ΣΧΟΛΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ

ΑΝΑΛΥΣΗΣ
η
1- ενότητα (β)
ΚΛΑΣΙΚΗ ΣΧΟΛΗ - ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ - ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΣ –
ΘΕΣΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ - ΚΕΥΝΣΙΑΝΙΣΜΟΣ

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΣΔΔΑ
 ΣΧΟΛΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
• Περιγράψτε τον τρόπο οικονομικής σκέψης των εμποροκρατών, των φυσιοκρατών, και των κλασικών
• Περιγράψτε τις διαφορές που έφερε η σχολή της οριακής ανάλυσης στην οικονομική επιστήμη
• Διατυπώστε τις διαφορές ανάμεσα στην νεοκλασική σχολή και την κεϋνσιανή ανάλυση
• Διατυπώστε τις αρχές των νεότερων φιλελεύθερων θεωριών (Μονεταριστική θεωρία και θεωρία των ορθολογικών προσδοκιών)

2
 Η Θεωρία Της Διανομής Του Εισοδήματος
• Η διανομή του παραγόμενου προϊόντος αποτελεί βασική λειτουργία κάθε οικονομικού συστήματος.
• Η μελέτη της διανομής των προϊόντων μιας κοινωνίας στα μέλη της υπήρξε πάντα ένα από τα κεντρικά προβλήματα της οικονομικής
ανάλυσης.
• Τα θέματα διανομής του εισοδήματος σε μια οικονομία μπορούν να προσεγγιστούν με δύο βασικές μεθόδους:
• α) Λειτουργική διανομή του εισοδήματος.
• Διανομή του εθνικού εισοδήματος στους συντελεστές παραγωγής.
• Ειδικότερα, η λειτουργική διανομή του εισοδήματος στοχεύει στην εξήγηση της διανομής του εισοδήματος:
• – Σε μισθούς και ημερομίσθια.
• – Έγγειο πρόσοδο.
• – Τόκους και επιχειρηματικό κέρδος.
• β) Προσωπική κατανομή του εισοδήματος.
• Κατανομή του εθνικού εισοδήματος ανάμεσα στα φυσικά πρόσωπα ή στα νοικοκυριά που συνθέτουν την οικονομία.
• Ειδικότερα, αυτό που ενδιαφέρει τον ερευνητή είναι το συνολικό εισόδημα που έχει το κάθε πρόσωπο.
• – Ανεξάρτητα από το αν το εισόδημα προέρχεται από διαφορετικές πηγές.
• Π.χ. αμοιβή από εργασία, τόκοι, ενοίκια, κέρδη.
• Ο σημαντικότερος δείκτης που μετράει το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών είναι ο συντελεστής Gini.
• – Το μέγεθος του συντελεστή Gini δείχνει και το βαθμό συγκέντρωσης των εισοδημάτων.
• Λαμβάνει την τιμή μηδέν όταν κυριαρχεί ισοκατανομή και την τιμή της μονάδας όταν (θεωρητικά) το σύνολο του εισοδήματος πηγαίνει σε
ένα άτομο.
3
 Η Θεωρία Της Διανομής Του Εισοδήματος
• Η οικονομική βιβλιογραφία απασχολήθηκε με τη διανομή του εισοδήματος στο επίπεδο:
• – Ανάλυσης των μηχανισμών του οικονομικού συστήματος βάσει των οποίων πραγματοποιείται η διανομή των αγαθών.
• – Της δίκαιας διανομής αγαθών που διαμορφώνεται από τους οικονομικούς μηχανισμούς.
• • Ως συνέπεια γεννιέται η ανάγκη εξεύρεσης διαφόρων κριτηρίων βάσει των οποίων θα πραγματοποιηθεί η διανομή του εισοδήματος.
• • Ακολουθούν οι βασικότερες θεωρήσεις προσδιορισμού της διανομής του εισοδήματος.

4
 Θεωρητικές Προσεγγίσεις στα Θέματα Διανομής Του Εισοδήματος

Προ-κλασική Θεωρία
• Με την εμφάνιση του καπιταλισμού, οι παλαιότερες απόψεις σε θέματα διανομής του εισοδήματος θεωρήθηκαν απαρχαιωμένες.
• Οι νέες οικονομικές ιδέες ονομάζονται μερκαντιλισμός (εμποροκρατία) και υπερασπίζονται τα συμφέροντα της αναδυόμενης αστικής τάξης
και του στέμματος.
• Σε αντίθεση με παλαιότερες απόψεις, πιστεύουν ότι το εξωτερικό εμπόριο είναι η κύρια πηγή πλούτου ενός έθνους, ενώ υποστηρίζεται η
άρση των απαγορεύσεων για το τοκοφόρο κεφάλαιο.

5
 Θεωρητικές Προσεγγίσεις στα Θέματα Διανομής Του Εισοδήματος
Προ-κλασική άποψη για την αμοιβή της εργασίας.
• – Ο μισθός ενός εργάτη δεν πρέπει να υπερβαίνει την αξία των ελάχιστων αναγκαίων μέσων επιβίωσης.
• Ο Petty χαρακτηριστικά αναφέρει:
• – «Έχει παρατηρηθεί από τους υφαντουργούς και άλλους που απασχολούν μεγάλο αριθμό φτωχών ανθρώπων, ότι όταν το σιτάρι είναι
εξαιρετικά άφθονο, η εργασία των φτωχών είναι αναλογικά ακριβή.
• – Και αναγκαστικά είναι σπάνια (τόσο έκφυλοι είναι αυτοί που εργάζονται μόνο για να τρώνε, ή μάλλον για να πίνουν).
• – Από αυτό προκύπτει ότι ο νόμος που καθορίζει τέτοιους μισθούς θα πρέπει να αποδίδει στον εργαζόμενο απλώς τα αναγκαία για να
επιζήσει.
• – Γιατί, αν του δώσετε τα διπλάσια, θα εργάζεται μόνο το μισό χρόνο απ’ όσο θα μπορούσε και όντως θα εργαζόταν σε άλλες συνθήκες,
γεγονός παν αποτελεί απώλεια τόσης πολλής εργασίας για την κοινωνία».
• Σύμφωνα με τον Petty, η αξία ενός προϊόντος.
• – Για παράδειγμα, του ψωμιού, θα αναλύεται σε δύο συνιστώσες:
• – 1) Σε μισθούς, που ισούνται με το αναγκαίο ελάχιστο όριο διαβίωσης του εργάτη.
• Ο Petty και άλλοι μερκαντιλιστές συνιστούσαν τον περιορισμό του εργατικού μισθού στο ελάχιστο των μέσων διαβίωσης, προς το συμφέρον
της ανάπτυξης του καπιταλισμού.
• – 2) Σε έγγεια πρόσοδο. Κατά συνέπεια, ο Petty ταυτίζει την έγγεια πρόσοδο με την υπεραξία εν γένει:
• Άποψη που διεδόθη ευρέως κατά την περίοδο που ο καπιταλισμός μόλις αναπτυσσόταν, και η οποία αργότερα υιοθετήθηκε ρητά από τους
Φυσιοκράτες.

6
 ΟΙ ΕΜΠΟΡΟΚΡΑΤΕΣ
• Οι ιδέες που αναπτύχθηκαν από τα μέσα του 16ου αιώνα ως τα μέσα του 18ου αιώνα χαρακτηρίσθηκαν ως «εμποροκρατικές»
• Η αγορά θα πρέπει να υποτάσσεται στην προαγωγή των συμφερόντων του κράτους
• Δημιουργία πλούτου και δύναμης με σκοπό τη διατήρηση και την προστασία της εθνικής ασφάλειας και ανεξαρτησίας.
• Πολιτικές που προάγουν τις εξαγωγές και περιορίζουν τις εισαγωγές με στόχο τη δημιουργία εμπορικών πλεονασμάτων, πλούτου και
δύναμης.
• Μια χώρα πρέπει να προστατεύει το εξωτερικό της εμπόριο (επιβολή περιορισμών στις εισαγωγές και προώθηση των εξαγωγών)
συσσώρευση πολυτίμων μετάλλων δημιουργία πλεονάσματος στο ισοζύγιο των εξωτερικών της συναλλαγών
• Οι ερευνητές ασχολήθηκαν με
• τον πλούτο του κράτους, τη συσσώρευση πολυτίμων μετάλλων,
• τη δημιουργία πλεονασματικών εμπορικών ισοζυγίων μέσω του περιορισμού των εισαγωγών,
• της προστασίας της εγχώριας παραγωγής και της εξαγωγής των εγχώριων προϊόντων,
• τη αμοιβή της εργασίας, η λειτουργία του χρήματος και ο τόκος.

• Ο πλούτος του κράτους εξαρτάται από την ποσότητα των πολύτιμων μετάλλων (χρυσό και άργυρο) που αυτό είχε και έτσι πρωταρχικός
στόχος κάθε κράτους ήταν η απόκτηση περισσότερου πλούτου από το κράτος και τους πολίτες του.
• Μια χώρα πρέπει να προστατεύει το εξωτερικό της εμπόριο με επιβολή περιορισμών στις εισαγωγές και προώθηση των εξαγωγών.
• Οφείλει να συσσωρεύει πολύτιμα μέταλλα και να δημιουργεί πλεονάσματα στο ισοζύγιο των εξωτερικών της συναλλαγών
• Βασικές τους αρχές για την αύξηση του εγχώριου πλούτου ήταν:
• η δημιουργία μεγάλων επιχειρήσεων για την μονοπωλιακή εκμετάλλευση των αποικιών, η παραγωγή προϊόντων για εξαγωγές.
• Οι παραδοσιακοί : ο πλούτος της χώρας εξαρτάται από τα πολύτιμα μέταλλα που αυτή κατέχει (μεταλλόφιλοι).
• Οι πιο ενεργητικοί : βασική πηγή πλούτου μια χώρας είναι η δημιουργία και η διατήρηση ενεργητικού εμπορικού ισοζυγίου, δηλαδή
μεγαλύτερες εξαγωγές από τις εισαγωγές

7
 ΟΙ ΕΜΠΟΡΟΚΡΑΤΕΣ
• Το εμπόριο ήταν επιθυμητό εφόσον:
• το εμπορικό ισοζύγιο ήταν θετικό (οι εξαγωγές υπερτερούσαν των εισαγωγών),
• εισέρχονταν στο κράτος πολύτιμα μέταλλα,
• δημιουργούνταν νέες θέσεις εργασίας,
• το κράτος γίνονταν ισχυρότερο και τα άλλα κράτη εξασθενούσαν.
• Για αυτό το κράτος έπρεπε να ενισχύσει των προσπάθεια των επιχειρηματιών που παρήγαγαν προϊόντα προς εξαγωγή σε βάρος μικρών
επιχειρήσεων και αγροτών.
• Σχετικά με την εργασία θεωρούσαν ως παραγωγική την εργασία σε τομείς αγροτικούς βιοτεχνικούς και εξαγωγικούς ενώ θεωρούσαν μη
παραγωγική την εργασία παροχής υπηρεσιών και εσωτερικού εμπορίου.
• Σχετικά με το χρήμα και τον τόκο αναγνώρισαν τις θετικές επιδράσεις του χρήματος στην παραγωγή, στη συνολική ζήτηση, την απασχόληση,
την είσπραξη φόρων, την οικονομία ευρύτερα.

