• Berzelius’a göre organik maddeler yalnızca canlı organizmalar tarafından üretilebilir.

Berzelius
bu durumu yaşam gücü (vitalizm) olarak ifade etmiştir.
• Berzelius’un bu görüşü, 1828 yılında Friedrich Wöhler’in anorganik bir madde olan potasyum
siyanürden (KCN) organik bir madde olan üreyi elde etmesiyle geçerliliğini yitirmiştir.

KCN + PbO2 KOCN + PbO

Potasyum Kurşun(IV) Potasyum Kurşun(II)
siyanür oksit siyanat oksit

2KOCN + (NH4)2SO4 K2SO4 + 2NH4OCN

Potasyum Amonyum Potasyum Amonyum
siyanat sülfat sülfat siyanat

NH4OCN NH2 – C – NH2

=
Amonyum
siyanat O
……….
/kimyadersleri
• Ana kaynağı canlılar ve canlı kalıntıları olan ve karbon atomu içeren bileşiklere ………….
…………….. denir. Örneğin; CH4 , C2H2 , C6H6 , C2H5OH , CH3NH2 , CH3Cl , CCl4 …
• Ana kaynağı doğadaki mineraller olan ve genellikle karbon atomu içermeyen bileşiklere
ise ………….. (…………….) bileşikler denir. Genellikle asit, baz, tuz ve oksit sınıfı
bileşikler ………………….. Örneğin; HCl, HF, NaOH, NaCl, CaO, H2O …

• Organik bileşiklerin yapısında C ve H atomlarının yanı sıra S, O, N, F, Cl, Br ve I gibi

atomlar da bulunabilir.
• Ancak yapısında C atomu olmasına rağmen organik olmayan bileşikler de vardır. Örneğin
CO, CO2, CS2 bileşikleri ve CN- , CO32– iyonlarını taşıyan HCN, H2CO3, Na2CO3, KCN ve
CaCO3 gibi bileşikler, C atomu içermelerine rağmen organik bileşik ……………….

/kimyadersleri
 Organik Bileşikler Anorganik Bileşikler

Ana kaynağı canlılar ve canlı kalıntılarıdır Ana kaynağı doğadaki minerallerdir (tuzlar,
(petrol, doğal gaz, kömür vb.) oksitler, asitler, bazlar vb.).

Erime ve kaynama noktaları genellikle Erime ve kaynama noktaları genellikle

……………… ………………..

Tepkimeleri çok ……………… Tepkimeleri genellikle ……………

Genellikle kendilerine özgü kokuları ……… Genellikle kendilerine özgü kokuları ………

Yanıcıdır. Genellikle yanıcı değildir.

Doğadaki sayıları organik bileşiklere göre
Doğadaki sayıları çok …………….
…………………
Genellikle ………….. bileşiklerdir. Genellikle ………….. bileşiklerdir.
/kimyadersleri
 Organik Anorganik Organik Anorganik

C2H6 HCl

C2H5OH CCl4

H2O NaCl

CO NaCN

HCOOH NaHCO3

Na2CO3 C3H8

CH3NH2 C2H2

CH3OCH3 C6H6

CH3COOH CO2

/kimyadersleri
• Organik bileşiklerdeki elementlerin türünü, atom sayılarının birbirine oranlarını gösteren
formüle ………………… (………………) denir.
• Organik bileşiği oluşturan elementlerin gerçek atom sayılarının verildiği formüle o bileşiğin
………………….. (…………………..) denir.
C2H4 molekül formülü.(C:12,H:1)

• Bir moleküldeki atomların gerçek sayılarının ve bağlanma şekillerinin gösterildiği formüle

………………….. (………………..) denir.
/kimyadersleri
 Molekül Formülü Basit Formül Yapı(Açık) Formülü

C2H4

CH3OH

C3H8

C3H7COOH

/kimyadersleri
• 6C: 1s22s22p2 D.E.S=……. Periyot ve grup=…………..
• Karbon elementi değerlik elektronlarını aynı ya da farklı atomlarla ortaklaşa kullanarak …….,
……… ve ……… bağlar oluşturabilir.
• Karbon atomunun … tane bağ oluşturabilmesi, sonsuz sayıda karbon atomunun birbirine
bağlanarak düz zincirli ve halkalı yapılar ya da dallanmış yapılar oluşturabilmesine imkan
vermektedir.
_

_ _ __ _ ___ _ _
_

/kimyadersleri
• Elmas ve grafit karbonun ………., fulleren ve grafen ise ……….. allotroplarıdır.

• Siyah, parlak görünümlü

ve yumuşak bir yapıya
sahiptir.
• Karbonla altıgen halkalar
oluşturur.

• En ……… doğal maddedir. • Altıgen halkalar alt alta tabakalar halindedir.

