 giờ đến 22 giờ)
với những hoạt động chưa thực sự quy mô, hấp dẫn. Vì
vậy, cần được tiếp tục nghiên cứu đánh
giá đầy đủ những căn cứ pháp lý, thực
trạng và tiềm năng phát triển làm cơ sở
xây dựng chiến lược, thu hút đầu tư phát
triển KTBĐ xứng tầm tiềm năng.
Cơ SỞ NGHIÊN CỨU
Ớ nhiều nước trên thế giới cụm từ
KTBĐ đã trở nên quen thuộc, nhưng
tại Việt Nam mới được nhắc đến, đặc
biệt, gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã
ký Quyết định số' 1129/QĐ-TTg, ngày
27/7/2020 phê duyệt “Đề án phát triển
KTBĐ ở Việt Nam” (gọi tắt là Đề án
1129) nhằm hướng đến khai thác tiềm
năng phát triển KTBĐ như một động lực
tăng trưởng kinh tế mới, nâng cao thu
nhập và đời sống người dân thông qua
việc thúc đẩy phát triển nhiều ngành
nghề kinh doanh mới, tạo ra việc làm

*TS., **TS., Trường Đại học Hồng Đức

Ngày nhận bài: 05/6/2021; Ngày phản biện: 15/6/2021; Ngày duyệt đăng: 23/6/2021

78 Kinh tế và Dự báo
 kinh Ịô
và Dựhiio

cho xã hội, đặc biệt là thúc đẩy phát triển BẢNG 1: KẾT QƠẢ THựC HIỆN CÁC CHỈ TIÊG PHÁT TRIEN
du lịch. Trong giai đoạn đầu, Đề án 1129 DG LỊCH THANH HÓA
hướng tới hai mục tiêu chính đó là thúc
Tăng/giảm Tốc độ tăng
đẩy tiêu dùng trong nước và phát triển STT Chỉ tiêu
Đơn vị Giai đoạn
so với giai đoạn bình quãn/
du lịch thông qua phát triển văn hóa, vui tính 2016-2020
2010-2015 (lần) năm (%)
chơi, giải trí ẩm thực, mua sắm diễn ra
từ 6 giờ tôi hôm nay đến 6 giờ sáng hôm I. Lượng khách Lượt 42.383.000 2,0 15,2
sau. Từ khi có Đề án 1129, các nghiên 1. Khách quốc tế Lượt 1.274.250 3,1 25,8
cứu về KTBĐ bắt đầu được quan tâm
thực hiện bước đầu tạo cơ sở lý thuyết về 2. Khách trong nước Lượt 41.108.750 1,9 14,5
phát triển KTBĐ.
II. Doanh thu du lịch Tỷ đồng 59.929 3,6 31,7
Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế
Trung ương (2020) nhận định, Việt Nam 1. Khách quốc tế Triệu USD 268,4 5,5 37,1
có nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển
KTBĐ một cách bài bản, đồng bộ và 2. Khách trong nước Tỷ đồng 53.219 3,3 30,2
vững mạnh, vì hoạt động du lịch ngày Ngày lưu trú trung
càng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là du III. Ngày 1,9 0,4 20
bình của du khách
lịch quốc tế; quá trình đô thị hóa diễn ra
khá nhanh chóng; lực lượng dân số trẻ Chi tiêu trung bình/ Nghìn
IV. 1.431,77 0,3 16
du khách đồng/ngày
dồi dào và sự gia tăng nhanh số lượng
tầng lớp trung lưu. 1. Khách quốc tế USD/ngày 50,2 0,5 21
Lê Đăng Doanh (2020) cho rằng, phát
triển du lịch gắn liền với KTBĐ là một xu 2. Khách trong nước
Nghìn
550 0,3 15
đồng/ngày
thế tất yếu của các nước trên thế giới trong
đó có Việt Nam. KTBĐ phát triển ngoài Nguồn: sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa (2020)
tăng nguồn thu trực tiếp cho ngân sách nhà