8
 ΟΙ ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΕΣ
• Οι φυσιοκράτες υποστήριξαν την ύπαρξη ενός οικονομικού συστήματος που θα στηρίζεται στους φυσικούς νόμους και στοχεύει στην
σταθερότητα του συστήματος και την ευημερία.
• Η σχολή εμφανίστηκε στην Γαλλία το 18ου αιώνα (1756 έως το 1778) . Βασικός δημιουργός ήταν ο Φρανσουά Κενέ 1694 - 1774
• Υποστήριζαν ότι η οικονομική ελευθερία (φιλελευθερισμός) πρέπει να διέπει τις οικονομικές ενέργειες και σχέσεις των ατόμων Laissez faire
και ότι ο γεωργικός τομέας διαδραματίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην οικονομική ζωή της χώρας Δίνουν έμφαση στη συνολική προσφορά
• Προέβαλαν τον ιδιώτη ως τον μοναδικό που θα έπρεπε να λαμβάνει οικονομικές αποφάσεις με τη φράση “Laissez faire Laissez passer”
(αφήστε ελεύθερα τα πράγματα να συμβούν)
• πρότειναν τον περιορισμό τις κρατικής παρέμβασης στην οικονομία στα απολύτως απαραίτητα όπως είναι:
• η διατήρηση του νόμου και της τάξης,
• η άμυνα της χώρας,
• η κατασκευή δημόσιων έργων υποδομών (δρόμων, λιμανιών, διωρύγων κλπ).
• Ο πλούτος μιας χώρας προέρχεται από την παραγωγή και συγκεκριμένα από την αγροτική παραγωγή
• Υποστήριξαν ότι η κοινωνία διέπεται από φυσικούς νόμους που προέρχονται από την Θεία Πρόνοια.
• Η «φυσική τάξη» προσφέρει εξουσία στο κράτος και περιλαμβάνει το δικαίωμα του ατόμου να απολαμβάνει ελεύθερα την ατομική του
ιδιοκτησία και να επιλέγει ελεύθερα το επάγγελμα που εξασκεί.
• Καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οποιαδήποτε παρέμβαση που προέρχεται από εξωγενή παράγοντα (κράτος) διαταράζει την διανομή του
εισοδήματος και δημιουργεί οικονομικές κρίσεις.

9
 ΟΙ ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΕΣ
• Κεντρικές συνιστώσες αποτελούν:
• – Η θεωρία του «καθαρού προϊόντος».
• – Η θεωρία της αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου.
• • Οι φυσιοκράτες προέβαλαν την άποψη ότι μόνο η γεωργική παραγωγή δημιουργεί καθαρό προϊόν (πλεόνασμα).
• – Η αγροτική εργασία ήταν η μόνη πραγματικά «παραγωγική» εργασία.
• Αντίθετα, η βιομηχανική εργασία ήταν «στείρα».
• – Δεν απέφερε κανένα «καθαρό προϊόν» πάνω και πέρα από τα κόστη παραγωγής.
• • Με βάση αυτή την κεντρική άποψη ο Quesnay, στο έργο του Tableau Economique, δημιούργησε την περίφημη
• θεωρία της αναπαραγωγής.
• – Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο πατέρας της θεωρίας της διανομής του εισοδήματος.
• • Υποστήριξε ότι η συνολική αγροτική παραγωγή αρχικά συσσωρεύεται στα χέρια των αγροτών επιχειρηματιών, οι οποίοι:
• α) Κρατούσαν ένα μέρος της για τις ανάγκες τους.
• β) Κατέβαλλαν ένα μέρος της στην τάξη των γαιοκτημόνων με τη μορφή της προσόδου.
• γ) Πωλούσαν ως πρώτες ύλες ένα μέρος της στους βιομηχάνους και βιοτέχνες.
• • Το οποίο επρόκειτο να μεταποιηθεί και να μεταπωληθεί στην τάξη των καλλιεργητών και των γαιοκτημόνων.
• – Με αυτό τον τρόπο κάθε κοινωνική τάξη καλύπτει τις καταναλωτικές της ανάγκες, ενώ ταυτόχρονα ξεκινάει και ο νέος κύκλος
αναπαραγωγής.

1
 ΟΙ ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΕΣ
• Έτσι, ο Quesnay είχε διαιρέσει την κοινωνία σε τρεις
• τάξεις:
• – Τους γαιοκτήμονες.
• – Τους καλλιεργητές (την παραγωγική τάξη).
• – Τους εμπόρους και βιομηχάνους (τη στείρα τάξη).
• Το σχήμα αυτό συγχέει τις ταξικές διαιρέσεις με τη διαφοροποίηση μεταξύ κλάδων παραγωγής.
• Ο Turgot βελτίωσε το σχήμα διαιρώντας καθεμιά από τις τελευταίες δύο τάξεις στα δύο.
• Προέκυψε μια πενταπλή διαίρεση:
• – Γαιοκτήμονες.
• – Αγρότες επιχειρηματίες (farmers).
• – Εργάτες της υπαίθρου.
• – Βιομηχάνους επιχειρηματίες.
• – Βιομηχανικούς εργάτες.
• Στο σχήμα του Turgot η διαίρεση των τάξεων συμπίπτει με τη διαίρεση μεταξύ των κλάδων παραγωγής.

1
 ΚΛΑΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
• Εμφανίστηκε την εποχή της Α' Βιομηχανικής Επανάστασης. Οι τότε επιστήμονες υποστήριζαν ότι πρέπει να κυριαρχεί ελευθερία εμπορίου
• Τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι ο οικονομικός φιλελευθερισμός και η ανάλυση με όρους κοινωνικών τάξεων. Αν δεν υπάρξουν
παρεμβάσεις στο μηχανισμό της αγοράς η οικονομία αυτόματα τείνει σε ισορροπία με πλήρη απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών
• Ελεύθερος ανταγωνισμός σε όλες τις αγορές αγαθών και συντελεστών παραγωγής, ευκαμψία τιμών, μισθών και επιτοκίου
• Με την ύπαρξη της ατομικής ιδιοκτησίας , το ατομικό κίνητρο ερμηνεύει και προσδιορίζει τις οικονομικές πράξεις των ατόμων.
• Ισχύει o Νόμος του Say : ''Η Προσφορά δημιουργεί την ζήτηση της'‘ όχι ανεργία ανεπαρκούς ζήτησης και ισορροπία πάντα στο επίπεδο
πλήρους απασχόλησης.
• Υπάρχει Τέλειος Ανταγωνισμός σε όλες τις αγορές
• Υπάρχει Πλήρη Ευκαμψία Τιμών και Μισθών (προς τα πάνω και κάτω)
• Υπάρχει Τέλεια Πληροφόρηση
• Η οικονομία παράγει το μέγιστο προϊόν (προϊόν πλήρους απασχόλησης) που της επιτρέπουν οι παραγωγικοί της συντελεστές και η
τεχνολογία
• Έτσι όταν αυξάνεται η ποσότητα (ή και βελτιώνεται η ποιότητα) των συντελεστών παραγωγής καθώς και το επίπεδο της τεχνολογίας
βελτιώνεται το εισόδημα αυξάνεται (οικονομική μεγέθυνση)
• Η συνολική προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών AS ή αλλιώς η αγορά εργασίας προσδιορίζει το ύψος του εισοδήματος και την απασχόληση
• Ισχύουν : α) ποσοτική θεωρία χρήματος – β) Κλασική Διχοτόμηση – γ) Ουδετερότητα Χρήματος
• Και τα 3 θεωρίες με διαφορετικό τρόπο λένε ότι αλλαγές στην προσφορά χρήματος επηρεάζει μόνο τις ονομαστικές μεταβλητές (επίπεδο
τιμών) και όχι τις πραγματικές μεταβλητές (παραγόμενο προϊόν και απασχόληση)
• H ζήτηση χρήματος (Md) δεν επηρεάζεται από το επιτόκιο, αλλά υπάρχει μόνο συναλλακτική και προφυλακτική ζήτηση Χρήματος (οι οποίες
• εξαρτώνται θετικά κυρίως από εισόδημα)
• Το επιτόκιο προσδιορίζεται από την Αγορά Δανειακών κεφαλαίων

12
 ΚΛΑΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
• Ανεργία δεν μπορεί να υπάρξει ως διαρκές φαινόμενο καθώς η οικονομία τείνει από μόνη της να ισορροπεί σε κατάσταση πλήρους
απασχόλησης Αν υπάρχει, θα είναι προσωρινή και οφείλεται σε κρατικές παρεμβάσεις Επίσης δεν υπάρχει αθέλητη ανεργία
• laissez faire laissez passer : Εάν οι άνθρωποι αφεθούν ελεύθεροι να επιδιώκουν το ατομικό τους συμφέρον, όπως η φύση τους επιβάλλει, ο
ελεύθερος ανταγωνισμός, σαν ένα αόρατο χέρι θα οδηγήσει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για το σύνολο, στην άριστη κατανομή των
διαθέσιμων πόρων με το μηχανισμό της αγοράς (Αdam Smith)
• Δυο Μηχανισμοί εξασφάλισης ισορροπίας πλήρους απασχόλησης -
• η ευκαμψία των τιμών και των μισθών
• ο μηχανισμός του επιτοκίου
• Αdam Smith: Ο καταμερισμός της εργασίας προκαλεί εξειδίκευση (αυξάνεται η παραγωγικότητα της εργασίας και οικονομική μεγέθυνση)
• Η Αποταμίευση εξαρτάται θετικά από το επιτόκιο και η Κατανάλωση εξαρτάται αρνητικά από το επιτόκιο
• ισορροπία AD=AS] πλήρη απασχόληση
• Κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει στην λειτουργία των αγορών με δημοσιονομική νομισματική πολιτική, αφού το μόνο που πετυχαίνει
• είναι δημιουργεί πληθωρισμό
• Κράτος πρέπει να περιορίζεται στην εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια της χώρας και στην διαφύλαξη της ατομικής ιδιοκτησίας και του
νόμου
• Το κλασικό υπόδειγμα υποστηρίζει ότι η οικονομία τείνει αυτόματα σε ισορροπία με πλήρη απασχόληση των συντελεστών παραγωγής, μέσω
του επιτοκίου και της ευκαμψίας τιμών και αμοιβών,(υπό συνθήκες τέλειου ανταγωνισμού) όσο δεν υπάρχει παρεμβατική κρατική πολιτική

