Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως

Εκπαίδευση (ΥΕ 181)

Καθηγητής: Μούτσιος Σταύρος
Φοιτητές: Γορτσίλας Νικόλαος, ΑΜ: 5066
Ιωάννου Δημήτριος, ΑΜ: 5083
Κεραμίδας Ανδρέας, ΑΜ: 5098
Θέμα εργασίας:

Ο ρόλος των ΤΠΕ στη μάθηση

παιδιών με αυτισμό.
Περιεχόμενα

 Εισαγωγή
 Λίγα λόγια για τον αυτισμό
Εισαγωγή

Είναι γνωστό και ότι η τεχνολογία είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τους δασκάλους,
καθώς δίνει δυνατότητες για μια διασκεδαστική, αλλά και αποτελεσματική διδασκαλία. Εκτός
όμως από τη μάθηση των τυπικών μαθητών, τα παραπάνω ισχύουν και για τη μάθηση
παιδιών με ειδικές ανάγκες. Η παρούσα εργασία ασχολείται με το ρόλο του Η/Υ στη διδασκαλία
και μάθηση παιδιών με αυτισμό. Στην αρχή θα ειπωθούν λίγα πράγματα για την εν λόγω
διαταραχή και ποια τα χαρακτηριστικά της, έπειτα λίγα λόγια για τη συμβολή της τεχνολογίας
στο παιδαγωγικό χειρισμό γενικότερα. Τέλος, θα γίνει μια σύνδεση των δύο αυτών μερών.
Αυτισμός

 Οι διαταραχές φάσματος αυτισμού σχετίζονται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου και

επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένας άνθρωπος αντιλαμβάνεται και αλληλεπιδρά με
τους άλλους, τον τρόπο που επικοινωνεί και συναναστρέφεται κοινωνικά. Αυτές οι
διαταραχές περιλαμβάνουν επίσης και επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφοράς. Το
φάσμα του αυτισμού είναι ευρύ, διότι περιέχει πολλά συμπτώματα και βαρύτητες.
 Οι διαταραχές αυτισμού εμφανίζονται νωρίς στην παιδική ηλικία και δυσκολεύουν την
κοινωνική ζωή του παιδιού στο σχολείο ή και αργότερα στην εργασία. Συχνά τα παιδιά
μπορεί να δείξουν συμπτώματα αυτισμού από το πρώτο κιόλας έτος της ζωής τους.
Σπανιότερα μπορεί ένα παιδί να αναπτύξει συμπτώματα αυτισμού μετά τον πρώτο χρόνο.

 Η έγκαιρη διάγνωση και οι σωστές θεραπείες μπορούν να βελτιώσουν θεαματικά την

ποιότητα ζωής. (Κωνσταντοπούλου, 2022).
Χαρακτηριστικά

 το παιδί δυσκολεύεται με την κοινωνικοποίηση, την κατανόηση εκπαιδευτικών

προγραμμάτων ή και την προσαρμογή σε διαφορετικά περιβάλλοντα που δεν είναι οικεία.
 Αυτό που συχνά χαρακτηρίζει τα παιδιά με αυτισμό είναι οι ίδιες επαναλαμβανόμενες
μονότονες κινήσεις, η κοινωνική απομόνωση, τα περιορισμένα ενδιαφέροντα και τα
αισθητηριακά προβλήματα.
 Στο άτομο με ΔΑΦ αυτό το μονότονο και άκαμπτο ρεπερτόριο κινητικής συμπεριφοράς
δημιουργεί μία ασφάλεια. Η κάθε νέα απαίτηση προσαρμογής σε νέες συνθήκες, προκαλεί
άγχος στο άτομο με αυτισμό, που μπορεί να εκφραστεί μέχρι και έντονα.
(Ζιάκα, χ.χ.)
Αίτια

 Η αιτία εξακολουθεί να παραμένει άγνωστη.