nước thông qua thuế, còn là căn cứ đánh Bài phân tích của Thanh Huyền (2021) về “Khoảng
giá sức hấp dẫn, tiềm năng lựa của địa trông kinh tế đêm tại thủ phủ du lịch xứ Thanh” cũng
phương trong thu hút các nhà đầu tư. chỉ rõ mặc dù có nhiều tiềm năng, nhưng du lịch Thanh
Theo Phạm Hồng Long (2020), các Hóa vẫn chưa phát triển xứng tầm, trong đó chưa chú
sản phẩm du lịch về đêm là “mỏ vàng ” để trọng phát triển kinh tế đêm là một trong những nguyên
ngành du lịch khai thác, vì thông thường nhân chính cần được khắc phục.
ban ngày du khách dành thời gian để đi Trần Thanh (2021) về “thắp sáng” tiềm năng phát
thăm danh lam thắng cảnh, ban đêm mới triển KTBĐ ở TP. Thanh Hóa cũng phân tích rất rõ
là khoảng thời gian để họ vui chơi, trải thực trạng, tiềm năng cho phát triển KTBĐ ở khu đô thị
nghiệm dịch vụ và chi tiêu. Nha Trang, trung tâm của tỉnh Thanh Hóa.
Phú Quốc, Đà Nấng, Hà Nội, TP. Hồ Có thể thây, dù mới bắt đầu được đề cập, nhưng
Chí Minh là những điển hình hiệu quả phạm trù KTBĐ đã thu hút được sự chú ý của rất nhiều
trong khai thác KTBĐ phục vụ đắc lực nhà nghiên cứu lớn. Điều này chứng minh vai trò và
cho phát triển du lịch, doanh thu du lịch tầm quan trọng của KTBĐ đốì với sự phát triển của
tăng 20%-30% so với trước kia. Các địa nền kinh tế nói chung và du lịch nói riêng.
phương có tiềm năng du lịch cần nghiên
cứu nghiêm túc, chi tiết và để xuất giải PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu
pháp đồng bộ, phù hợp để các mô hình,
sản phẩm du lịch đêm thật sự hấp dẫn du Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính, thu
khách nhưng không được ảnh hưởng tiêu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo của UBND Tỉnh,
cực tới đời sốhg người dân, cộng đồng. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tỉnh... để thống kê,
Quốc Hùng (2021) cũng đã phân tích mô tả, so sánh và rút ra nhận xét đánh giá về phát triển
về chiến lược phát triển KTBĐ như là sản KTBĐ trong lĩnh vực du lịch tại Thanh Hóa.
phẩm du lịch trọng điểm của TP. Hồ Chí Đê’ đánh giá một cách khoa học, tin cậy về tiềm
Minh, cụ thể theo kết quả khảo sát của sở năng phát triển KTBĐ, nhóm nghiên cứu đã tiến hành
Du lịch Thành phố về “Chiến lược phát khảo sát sơ bộ về “Nhu cầu vui chơi, mua sắm về đêm
triển du lịch TP. Hồ Chí Minh đến năm của du khách tại Thanh Hóa” cho 3 loại hình du lịch
2030”, thì sản phẩm du lịch giải trí và biển (Sầm Sơn); du lịch mua sắm (TP. Thanh Hóa) và
hoạt động về đêm là 1 trong 3 sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng (Pù Luông, Bá Thước). Phiếu khảo
du lịch thu hút du khách quan tâm nhất, sát được gửi qua Google docs đến những người đã từng
bên cạnh sản phẩm du lịch văn hóa - lịch đi mua sắm du lịch tại các địa điểm khảo sát, kết quả
sử và ẩm thực. sau 10 ngày từ 15-25/3/2021 thu về 302 phiếu hợp lệ.