13
 Η κλασσική σχολή
• (α). Κλασσικό Υπόδειγμα:
• Στο κλασσικό υπόδειγμα λογική εντάσσονται η ποσοτική θεωρία του χρήματος, ο νόμος του Say, (η προσφορά δημιουργεί τη δική της ζήτηση
και υπάρχει πλήρη απασχόληση των πόρων της οικονομίας), η συνάρτηση παραγωγής και η τιμή του επιτοκίου.
• Η κλασσική σχολή και τα κλασικά υποδείγματα δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στα ακόλουθα σημεία:
• Δεν υπάρχουν αδρανούντες πόροι ενεργού πληθυσμού (υπάρχει δηλαδή πλήρη απασχόληση).
• Δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στον παραγωγικό συντελεστή και πιο συγκεκριμένα στο έδαφος.
• Ισχύει ο «νόμος των φθινουσών αποδόσεων»
• Ισχύει ο «σιδηρός νόμος του μισθού», δηλαδή, πλήρη συσχέτιση πληθυσμού – απασχόλησης – και ημερομισθίου).
• Τα βασικά μειονεκτήματα του κλασικού υποδείγματος είναι: Η Ανεργία, Η Διανομή Πλούτου και η Η Ανισοκατανομή του εισοδήματος
• Για το χρήμα δέχονται το ρόλου του πέπλου το οποίο καλύπτει τα πραγματικά φαινόμενα και κατέχει ουδέτερο ρόλο.
• Η ποσότητα του χρήματος προσδιορίζει το απόλυτο ύψος των τιμών όπως και το γενικό επίπεδο των τιμών.
• Η αύξηση της ποσότητας του χρήματος θα οδηγήσει σε αύξηση στο απόλυτο ύψος τιμών και στο γενικό επίπεδο τιμών.
• Η αύξηση τιμών δεν είναι ίση ποσοστιαία σε όλα τα αγαθά και μπορεί να παρουσιάσει χρονική υστέρηση εμφάνισής.
• Θεωρία της αξίας οι κλασικοί υποστηρίζουν την εξέχουσα σημασία του κόστους παραγωγής στην αγοραία αξία
• Η αξία του προϊόντος εξαρτάται
• από την ανθρώπινη εργασία και
• το σύνολο των ποσοτήτων των συνεργαζόμενων συντελεστών παραγωγής που έχουν καταναλωθεί για την παραγωγή του αγαθού.
ΚΛΑΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

15
 ΚΛΑΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
• Οι κυριότερες ιδέες που ανέπτυξαν οι κλασσικοί αφορούσαν
• την επίτευξη και την διατήρηση πλήρους απασχόλησης,
• την οικονομική ανάπτυξη,
• την επίτευξη ισορροπίας στις αγορές των προϊόντων και συντελεστών,
• το ρόλο και τις λειτουργίες του χρήματος.
• Σχετικά με την ισορροπία στις αγορές αποδέχονται την
• πλήρη απασχόληση στην αγορά εργασίας και
• την «εκκαθάριση» των αγορών προϊόντων, εργασίας, κεφαλαίου και γης στο σημείο εξίσωσης της συνολικής προσφοράς με την
συνολική ζήτηση (Ισότητα Say).
• Οι αδυναμίες του συστήματος τη κλασικής ανάλυσης,
• οι αγορές αγαθών δεν είναι πλήρως ανταγωνιστικές,
• δεν υπάρχει πλήρης απασχόληση,
• ούτε η διανομή είναι η κοινωνικά επιθυμητή,
• Οι αδυναμίες του συστήματος θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με κρατική παρέμβαση στην οικονομία με
• την παροχή επιδοτήσεων παραγωγής ορισμένων προϊόντων
• την επιβολή μέτρων αύξησης του ανταγωνισμού,
• τον περιορισμού των μονοπωλιακών διαρθρώσεων,
• την αύξησης της απασχόλησης των συντελεστών παραγωγής,
• την άμβλυνσης των ανισοτήτων στη διανομή του εισοδήματος.
16
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ADAM SMITH
• Αντικατέστησε το σχήμα των Φυσιοκρατών με ένα ορθότερο σχήμα:
• – Γαιοκτημόνων, κεφαλαιούχων επιχειρηματιών και μισθωτών εργατών.
• Προσδιόρισε:
• – Το μισθό ως την αμοιβή της εργασίας.
• – Το κέρδος ως την αμοιβή του βιομηχανικού καπιταλιστή.
• – Και την πρόσοδο ως την αμοιβή των γαιοκτημόνων.
• Η εργασία κατά τον A.Smith, αποτελεί την πηγή:
• – Των αξιών, της δημιουργίας των αγαθών και του πλούτου.
• Η αμοιβή της εργασίας ή ο μισθός καθορίζεται με:
• – i) Τη διαπραγματευτική δυνατότητα μεταξύ εργατών και εργοδοτών.
• – ii) Την ποσότητα των κεφαλαίων που προορίζονται για τους μισθούς σε συνδυασμό με την προσφορά εργασίας.
• Στη θεωρία του για τη διανομή του εισοδήματος αναφέρει σε μια κοινωνία που:
• – Δεν υπάρχει ιδιοκτησία στη γη.
• – Δεν πραγματοποιείται συσσώρευση κεφαλαίου.
• • Οι εργάτες ιδιοποιούνται όλο το προϊόν της εργασίας τους.

17
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ADAM SMITH
• Όταν στην κοινωνία γίνεται πράξη ο θεσμός της ιδιοκτησίας και το κεφάλαιο συγκεντρώνεται σε λίγα μόνο χέρια, τότε:
• – Το προϊόν από την εργασία πηγαίνει στους ιδιοκτήτες της γης και του κεφαλαίου.
• – Το μέρος του συνολικού προϊόντος που παίρνουν οι εργάτες εξαρτάται από την διαπραγματευτική τους ικανότητα.
• • Επειδή, όμως οι εργοδότες είναι λιγότεροι μπορούν εύκολα να συνεννοηθούν μεταξύ τους, συνεπώς.
• – Να διατηρήσουν τις αμοιβές των εργαζομένων σε χαμηλά επίπεδα.
• • Αντίθετα, οι εργάτες είναι πολλοί και η συνεννόηση ανάμεσα τους είναι δύσκολη.
• – Ιδιαίτερα όταν δεν επιτρέπεται ο συνδικαλισμός.
• Όταν η αμοιβή της εργασίας πιεστεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα, τότε:
• – Μειώνεται η προσφορά του εργατικού δυναμικού.
• Αντίθετα, όταν η αμοιβή της εργασίας αυξηθεί, τότε:
• – Αυξάνεται η προσφορά του εργατικού δυναμικού.
• Κατά τον A.Smith, η αύξηση της ευημερίας και η βελτίωση της θέσης των εργατών είναι συνέπεια του:
• – Καταμερισμού της εργασίας.
• – Της τεχνολογικής προόδου.
• – Της φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής.

18
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ADAM SMITH
• Σχετικά με την αμοιβή του κεφαλαίου ο Smith υποστήριξε ότι:
• – Το κίνητρο του κέρδους είναι αυτό που καθοδηγεί τον κεφαλαιούχο-επιχειρηματία να επενδύσει τα κεφάλαια του στις διάφορες
παραγωγικές διαδικασίες.
• – Μετά την πληρωμή των δαπανών παραγωγής, τα ακαθάριστα κέρδη αφορούν:
• • Τον τόκο των κεφαλαίων που θα είχε πληρώσει ο παραγωγός, εάν δεν ήταν δικά του.
• • Την αμοιβή της εργασίας του παραγωγού,
• – Εάν εργάζεται ο ίδιος στην επιχείρηση.
• • Τα καθαρά κέρδη.
• – Τα καθαρά κέρδη αποτελούν το κόστος ευκαιρίας.
• • Ο παραγωγός υφίσταται κινδύνους διαθέτοντας τα κεφάλαια στην παραγωγική διαδικασία.
• • Ο Smith παρατήρησε ότι η γαιοπρόσοδος ανταμείβει τον ιδιοκτήτη του εδάφους για την εκμίσθωση του από άλλο άτομο.
• • Το ύψος του ενοικίου καθορίζεται:
• – (α) Από την αγοραία τιμή των γεωργικών προϊόντων.
• – (β) Την τοποθεσία του εδάφους.
• – (γ) Τη γονιμότητα του.

19
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ADAM SMITH
• • Όσο αυξάνεται η τιμή των γεωργικών προϊόντων, τόσο αυξάνεται και η γαιοπρόσοδος.
• – Αρκεί να απομένουν αμοιβές για να καλύψουν το κανονικό επίπεδο μισθών και το κανονικό κέρδος.
• • Η γαιοπρόσοδος δεν καθορίζει την αξία και την τιμή των αγαθών, αλλά καθορίζεται από αυτήν.
• Ο Smith ερμηνεύει την «αντίθεση των συμφερόντων» μεταξύ της τάξης των κεφαλαιούχων-επιχειρηματιών και της τάξης των γαιοκτημόνων.
• Όταν υπάρχει οικονομική ανάπτυξη και πρόοδος, αυξάνεται η γαιοπρόσοδος.
• – Λόγω αυξανόμενης ζήτησης:
• • Αυξάνεται η τιμή των γεωργικών προϊόντων.
• • Βελτιώνεται η παραγωγικότητα των εδαφών.
• – Η τιμή όμως των βιομηχανικών προϊόντων μειώνεται.
• • Λόγω της αυξανόμενης παραγωγικότητας της εργασίας σε αυτό τον τομέα.

20
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ RICARDO
• Όπως ο Smith έτσι και ο Ricardo αποδέχεται την ύπαρξη των τριών τάξεων:
• – Εργάτες,
• – Φεουδάρχες.
• – Κεφαλαιούχοι – επιχειρηματίες.
• Και τις αντίστοιχες αμοιβές τους:
• – Το ημερομίσθιο.
• – Την έγγειο πρόσοδο.
• – Το κέρδος.
• Ο μισθός αποτελεί ανταμοιβή της εργασίας.
• – Είναι η βασική πηγή δημιουργίας της αξίας των αγαθών και του πλούτου της κοινωνίας.
• Ο Ricardo διακρίνει την εργασία:
• – Σε παραγωγική.
• – Μη παραγωγική.
• Το κατώτερο ύψος ανταμοιβής της, ο «φυσικός μισθός».
• – Αντιστοιχεί στην υλική διαβίωση των εργατών.
• » Τους επιτρέπει να διατηρούνται στη ζωή χωρίς να μεταβάλλεται ο αριθμός τους.

