Temat: Czarne dziury

Autor Grzegorz Krupa klasa 3B

Spis lektur:
1) Czarne dziury, czyli uwięzione światło- autorstwa Kitty
Ferguson .
2) Czarne dziury i małe wszechświaty-autorstwa Stevena S.
Gubsera i
3) Fransisa Pretora-Pinneya .
4) Czarne dziury-autorstwa Heather Couper i Nigel Henbest .
5) Czarne dziury: podróż w głąb czasoprzestrzeni - autorstwa
Kip Thorne

26 STYCZNIA 2024
Temat: Czarne dziury
Zespó Szkó im. Bartosza Gowackiego w Proszowicach Ul. 3 Maja 10732-100 Proszowice woj. Maopolskie
Nauczyciel nadzorujący: Beata Słaby
Numer telefonu szkoły: 123861035
Numer telefonu uczestnika: 518598489
e-mail: krupagrzegorz738@gmail.com
e-mail: zsproszowice@zsproszowice.edu.pl
1)Czym są czarne dziury?

Czarne dziury to obszary przestrzeni, w których siła grawitacji jest tak silna, że nic, łącznie z
promieniami świetlnymi, nie może z nich uciec. Innymi słowy, czarne dziury pochłaniają
wszystko, co znajduje się w ich pobliżu, i nie emitują żadnego światła ani innych fal
elektromagnetycznych. Czarne dziury powstają w wyniku grawitacyjnego zapadania się
ciężkich gwiazd. Kiedy gwiazda wyczerpuje swój zapas paliwa, przestaje emitować energię
w postaci promieniowania termicznego i zaczyna zapadać się pod swoim własnym
ciężarem. Podczas tego procesu gwiazda zapada się do środka, a jednocześnie zwiększa
swoją gęstość i temperaturę. Jeśli masa gwiazdy przekracza tzw. granicę Tolmana-
Oppenheimera-Volkoffa, zapadająca się gwiazda staje się czarną dziurą.

Czarne dziury są jednym z najbardziej tajemniczych i enigmatycznych obiektów we

wszechświecie. Istnieją trzy rodzaje czarnych dziur, które różnią się masą: czarne dziury o
masie słabej, średniej i olbrzymiej. Czarne dziury wywierają wiele efektów na otaczający je
wszechświat. Wywierają silne pole grawitacyjne, które zakrzywia czasoprzestrzeń wokół
nich. Gwiazdy i planety, które znajdują się w pobliżu czarnej dziury, są przyciągane do niej i
mogą zostać pochłonięte. Czarne dziury mogą też „zjadać” gazy i pył, co prowadzi do
powstawania dysków akrecyjnych. Czarne dziury mogą oddziaływać z materią na kilka
sposobów. Mogą np. przyspieszać cząstki do bardzo wysokich energii i emitować
promieniowanie gamma. Mogą też powodować powstawanie nowych gwiazd, gdy ich
grawitacja spręża materię wokół nich.

Porównując czarne dziury z innymi obiektami astronomicznymi, można zauważyć, że czarne

dziury są jednymi z najbardziej ekstremalnych obiektów we wszechświecie. W
przeciwieństwie do gwiazd, czarne dziury nie emitują światła ani innych fal
elektromagnetycznych. W przeciwieństwie do planet, czarne dziury nie mają powierzchni ani
atmosfer. W przeciwieństwie do galaktyk, czarne dziury nie są złożone z miliardów gwiazd.
Czarne dziury są jednymi z najbardziej tajemniczych i enigmatycznych obiektów we
wszechświecie.

2) Jakie są sposoby na wykrycie czarnych dziur?

Istnieją trzy główne sposoby wykrywania czarnych dziur:

1. **Zakrzywienie światła:** Czarne dziury wyginają światło, które przechodzi w ich

pobliżu, co prowadzi do powstawania tzw. soczewek grawitacyjnych. Soczewki te
mogą być obserwowane przez teleskopy i stanowią jedno z najważniejszych
narzędzi do wykrywania czarnych dziur.

2. **Dyski akrecyjne:** Czarne dziury, które pochłaniają materię, tworzą dyski

akrecyjne. Dyski te emitują promieniowanie rentgenowskie, które może być wykryte
przez teleskopy kosmiczne.
3. **Fale grawitacyjne:** Czarne dziury, które krążą wokół siebie, emitują fale
grawitacyjne. Fale te mogą być wykryte przez detektory fal grawitacyjnych, takie jak
LIGO i VIRGO.

Inne sposoby wykrywania czarnych dziur obejmują obserwacje gwiazd, które krążą
wokół czarnej dziury, oraz poszukiwanie efektów grawitacyjnych, które czarne dziury
wywierają na otaczające je ciała niebieskie.

3) Czarne dziury a czasoprzestrzeń

Czarne dziury wpływają na czasoprzestrzeń w sposób, który jest jednym z

najbardziej ekstremalnych i tajemniczych zjawisk we wszechświecie. Zgodnie z
teorią względności Einsteina, czas i przestrzeń są ze sobą splecione i tworzą jedną
całość, którą nazywamy czasoprzestrzenią. Czarne dziury są tak gęste i mają tak
silne pole grawitacyjne, że zakrzywiają czasoprzestrzeń wokół siebie. W pobliżu
czarnej dziury czas płynie wolniej niż w odległości od niej. Im bliżej czarnej dziury,
tym bardziej czas zwalnia. W skrajnym przypadku, wewnątrz czarnej dziury, czas
zatrzymuje się całkowicie.

Zakrzywienie czasoprzestrzeni przez czarne dziury ma wiele konsekwencji. Jedną z

nich jest zjawisko soczewkowania grawitacyjnego, które powoduje, że obiekty
astronomiczne, takie jak gwiazdy, mogą być widziane w kilku miejscach
jednocześnie. Inną konsekwencją jest to, że czarne dziury mogą powodować efekt
Dopplera, który powoduje, że światło emitowane przez obiekty poruszające się w
pobliżu czarnej dziury jest przesunięte ku czerwieni. Czarne dziury mogą też
powodować powstawanie dysków akrecyjnych, które emitują promieniowanie
rentgenowskie.
4) Czarne dziury a kosmiczne misje

Badanie czarnych dziur jest jednym z najważniejszych celów kosmicznych misji.

Czarne dziury są jednymi z najbardziej tajemniczych i enigmatycznych obiektów we
wszechświecie, a ich badanie może pomóc w zrozumieniu fundamentalnych praw
fizyki i ewolucji wszechświata.

Jednym z najważniejszych projektów badawczych związanych z czarnymi dziurami

jest Event Horizon Telescope (EHT). EHT to międzynarodowy projekt, który ma na
celu uzyskanie pierwszego bezpośredniego obrazu horyzontu zdarzeń czarnej
dziury. W ramach projektu naukowcy łączą wiele teleskopów na całym świecie, aby
uzyskać bardzo wysoką rozdzielczość przestrzenną. W 2019 roku EHT opublikował
pierwszy obraz horyzontu zdarzeń czarnej dziury w centrum galaktyki M87.

Innym ważnym projektem jest Laser Interferometer Space Antenna (LISA). LISA to
projekt Europejskiej Agencji Kosmicznej, który ma na celu wykrycie fal
grawitacyjnych emitowanych przez czarne dziury. LISA składa się z trzech satelitów,
które będą krążyć wokół Słońca w trójkącie o długości ramion 2,5 miliona
kilometrów. Satelity będą wykorzystywać lasery do pomiaru odległości między nimi z
bardzo dużą dokładnością. LISA ma zostać wystrzelona w kosmos w 2034 roku

5) Czarne dziury a teoria względności.

Czarne dziury wpisują się w teorię względności Alberta Einsteina, która opisuje
grawitację jako zakrzywienie czasoprzestrzeni. Czarne dziury są jednymi z
najbardziej ekstremalnych obiektów we wszechświecie, a ich badanie może pomóc
w zrozumieniu fundamentalnych praw fizyki i ewolucji wszechświata.

Najnowsze odkrycia w dziedzinie czarnych dziur obejmują wiele różnych obszarów

badań. Jednym z najważniejszych projektów badawczych związanych z czarnymi
dziurami jest Event Horizon Telescope (EHT). EHT to międzynarodowy projekt, który
ma na celu uzyskanie pierwszego bezpośredniego obrazu horyzontu zdarzeń
czarnej dziury. W ramach projektu naukowcy łączą wiele teleskopów na całym
świecie, aby uzyskać bardzo wysoką rozdzielczość przestrzenną. W 2019 roku EHT
opublikował pierwszy obraz horyzontu zdarzeń czarnej dziury w centrum galaktyki
M87.

Innym ważnym projektem jest Laser Interferometer Space Antenna (LISA). LISA to
projekt Europejskiej Agencji Kosmicznej, który ma na celu wykrycie fal
grawitacyjnych emitowanych przez czarne dziury. LISA składa się z trzech satelitów,
które będą krążyć wokół Słońca w trójkącie o długości ramion 2,5 miliona
kilometrów. Satelity będą wykorzystywać lasery do pomiaru odległości między nimi z
bardzo dużą dokładnością. LISA ma zostać wystrzelona w kosmos w 2034 roku.

Inne badania nad czarnymi dziurami obejmują m.in. badanie ich wpływu na
czasoprzestrzeń, badanie ich właściwości termodynamicznych oraz badanie ich roli
w ewolucji galaktyk.

6) Czarne dziury a kwantowa teoria pola.

Czarne dziury są jednymi z najbardziej tajemniczych obiektów we wszechświecie, a

ich opis w ramach kwantowej teorii pola (QFT) obejmuje masę, ładunek i spin. W
QFT czarne dziury są rozumiane jako obszary przestrzeni o bardzo dużej gęstości
energii. Najnowsze odkrycia związane z czarnymi dziurami obejmują teorię pętlowej
grawitacji kwantowej, która twierdzi, że osobliwość wewnątrz czarnej dziury nie
istnieje. Zgodnie z kwantową teorią pola, czarne dziury powinny emitować
promieniowanie, znane jako promieniowanie Hawkinga, co jest trudne do
zaobserwowania dla czarnych dziur o większych masach. Istnieją także nowe teorie,
które starają się opisać mikroskopową naturę czarnych dziur. Pomimo postępu w
badaniach, wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi, a czarne dziury pozostają jednym
z największych zagadek kosmosu.
7) Czarne dziury a grawitacyjne fale

Czarne dziury wpływają na grawitacyjne fale przez zakrzywienie czasoprzestrzeni,

generując fale grawitacyjne podczas krążenia wokół siebie. W 2015 roku LIGO po
raz pierwszy wykryło te fale w wyniku połączenia dwóch czarnych dziur. Od tego
czasu zarejestrowano wiele innych zdarzeń, w których czarne dziury zderzały się,
generując fale grawitacyjne. Zderzenia te powodują, że fale grawitacyjne rozchodzą
się w kosmosie, zwiększając amplitudę i częstotliwość do momentu połączenia się
czarnych dziur w jedną większą.

Konsekwencje tego zjawiska są kluczowe dla naszego zrozumienia kosmosu,

umożliwiając badanie wcześniej niewidocznych dla teleskopów zjawisk. Dzięki falom
grawitacyjnym naukowcy mogą analizować połączenia czarnych dziur, co przyczynia
się do lepszego zrozumienia roli czarnych dziur we wszechświecie.

8)Czarne dziury a kosmiczne katastrofy

Czarne dziury to jedne z najbardziej tajemniczych obiektów we wszechświecie. Ich

masywność i gęstość powodują zakrzywienie czasoprzestrzeni wokół nich, co
wpływa na ruch innych obiektów kosmicznych w ich pobliżu . Gdy czarna dziura
przechodzi w pobliżu gwiazdy lub planety, jej grawitacja może zakłócić orbitę tych
obiektów i spowodować ich zniszczenie . Podobnie, gdy czarna dziura przechodzi w
pobliżu chmury pyłu kosmicznego, może ona wywołać katastrofalne zmiany w jej
strukturze . Niestety, nie ma sposobu na uniknięcie wpływu czarnej dziury na
otaczające ją obiekty kosmiczne. Jednakże, naukowcy starają się zrozumieć naturę
czarnych dziur i ich wpływ na otaczający je wszechświat, aby móc przewidywać i
minimalizować skutki ich oddziaływań

9) Czarne dziury a filozofia

Czarne dziury to jedne z najbardziej tajemniczych obiektów we wszechświecie.

Filozofia nauki zajmuje się badaniem natury rzeczywistości, a czarne dziury wpisują
się w tę dziedzinę jako obiekty, które wykraczają poza nasze zwykłe pojęcie
czasoprzestrzeni . Czarne dziury są jednym z najważniejszych tematów w filozofii
nauki, ponieważ ich istnienie i właściwości kwestionują nasze dotychczasowe
pojęcie czasu i przestrzeni . Jedną z najważniejszych koncepcji związanych z
czarnymi dziurami jest ich wpływ na czasoprzestrzeń. Czarne dziury zakrzywiają
czasoprzestrzeń wokół siebie, co wpływa na ruch innych obiektów kosmicznych w
ich pobliżu . Inną ważną koncepcją jest teoria Hawkinga, która przewiduje, że czarne
dziury emitują promieniowanie jak ciało doskonale czarne o niezerowej temperaturze
. Ta teoria kwestionuje nasze dotychczasowe pojęcie termodynamiki i informuje nas,
że czarne dziury nie są całkowicie czarne, jak wcześniej sądzono . Czarne dziury są
również ważnym tematem w filozofii nauki, ponieważ kwestionują nasze pojęcie
czasu i przestrzeni. Czy czas i przestrzeń są rzeczywiste, czy tylko naszą
konstrukcją umysłową? Czy istnieją inne wymiary czasoprzestrzeni, których nie
jesteśmy w stanie zobaczyć? Te pytania są nadal przedmiotem dyskusji w filozofii
nauki .

10) Czarne dziury a życie na Ziemi.

Czarne dziury, jako jedne z najbardziej tajemniczych obiektów wszechświata,

wywierają wpływ na otaczającą je przestrzeń poprzez masę i gęstość, co skutkuje
zakrzywieniem czasoprzestrzeni . Choć są zbyt odległe od Ziemi, by bezpośrednio
wpływać na życie na naszej planecie , naukowcy intensywnie badają ich naturę i
oddziaływanie na wszechświat, dążąc do przewidywania i minimalizacji skutków ich
wpływu .

Efekty grawitacyjne czarnych dziur, takie jak zakrzywienie czasoprzestrzeni wokół

nich, wpływają na ruch obiektów kosmicznych w ich otoczeniu . Gdy czarna dziura
przechodzi blisko gwiazdy lub planety, jej grawitacja może zakłócić ich orbity, co
prowadzi do potencjalnych zniszczeń . Podobnie, przejście czarnej dziury w pobliżu
chmury pyłu kosmicznego może wywołać katastrofalne zmiany w jej strukturze .

Naukowcy stosują różne podejścia do zrozumienia czarnych dziur, korzystając

zarówno z teleskopów, jak i innych narzędzi badawczych. Badają zarówno same
czarne dziury, jak i wpływ, jaki wywierają na inne obiekty kosmiczne, takie jak
gwiazdy i planety, aby przewidywać i minimalizować skutki ich oddziaływań .

Podsumowując, czarne dziury pozostają jednymi z najbardziej tajemniczych

obiektów we wszechświecie, a choć ich wpływ na życie na Ziemi jest pośredni i
minimalny , naukowcy intensywnie pracują nad zrozumieniem ich natury i
minimalizacją potencjalnych skutków oddziaływań.

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czarna_dziura

https://www.komputerswiat.pl/aktualnosci/nauka-i-technika/naukowcy-szukaja-
czarnych-dziur-wewnatrz-gigantycznych-gwiazd/v7959tn

https://cordis.europa.eu/article/id/445628-black-holes-shed-new-light-on-the-
mystery-of-quantum-gr

https://www.bloa.pl/czarne-dziury-tajemnicze-kosmiczne-zjawiska-ktore-fascynuja-
naukowcow-i-zwyklych-ludzi/

https://en.wikipedia.org/wiki/Black_hole

https://physics.stackexchange.com/questions/409/what-methods-can-astronomers-
use-to-find-a-black-hole
https://www.inaczejmowiac.pl/czarne-dziury-czym-sa-jak-powstaja-i-jak-wplywaja-na-
otaczajacy-je-wszechswiat/