 Παρόλα αυτά, η αιτιολογία θα πρέπει να θεωρηθεί ως πολυπαραγοντική.
 Γενετικοί παράγοντες μπορεί μερικές φορές να εμπλέκονται. Πιο συγκεκριμένα, ενοχοποιείται το
εύθραυστο Χ χρωμόσωμα, και τα χρωμοσώματα PKU και NFI. Έρευνες διδύμων υποδεικνύουν ότι
υπάρχουν 3 με 5 γονίδια υπεύθυνα για την εκδήλωση του αυτισμού και οι ερευνητές εξετάζουν τα
χρωματοσώματα 7, 9 και 15. Εντούτοις, αποκλειστικά τα γονίδια δεν μπορούν να εξηγήσουν όλη την
διάσταση στις πολύ πρώιμες αποκλείσεις. Σε άλλες περιπτώσεις ενοχοποιούνται τραύματα κατά τη
γέννηση ή η ύπαρξη ισχυρής συσχέτισης ανάμεσα σε διαταραχές του φάσματος του αυτισμού και
σε ιατρικές καταστάσεις που έχουν γενετική βάση (φαινυλοκετονουρία, ηβώδη σκλήρυνση,
νευροινωμάτωση.....).
 Όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, περιλαμβάνονται: το χαμηλότερο νοητικό
δυναμικό, η έλλειψη γλώσσας ή ομιλίας, νευρολογικά ελλείμματα, συνοσηρότητα με ψυχιατρικές
καταστάσεις, η απουσία πρώιμων και κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ένα κοινωνικό
περιβάλλον που δεν είναι ικανό να αντέξει και να αντεπεξέλθει στην τρομακτική πίεση που προκαλεί η
παρουσία ενός παιδιού με διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού.
(ΕΕΠΑΑ, 2008).
 Συμπτώματα

 Πριν ένα παιδί φτάσει τα τρία του χρόνια, ο προσεκτικός παρατηρητής μπορεί να ανακαλύψει σημάδια
αυτισμού. Μερικά παιδιά αναπτύσσονται κανονικά μέχρι τους 18-24 μήνες και στη συνέχεια σταματούν
ή χάνουν τις δεξιότητές τους. Τα σημάδια του αυτισμού περιλαμβάνουν:

 * Επαναλαμβανόμενες κινήσεις (κούνημα ή περιστροφή)

 * Αποφυγή επαφής με τα μάτια ή αποφυγή σωματικής επαφής

 * Καθυστερήσεις στην εκμάθηση της ομιλίας

 * Επανάληψη λέξεων ή φράσεων (ηχολαλία)

 * Αναστάτωση ακόμα και με τις μικρές αλλαγές

(Medinova, 2019).
Παιδαγωγικά οφέλη τεχνολογίας

 Αποτελεί γεγονός πως η ένταξη των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία,
εστιάζει στην έκφραση μιας ολιστικής, διαθεματικής προσέγγισης της μάθησης και
ταυτοχρόνως, είναι ενσωματωμένη στα επιμέρους γνωστικά μαθήματα, που προσφέρονται
προς διδασκαλία.
 Οι υποστηρικτές της, εγκρίνουν το γεγονός πως οι ΤΠΕ αφενός «τοποθετούνται» σ’ ένα ευρύ
φάσμα μαθημάτων και αφετέρου πως αποτελούν την αιχμή του δόρατος στην εκπαίδευση,
καθώς δύνανται να συνδράμουν ουσιωδώς και αμοιβαίως, στο πλέγμα εκπαιδευτικών –
μαθητών – εκπαιδευτικής διαδικασίας. (Τριανταφυλλόπουλος, 2018)
Παιδαγωγικά οφέλη τεχνολογίας (2)

 οι ΤΠΕ συμβάλλουν στον εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών ως προς το περιεχόμενο

και τη μεθοδολογία, προσδίδοντας ευελιξία και προσαρμοστικότητα.
 Μέσω της αυτοεκπαίδευσης, της ενίσχυσης της κριτικής στάσης και την ανάπτυξη δεξιοτήτων, οι
εκπαιδευόμενοι οικοδομούν τις ιδέες τους με εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης.
 Οι Νέες Τεχνολογίες επιδρούν συμπληρωματικά στο μαθησιακό περιβάλλον και συμβάλλουν στη
διαθεματική προσέγγιση της γνώσης, στην ανάπτυξη των γενικών ικανοτήτων των μαθητών
καθώς και στην εφαρμογή ενεργητικών μεθόδων μάθησης (Ζωγόπουλος, 2001).
 Με αυτόν τον τρόπο, ενθαρρύνεται αφενός ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πλαίσιο της
οργάνωσης και της αξιολόγησης και αφετέρου του εκπαιδευόμενου, όσον αφορά την επίκαιρη
γνώση, την επικοινωνία, τη συνεργασία, την πρωτοβουλία, τη γνωριμία με άλλες γλώσσες κ.ά.
((Ματσαγγούρας, 2004).
Πλεονεκτήματα ΤΠΕ

