Bitki Materyali-I: Gymnospermae

Yrd. Doç Dr. Nurgül KARLIOĞLU

Orman Botaniği Anabilim Dalı
nurgulk@istanbul.edu.tr
 BİTKİLER ALEMİ

CORMOPHYTA THALLOPHYTA
(GÖVDELİ BİTKİLER) (GÖVDESİZ BİTLİLER)

Pteridophyta Spermatophyta
(Eğreltiler) (Tohumlu ve çiçekli bitkiler) Bacteriophyta Cyanophyta Phycophyta
(Bakteriler) (Mavi yeşil alkler) (Alkler)

Gymnospermae Angiospermae Mycophyta

(Açık tohumlu bitkiler) (Kapalı tohumlu bitkiler) (Mantarlar)

Bryophyta
Monokotiledonlar Dikotiledonlar (Karayosunları)
(Tek çenekliler) (Çift çenekliler)
 Gymnospermae’ler – Angiospermae’ler
Arasındaki Farklar

Gymnospermae
• Tohumları karpeller
tarafından kapatılmamıştır.
Ovaryum, stigma ve stilus
yoktur.
• Gerçek meyve oluşmaz.
• Tek döllenme olur.
Endosperm döllenmeden
önce oluşur.
• Embriyo kesesi tipik
arkegonları içine almıştır.
Arkegon: Yumurta hücresini
taşıyan dişi organ
Angiospermae
• Tohumlar, karpeller
tarafından meydana getirilen
ovaryum içinde gelişir.
• Gerçek meyve oluşur.
• Çift döllenme olur.
Endosperm döllenmeden
sonra oluşur.
• -
 Gymnospermae’ler – Angiospermae’ler
Arasındaki Farklar
Gymnospermae
• Eşey dağılımı: Monoik veya
dioik
• Tozlaşma: Anemogam
• Çenek sayısı: 3-18
(polikotiledon)
• Yaşayan tüm örnekleri
odunsudur.
• Odun yapıları oldukça
basittir. Esas olarak
traheidler ve az miktarda öz
ışınları ve odun
paranşimlerinden
oluşmuştur.
Angiospermae
• Eşey dağılımı: Monoik, dioik,
erselik veya poligam
• Anemogam, entomogam,
zoogam, hidrogam,
ornitogam, zoogam
• Çenek sayısı: 1 (monokotil)
veya 2 (dikotil)
• Otsu veya odunsudur.
• Odun yapıları daha
karmaşıktır. Traheler, lifler,
öz ışınları ve odun
paranşimlerinden
oluşmuştur.
 Eşey Dağılımı

Monoik: Erkek ve dişi çiçek aynı ağaçta

Pinaceae (Pinus, Cedrus)

Dioik: Erkek ve dişi çiçekler ayrı ağaçlarda

(Taxus, Ginkgo)

Erselik: Erkek ve dişi organın aynı çiçek üzerinde olması

Poligam: Erselik çiçekle beraber aynı bitkide erkek veya

dişi organın bulunması
(Acer, Fraxinus)
 Organların Tanımı

Sürgün
Ağaç ve çalıların habitusunu oluşturan, üzerinde vejetatif (yaprakları),
generatif (çiçek, tohum, kozalak ya da meyveleri) veya hem vejetatif
hem de generatif organları taşıyan, dalların ya da gövdenin gençlik
evresidir.

• Uzun sürgün,
• Kısa sürgün,
• Gençleştirme sürgünü,
• Preventif sürgün (Su sürgünü),
• Adventif sürgün (Yara sürgünü),
• Yaz sürgünü
 Organların Tanımı

Brahte: Çiçeği taşıyan metamorfize olmuş yaprak (Dış pul)

*Brahtelerden oluşan kozalak pulu: Araucaria

Karpel: Tohum taslağını taşıyan metamorfize olmuş yaprak (İç pul)

*Karpellerden oluşan kozalak pulu: Pinaceae

Tohum: Endospermli, döllenmiş, olgun tohum tomurcuğudur.

