H1: Hoe is filosofie?

● Heideggers:
○ zijn = is de totaliteit van wat is en zo de wereld mogelijk maakt
○ zijnde = datgene wat is of datgene wat zich binnenin het zijn bevind
⇒ Om te weten wat filosofie is moeten we weten hoe filosofie is

● misverstanden:
1. Wat is de zin van het leven? => Wittgenstein noemt dit een zinledige vraag
⇒ de vraag is zo speculatief dat er geen controleerbaar antwoord op bestaat
2. filosofie wordt gereduceerd tot een levenswijze ⇒ manier van leven brengt
ons dichter bij de betekenis van het leven
3. filosofie is een synoniem voor zweven
⇒ filosofie is geïsoleerd van de werkelijkheid = wereldvreemd
4. verhouding filosofie en wetenschap
⇒ filosofie houdt zich bezig met die vragen waar de wetenschap nog geen
antwoord op heeft gevonden / haar antwoorden zijn tijdelijk
- klopt niet want filosofie en wetenschap buigen zich over hetzelfde
maar benaderen het op een andere manier

● filosofia = streven naar waarheid ⇔ endoxia = het hebben van een overtuiging/opinie
● Startpunt van filosofie = verwondering ⇒ Hoe is filosofie? Hoe wordt er omgegaan
met die verwondering?
● filosofie is falsifieerbaar dus het is geen pseudowetenschap want het kan weerlegd
worden

METHODISCHE TWIJFEL
● Socrates: Oervader van de filosofie ⇒ Hoe langer je over bepaalde zaken nadenkt,
hoe minder je er iets van af weet want hoe langer je iets bestudeert hoe meer je de
complexiteit erachter ontdekt, de bestaande kennis erover in twijfel trekt.
● valse bescheidenheid: we gaan ervan uit dat we niets meer weten dan een ander en
dat onze waarheid niet meer telt die van een ander
○ gedurende evolutie is het belang van ervaring toegenomen ⇒ opinies worden
gezien als feiten
bv. wij kunnen niet zeggen als niet-jood geen uitspraken doen over de
holocaust want wij hebben het niet meegemaakt
● list van de rede ⇒ Hegel: de rede/ons verstand neemt ons in het ootje ⇒ door het
gevoel tegenover de waarheid te zetten, dacht men de waarheid achter zich te laten
maar hier zit juist een waarheid van het gevoel in

SYSTEMATISCH EN LOGISCH REDENEREN

● logisch redeneren is een vereiste om aan filosofie te doen
H2: De Grieken, of wie anders?

● relatie tussen logos en politiek ⇒ ontstaan van wijsbegeerte

○ politiek drukt zich uit via taal
○ logos kan enkel door publiek gebeuren
● Aristoteles: slaven verschillen niet veel van dieren ⇒ ze zijn een bezield werktuig,
bepaald mensen zijn van nature uit slaaf
● Aristoteles: mannen zijn meesters, vrouwen zijn subjecten

DE NATUURFILOSOFEN OF PRESOCRATICI
● Anaximenes: alles ontstaat uit lucht en door uitzetting en inkrimping ontstaat aarde,
stenen en water
● p40 hokjes

PLATO
● regeren is enkel weggelegd voor diegenen die het meest geschikt zijn om de
waarheid te vinden
● de natuur is geschapen door een schepper/demiurg = eeuwige god

ARISTOTELES
● contemplatie of aanschouwen ⇒ doel van de mens is het begeren van de wijsheid
● polis is de enige plaats waar het goede leven zich kan realiseren
● zielen
○ planten hebben een vegetatieve ziel
○ dieren hebben een vegetatieve en sensitieve ziel
○ mensen hebben een vegetatieve, sensitieve en rationele ziel

ALEXANDRIJNSE SCHOOL
● voor anatomie
● veel accuratere opbouw voor medische kennis dan de hippocratische geneeskunde
● erkend instituut ⇒ wetenschappers ontmoeten elkaar ⇒ professionalisering van een
kunde groeit
● rationalisten beschrijven ziekten en oorzaken ⇔ empiristen beschrijven de ervaring

HELLENISTISCHE GENEESKUNDE
● gaat veel verder dan Griekenland!
H3 Het dak van de wereld breekt open

DECARTES
● hanteert de methodische twijfel
● fantoompijn
● wij kunnen niet uitsluiten dat er een kwade geest (=stoorzender) bestaat die ervoor
zorgt dat we ons voortdurend vergissen
○ van stoorzender af geraken via godsbewijs
○ 1 idee waar er geen stoorzender is: Het idee van een oneindig volmaakt
wezen => kunnen wij niet bedacht hebben volgens het causaliteitsprincipe: de
oorzaak van iets moet altijd minstens even groot zijn als het gevol
● kenmerk van zijn uitgangspunt: idee claire et distincte ⇒ elk idee die we met
dezelfde helderheid en even goed afgelijnd inzien is zeker waar
● subject-object
○ het menselijke subject is een op zichzelf staande werkelijkheid
○ de wereld van objecten is ook een op zichzelf staande werkelijkheid
⇒ Het subject rest de vraag hoe hij die wereld zo objectief mogelijk kan leren kennen

⇒ God maakt niet langer deel uit van ons denken nu ook ratio/menselijk verstand!!

ANDREAS VAN WEZEL = VESALIUS

HARVEY
● aantonen van de grote bloedsomloop
● definitieve scheiding van geneeskunde en filosofie
● lichaam bekijken als iets mechanisch ⇒ aristoteles zijn auctoritas valt weg

SANCTORIUS
● humores in termen van gewicht
● lichaam is iets mechanisch
● aforismen

BOERHAAVE
● het lichaam bestuderen op basis van empirische feiten

CHIRURGIJN / DOCTORES MEDICI ⇒ paré

● indrukwekkende kennis over de mens in die tijd!
● medische instrumenten
● ziekte ontstaat wanneer de natuur van het lichaam verstoord is en de natuurlijke
werkzaamheid ervan in het gedrang komt
● gynaecologie

HEYMAN
● boek voor kleine en grote kwalen
● ook kwakzalverij
H4 de mens als studieobject
EVOLUTIES:
● niet meer waarom maar hoe zit het lichaam in elkaar
● filosofie bespreekt dezelfde vragen als de geneeskunde maar niet het technische
aspect ervan

BASIS VAN DE FILOSOFIE

● vraag kan ook open gelaten worden

NANCY
● filosofie ligt in het denken van problemen

NIEUWE VERHOUDING FILOSOFIE GENEESKUNDE

● geneeskunde: verklaart het lichamelijke functioneren van de mens
● filosofie: houdt zich bezig met de politieke plaats van geneeskunde in de
samenleving, de impact ervan etc.

CHAIN OF BEING
● organisme behoort tot een soort, soort behoort tot een geslacht, geslacht behoort tot
een familie