Economy and Forecast Review 79

 BẢNG 2: THÓI QUEN VỀ ĐÊM KHI ĐI DU LỊCH BIEN tại thanh hóa khi đi du lịch biển tại Thanh Hóa” cho
thấy, phần lớn hoạt động KTBĐ chủ yếu
Hoạt động từ 18h đến 6h
diễn ra từ 18h đến 22h với các hoạt động
Sô’ lượng
Khung giờ du khách Ẩm Dạo biển, Xem Khu Massage/ chính là ẩm thực, vui chơi giải trí, dạo
Mua biển, thăm quan, vận động và mua sắm.
tham gia thăm phim, vui Spa/ Karaoke
thực sắm
quan ca nhạc chơi GYM Từ 22h đến 24h số lượng du khách tham
gia hoạt động giảm còn 40%, chủ yếu
18h-20h 254 221 134 186 108 126 73 12
là thanh niên và trung niên với các hoạt
động chính là ẩm thực đêm, karaoke
20h-22h 207 32 191 112 121 151 41 48
Bảng 2 cho thây, nhu cầu hoạt động
22h-24h 103 65 11 43 11 3 21 41 mua săm vui chơi giải trí về đêm là rất
lớn, song thực tế địa phương chưa có
24h-3h 36 21 1 8 0 0 12 9 nhiều chú trọng cho các hoạt động này
dẫn đến mức chi tiêu của du khách rất
3h-6h 165 28 0 105 0 0 0 0
ít. Sô' hàng quán còn hoạt động sau 22h
Nguồn: Kết quà khảo sát chiếm 45% tổng số trong đó đa phần là
hàng ăn, karaoke, spa và khách sạn. Đa
KẾT QUẢ NGHIÊN cứu sô' du khách được hỏi chỉ chi khoảng từ
100.000-300.000 đồng/đêm (chỉ chiếm
Thực trạng phát triển du lịch tỉnh Thanh Hóa 20% tổng chi tiêu bình quân trong ngày
Với tiềm năng của ngành du lịch, đến nay đã thu hút của du khách) chủ yếu cho ẩm thực và
được nhiều nhà đầu tư trọng điểm tham gia góp phần phương tiện di chuyển, như: xe điện,
kiến tạo nên các sản phẩm du lịch đẳng cấp, chất lượng xe đạp. Như vậy, theo cơ cấu chi tiêu
phục vụ du khách. Các sản phẩm du lịch theo chuỗi (ngày/đêm) của du khách là 30:70, thì
liên kết vùng miền được đưa vào khai thác đã tạo nên du khách đến Thanh Hóa mới chi tiêu
sự độc đáo, giá trị và sức lan tỏa mạnh mẽ, đồng bộ khoảng 20% cho hoạt động KTBĐ, còn
trong phát triển du lịch. Kết quả hoạt động của ngành 50% định mức chi tiêu chưa được khai
du iTch Thanh Hóa trong 5 năm 2016-2020 có nhiều thác do thiếu hoạt động KTBĐ. Đây là
thành quả nổi bật, các nhóm chỉ tiêu phát triển du lịch tiềm năng lớn cần khai thác trong thời
đều vượt kế hoạch đề ra và tăng gấp 2 lần giai đoạn gian tới.
2025-2020 (Bảng 1). Đôi với điểm du lịch TP. Thanh Hóa,
Sô' lượng khách du lịch tăng nhanh với tốc độ tăng có đến 69% du khách thường xuyên thực
trung bình 15%, trong đó khách quốc tế tăng 25% so hiện hoạt động ẩm thực, mua sắm, giải
với cùng kỳ. Đa phần du khách đến từ các nước: Anh, trí, dạo phô' từ 18h đến 22h tại các địa
Mỹ, Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc với sự chênh lệch điểm, như: siêu thị, trung tâm thương
múi giờ lớn, nhịp sinh học chưa kịp điều chỉnh trong mại, các khu phô' trung tâm Lê Hoàn,
thời gian lưu trú bình quân 4,5 ngày, vì vậy nhu cầu Cao Thắng, Trần Phú, Nguyễn Trãi. Du
tham gia các hoạt động trải nghiệm, mua sắm ban đêm khách mong muôn có thêm các phô' đi bộ,
tại các khu du lịch là rất lớn. Bên cạnh đó, tâm lý du khu vui chơi trung tâm và đặc biệt mong
khách khi đi du lịch thường muôn tận dụng tốì đa thời muôn hệ thông hàng quán sẽ mở của đến
gian tại điểm đến để trải nghiệm, nếu kéo dài được 12h (nhiều du khách được hỏi cảm thấy
thời gian vui chơi giải trí về đêm sẽ là một lợi thế trong bất tiện, khi không có nhiều hàng quán
hấp dẫn du khách cũng như nhà đầu tư. Tuy nhiên, hiện đặc biệt là ẩm thực mở cửa sau 24h).
nay các sản phẩm du lịch của Tỉnh Thanh Hóa mới Đô'i với điểm du lịch Pù Luông, mặc
tập trung vào thăm quan, mua sắm, giải trí ban ngày, dù là điểm du lịch nghỉ dưỡng, nhưng
thiếu vắng các hoạt động du lịch đặc sắc về đêm, điều du khách vẫn mong muôn được trải
này dẫn đến sự lãng phí thời gian du lịch và thất thoát nghiệm các hoạt động văn hóa dân gian
nguồn doanh thu lớn, làm giảm sự hấp dẫn và sức hút cộng đồng vào buổi tô'i. Bên cạnh đó,
để du khách lưu lại điểm đến lâu hơn. Sô' ngày lưu Pù Luông có lượng khách quốc tê' lớn,
trú bình quân của du khách tại Thanh Hóa là 1,9 ngày do chênh lệch múi giờ, nên nhiều du
trong đó khách nước ngoài là 4,5 ngày và khách trong khác nước ngoài chưa thích nghi với giờ
nước là 1,3 ngày, con số này tháp hơn ngày khách bình ngày - đêm ở đây, vì vậy cần có thêm
quân của các địa phương có đặc điểm du lịch tương những trải nghiệm du lịch ban đêm để
đồng gần 30%. vừa làm phong phú sản phẩm, vừa hấp
Nhu cầu và mong muôn của du khách đối vởi các dẫn du khách.
sản phẩm KTBĐ ngày càng tăng Khi được hỏi về nhu cầu cho hoạt
Kết quả khảo sát sơ bộ đốì với khách đã đi du lịch động du lịch ban đêm, 92% du khách
tại biển Sầm Sơn liên quan đến “Thói quen về đêm được khảo sát mong những hoạt động