Επίσης:
 Βελτιώνει και εμπλουτίζει τα μαθησιακά κίνητρα.
 Επιτυγχάνει την ενεργό μάθηση, αναπτύσσει την αυτορρυθμιζόμενη μάθηση, οξύνει και
καλλιεργεί την κριτική δημιουργική σκέψη-κατανόηση των μαθητών.
 Παρέχονται ίσες ευκαιρίες χωρίς να λαμβάνονται υπόψη κοινωνικές διακρίσεις.
 Εισάγονται τεχνολογίες συστημάτων εικονικής πραγματικότητας, οι οποίες είναι πιο
ευχάριστες για τα παιδιά καθώς κάνει το μάθημα πιο διαδραστικό.
(Έρεισμα, 2023)
❖ Το κύριο ερώτημα που εγείρεται, είναι κατά πόσο οι ΤΠΕ μπορούν να
λειτουργήσουν θετικά στην εκπαίδευση των ατόμων με ΔΑΦ, αλλά και
στην περαιτέρω κοινωνική και εργασιακή τους ζωή.
ΔΑΦ & ΤΠΕ

 Η επιστήμη της πληροφορικής φαίνεται να έχει διττό ρόλο στη ζωή των αυτιστικών ατόμων.
Θεωρείται αφενός, ένα θεραπευτικό μέσο και αφετέρου, έχει συμβάλει καθοριστικά στην
εκπαίδευση και απασχόληση αυτών των ατόμων.
 Η ειδικός Murray Dinah (1997) επισημαίνει, ότι τα άτομα με αυτισμό τείνουν να έχουν
μονοτροπικά συστήματα ενδιαφέροντος• η προσοχή τους εστιάζεται σε μεμονωμένα
αντικείμενα αποκομμένα από το περιβάλλον πλαίσιο.
 Προτιμούν δηλαδή ένα περιβάλλον σταθερό, ελεγχόμενο, με σαφή όρια και περιορισμένα
ερεθίσματα (Tseng & Yi-Luen Do, 2011).
ΔΑΦ & ΤΠΕ (2)

 οι υπολογιστές αποτελούν ένα κίνητρο για τα παιδιά με αυτισμό, εξαιτίας της

προβλεψιμότητας και της συνέπειάς τους, σε αντίθεση με την απρόβλεπτη ανθρώπινη
φύση.
 Είναι το ιδανικό μέσο, που επιτρέπει την αλληλεπίδραση αγνοώντας τα εξωτερικά γεγονότα,
με την περιοχή συγκέντρωσης να περιορίζεται στα όρια της οθόνης. Το παιδί με αυτό τον
τρόπο μπορεί να συγκεντρωθεί, να αποκτήσει τον έλεγχο και να γίνει ένας «ανεξάρτητος
μαθητής».
 Όπως αναφέρει άλλωστε, η Διεθνής Αυτιστική Κοινότητα (National Austic Society) υπάρχει
αισθητή αύξηση του αριθμού των πακέτων λογισμικού και εφαρμογών, που έχουν
σχεδιαστεί για τα άτομα με αυτισμό. (Μπαζάνης, 2017)
Ερευνητικά δεδομένα (1)

 Σε έρευνα των Moore και Culvert (2000), διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά ήταν πιο προσεκτικά,
πιο κινητοποιημένα και έμαθαν περισσότερες λέξεις με τον υπολογιστή.
 Παρόμοια, μελέτη των Williams et al. (2002) που συνέκρινε την εκμάθηση ανάγνωσης με
βιβλίο και με υπολογιστή, υποστήριξε ότι τα παιδιά με αυτισμό περνούσαν περισσότερο
χρόνο διαβάζοντας το υλικό του μαθήματος και αντιδρούσαν λιγότερο στη χρήση του, όταν
αυτό ήταν στον υπολογιστή.
Ερευνητικά δεδομένα (2)