• Her karbon çevresindeki diğer 4 karbonla Tabakalar arasında zayıf etkileşimler bulunur.
kovalent bağ yapar. • Pi bağı içerir.
• Düzgün dörtyüzlü geometrisidir. • Isı ve ………… (pi bağlarındaki elektronların
• Elektriği iletmez, ısıyı iletir. hareketi ile) ………...
/kimyadersleri
• Nanometre boyutunda yapay allotropdur. Top,
tüp, çubuk ve halka şeklinde sınıflandırılabilir.
• Beşgen, altıgen veya yedigen halkalar
oluşturabilir.
• Çok düşük sıcaklıklarda bile elektriksel
iletkenliğe sahip oldukları için süper iletken
olarak kullanılırlar.
• Bal peteği örgü yapısında sıralanmasıyla elde
edilen iki boyutlu düzlemsel yapıya sahiptir.
• Saydam olan grafen tabakası ısı ve elektriği çok
hızlı bir şekilde iletir.
• Yoğunluğu çelikten 6 kat daha düşük olan
grafen, çelikten 6 kat daha sert fakat 13 kat
daha fazla esneme özelliğine sahiptir.
/kimyadersleri
• Grafite uygulanan özel işlemler sonucu oluşan
nanometre boyutundaki silindirik tüplere
nanotüp denir.
• Çaplarının milyonlarca katı uzunluklara ulaşabilen
karbon nanotüpler; sağlamlık, elektrik iletkenliği,
ısı iletkenliği gibi özellikleriyle de diğer
malzemelere göre daha kullanışlıdır.
• Elektronik nano boyutlu cihazlarda (diyot,
transistör, nanoteller vb.), hidrojen pillerinde, şarj
edilebilir bataryalarda, organik güneş pillerinde,
dokunmatik ekranlarda ve biyosensörlerin
yapımında nanoteknolojiden yararlanılmaktadır.

/kimyadersleri
• Son temel enerji seviyesindeki elektronların ya da değerlik elektronlarının element sembolü
çevresinde noktalar ile gösterilişine Lewis elektron nokta yapısı denir.
• Moleküldeki iki atomun ortaklanmamış elektronları uç uca eklenerek elektron çifti
oluşturuyorsa bunlara ……………………………... denir. Bu şekilde kovalent bağ oluşturan
elektron çiftine ………………………………… de denir.

Ortaklanmış elektron çiftleri

Ortaklanmamış
elektron çiftleri
..
O..O
/kimyadersleri
 Aşağıda verilen moleküllerin Lewis formüllerini yazınız.
(1H, 6C, 7N, 8O, 9F, 15P)

C2H4 PF3 C2H6 HCN

CO2 CH2O HCOOH CH3COOH

/kimyadersleri
 Hidrojenle Ortaklanmış Ortaklanmış Ortaklanmamış Ortaklanmamış
Yapabileceği Lewis Çizgi-bağ
Grup oluşturduğu elektron elektron elektron elektron çifti
bağ sayısı
bileşik
Formülü formülü sayısı çifti sayısı sayısı sayısı

1A

2A

3A

4A

5A

6A

7A

/kimyadersleri
• Farklı enerji düzeylerinde bulunan atom orbitallerinin etkileşerek aynı enerji düzeyine sahip
özdeş orbitallere dönüşmesine …………….. (…………………), oluşan yeni orbitallere de
……………………….. denir.
• Bir atom yarı dolu orbital sayısı kadar kovalent bağ yapar.

Enerji Enerji Enerji

2px 2py 2pz 2px 2py 2pz

2 2 2 sp3 sp3 sp3 sp3

6C: 1s 2s 2p
2s 2s

1s 1s
1s ………….. ……………….. …………………

6C: 1s22(sp3)12(sp3)12(sp3)12(sp3)1
/kimyadersleri
• Hibritleşmeye bir tane s, bir tane p orbitali katılıyorsa oluşan hibrit orbitalleri ….. olur.
• Bir tane s, iki tane p orbitali katılıyorsa oluşan hibrit orbitalleri ……. olur.
• Bir tane s, üç tane p orbitali katılıyorsa oluşan hibrit orbitalleri ……. olur

O OH
_ _

_
_
_

CH3 _ C _ H H _ C _N O _ C _O CH3 _ CH _ CH3

/kimyadersleri
 _ _ _
H C _ C CH2 O CH _ CH CH3
_ _ _ _
1 2 3 4 5 6

_ _ _ _ _
CH3 CH _ CH C _ C CH3
1 2 3 4 5 6

/kimyadersleri
• İki atom orbitalinin ya da hibrit orbitalinin bağ eksenleri doğrultusunda uç uca örtüşmesiyle
………….. (σ) bağı oluşur.
• Sigma bağı atomlar arasında oluşan ilk bağdır ve iki atom arasında sigma bağı yalnız bir tane
oluşur. Sigma bağı oluştuktan sonra pi (π) bağı oluşabilir.
• Sigma bağının kuvveti pi (π) bağından büyüktür.
• Bağ eksenine dik p-p orbitallerinin yan yana örtüşmesiyle …….. (π) bağı oluşur

H H
_ _ _
H _H O _O H _ C _N C_C
H H

/kimyadersleri
• Molekül açık zincirli ise “atom sayısı-1” sigma bağı sayısını verir. Eğer molekül halkalı yapıda
ise “atom sayısı” sigma bağı sayısına eşittir.

C(CH3)3 _ (CH2)3 _ COOH C2H5

CH

CH2 CH2

CH2 CH2

/kimyadersleri
• Molekül geometrileri, değerlik katmanı elektron çiftleri itme kuramına (VSEPR) göre
belirlenir. Bu kurama göre, hibrit orbitalleri üç boyutlu mekanda birbirinden olabildiğince
uzakta olmalı (aradaki açı büyük olmalı) dır.
• Ayrıca bu kuram, merkez atoma iki ya da daha fazla atomun bağlandığı moleküllerde
geçerlidir.
VSEPR gösterimi
H
Moleküllerin VSEPR gösteriminde,

_
_ _
H C H
A: Merkez atomu,

_
X: Merkez atoma bağlı atom ya da atom gruplarını,
H
..
E: Merkez atomun çevresindeki ortaklanmamış N
H

_
elektron çiftlerini ifade eder. H
H
/kimyadersleri
 Molekül Molekül Molekülün VSEPR Hibritleşme
Grup Bileşik Bağ Açısı
Şekli Geometrisi Polarlığı Gösterimi Türü

1A LiH
2A BeH2

3A BH3

4A CH4

5A NH3

6A H2O

7A HF