80 Kinh tế và Dự báo
 kinh lê
và Dự háo

KTBĐ tại các khu du lịch sẽ ngày càng
đa dạng, hấp dẫn hơn đáp ứng nhu cầu
vui chơi, giải trí, mua sắm ngày càng cao
của du khách. Các dịch vụ mong muôn
được bổ sung, cải tiến tại TP. Thanh Hóa
và Sầm Sơn, như: các tổ hợp giải trí cao
cấp, quán bar, vũ trường, khu vui chơi,
trung tâm mua sắm và chợ đêm. Đặc
biệt, du khách tại Pù Luông mong muốn
được trải nghiệm các sản phẩm văn hóa
truyền thống cộng đồng (múa, hát, ẩm
thực) được tổ chức với quy mô lớn tại các
địa điểm công cộng để người dân và du
khách được giao lưu, trao đổi.
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUAT
Đê’ nhanh chóng phục hồi ngành du
lịch Thanh Hóa sau tác động tiêu cực
của đại dịch Covid-19, thì việc chuẩn bị
thêm các sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp
dẫn về đêm nhằm thu hút du khách và
kích thích tiêu dùng là điều rất cần thiết.
Trên cơ sở nghiên cứu tác động của
KTBĐ đến sự phát triển du lịch, nhóm
tác giả cho rằng, việc xây dựng các
chiến lược, giải pháp chiến lược phát
triển KTBĐ góp phần đa dạng hóa, hoàn
thiện chuỗi sản phẩm du lịch chuẩn bị
chào đón “làn sóng du lịch” trong nước
và quốc tê khi dịch bệnh Covid-19 được
kiểm soát. Theo đó, trong thời gian tới, cần thực hiện
các giải pháp sau:
Thứ nhát, tuyên truyền để người dân, nhà kinh
doanh và du khách hiểu hơn về vai trò của nền
KTBĐ đô’i với sự phát triển của địa phương từ đó
tránh sự kỳ thị, khó chịu, mất kiểm soát khi diễn ra
các hoạt đọng KTBĐ.
Thứ hai, cần có quy hoạch đồng bộ và triển khai
bài bản các sản phẩm KTBĐ trong lĩnh vực du lịch,
giai đoạn đầu tập trung cho sản phẩm có lợi thế, như:
ẩm thực; giải trí, mua sắm trong khung giờ từ 18h-22h
tại các trung tâm du lịch trọng điểm. Sau đó, đánh giá
và tiếp tục có lộ trình phát triển rộng hơn tại các địa
phương có lợi thế du lịch.
Thứ ba, thu hút thêm các dự án, nhà đầu tư lớn vào
khái thác và phát triển KTBĐ làm động lực để kéo các
thành phần kinh tế cùng tham gia. Giai đoạn đầu cần có
các chính sách thu hút, ưu đãi đầu tư vào KTBĐ, như:
miễn giảm thuế, lệ phí điện, nước, internet, hạ tầng...
Thứ tư, cần rà soát, hoàn thiện chính sách và
tạo hành lang pháp lý thông nhất về phát triển KTBĐ.
Khung pháp lý về KTBĐ cần quy định về: loại hình
kinh doanh; khu vực kinh doanh, khu vực hạn chế;
thời gian hoạt động; giây phép hoạt động; tiêu chuẩn
hoạt động; chính sách về giao thông; chính sách về an
ninh, trật tự; chính sách khuyến khích, hỗ trợ thương
nhân, người tiêu dùng, khách du lịch tham gia hoạt
động KTBĐ. Đồng thời, quy định và phân định rõ trách
nhiệm, thẩm quyền giữa các cơ quan quản lý nhà nước
trong quản lý hoạt động KTBĐ trên cơ sở tăng cường
phân cấp, phân quyền cho địa phương. □