21
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ RICARDO
• Η σύνθεση των καταναλωτικών αγαθών που αποτελούν αυτό τον ελάχιστο μισθό (ελάχιστο όριο διαβίωσης εργασίας) εξαρτάται από :
• – Τα έθιμα.
• – Τις συνήθειες.
• – Την οικονομική συμπεριφορά των ατόμων.
• – Τις φυσικές δυνατότητες της οικονομίας.
• • Το φυσικό ύψος μισθού διαφέρει από τον αγοραίο μισθό.
• – Ο αγοραίος μισθός καθορίζεται σύμφωνα με την προσφορά και ζήτηση εργασίας και το επίπεδο των πραγματικών τιμών των ειδών
διατροφής.
• • Το κέρδος αποτελείται από δύο τμήματα και αφορά:
• – Την αμοιβή για την παραγωγική συμβολή του κεφαλαίου.
• – Την ανταμοιβή του παραγωγό για τους κινδύνους και τις έγνοιες που αναλαμβάνει.
• Σύμφωνα με τον Ricardo:
• – Το κεφάλαιο της οικονομίας είναι «το μέρος αυτό του πλούτου μιας χώρας που χρησιμοποιείται στην παραγωγή».
• – Το κεφάλαιο είναι τα παραγόμενα μέσα παραγωγής.
• • Το συνολικό κεφάλαιο της οικονομίας διαχωρίζεται στο:
• – Μεταβλητό (ή κυκλοφορούν).
• • Που αποτελεί την ανταμοιβή (κυρίως) της εργασίας.

22
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ RICARDO
• Το σταθερό (π.χ. μηχανήματα, κτίρια κ.λπ.),
• • Που βοηθά την παραγωγική προσπάθεια της εργασίας. Το σταθερό κεφάλαιο μπορεί και αυτό να αναχθεί σε δημιούργημα προηγούμενης
εργασίας και έτσι στη συνάρτηση παραγωγής να έχουμε μόνο την εργασία ως το βασικό παραγωγικό συντελεστή.
• • Το κυκλοφορούν κεφάλαιο, που λειτουργεί ως απόθεμα μισθών, καθορίζει κυρίως τη ζήτηση εργασίας, όπως έχουμε αναφέρει, και κατ'
επέκταση τη φυσική αμοιβή της σε δεδομένες οικονομικές συνθήκες.
• • Το κεφάλαιο της οικονομίας αυξάνεται κάτω από δύο αποτελέσματα:
• – (α) Από την αύξηση του ποσοστού του κέρδους.
• – (β) Την αύξηση της αποταμίευσης.
• • Η αμοιβή της γαιοπροσόδου, που αποτελεί το τρίτο μερίδιο της διανομής, δικαιολογείται από τον Ricardo βάσει των εξής επιχειρημάτων:
• α) Η γαιοπρόσοδος είναι τμήμα της συνολικής παραγωγής που πληρώνεται στους γαιοκτήμονες για τη χρησιμοποίηση των αρχικών και
• άφθαρτων δυνάμεων του εδάφους που κατέχουν.
• β) Ανταμείβει τη χρησιμοποίηση του κεφαλαίου που έχει διατεθεί για την παραγωγική βελτίωση του εδάφους.
• • Η γαιοπρόσοδος εισέρχεται στη διανομή μόνον όταν έχει αρχίσει η καλλιέργεια διαφορετικής γονιμότητας εδαφών.
• – Δηλαδή όταν αυξάνεται ο πληθυσμός και αρχίσουν να καλλιεργούνται μικρότερης γονιμότητας εδάφη.
• – Η διαφορά αυτή της γονιμότητας δικαιολογεί την εμφάνιση της γαιοπροσόδου.
• • Η γαιοπρόσοδος λαμβάνει χώρα εφόσον συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:
• – Τα εδάφη είναι ιδιοποιημένα.
• – Οι γεωργοί ανταγωνίζονται για τη χρήση των καλυτέρων εδαφών ώστε να αυξήσουν το κέρδος τους.
• – Και ο ανταγωνισμός στην οικονομία εξασφαλίζει ένα μόνον ύψος κανονικού κέρδους.
• Η γαιοπρόσοδος στην περίπτωση αυτή αποτελεί τη διαφορά της παραγωγής ανάμεσα στα διαφορετικής γονιμότητας εδάφη.
23
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ RICARDO
• • Ο Ricardo επίσης υποστηρίζει ότι βάσει του νόμου των φθινουσών αποδόσεων, η συνεχής αύξηση του πληθυσμού και η επέκταση της
καλλιέργειας σε λιγότερο εύφορα ή απομακρυσμένα εδάφη έχουν τα εξής αποτελέσματα:
• – Η συνολική ποσότητα π.χ. σιτηρών ή καλαμποκιού που εισπράττουν οι γαιοκτήμονες από ενοίκια αυξάνει συνεχώς και ως απόλυτο μέγεθος
και ως ποσοστό προς το συνολικό κεφάλαιο.
• – Ως απόλυτο ποσό η τάση του είναι αυξητική, ενώ ως ποσοστό η τάση του είναι φθίνουσα.
• – Παράλληλα, το συνολικό κέρδος που καρπώνονται οι κεφαλαιοκράτες αυξάνει μεν, αλλά με φθίνουσα τάση, μέχρι ενός σημείου, πέρα από
το οποίο αρχίζει να μειώνεται με αυξανόμενο ρυθμό.
• – Συνέπεια αυτών των κινήσεων είναι η διανομή του καθαρού προϊόντος, καθώς αυξάνει η παραγωγή, να ωφελεί όλο και περισσότερο τους
ιδιοκτήτες γης σε βάρος των κεφαλαιοκρατών.
• • Επίσης, σύμφωνα με τον D.Ricardo, το ποσοστό του κέρδους στο δευτερογενή τομέα παραγωγής μακροχρόνια μειώνεται λόγω των εξής
παραγόντων.
• – Η υψηλότερη παραγωγικότητα του βιομηχανικού τομέα έχει ως αποτέλεσμα οι τιμές των βιομηχανικών προϊόντων μακροχρόνια να
μειώνονται.
• – Μακροχρόνια αυξάνονται οι μισθοί.
• • Αν η συνολική αξία της παραγωγής σε χρήμα δεν μεταβληθεί, μια αύξηση του μισθού των εργαζομένων σε μια επιχείρηση θα είχε ως
αποτέλεσμα τη μείωση του κέρδους.
• – «Επομένως το κέρδος θα μειωθεί ανάλογα με την αύξηση των μισθών».
• • Το ίδιο ισχύει και για οποιαδήποτε αύξηση της παραγωγής του βιομηχανικού προϊόντος που πρέπει να παραχθεί με υψηλότερους μισθούς.
• Το μερίδιο των ενοικίων γης αυξάνει συνεχώς τόσο σε αξία όσο και σε ποσότητα σιτηρών.
• • Οι μισθοί επίσης αυξάνουν, με σταθερό ρυθμό.
• Ενώ τα κέρδη, ύστερα από μια αρχική αύξηση, αρχίζουν να μειώνονται μέχρι που μηδενίζονται, όταν ολόκληρο το υπόλοιπο προϊόν
διατίθεται για μισθούς 24
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ RICARDO
• • Στην πραγματικότητα η στασιμότητα θα επέλθει πολύ πριν οι αυξήσεις των τιμών των γεωργικών προϊόντων και των μισθών μηδενίσουν τα
κέρδη, τόσο του γεωργού όσο και του βιομηχάνου.
• • «Το κίνητρο τους για συσσώρευση θα μειώνεται με κάθε μείωση του κέρδους και θα εκλείψει ολοσχερώς όταν τα κέρδη τους είναι τόσο
χαμηλά ώστε να μην τους αποδίδουν μια ικανοποιητική αποζημίωση για τον κόπο τους και τον κίνδυνο τον οποίο είναι αναγκασμένοι να
αντιμετωπίσουν απασχολώντας το κεφάλαιο τους παραγωγικά».

25
 ΝΈΟ-RICARDΙΑΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ PIERO SRAFFA
• Ο Sraffa:
• – Δεν δέχεται την άποψη ότι ο μισθός απλώς ισούται προς το επίπεδο επιβιώσεως.
• – Θεωρεί ότι και οι εργάτες μπορούν να συμμετέχουν στο δημιουργούμενο πλεόνασμα.
• • Ο συνολικός εργατικός μισθός μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελείται από δυο μέρη:
• – (α) Ένα σταθερό μέρος πού αποτελείται από τα αγαθά πού είναι απαραίτητα για την επιβίωση των εργατών και πού θα έμπαινε στην
παραγωγή σαν εισροή, όπως οι άλλες εισροές.
• – (β) Ένα μεταβλητό μέρος πού αντιπροσωπεύει τη συμμετοχή των εργατών στο δημιουργούμενο πλεόνασμα.
• • Ο Sraffa προτιμά να χρησιμοποιήσει στην ανάλυση του το συνολικό εργατικό μισθό, που συνεπεία του (β) πιο πάνω είναι μεταβλητός, γιατί
περιέχει μερίδιο από το πλεόνασμα.
• Το κύριο ερώτημα πού θέτει ο Sraffa είναι:
• – Δοθείσης της κατανομής του πλεονάσματος μεταξύ εργατών και κεφαλαιούχων.
• • Μεταξύ μισθού και κερδών.
• – Ποια θα είναι ή επίδραση της πάνω στις σχετικές τιμές.
• • Θεωρεί συνεπώς σαν ανεξάρτητη μεταβλητή τη μεταβολή του μισθού.
• – Σαν συνέπεια της κατανομής του πλεονάσματος μεταξύ μισθών και κερδών.
• – Διερευνά τις επιδράσεις της πάνω στις εξαρτημένες μεταβλητές, τις τιμές.

26
 ΝΈΟ-RICARDΙΑΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ PIERO SRAFFA
• Ο Sraffa θεωρεί ότι:
• – Το ποσοστό κέρδους r πρέπει να είναι ομοιόμορφο σε όλους τους κλάδους όπως και ο μισθός ω.
• – Η μεταβολή των μισθών κατ’ ανάγκη οδηγεί σε σχετικές μεταβολές των τιμών.
• – Οι σχετικές τιμές μεταβάλλονται ανάλογα με τη σχέση μεταξύ εργασίας και μέσων παραγωγής πού μπαίνουν στην παραγωγή κάθε αγαθού.
• • Παράδειγμα.
• – Αν έχουμε δυο αγαθά, όπου το α είναι εντάσεως εργασίας και το β εντάσεως κεφαλαίου:
• • Μια μείωση των μισθών ω θα οδηγήσει σε μείωση της σχετικής αξίας του α σε σχέση προς το β.
• • Το ερώτημα που θέτει ο Sraffa είναι:
• – Αν μπορεί να βρεθεί ένα αγαθό η σχετική αξία του οποίου να μη μεταβάλλεται με τη μεταβολή των μισθών.
• • Στο παράδειγμα που δώσαμε πιο πάνω, αν υποθέταμε ότι υπήρχε και ένα τρίτο αγαθό.
• – Η παραγωγή του οποίου ήταν στο μεταίχμιο μεταξύ εντάσεως εργασίας και εντάσεως κεφαλαίου.
• • Είναι δυνατό η σχετική αξία του αγαθού αυτού να μένει αμετάβλητη όταν μεταβάλλονται οι μισθοί.
• • Είναι δυνατό με άλλα λόγια:
• – Να βρεθεί ένας τέτοιος παραγωγικός κλάδος «στο μεταίχμιο» που να έχει μια τέτοια «εξισορροπητική αναλογία» μεταξύ εργασίας και
μέσων παραγωγής.
• • Ώστε η τιμή των προϊόντων του κλάδου αυτού να μένει αμετάβλητη όταν μεταβάλλεται η διανομή του εισοδήματος.

27
 ΝΈΟ-RICARDΙΑΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ PIERO SRAFFA
• • «Το κλειδί», γράφει ο Sraffa:
• – Στην κίνηση των σχετικών τιμών.
• • Η οποία ακολουθεί μια μεταβολή στους μισθούς,
• – Βρίσκεται στην ανισότητα των αναλογιών με της οποίες η εργασία και τα μέσα παραγωγής απασχολούνται στους διάφορους κλάδους.
• • Είναι προφανές ότι αν η αναλογία ήταν η ίδια σε όλους τους κλάδους.
• – Δεν θα παρατηρείτο καμιά μεταβολή στις τιμές.
• – Ανεξάρτητα πόσο μεγάλη θα ήταν η ποικιλία της συνθέσεως από αγαθά των μέσων παραγωγής στους διάφορους κλάδους.
• • Σε κάθε κλάδο, μια ίση μείωση από το μισθό θα απέδιδε ακριβώς τόσο όσο χρειάζεται για να πληρωθούν τα κέρδη πάνω στα μέσα
παραγωγής του κλάδου με ένα ομοιόμορφο ποσοστό, χωρίς ανάγκη να μεταβληθούν οι υπάρχουσες τιμές».
• • Για το Sraffa υπάρχει μια απλή γραμμική σχέση μεταξύ του μεριδίου του πλεονάσματος πού πάει στους μισθούς και του μεριδίου πού πάει
στα κέρδη.
• – Τα δυο μερίδια ισούνται προς τη μονάδα.
• – Όταν αυξάνει το μερίδιο των μισθών στο πλεόνασμα (εθνικό εισόδημα) μειώνεται ανάλογα το μερίδιο των κερδών και τούμπαλιν.
• Δηλαδή:
• •Υ=Μ+S
• – Υ είναι το ακαθάριστο εισόδημα.
• – Μ είναι το σύνολο των εισροών.
• – S το πλεόνασμα ή το καθαρό εθνικό εισόδημα.

28
 ΝΈΟ-RICARDΙΑΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ PIERO SRAFFA
• – Αν το σύνολο του πλεονάσματος S διατίθεται στα κέρδη, αυτό θα οδηγήσει στο μέγιστο δυνατό ποσοστό κέρδους R πού θα είναι ίσο με:
• Αν όμως υποθέσουμε πώς στη διανομή συμμετέχουν και οι μισθοί και το μερίδιό τους στο καθαρό εθνικό εισόδημα είναι W, τότε το μερίδιο
των κερδών στο συνολικό εθνικό εισόδημα θα είναι 1- W, επομένως τα συνολικά κέρδη θα είναι τότε: S (1-W).
S(1−W)
• και το ποσοστό κέρδους r θα είναι: r = =R(1-W)
M
S
• εφόσον R =
M
• • Δοθέντος του R, υπάρχει, από την εξίσωση, μια απλή γραμμική σχέση μεταξύ W και r, μεταξύ του μεριδίου του εισοδήματος πού διατίθεται
για τους μισθούς και του ποσοστού κέρδους.
• • Όταν μειώνονται οι μισθοί αυξάνεται ανάλογα το ποσοστό κέρδους (και αντίστροφα).
• Ο Sraffa δίνει σχέση μεταξύ των μισθών (σαν αναλογίας του καθαρού Εθνικού Εισοδήματος) και του ποσοστού κέρδους διακρώς φθίνον.
• Συνεπώς, ο Sraffa βλέπει σαν βασικό ρυθμιστικό ρόλο την επιδίωξη ομοιόμορφου ποσοστού κέρδους σ’ όλους τους παραγωγικούς κλάδους.
• – Οι σχετικές τιμές μεταβάλλονται ανάλογα με τη σχέση εργασίας και μέσων παραγωγής που μπαίνουν στην παραγωγή κάθε αγαθού.
• – Το πλεόνασμα μοιράζεται ανάμεσα σε μισθούς και σε κέρδη.
• • Όταν αυξάνει το μερίδιο των μισθών στο πλεόνασμα μειώνεται ανάλογα το μερίδιο των κερδών και αντίστροφα.

29
 ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – KARL MARX
• Η Μαρξιστική Σχολή βασίζεται κριτική στις απόψεις της κλασικής θεωρίας και ασκεί κριτικό έλεγχο στη παρέμβαση του κράτους .
• Διερεύνηση των αιτιών της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας εγγενές φαινόμενου του καπιταλισμού
• O Karl Marx (1818 – 1883) έδωσε ιδιαίτερη σημασία στα ακόλουθα σημεία
• Αποτυχία του καπιταλιστικού συστήματος, εμπόδιο ανάπτυξης.
• Οι τάξεις των εχόντων και οι μη έχοντες
• Βασικό πρόβλημα είναι η διανομή πλούτου και εισοδήματος
• Υπάρχουν συνεχείς συγκρούσεις που οδηγούν στην μεταβολή και στην ανάπτυξη.

• Ο Karl Marx (1818-1883) ανέπτυξε την θεωρία του περί εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης και άνισης διανομής του προϊόντος παραγωγής
σε μία περίοδο έντονης βιομηχανικής ανάπτυξης και έντονων κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων.
• Η Μαρξιστική οικονομική σκέψη επικεντρώθηκε σε θέματα που αφορούσαν:
• i) την αξία του προϊόντος, την σχέση της με την χρηστική αξία και ότι οι τιμές αναγκαστικά αποκλίνουν από τις αξίες,
• ii) την ύπαρξη υπεραξίας της εργασίας που είναι το πλεόνασμα που παράγει ο εργαζόμενος αλλά δεν το καρπώνεται,
• iii) την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους λόγω των μεταβολών της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου
• iv) την απλή και την διευρυνόμενη παραγωγή και
• v) την ύπαρξη οικονομικών κρίσεων που οφείλονται
• είτε στην συμπίεση των επιχειρηματικών κερδών λόγω της ισχυροποίησης των εργατών,
• είτε στην υποκατανάλωση λόγω της χαμηλής ενεργούς ζήτησης των εργατών,
• είτε στην πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους λόγω μεταβολών της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου.

30
 ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – KARL MARX
• • Ο K.Marx δίνει μια τελείως διαφορετική εξήγηση στα θέματα διανομής του εισοδήματος.
• • Κατά τον ίδιο, η διανομή του εθνικού εισοδήματος βασίζεται στο τρόπο παραγωγής των αγαθών.
• • Ο τρόπος παραγωγής των αγαθών προσδιορίζει τον κοινωνικό, πολιτικό και πνευματικό τρόπο ζωής γενικά.
• • Χαρακτηριστικά ο Marx αναφέρει: «Ο τρόπος παραγωγής της υλικής ζωής προσδιορίζει τον κοινωνικό, πολιτικό και πνευματικό τρόπο ζωής
γενικά».
• • Η Μαρξική θεωρία της διανομής του εισοδήματος βασίζεται στη διανομή του προϊόντος μεταξύ της εργασίας και του κεφαλαίου.
• – Το μεταβλητό κεφάλαιο αφορά το χρηματικό ποσό που οι κεφαλαιούχοι πληρώνουν υπό τη μορφή μισθών και είναι συνεπώς η συνολική
αμοιβή των εργατών.
• – Το συνολικό κέρδος των κεφαλαιούχων προέρχεται από τη δημιουργία της υπεραξίας και σε βάρος των εργατών.
• • Οι κεφαλαιούχοι το εισπράττουν με τη μορφή :
• – Τόκων.
• – Προσόδων.
• – Μερισμάτων.
• – Εμπορικού κέρδους κ.α..

31
 ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – KARL MARX
• • Ο χρόνος εργασίας που απαιτείται για να παραχθεί οποιαδήποτε αξία χρήσης:
• • Με τους υπάρχοντες κοινωνικά αναγκαίους όρους παραγωγής.
• • Με τον μέσο βαθμό επιδεξιότητας και έντασης της εργασίας.
• – Ονομάζεται κοινωνικά αναγκαίος χρόνος εργασίας.
• • Στόχος του κεφαλαιούχου είναι να εισπράξει μεγαλύτερη αξία από αυτή που πλήρωσε για τη χρήση της εργασίας.
• – Για την επίτευξη του στόχου αυτού θα πρέπει:
• • Ένα μέρος του χρόνου εργασίας του εργάτη να αφορά στην αμοιβή του.
• – Για την εξασφάλιση των απαραίτητων αγαθών για τη συντήρηση του.
• • Το υπόλοιπο να αφορά στη δημιουργία υπεραξίας γι’ αυτόν.
• • Η ανταλλακτική αξία ενός αγαθού περιλαμβάνει:
• – i) Την άμεση εργασία για να παραχθεί το προϊόν.
• – ii) Την έμμεση εργασία που χρησιμοποιήθηκε σε προηγούμενες περιόδους και τώρα έχει ενσωματωθεί στον κεφαλαιουχικό εξοπλισμό της
επιχείρησης.
• – iii) Την υπεραξία που δημιουργείται όταν ο εργάτης εργάζεται περισσότερο χρόνο από το χρόνο που απαιτεί η αμοιβή.

32
 ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – KARL MARX
• • Ο επιπλέον χρόνος εργασίας δημιουργεί την υπεραξία την οποία καρπώνεται ο κεφαλαιούχος.
• • Η υπεραξία διαμοιράζεται σε κέρδος και γαιοπρόσοδο.
• • Ως συνέπεια ο Κ.Μαρξ ονομάζει:
• – Την ονομαστική αξία των μέσων παραγωγής σταθερό κεφάλαιο.
• – Το προκαταβαλλόμενο μέρος των μισθών μεταβλητό κεφάλαιο.
• Η αγοραία ανταλλακτική αξία ενός αγαθού ορίζεται ως το άθροισμα:
• – Της πραγματικής του αξίας.
• • σταθερό κεφάλαιο +μεταβλητό κεφάλαιο
• – Και της υπεραξίας.
• – A=c+v+s.
• • Η αύξηση της οργανικής συνθέσεως του κεφαλαίου:
• • Που στηρίζεται σε αύξηση του σταθερού κεφαλαίου (μηχανών, εργοστασίων κλπ.) σε σχέση με το μεταβλητό.
• – Έχει ένα γενικό και αρνητικό αποτέλεσμα.
• – Την πτώση του ποσοστού κέρδους.
υπεραξία (s)
• ποσοστό κέρδους = έτσι:
Kεφάλαιο (K)

• – Δοθέντος του ποσοστού εκμεταλλεύσεως s`, η αύξηση του κεφαλαίου σημαίνει μείωση του r.
33
 ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – KARL MARX
υπεραξία (s)
• ποσοστό κέρδους = έτσι:
kef;alaio (K)

• Η αυξημένη συσσώρευση κεφαλαίου:

• • Που είναι απαραίτητη συνέπεια του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής .
• – Οδηγεί σε μια συνεχή αύξηση του κεφαλαίου.
• – Και συνεπώς, σε μια συνεχή πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους.
• • Για το Marx:
• – Η πτωτική αυτή τάση του ποσοστού κέρδους δια μέσου του χρόνου.
• • Αποτελεί ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του κεφαλαιοκρατικού συστήματος.
• • Παροδικά, μπορεί να παρατηρηθεί μια αναστολή της πτώσεως του ποσοστού κερδών εξαιτίας:
• – Της αύξησης του βαθμού εκμεταλλεύσεως (s`) ή
• – Της μείωσης της αξίας του υλικού σταθερού κεφαλαίου (c) κ.λ.π..,
• • Η αναστολή της πτωτικής τάσεως θα είναι παροδική και το ποσοστό κέρδους θα επαναλάβει την πτωτική του πορεία.

34
 ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – KARL MARX
• • Η πτωτική τάση των κερδών δια μέσου του χρόνου (παρατηρήθηκε και από τους Smith και Ricardo) αποδόθηκε από τον K.Marx.
• – Όχι στην αυξημένη προσφορά κεφαλαίων ή στην φθίνουσα απόδοση του εδάφους.
• – Αλλά στη μεταβολή της συνθέσεως του κεφαλαίου, που προβάλλεται σαν εγγενές χαρακτηριστικό του κεφαλαιοκρατικού τρόπου
παραγωγής.
• • Σύμφωνα, με τη Μαρξική Θεωρία, η ανεργία και η συγκέντρωση του κεφαλαίου:
• – Αποτελούν όψεις της εγγενούς καπιταλιστικής ανάπτυξης.
• – Δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθούν με κρατικές πολιτικές μείωσης της ανεργίας ή με την άσκηση αντιμονοπωλιακής πολιτικής.
• • Οι εργατικές ενώσεις ενδυναμώνουν την αντίσταση των εργαζομένων στις πιέσεις των καπιταλιστών για αύξηση του ποσοστού
εκμετάλλευσης.
• • Σε εποχές αυξανόμενης παραγωγικότητας,
• – Οι οργανωμένοι εργάτες μπορούν ακόμα και να βελτιώσουν τη θέση τους λαμβάνοντας ένα μέρος των οφελών από την αύξηση της
παραγωγικότητας.

35
 ΝΕΟ-ΜΑΡΞΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
• • Ο πιο σημαντικός νεωτερισμός της νεομαρξιστής σκέψης είναι η εγκατάλειψη της ιδέας της ομοιόμορφης λειτουργίας του καπιταλισμού σε
κέντρο και περιφέρεια.
• – Αμφισβητείται η αντίληψη ότι η επέκταση του καπιταλισμού έχει τις ίδιες επιπτώσεις σε αναπτυγμένες και μη χώρες.
• • Ιδιαίτερα απορρίπτεται η θέση ότι έχει θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη των φτωχών χωρών.
• Οι νέες απόψεις που επικρατούν υποστηρίζουν ότι:
– Ο καπιταλισμός είναι υπεύθυνος για την υπανάπτυξη των φτωχών χωρών.
• Η ίδια διαδικασία ανάπτυξης του κέντρου δημιουργεί ή επιβάλλει τη διαδικασία υπανάπτυξης στην περιφέρεια.
• Μια από τις βασικές ιδέες της νεομαρξιστής σκέψης είναι:
– Η απόσπαση και μεταφορά πλεονάσματος από τις υπανάπτυκτες στις αναπτυγμένες χώρες.
• Οι πλούσιες χώρες του κέντρου.
• Με την ανάπτυξη και την ανταγωνιστική πολιτική τους.
– Εγκλωβίζουν τις φτωχές χώρες της περιφέρειας σε υπανάπτυξη.
• Η ανάπτυξη κάθε χώρας καθορίζεται από τη θέση που κατέχει στο παγκόσμιο σύστημα.

36
 ΝΕΟ-ΜΑΡΞΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
• • Βασικός συντελεστής αυτής της αλλαγής και της εμφάνισης της νεομαρξιστής σκέψης ήταν το έργο των στενών συνεργατών P. Baran και P.
Sweezy.
• – Ήταν οι πρώτοι που ξεπέρασαν τη δογματική καθήλωση της μαρξιστικής σκέψης της περιόδου πριν από τον πόλεμο.
• • Μετά τον P. Baran τρεις άλλοι ερευνητές που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της νέο μαρξικής σκέψης.
• – Οι A.G. Frank.
• – Α. Εμμανουήλ.
• – S. Amin
• Ο P. Baran διακρίνει τρεις διαφορετικές μορφές πλεονάσματος.
• 1ο , το πραγματικό πλεόνασμα:
– Ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ πραγματικού προϊόντος και πραγματικής κατανάλωσης.
– Σε συγκριτική στατική ανάλυση είναι ίσο με την τρέχουσα αποταμίευση και την επένδυση.
• 2ο, το δυνητικό πλεόνασμα.
– Ορίζεται ως η διαφορά της αναγκαίας κατανάλωσης από το προϊόν που θα μπορούσε να παραχθεί μέσα σε ένα δεδομένο φυσικό και
τεχνολογικό περιβάλλον με τη βοήθεια των διαθέσιμων πλουτοπαραγωγικών πόρων.
• Προϋποθέτει δραστικές αλλαγές στην οργάνωση της παραγωγής και της διανομής του προϊόντος.
– Θα πρέπει να εξαλειφθεί η περιττή κατανάλωση και η μη παραγωγική εργασία και γενικά η σπατάλη των παραγωγικών μέσων στην παραγωγή
και να συνυπολογιστεί το προϊόν που χάνεται από τη μη πλήρη απασχόληση του εργατικού δυναμικού.

37
 ΝΕΟ-ΜΑΡΞΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
• • 3ο το σχεδιασμένο οικονομικό πλεόνασμα.
• – Αφορά το άριστο προϊόν που μπορεί να πετύχει μια σοσιαλιστική κοινωνία κάτω από συνθήκες άριστα σχεδιασμένης χρησιμοποίησης των
πόρων και ενός επιλεγμένου «άριστου» όγκου και κατανάλωσης.
• • Σύμφωνα με τον P. Baran η σύγκριση μεταξύ του πραγματικού και του δυνητικού πλεονάσματος μπορεί να μας δώσει το μέγεθος επιτυχίας
• μιας καπιταλιστικής οικονομίας.
• • Η γενική τοποθέτηση του P. Baran για την παραγωγή και χρήση του πλεονάσματος είναι ότι:
• – Ο καπιταλισμός, και ιδιαίτερα ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, έχει την τάση να δημιουργεί περισσότερο πλεόνασμα, ενώ ταυτόχρονα
αποτυγχάνει να προσφέρει τις διεξόδους κατανάλωσης, σύμφωνα με τη θεωρία της υποκατανάλωσης, και επένδυσης που απαιτούνται για
την απορρόφησή του.
• Το γενικό συμπέρασμα ο Ρ. Baran για τα μονοπώλια είναι ότι:
– Κάτω από συνθήκες μονοπωλίου η επιχείρηση επιβραδύνει ή δεν αναπτύσσει την επενδυτική της δραστηριότητα στο βαθμό που θα την
ανέπτυσσε κάτω από συνθήκες ανταγωνισμού.
• Σε γενικό επίπεδο, αυτή η συμπεριφορά του μονοπωλιακού κεφαλαίου αποδίδεται στους παρακάτω λόγους:
– Τα μονοπώλια περιορίζουν τις επενδύσεις τους σε ελεγχόμενο και σχετικά μικρό ύψος από το φόβο μήπως η συνεχής αύξηση τους
προκαλέσει υπερβολική αύξηση της προσφοράς προϊόντων με αποτέλεσμα την πτώση των τιμών.
– Επίσης, ο περιορισμός της επενδυτικής δραστηριότητας μπορεί να οφείλεται και στην αναβολή της εμφάνισης και εφαρμογής νέων
τεχνολογιών από το φόβο της πρόωρης απαξίωσης του υπάρχοντος μηχανολογικού εξοπλισμού.

38
 ΝΕΟ-ΜΑΡΞΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
• • Τέλος, η επενδυτική δραστηριότητα των μονοπωλίων περιορίζεται και από την απροθυμία τους να επεκταθούν σε άλλους κλάδους.
• – Διότι φοβούνται τα αντίποινα, με ανάλογες επενδύσεις ή άλλου είδους ανταγωνιστικές δραστηριότητες, από τις επιχειρήσεις του
προσβαλλόμενου κλάδου.
• • Από την ανάλυση που προηγήθηκε βγαίνει το συμπέρασμα ότι κάτω από τις συνθήκες του μονοπωλιακού καπιταλισμού ο αυξανόμενος
όγκος του πλεονάσματος δεν μπορεί να απορροφηθεί ολόκληρος από την κατανάλωση της καπιταλιστικής τάξης και την επενδυτική
δραστηριότητα των μονοπωλίων.

39
 Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
• Η θεσμική σχολή που δημιουργήθηκε στις Η.Π.Α. στα τέλη της δεκαετίας 1880
• αντέκρουσε την ιδέα της γενικής ισορροπίας,
• της μεγιστοποίησης της ικανοποίησης και της ευημερίας ατόμου και κοινωνίας που πρότειναν οι νεοκλασικοί αναλυτές
• Έλεγαν ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει σε ελάχιστες περιπτώσεις και όχι πάντοτε.
• Έλεγαν ότι στην οικονομία υφίστανται συγκρουόμενα συμφέροντα από τα διάφορα κοινωνικά σύνολα.
• Πρότειναν την ανάγκη της ανάλυσης των «θεσμών» της κοινωνίας καθώς αυτοί είναι σταθεροί.

40
 Η ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΟΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
• Η σχολή αυτή τοποθετείται στην περίοδο ανάμεσα στο 1870 έως το 1900.
• Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η επίδραση της θετικιστικής φιλοσοφίας και της μεθοδολογίας των θετικών επιστημών που εμφανίζεται με
την έντονη χρήση της οριακής ανάλυσης στην οικονομική θεωρία και την αλλαγή στη μεθοδολογική προσέγγιση καθώς
• η μαθηματική ανάλυση (απαγωγική μέθοδος) αντικαθιστά την επαγωγική,
• την αφαιρετική και την παραγωγική μέθοδο των προηγούμενων σχολών.
• Η ανάπτυξη των θεωριών τους απαιτούσε τη χρήση των οριακών μεγεθών (και για αυτό ονομάστηκαν και οριακοί).
• Κύριο όργανο ανάλυσης αποτέλεσε η ψυχολογική ερμηνεία της χρησιμότητας των αγαθών, όπου
• η αξία ενός αγαθού εξαρτάται από τη χρησιμότητα του και όχι από τις εργατοώρες που απαιτήθηκαν για να παραχθεί.
• Ασχολήθηκαν με θέματα όπως
• οι ατομικές καμπύλες ζήτησης και προσφοράς προϊόντων και
• ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνονται οι τιμές στην αγορά,
• η οριακή χρησιμότητα (1870),
• η οριακή παραγωγικότητα (1890) και
• η κατανομή των συντελεστών παραγωγής.
• η συμπεριφορά των οικονομικών μονάδων διέπεται από την αρχή της μεγιστοποίησης του αποτελέσματος
• Πάνω στο έργο τους βασίζεται ολόκληρη η σημερινή ανάλυση των οικονομικών φαινομένων με εξαίρεση την Μαρξιστική οικονομική
ανάλυση.

41
 Η Νεοκλασσική Σχολή
• Πατέρας της νεοκλασικής σχολής ήταν ο Adam Smith (1723 – 1790) με τα βασικά ακόλουθα επιχειρήματα:
• Το Αόρατο χέρι αγοράς, δηλαδή οι «δυνάμεις της αγοράς», η προσφορά και η ζήτηση που επιλύουν τα διάφορα προβλήματα.
• Τα πάντα λύνονται με τις δυνάμεις της φιλελεύθερης αγοράς (προσφορά και ζήτηση)
• Ο καταμερισμός της εργασίας και αυτορυθμιζόμενη αγορά
• Η συνάρτηση παραγωγής, σύμφωνα με το νεοκλασικό υπόδειγμα, εκφράζεται από τη σχέση μεταξύ των παραγωγικών
συντελεστών και της ποσότητας, δηλαδή: Y=f(N).
• Στη συνάρτηση παραγωγής, σύμφωνα με το νεοκλασικό υπόδειγμα, η εργασία υπόκειται στο «νόμο των φθινουσών
αποδόσεων», δηλαδή η αύξηση του προϊόντος που προκύπτει από τη χρησιμοποίηση μιας επιπλέον μονάδας εργασίας
φθίνει καθώς αυξάνεται η ποσότητα της χρησιμοποιούμενης εργασίας.
• Τα νεοκλασικά Υποδείγματα δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στα ακόλουθα σημεία:
• Βασικός παράγοντας θεωρούνται οι «επενδύσεις ή το κεφάλαιο»: και μάλιστα οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, η
τεχνολογική πρόοδος/ η έρευνα και ανάπτυξη και το ανθρώπινο δυναμικό.
• Είναι δυνατή η υποκατάσταση των συντελεστών της παραγωγής.
• Υπάρχει πλήρης απασχόληση των πόρων της οικονομίας.
• Οι δυνάμεις της αγοράς, δηλαδή η προσφορά και η ζήτηση φέρνουν την ισορροπία και την επιτυχία στην αγορά.
• Τα βασικά μειονεκτήματα του νεοκλασικού υποδείγματος, που είναι και σημεία ιδιαίτερης κριτικής καθόσον αποτελούν τα
σημαντικότερα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, αφορούν τα ακόλουθα σημεία:
• Η πλήρης απασχόλησης και η μη ύπαρξη ανεργίας
• Η ισοκατανομή και η διανομή του πλούτου
• Η επιτυχία της αγοράς και η λύση όλων των προβλημάτων στηρίζεται στις «δυνάμεις της αγοράς», δηλαδή τη προσφορά και τη ζήτηση.
 ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
• Τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν αφορούσαν
• την οικονομική πολιτική
• τα οικονομικά της ευημερίας,
• της αναδιανομής του εισοδήματος,
• η ύπαρξη εξωτερικών οικονομιών και
• οι στρεβλώσεις που προκαλούνται από την ύπαρξη μονοπωλιακών διαρθρώσεων στις αγορές.
• Η αποδοχή και η επιτυχία, που συνάντησε η μεθοδολογία της σχολής βασίζεται στην χρήση των μαθηματικών και την σωστή σύνθεση των
ιδεών για την εξήγηση των σχέσεων που εμφανίζονται ανάμεσα στα μεγέθη.
• Το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκαν συμπυκνώνεται στην ιδέα της μεγιστοποίησης της συμπεριφοράς των ιδιωτών κάτω από
περιορισμούς.
• Οι καταναλωτές προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη από τα αγαθά, αγοράζοντας επιπλέον ποσότητες εφόσον λαμβάνουν
περισσότερα από ότι ξοδεύουν.
• Οι εργαζόμενοι προσφέρουν περισσότερη εργασία εφόσον τα έσοδα από τις επιπλέον ώρες εργασίας αντισταθμίζονται από την
απώλεια ελεύθερου χρόνου.
• Οι παραγωγοί προσφέρουν επιπλέον μονάδες προϊόντος εφόσον το κόστος της επιπλέον ποσότητας αγαθού εξισώνεται με το έσοδο
από τη μονάδα προϊόντος.
• Οι επιχειρήσεις προσλαμβάνουν επιπλέον εργάτες έως ότου το κόστος επιπλέον εργάτη εξισώνεται με την αξία του προϊόντος που
αυτός ο εργάτης παράγει.

43
 ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
• Οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι έθεσαν ότι:
• Η παραγωγή και η προσφορά προϊόντος στην οικονομία δημιουργεί ισόποση ζήτηση.
• Η αύξηση της παραγωγής οδηγεί σε ισόποση αύξηση του εισοδήματος και της ζήτησης με αποτέλεσμα να μην υπάρχει υπερβάλλουσα
προσφορά προϊόντων.
• Η παραγωγή της οικονομίας επιτυγχάνεται πάντα στο σημείο της πλήρους απασχόλησης των συντελεστών παραγωγής
• βρίσκεται εκεί εκτός πολύ βραχυπρόθεσμων εξαιρέσεων εξαιτίας ύπαρξης διαρθρωτικών αλλαγών, αλλά επιστέφει πάλι στο αρχικό σημείο
ισορροπίας πλήρους απασχόλησης του συνόλου των παραγωγικών συντελεστών μέσω του επιτοκίου και της ευκαμψίας τιμών και αμοιβών,
όσο δεν υπάρχει παρεμβατική κρατική πολιτική
• Η ευκαμψία των τιμών και των ονομαστικών αμοιβών των συντελεστών προς τα κάτω είναι η αιτία της ισορροπίας της οικονομίας στο σημείο
της πλήρους απασχόλησης.
• Το ύψος των τιμών των αγαθών και των αμοιβών των συντελεστών παραγωγής προσδιορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση τους
• Η αυξομείωση του εργατικού δυναμικού στις επιχειρήσεις δεν συνεπάγεται κανένα κόστος, ενώ οι επιχειρήσεις λειτουργούν σ’ ένα
ανταγωνιστικό περιβάλλον.
• Αποδέχονται ότι η συμμετοχή του κράτους στην οικονομία πρέπει να είναι η ελάχιστη και να περιορίζεται μόνο στις αρμοδιότητές του όπως
• η παιδεία, η υγεία, η δικαιοσύνη,
• η ασφάλεια στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
• Η κρατική παρέμβαση πρέπει να γίνεται μόνο στο πλαίσιο της διόρθωσης των ατελειών της αγοράς και ότι οι περιορισμένοι πόροι πρέπει να
χρησιμοποιηθούν με τρόπο ώστε να μεγιστοποιείται η χρησιμότητα των καταναλωτών.
• Προσδιόρισαν ότι το γενικό επίπεδο των τιμών καθορίζεται από την ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί στην οικονομία.
• Όταν μεταβάλλεται η ποσότητα του χρήματος προς την ίδια κατεύθυνση και αναλογία μεταβάλλονται οι τιμές των προϊόντων και των
συντελεστών παραγωγής.

44
 Η ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ
• • Η μικροοικονομική θεωρία της διανομής βασίζεται:
• – Στη συνάρτηση προτίμησης του καταναλωτή.
• – Στη συνάρτηση παραγωγής των επιχειρήσεων.
• • Οι καταναλωτές επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση της χρησιμότητας τους ενώ οι παραγωγοί επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση του κέρδους.
• • Η διανομή του εισοδήματος επιτυγχάνεται μέσω του μηχανισμού των τιμών.
• • Οι παραγωγικοί συντελεστές αμείβονται με βάση τα οριακά τους προϊόντα.
• – Αυτό το είδος αμοιβής θεωρείται από τον Clark δίκαιο, γιατί δίνει τη δυνατότητα να εκφραστούν οι αξιολογικές κρίσεις των ατόμων μέσω
του μηχανισμού της αγοράς, ενώ ταυτόχρονα το εθνικό προϊόν μεγιστοποιείται.
• • Με βάση το κριτήριο της μεγιστοποίησης του κέρδους.
• – Κάθε επιχείρηση παράγει μέχρι το σημείο όπου :
• • Εξισώνονται οι αμοιβές των συντελεστών παραγωγής με τα οριακά τους προϊόντα.
• - Ο Marshall: Βασικός εκφραστής της νεοκλασικής θεωρίας της διανομής. Πιστεύει ότι οι συντελεστές παραγωγής μπορούν να ταξινομηθούν
σε τέσσερις κατηγορίες:
• • Την εργασία. • Το κεφάλαιο. • Το έδαφος. • Την επιχειρηματικότητα.
• – Αντίστοιχα οι αμοιβές τους είναι :
• • Η εργασία. • Ο τόκος. • Η γαιοπρόσοδος. • Το κέρδος.

