www.byjusexamprep.

com

स्टे ट बँक ऑफ इं डिया (SBI)

• स्टे ट बँक ऑफ इं डिया (SBI) ही भारतातील सर्ाात मोठी व्यार्साडयक बँक आहे आडि दे शाच्या आधुडिक
व्यार्साडयक बँडकंग प्रिालीमध्ये डतचे अडितीय स्थाि आहे .
• ही एक दै र् 500 कंपिी आहे, एक भारतीय बहुराष्ट्रीय, सार्ाजडिक क्षेत्रातील बँडकंग आडि डर्त्तीय सेर्ा
र्ैधाडिक संस्था आहे ज्याचे मुख्यालय मुंबईत आहे .
• SBI चा 200 र्र्ाांचा समृद्ध र्ारसा आडि र्ारसा डपढ्यािडपढ्या भारतीयांसाठी सर्ाात डर्श्र्ासाहा बँक म्हिूि
प्रस्थाडपत करते.
• SBI, भारतातील सर्ाात मोठी बँक, 22,000 हूि अडधक शाखांच्या डर्शाल िेटर्कािारे 45 कोटी ग्राहकांिा
सेर्ा दे ते, िर्कल् पिा आडि ग्राहकांर्र अटळ लक्ष केंडित करते- सेर्ा, पारदशाकता, िैडतकता, सभ्यता आडि
डटकाऊपिा या बँकेच्या मूलभूत मूल्यांर्रूि उद्भर्िारी केंडियता आधारले ली आहेत.

ऐडिहाडिक पार्श्व भू मी- -

• 1 जुलै 1955 मध्ये SBI ची स्थापिा ही झाली.

• 1921 मध्ये, मिास, बॉम्बे आडि बंगाल या तीि प्रेडसिे न्सी बँकांच्या डर्लीिीकरिािारे इम्पीररयल बँक ऑफ इं डियाची
स्थापिा झाली.
• 1935 मध्ये ररझर्व्ा बँक ऑफ इं डियाची स्थापिा होईपयांत, इम्पीररयल बँक ऑफ इं डियािे त्याच्या सामान्य
व्यार्साडयक बँडकंग कायाां व्यडतररक्त काही केंिीय बँडकंग काये पार पािली.
• ररझर्व्ा बँक ऑफ इं डियाच्या स्थापिेिंतर, इम्पीररयल बँक ऑफ इं डियािे आपली मध्यर्ती बँडकंग काये सोिली परं तु
िंतरच्या शाखा िसलेल्या भागात ररझर्व्ा बँकेचे एजंट म्हिूि काम करिे सुरू ठे र्ले.
• 20 डिसेंबर 1954 रोजी सरकारिे इम्पीररयल बँकचे राष्ट्रीयीकरि करण्याचा ऐडतहाडसक डििाय घेतला.
• हा डििाय R.B.I च्या डशफारशींच्या आधारे घेण्यात आला. अखखल भारतीय ग्रामीि पत सर्ेक्षि सडमती िेमली.
• सरकारिे डशफारस स्वीकारली आडि स्टे ट बँक ऑफ इं डियाची स्थापिा करण्यासाठी 1 जुलै 1955 रोजी
इं पीररयल बँक ऑफ इं डियाचे राष्ट्रीयीकरि केले.
• स्टे ट बँक ऑफ इं डिया (सखिडियरी बँक्स) कायदा सप्टेंबर 1959 मध्ये मंजूर करण्यात आला आडि
कालांतरािे, आठ प्रमुख राज्य संबंडधत बँकांचे मुख्य बँकेत सहायक बँक म्हिूि डर्लीिीकरि करण्यात
आले.
• बँक ऑफ सौराष्ट्र, बँक ऑफ पडटयाला, बँक ऑफ डबकािेर, बँक ऑफ जयपूर, बँक ऑफ राजस्थाि, बँक
ऑफ इं दोर, बँक ऑफ बिोदा, बँक ऑफ म्है सूर, हैदराबाद स्टे ट बँक, आडि त्रार्िकोर बँक.
www.byjusexamprep.com

इम्पीरियल बँ के चे िाष्ट्रीयीकिण किण्याची कािणे -

• इम्पीररयल बँकेचे राष्ट्रीयीकरि करण्याचे मुख्य कारि म्हिजे दे शभरात शाखांचे मोठे जाळे स्थापि करूि बँडकंग
सुडर्धांचा प्रसार करिे.
• स्टे ट बँक ऑफ इं डिया कायद्यािुसार, बँकेच्या अखित्वाच्या पडहल्या पाच र्र्ाांमध्ये डकंर्ा बँकेिे परर्ािगी डदलेल्या
अशा डर्िाररत कालार्धीत ग्रामीि, डिमशहरी आडि बँक िसलेल्या भागात 400 िर्ीि शाखा उघिण्याचे र्ैधाडिक
बंधि होते.

स्टे ट बँ क ऑफ इं डिया – उडिष्ट्े

• सरकारच्या व्यापक आडथाक धोरिांिुसार काया करिे.
• ग्रामीि आडि डिमशहरी भागात शाखांच्या स्थापिेिारे बचतीला प्रोत्साहि दे िे आडि एकडत्रत करिे, तसेच ग्रामीि
कजााला प्रोत्साहि दे िे.
• सहकारी कजााच्या तरतुदीमध्ये सरकारी भागीदारी तयार करिे.
• परर्ािाधारक गोदामे आडि सहकारी पिि संस्थांच्या स्थापिेसाठी आडथाक सहाय्य प्रदाि केले जाईल.
• लघु आडि कुटीर उद्योगांिा आडथाक सहाय्य प्रदाि करिे.
• बँडकंग संस्थांिा रे डमटन्स सेर्ा प्रदाि करिे.

स्टे ट बँ क ऑफ इं डिया – काये -

• ररझर्व्ा बँकेचे एजंट म्हिूि ती सरकारी बँक म्हिूि काम करते, पैसे गोळा करते, सरकारच्या र्तीिे पेमेंट करते,
तसेच सार्ाजडिक कजााचे व्यर्स्थापि करते.
• हे बँकसासाठी बँक म्हिूि काम करते. हे व्यापारी बँकांकिूि ठे र्ी स्वीकारते आडि त्यांिा कजा दे ते.
• बँडकंग काये-
1. हे सामान्य लोकांकिूि ठे र्ी स्वीकारते.
2. हे पात्र डसक्युररटीज जसे की र्िू , डर्डिमय डबले, प्रॉडमसरी िोट् स, कॉपोरे शिचे पूिा पैसे डदलेले
शेअसा, स्थार्र मालमत्ता डकंर्ा टायटल दिऐर्ज, डिबेंचर इत्यादींर्र कजा आडि अडग्रम करते.
www.byjusexamprep.com

3. ते आपले अडतररक्त डिधी सरकारी डसक्युररटीज, रे ल्वेरोि डसक्युररटीज, कॉपोरे ट डसक्युररटीज आडि
टर े झरी डबलांमध्ये गुंतर्ते.

स्टे ट बँ क ऑफ इं डिया - उपलब्धी

• स्टे ट बँक ऑफ इं डियाचे शाखा जाळे त्याच्या स्थापिेपासूि िाटकीयररत्या डर्िारले आहे. 1955 मध्ये बँकेच्या 497
शाखा होत्या; 1969 आडि 2001 पयांत ही संख्या अिुक्रमे 1673 आडि 9078 पयांत र्ाढली होती. सध्या, त्याच्या
22000 पेक्षा जाि शाखा आहेत.
• सध्या, SBI चे 229 परदे शातील कायाालयांचे जाळे असूि ते 31 दे शांमध्ये कायारत आहेत. ही परकीय कायाालये
प्रामुख्यािे दे शाच्या परकीय व्यापाराच्या गरजा पूिा करतात आडि भारतीय कॉपोरे शििा परकीय चलि संसाधिे
प्रदाि करतात.
• बँकेिे लघु डसंचि योजिांच्या प्रसारासाठी मदत केली आहे.
• शेतीची उत्पादकता र्ाढर्ण्यासाठी बँक शेतकऱयांिा थेट उत्पादि डर्त्तपुरर्ठा करते.

डिष्कर्व
• स्टे ट बँक ऑफ इं डियािे योग्य डदशेिे महत्त्वपूिा प्रगती केली आहे.
• ग्रामीि आडि डिमशहरी भागात बँडकंग सुडर्धांचा डर्िार करण्यात तसेच कृर्ी, सहकारी संस्था आडि लघुउद्योगांिा
आडथाक सहाय्य प्रदाि करण्यात यािे उल्लेखिीय प्रगती केली आहे .

SBI GOVERNING BODY-

SR,NO िाव पदिाम

1. श्री. डदिेशकुमार खारा अध्यक्ष

2. श्री. सी. एस. शेट्टी व्यर्स्थापकीय
संचालक

3. श्री अश्विी भाडटया व्यर्स्थापकीय

संचालक
4. श्री. स्वामीिाथि जे. व्यर्स्थापकीय
संचालक

5. अडश्विी कुमार डतर्ारी व्यर्स्थापकीय

संचालक

6. श्री. बी र्ेिुगोपाल िायरे क्टर

7. िॉ. गिेश िटराजि िायरे क्टर
8. सीए श्री. केति एस. डर्कमसे िायरे क्टर
www.byjusexamprep.com

9. श्री. मृगांक एम परांजपे िायरे क्टर

10. सीए श्री. संजीर् माहेश्वरी िायरे क्टर
11. सीए श्री. प्रफुल्ल पी छाजेि िायरे क्टर
12. श्री. संजय मल्होत्रा, IAS िायरे क्टर
13. अडिल कुमार शमाा िायरे क्टर