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Chính trị (2020). Nghị quyết sô' 58-NQ/TW, ngày 05/8/2020 về Xây dựng và phát triển tỉnh
Thanh Hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045
2. Thủ tướng Chính phủ (2020). Quyết định sô' 1129/QĐ-TTg, ngày 27/7/2020 phê duyệt “Đề án
phát triển KTBĐ ở Việt Nam ”
3. Tỉnh ủy Thanh Hóa (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứXỈX,
nhiệm kỳ 2020-2025
4. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa (2020). Báo cáo phát triển du lịch Tỉnh giai
đoạn 2016-2020
5. CIEM (2020). Dự thảo báo cáo Đề án “phát triền kinh tế ban đêm”
6. Lê Đăng Doanh (2020). Phát triển kinh tê' ban đêm: Không cơ hội nào bị bỏ qua, truy cập
từ http://baochinhphu.vn/Thi-truong/Bai-1 -Phat-trien-kinh-te-ban-dem-Khong-co-hoi-nao-bi-bo-
qua/409386.vgp
7. Quốc Hùng (2021). Kinh tê' đêm” là sản phẩm trọng tâm trong chiến lược phát triển du lịch TP.
Hổ Chí Minh đến năm 2030, truy cập từ https://www.sggp.org.vn/kinh-te-dem-la-san-pham-trong-
tam-trong-chien-luoc-phat-trien-du-lich-tphcm-den-nam-2030-707193.html
8. Thanh Huyền (2021). Khoảng trống trong kinh tê'ban đêm tại thủ phủ du lịch xứ Thanh, truy cập
từ https://vov.vn/doanh-nghiep/khoang-trong-kinh-te-dem-tai-thu-phu-du-lich-xu-thanh-86117 Lvov
9. Phạm Hồng Long (2020). Phát triển kinh tê' ban đêm: Cơ hội lớn dành cho ngành du lịch,
truy cập từ https://baodautu.vn/phat-trien-kinh-te-ban-dem-bai-4-co-hoi-lon-danh-cho-nganh-
du-lich-d 130917.html
10. Trần Thanh. (2021). “Thắp sáng” tiềm năng phát triển kinh tế ban đêm ở TP. Thanh Hóa,
truy cập từ https://baothanhhoa.vn/kinh-te/thap-sang-tiem-nang-phat-trien-kinh-te-ban-dem-o-tp-
thanh-hoa/13145 8.htm

Economy and Forecast Review ÔI