 Ağaçlar
Belirli bir çapa (en az 10 cm) ve boya
(en az 5 m) ulaşan, tek tepeli ve uzun
ömürlü odunsu bitkilerdir.
 Çalılar
Çap ve boyları ağaçlardan daha az olan ve çok gövdeli bir yapı oluşturan
odunsu bitkilerdir.
 Sarılıcılar

Ancak bir zemine

tutunarak yaşamlarını
sürdüren bitkilerdir.
Bu zemin, bir ağaç
gövdesi, bir kaya
yüzeyi, duvar ya da
toprak yüzeyi olabilir.
Sürgün

Uzun Sürgün + Kısa Sürgün

Cedrus (Sedir)
Uzun Sürgün
Abies (Göknar)
 Gymnospermae Yaprakları

• İğne yaprak
• Pul yaprak
• Geniş ayalı yaprak
• Etli üçgenimsi batıcı uçlu yaprak
• Palmiyelere benzer yaprak
 İğne yaprak

Juniperus oxycedrus
Cedrus libani
 Pul yaprak

Cupressus arizonica Biota orientalis

Geniş Ayalı Yaprak Palmiyelere benzer yaprak

Ginkgo biloba
(Çin Mabet Ağacı)
Cycas revoluta
(Yalancı Sago Palmiyesi)
Etli Üçgenimsi Batıcı Uçlu Yaprak

Araucaria araucana
(Şili Arokaryası)
Gymnosperm’lerde Erkek Çiçek
 Tozlaşma

Polenlerin dişi organın stigmasına konması olayına

«Tozlaşma» denir.

• Anemogam: Rüzgarla tozlaşma

• Entomogam: Böcekle tozlaşma
• Ornitogam: Kuşlarla tozlaşma
• Hidrogam: Suyla tozlaşma
• Zoogam: Diğer hayvanlarla tozlaşma
Gymnosperm’lerde
Dişi Kozalak
 GYMNOSPERMAE
• CYCADACEAE
• GINKGOACEAE
• PINACEAE
• ARAUCARIACEAE
• TAXODIACEAE
• CUPRESSACEAE
• TAXACEAE
• CEPHALOTAXACEAE
 1. CYCADACEAE
Cycas revoluta

http://www.groeninfo.com/forum/28en22393en0/welke_palmen.html
 1. CYCADACEAE
Cycas revoluta

•Egzotiktir.
•Herdem yeşildir.
•Gövde sütün şeklinde
dallanmaz veya az dallanır.
•Yapraklar çok büyük,
gövdenin ucunda sık olarak
yer alır.

http://www.groeninfo.com/forum/28en22393en0/welke_palmen.html
 1. CYCADACEAE
Cycas revoluta

• Kozalak oluşturmaz
• Sıcak yerleri sever
 2. GINGOACEAE
Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı)

Yayılışını Güneydoğu
Çin’de yapmaktadır.
Dünya üzerinde yaşayan
en yaşlı tohumlu bitkidir.

(Brosse, 1977)
 2. GINGOACEAE
Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı)

• Ekzotiktir.
• Dioiktir.
• Kışın yapraklarını döker.
• 30-40 m boylanır.
• Hem uzun hem de kısa
sürgünleri vardır.
• Yapraklar yelpaze (fil
kulağı) şeklindedir.
Çatalsı damarlanma
yapar, dökülmeden önce
sararır.
 2. GINGOACEAE
Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı)

• Kozalak oluşturmaz.
• Olgun tohumları sarı renkli
ve kötü kokuludur. Tohumun
iç kısmı odunlaşmıştır. Bu
odunlaşan yapının içi
beyazdır ve minerallerce
zengindir.
• Çok değişik toprak ve iklim
şartlarına, özellikle gazlara
karşı dayanıklıdır.