Σε αντίστοιχα πορίσματα κατέληξε και η μελέτη της επαφής των αυτιστικών ατόμων του
Εργαστηρίου Ειδικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ε.Ε.Ε.Ε.Κ.) του Ν. Κορινθίας με τους
ηλεκτρονικούς υπολογιστές (Τσιόπελα & Ατσόγλου, 2009):
 Η χρήση υπολογιστή επέτρεψε στον μαθητή να γίνει αυτόνομος∙ δηλαδή να προχωρήσει με
τους δικούς του ρυθμούς, ενώ υπήρξε αισθητή μείωση των επιπέδων στρες.
 Υπήρχε μεγάλη βελτίωση της συμπεριφοράς τους εντός της τάξη, μείωση επιθετικότητας,
ηχολαλίας, υπερκινητικότητας και στερεοτυπικών συμπεριφορών.
 Τέλος, η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών έδρασε ως ένα μέσο διασκέδασης,
δημιουργώντας παράλληλα συναισθήματα ευχαρίστησης.
 Αυτισμός & ΤΠΕ

Τα οφέλη του υπολογιστή με το κατάλληλο λογισμικό σε μαθητές με ΔΑΦ είναι τα ακόλουθα:

 Διαμόρφωση οριοθετημένων συνθηκών
 Περιορισμός των αισθητηριακών ερεθισμάτων
 Προβλέψιμη και σταθερή συμπεριφορά
 Άμεση ανάδραση και θετική ενίσχυση σε περιπτώσεις λανθασμένης και σωστής απάντησης
 Δυνατότητα μη-λεκτικής ή λεκτικής έκφρασης
 Επανάληψη και εμπέδωση της διδασκόμενης ύλης
 Ευκολία στη χρήση
 Πολυτροπικό περιβάλλον
 Εξατομικευμένη διδασκαλία, προσαρμοσμένη στις ανάγκες των μαθητών
(Σφακιωτάκη, 2022)
Συνοπτικά…

Σε γενικές γραμμές, η συμβολή της τεχνολογίας στην παιδαγωγική αντιμετώπιση των

μαθητών/τριών με ΔΑΦ είναι πολύ σημαντική με διάφορους τρόπους: εξασφαλίζει σταθερό
εκπαιδευτικό πλαίσιο χωρίς περιβαλλοντικές μεταβολές που δυσχεραίνουν την μάθησή τους και
διασπούν την προσοχή τους. Επίσης, τα λογισμικά και οι εφαρμογές λειτουργούν με αυτιστική
λογική (αυστηρή οργάνωση & ακριβής προγραμματισμός), πράγμα που είναι πιο συμβατό με
τον τρόπο σκέψης τους.
 Πιστεύετε ότι αξιοποιούνται οι ΤΠΕ για τη διδασκαλία των μαθητών/τριών με ΔΑΦ στα
σχολεία;
 Πέρα από τα οφέλη, θεωρείτε ότι οι τεχνολογίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αρνητικά
στην διδασκαλία των μαθητών με αυτισμό;
 Βιβλιογραφία

 Κωνσταντοπούλου, Φ. (2022). Αυτισμός: χαρακτηριστικά και θεραπευτικές παρεμβάσεις. Doctor anytime.

Ανακτήθηκε από: https://www.doctoranytime.gr/p/autismos
 Ζιάκα, Α. (χ.χ.). Τι είναι ο Αυτισμός;. PhysioMedia: Physiotherapy Network. Ανακτήθηκε από:
https://physiomedia.gr/%CF%84%CE%B9-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%BF-
%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/
 ΕΕΠΑΑ: Ελληνική Εταιρία Προστασίας Αυτιστικών Ατόμων (2008). Τι είναι ο αυτισμός;. Ανακτήθηκε από:
https://autismgreece.gr/index.php/ti-einai-o-aftismos/xaraktiristika-aftismoy
 Αυτισμός, Αίτια, Συμπτώματα Και Θεραπευτική Αγωγή. (2019, Δεκέμβριος 24). Ανακτήθηκε από:
https://medinova.gr/autismos-aitia-symptomata-therapeytiki-agogi/
 Σφακιωτάκη, Κ., Κ. (2022). Αυτισμός και νέες τεχνολογίες: Ένταξη και χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική
διαδικασία. 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο. Πάτρα: Πολιτιστικό και Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών.