Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Η ΧΩΡΑ :

Αποτελεί το ΒΑ τμήμα της Αφρικής , που διαρρέει ο Νείλος , ο οποίος με τις

πλημμύρες του άφηνε ένα στρώμα λάσπης που έκανε τη γη εύφορη (Ο
ιστορικός Ηρόδοτος αποκαλεί την Αίγυπτο «δώρο του Νείλου»).

 ΄Ανω Αίγυπτος : Το νότιο ορεινό τμήμα ,όπου τα δάση σπάνιζαν, γι΄αυτό

και υπήρχε έλλειψη ξυλείας.

 Κάτω Αίγυπτος : Το βόρειο τμήμα , στο δέλτα του Νείλου που βρέχεται
από τη Μεσόγειο. Η χερσόνησος του Σινά αποτελούσε το σημείο επαφής με
τους άλλους λαούς , αλλά λαι δίοδο των εισβολέων.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ :

 Ο ι κ ο ν ο μ ί α : ΄Αμεσα συνδεδεμένη με το Νείλο. Ο γεωγραφικός

παράγοντας προσδιόρισε την πολιτισμική πορεία των κατοίκων.

 Λόγοι διαμόρφωσης συλλογικού πνεύματος και ισχυρής κεντρικής

εξουσίας : Η κατασκευή σημαντικών έργων , όπως η άρδευση των χωραφιών ,
η συντήρηση των αυλακιών και η κατασκευή φραγμάτων. Η συστηματική
οργάνωση της παραγωγής τέθηκε υπό την άμεση επίβλεψη του κράτους ,
δηλαδή του Φαραώ. Βασιλικοί υπάλληλοι παρακολουθούσαν τις γεωργικές
εργασίες και συγκέντρωναν το ποσοστό του Φαραώ.

 Π α ρ α γ ω γ ι κ έ ς δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς : Γεωργία ( σιτάρι , κριθάρι ,

λινάρι , οπωροφόρα και κηπευτικά , συλλογή παπύρων και λωτών ) ,
κτηνοτροφία , ψάρεμα. Παρασκευή είδους μπίρας από τη ζύμωση κτιθαρένιου
ψωμιού.

 Β ι ο τ ε χ ν ί α : Ιδιωτικά εργαστήρια , αλλά κυρίως ανακτορικά γιατί

ελέγχονταν από τον Φαραώ. Πλήθος τεχνίτες ( μεταλλουργοί , κεραμοποιοί ,
ξυλουργοί , αρχιτέκτονες ) που εργάζονταν και σε μεγάλα έργα , όπως η
κατασκευή ναών , ανακτόρων και ταφικών μνημείων.

 Ε μ π ό ρ ι ο : Εξαγωγές  δημητριακά , πάπυρος , πρώτες ύλες ( χρυσός )

Εισαγωγές  ξυλεία , χαλκός , άργυρος κ.ά.

 Π α ρ ο χ ή υ π η ρ ε σ ι ώ ν : Ιερείς (λόγω του θεοκρατικού κράτους),

γραφείς (για τη δύσκολη ιερογλυφική γραφή αναγκαία για τη λειτουργία της
κρατικής μηχανής), στρατιωτικοί (για τη διατήρηση και ανάπτυξη της
αυτοκρατορίας)

 Κ ο ι ν ω ν ί α : 1. Φαραώ : Ενσάρκωνε τον είγειο θεό , αλλά και το κράτος.

Η θέλησή του ήταν νόμος.΄Ηταν απροσπέλαστος. 2. Ιερείς και γραφείς : Η
τάξη των ισχυρών. 3. Επαγγελματίες στρατιωτικοί : Το επάγγελμα ήταν
κληρονομικό και έπαιρναν εκτάσεις γης. 4. Ελεύθεροι πολίτες : Γεωργοί ή
τεχνίτες που εργάζονταν σκληρά. 5. Δούλοι : Ιδιω- τικοί και κρατικοί.
Αιχμάλωτοι πολέμου ή αγορασμένοι από εμπόρους. Κοινωνική ευελιξία κυρίως
κατά την περίοδο του Νέου Βασιλείου , οπότε υπήρχε η δυνατότητα
μεταπήδησης από τη μία τάξη στην άλλη.

 Π ο λ ι τ ι κ ή ο ρ γ ά ν ω σ η : Θεοκρατικός χαρακτήρας του κράτους.

Θεοποίηση του Φαραώ. Σημαντικός ο ρόλος της θρησκείας.

ΙΣΤΟΡΙΑ :

 Π ρ ο ϊ σ τ ο ρ ί α : 5η χιλιετία π.Χ. οικισμοί νεολιθικού

χαρακτήρα.

4η χιλιετία π.Χ. οικισμοί στην κοιλάδα του Νείλου. Οι

κάτοικοι γνωρίζουν τη χρήση των μετάλλων και καλλιεργούν συστηματικά τη
γη. Είναι χωρισμένοι σε φυλές με ηγεμόνες και προστάτη ένα θεοποιημένο
φυτό ή ζώο. Τελικά δημιουργούνται 2 βασίλεια : της ΄Ανω και της Κάτω
Αιγύπτου.

3η χιλιετία π.Χ. ένωση των 2 βασιλείων από τον

ηγεμόνα της ΄Ανω Αιγύπτου Μένη , με πρωτεύουσα τη Μέμφιδα.

Αρχαίο Βασίλειο : (3000-2000 π.Χ.) πρωτεύουσα η Μέμφις. Επέκταση σε

Νουβία και Σινά. Κατασκευή μεγάλων οικοδομημάτων, π.χ. πυραμίδες Γκίζας.

Μέσο Βασίλειο : (2000-1540 π.Χ.) πρωτεύουσα η Θήβα στην ΄Ανω Αίγυπτο.

Αναδιοργάνωση του κράτους. Κατασκευή αρχιτεκτονικών και εγγειο-
βελτιωτικών έργων. Κατάκτηση από τους Υξώς που φέρνουν μαζί τους το
πολεμικό άρμα.

Ν έ ο Βασίλειο : (1540-1075 π.Χ.) πρωτεύουσα η Θήβα.Τούθμωσις Γ΄ 

Επέκταση προς Βορρά και Νότο, φόροι υποτέλειας από Μεσοποταμία και
Χετταίους. Ακενατών  Προσπάθεια για επιβολή μονοθεϊσμού. Ραμσής Β΄
Οικονομική άνθηση, ανάγλυφα μάχης Καντές. 12ος αι. π.Χ. επιδρομή λαών της
θάλασσας.

Η ξένη κατάκτηση : (7ος αι. π.Χ.) Ψαμμήτιχος.Πρωτεύουσα η Σάιδα. Ανά- πτυξη

εμπορίου με ΄Ελληνες. Πολλοί μεταναστεύουν στην Αίγυπτο και άλλοι γίνονται
μισθοφόροι. Νεκώ  Κατ΄ εντολή του οι Φοίνικες κάνουν τον περίπλου της
Αφρικής. ΄Αμασις  Εμπορικές σχέσεις με ελληνικές πόλεις, ένταξη των
μισθοφόρων στη βασιλική σωματοφυλακή.

525 π.Χ. κατάκτηση από Πέρσες.

332 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος απελευθερωτής από τον Περσικό ζυγό.

Ανακηρύσσεται φαραώ στη Μέμφιδα και προσφωνείται γιος του ΄Αμμωνα-Δία.
 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ :

 Θ ρ η σ κ ε ί α : Πολυθεϊσμός. Οι θεοί παρουσιάζονται με ανθρώπινο

σώμα και κεφάλι ζώου (Ρα,΄Ισις,΄Οσιρις,΄Ωρος). Πίστευαν στη μετά θάνατο ζωή,
εξ αιτίας της κοπιώδους ζωής και των κακουχιών, αν το σώμα δεν
καταστρεφόταν μετά το θάνατο γι΄ αυτό και ταρίχευαν τους νεκρούς τους. Αυτό
επίσης οδήγησε στην κατασκευή ταφικών μνημείων όπου το νεκρό συνόδευαν
όλα τα πλούτη και τα σκεύη.
 Γ ρ α φ ή : Ιερογλυφική.Δύσκολη, απαιτούσε ειδίκευση και συνεχή
ενασχόληση. Οι γραφείς, επάγγελμα με ιδιαίτερο κύρος, κατέγραφαν σε παπύρους
τα έργα και τη δράση των φαραώ. Αποκρυπτογράφηση από τον Γάλλο
Αιγυπτιολόγο Champollion το 1822 που διάβασε μια τρίγλωσση επιγραφή,
γνωστή ως στήλη της Ροζέτας.
 Γ ρ ά μ μ α τ α : Ποιήματα θρησκευτικού και λυρικού περιεχομένου. Η
δυσκολία της ιερογλυφικής εμπόδιζε τους πολλούς να εκφραστούν γραπτώς.
 Ε π ι σ τ ή μ ε ς : Ανάπτυξη εμπειρικών αστρονομικών γνώσεων
(καθιέρωση ημερολογίου 365 ημερών, χωρισμός έτους σε μήνες και εβδομάδες,
προσδιορισμός της ώρας βάσει της ηλιακής σκιάς) από την παρακολούθηση των
πλημμυρών του Νείλου και της κίνησης των αστέρων. Ανάπτυξη της πρακτικής
γεωμετρίας λόγω ανάγκης μέτρησης των εκτάσεων της γης που χάνονταν στις
πλημμύρες. Η κατασκευή των πυραμίδων δείχνει πιο εξελιγμένες μαθηματικές
γνώσεις. Γνώσεις ανατομίας και ιατρικής από την ταρίχευση των νεκρών.
 Τ έ χ ν ε ς : Αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική. Μνημειακός χαρακτήρας
λόγω αχανών εκτάσεων.
ΑΙΓΥΠΤΟΣ Ε Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Σ :Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που
ακολουθούν, ως προς την ορθότητά τους,με την ένδειξη Σωστό ή Λάθος.

1. Τα πρωιμότερα δείγματα οργανωμένης ζωής στην Αίγυπτο είναι οικισμοί

νεολιθικού τύπου και χρονολογούνται στα τέλη της 5ης χιλιετίας π.Χ.
2. Η θρησκεία των Αιγυπτίων ήταν πολυθεϊστική.
3. Η βάση της οικονομίας της Αιγύπτου ήταν η γεωργία.
4. Η αποκρυπτογράφηση της ιερογλυφικής γραφής οφείλεται στον M. Ventris
5. Οι Αιγύπτιοι γνώρισαν το πολεμικό άρμα από τον λαό των Υξώς.
6. Η Αίγυπτος την περίοδο του Μέσου Βασιλείου για δύο περίπου αιώνες στο
μεγαλύτερο μέρος της είχε κατακτηθεί από τους Υξώς.
7. Οι φαραώ της Αιγύπτου αναφέρονταν σε πλήθος επιγραφών ως θεοί.
8. Η οικοδόμηση μεγάλων έργων στην αρχαία Αίγυπτο βασιζόταν μόνο στην
εργασία δούλων.
9. Η Θήβα ήταν η πρωτεύουσα του Αρχαίου Βασιλείου της Αιγύπτου.
10. Η δυσκολία στην απόδοση και εκμάθηση της ιερογλυφικής γραφής
απαιτούσε ειδίκευση και συνεχή ενασχόληση ειδικών γραφέων.
11. Η οργάνωση του Αιγυπτιακού κράτους είχε χαρακτήρα θεοκρατικό.
12. Ο φαραώ έλεγχε στην αρχαία Αίγυπτο τον κύριο όγκο της βιοτεχνίας και του
εμπορίου.
13. Τα αρχαία αιγυπτιακά κείμενα λογοτεχνικού περιεχομένου είναι ελάχιστα.
14. Η στήλη της Ροζέτας, χάρη στην οποία έγινε δυνατή η αποκρυπτογράφηση
των ιερογλυφικών, είχε χαραγμένο ένα κείμενο που υμνούσε τον Μ.Αλέξανδρο.
15. Η οργάνωση της γεωργίας στην Αίγυπτο ήταν κάτω από την επίβλεψη του
κράτους.
16. Ο ιστορικός Ηρόδοτος αποκαλεί την Αίγυπτο δώρο του Νείλου.
17. Αρχηγός- επικεφαλής του κράτους της Αιγύπτου ήταν ο φαραώ.
18. Η βάση της οικονομίας της Αιγύπτου ήταν το εμπόριο.
19. Η πολιτική οργάνωση στην αρχαία Αίγυπτο βασίστηκε στην ιδέα της
θεοποίησης του φαραώ.
20. Η Αίγυπτος το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, από τον 11ο αι. π.Χ. μέχρι την
κατάκτησή της από τον Μ. Αλέξανδρο, ήταν υπό ξένη κατοχή.
21. Οι Αιγύπτιοι παρουσίαζαν τους θεούς τους με ανθρώπινο σώμα και κεφάλι
κάποιου ζώου.
22. Στην αποκρυπτογράφηση της αρχαίας αιγυπτιακής γραφής βοήθησε το
κείμενο της στήλης της Ροζέτας.
23. Η βάση της οικονομίας της αρχαίας Αιγύπτου ήταν η ναυτιλία.
24. Η αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών οφείλεται στον Μ. Ventris και
J.Chadwick.
25. Ο φαραώ Ακενατών προσπάθησε να εξαλείψει την πολυθεΐα.
26. Η αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β΄ γραφής πραγματοποιήθηκε από τον
J.Champollion.
27. Ο Μήνης ένωσε την Άνω και την Κάτω Αίγυπτο.
28. Η πολιτική οργάνωση στην αρχαία Αίγυπτο βασίστηκε στην ιδέα της
θεοποίησης του φαραώ.
29. Ο Μ. Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε φαραώ στην Αίγυπτο και προσφωνήθηκε
γιος του ΄Αμμωνα-Δία από τους ιερείς του θεού.
30. Στην αρχαία Αίγυπτο βασιλικοί υπάλληλοι συγκέντρωναν ένα ποσοστό της
γεωργικής παραγωγής για τον φαραώ.