45
 Η ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ
• • Το σύνολο των αμοιβών των συντελεστών παραγωγής δημιουργεί το εθνικό εισόδημα.
• • Το νεοκλασικό υπόδειγμα βασίζεται στην ιδέα της ελεύθερης ανταγωνιστικής αγοράς.
• – Ελεύθερη επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος:
• • α) Το άτομο ως παραγωγός επιδιώκει τη μεγιστοποίηση της παραγωγής με δεδομένους τους συντελεστές παραγωγής και κριτήριο την
ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής αυτών των αγαθών, ώστε τελικά να επιτευχθεί η μεγιστοποίηση του κέρδους.
• • β) Το άτομο ως καταναλωτής επιδιώκει με βάση:
• – Τις τιμές που διαμορφώνονται στην αγορά.
• – Το εισόδημα του.
• • Να επιλέξει τα κατάλληλα αγαθά και στις κατάλληλες ποσότητες.
• • Ώστε να μεγιστοποιήσει τη χρησιμότητα του.
• • Η νεοκλασική θεωρία αποδέχεται ένα ελάχιστο κρατικό παρεμβατισμό ικανό:
• – Να εξασφαλίσει τους θεσμούς λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς.
• – Και να παρέχει οικονομική σταθερότητα χωρίς υφέσεις και πληθωρισμούς.
• • Με σκοπό το μεμονωμένο άτομο να μπορεί να πραγματώσει την πολιτική του ελευθερία.
• • Σ’ αυτή τη βάση ιδεών όμως προκύπτουν δύο ουσιώδη ζητήματα:
• i) Με ποιο τρόπο θα καθοριστεί το επίπεδο ευημερίας μιας τέτοιας κοινωνίας;
• ii) Ποια θα είναι η κατανομή του εισοδήματος ώστε να επιτευχθεί ένα προσδοκώμενο επίπεδο ευημερίας.

46
 Η ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ
• Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι:
• – Η υπόθεση περί πλήρους ανταγωνισμού στις αγορές των παραγωγικών συντελεστών και προϊόντων δεν ανταποκρίνονται στη
πραγματικότητα.
• Σαν απόδειξη φέρεται η ύπαρξη:
• • Μονοπωλίων.
• • Ολιγοπωλίων.
• • Εργατικών σωματείων.
• • Οργανώσεων εργοδοτών.
• – Η παρουσία των οποίων δεν επιτρέπει την πλήρως ανταγωνιστική οργάνωση της αγοράς.
• • Εφόσον οι αγορές δεν είναι ανταγωνιστικές οι πληρωμές των παραγωγικών συντελεστών δεν προσδιορίζονται με βάση την οριακή τους
παραγωγικότητα.
• – Επί πλέον σε μεγάλους τομείς απασχόλησης, όπως π.χ. στο δημόσιο τομέα, είναι δύσκολο να υπολογισθούν τα οριακά προϊόντα γιατί είναι
δύσκολο να υπολογισθεί το συνολικό προϊόν.
• • Η νεοκλασική θεωρία δεν μπορεί να ερμηνεύσει την ύπαρξη κερδών παρά μόνο σαν προσωρινό υπόλοιπο που μακροχρόνια οι δυνάμεις
της αγοράς τείνουν να εξαφανίσουν.
• – Μολοταύτα, κέρδη παρατηρούνται μόνιμα στην πραγματική οικονομική ζωή.
• – Επομένως: Ή πρέπει να δεχθούμε ότι στην πραγματικότητα η οικονομία δε βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας και υπάρχουν κέρδη μέχρις
όταν αποκατασταθεί η ισορροπία. Που ποτέ δεν αποκαθίσταται.
• • Ή διαφορετικά η νεοκλασική θεωρία βρίσκεται σε αδυναμία να εξηγήσει τα πραγματικά οικονομικά φαινόμενα.

47
 ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• Η σχολή σκέψης πήρε το όνομά της από τον John Maynard Keynes (1883-1946) ο οποίος με το έργο του διαμόρφωσε την σύγχρονη
μακροοικονομική σκέψη καθώς έδειξε τρόπους αντιμετώπισης των μακροοικονομικών προβλημάτων.
• Η Κεϋνσιανή σκέψη αναδύθηκε τον Οκτώβρη του 1929 μετά την χρηματιστηριακή κρίση στην αγορά των Η.Π.Α. και τις χρηματιστηριακές
αγορές του κόσμου και έφερε οικονομική και ηθική εξαθλίωση σε όλες τις κοινωνικές ομάδες του πλανήτη.
• Με την «Γενική θεωρία της απασχόλησης, του επιτοκίου και του χρήματος (1936) θέτει:
• η προσφορά δεν έχει τη δική της ζήτηση (απόρριψη του νόμου του Say) και πως η ελεύθερη αγορά δεν οδηγεί πάντα σε πλήρη απασχόληση
• τη μη απασχόληση του συνόλου των παραγωγικών συντελεστών στην παραγωγική διαδικασία και
• Βραχυχρόνια υπάρχει ακαμψία (προς τα κάτω) των τιμών και ονομαστικών μισθών και για αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει η αυτόματη
προσαρμογή της οικονομίας και να επιστρέψει πίσω στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης.
• Αίτια της ακαμψία των ονομαστικών μισθών προς τα κάτω : θεσμικοί και ιστορικοί λόγοι: έλεγχοι τιμών από κράτος, καθορισμός ύψους
επιτοκίων από νομισματικές αρχές , μονοπωλιακή δύναμη επιχειρήσεων, δύναμη των εργατικών συνδικάτων, κοινωνικά αποδεκτές
αντιλήψεις περί κοινωνικής ευημερίας και δικαιοσύνης κ.ά.
• την ανάγκη ενεργούς κρατικής παρέμβασης λόγω έλλειψης μηχανισμού επαναφοράς του συστήματος στην πλήρη απασχόληση, με την
χρήση νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, ώστε να επιτευχθεί
• η πλήρης απασχόληση των παραγωγικών πόρων της οικονομίας και
• η αποκατάσταση της ισορροπίας στις αγορές αγαθών και συντελεστών παραγωγής.
• το χρήμα δεν είναι “πέπλο” που σκεπάζει την οικονομία και δεν επηρεάζει τα πραγματικά μεγέθη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αυξήσει
την παραγωγή (προσεγγίζοντας την πλήρη απασχόληση).
• Λύση στο πρόβλημα της ανεργίας δεν είναι η μείωση των μισθών αλλά η τόνωση της “ενεργούς” ζήτησης.
• Η αναδιανομή του εισοδήματος προς όφελος των φτωχότερων αυξάνει την οριακή ροπή για κατανάλωση συνολικά στην οικονομία.
• Συνεπώς η παρέμβαση του Κράτους προς αυτές τις κατευθύνσεις θεωρείται απαραίτητη.

48
 ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• Την εξάρτηση της κατανάλωσης και της αποταμίευσης θετικά από το εισόδημα.
• Από τη συνάρτηση κατανάλωσης έδειξε την ύπαρξη του πολλαπλασιαστή επενδύσεων και δαπάνης της οικονομίας, η οποία δείχνει
• την πολλαπλάσια επίδραση που θα έχει μια μεταβολή της Συνολικής Δαπάνης στο Εισόδημα Ισορροπίας
• Την εξάρτηση των επενδύσεων (αρνητικά) από το επιτόκιο και την οριακή παραγωγικότητα του κεφαλαίου.
• Την εξάρτηση της ζήτησης χρήματος από το επιτόκιο (αρνητικά) και την εισαγωγή της έννοιας ζήτησης χρήματος (προτίμησης ρευστότητας)
για κερδοσκοπικούς σκοπούς. (αρνητική εξάρτηση από το επιτόκιο)
• Το επιτόκιο προσδιορίζεται από την ζήτηση (προτίμηση ρευστότητας) και την προσφορά χρήματος (Θεωρία Προτίμησης Ρευστότητας)

• Βραχυχρόνια η οικονομία ισορροπεί σε εισόδημα μικρότερο της πλήρους απασχόλησης (ισορροπία ≠ πλήρους απασχόλησης)
• Δηλαδή δε λειτουργεί απαραίτητα σε κατάσταση ισορροπίας με πλήρη απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών
• Μπορεί να υπάρχει (και συνήθως υπάρχει) ισορροπία με παραγωγή προϊόντος μικρότερου από το μέγιστο δυνατό, δηλαδή υπάρχει
υποαπασχόληση συντελεστών παραγωγής (αθέλητη ή ακούσια ή κυκλική ή ανεπαρκούς ζήτησης ανεργία)
• Καπιταλιστικό σύστημα από την φύση του ασταθές. Υπάρχει εγγενή έμφυτη αστάθεια των ιδιωτικών επενδύσεων οι οποίες επηρεάζονται
από απρόβλεπτους παράγοντες διακυμάνσεις ζήτησης και του εισοδήματος
• Άρα απαιτείται κρατική παρεμβατική πολιτική, κυρίως δημοσιονομική (και συμπληρωματικά νομισματική) πολιτική, ώστε να αυξηθεί η
συνολική ζήτηση στην οικονομία και να λειτουργήσει έτσι με μεγαλύτερη απασχόληση των παραγωγικών της συντελεστών (σταθεροποίηση
οικονομίας
• Η συνολική Ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών AD προσδιορίζει το ύψος του εισοδήματος και την απασχόληση.
• Σύμφωνα με την Κεϋνσιανή Θεωρία τα συστατικά της συνολικής ζήτησης (AD) είναι η C,I και G
• Δεν ισχύει η Ποσοτική θεωρία Χρήματος
• Υπόθεση Αυταπάτης (money illusion) όταν οι αποφάσεις των ατόμων (π χ εργαζόμενοι) βασίζονται στα χρηματικά μεγέθη τα οποία μπορεί να
διαφέρουν από τα πραγματικά (διαφέρουν όταν υπάρχει πληθωρισμός)

49
 ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• Το πλήρες Κεϋνσιανό υπόδειγμα, αφορά το σύνολο της οικονομίας, και «ενσωματώνει» το νεοκλασικό υπόδειγμα της αγοράς εργασίας, τη
συνάρτηση παραγωγής, και το υπόδειγμα IS-LM στον τομέα ζήτησης της εργασίας.
• Ασχολείται με την βραχυχρόνια Περίοδο: θεωρούμε ότι το κεϋνσιανό υπόδειγμα ερμηνεύει την συμπεριφορά της οικονομίας στην
βραχυχρόνια Περίοδο (οικονομικός κύκλος) όπου οι τιμές είναι άκαμπτες και μπορεί να υπάρχει αθέλητη ανεργία

• O John Maynard Keynes (1883 – 1946) έθεσε τα ακόλουθα βασικά σημεία:

• Την ανάγκη του κρατικού παρεμβατισμού για την ανάγκη πάταξης της αισχροκέρδειας.
• Ο κρατικός μηχανισμός μπορεί να επεμβαίνει έτσι ώστε να μειώνει την ανεργία και να πετυχαίνει την ισοκατανομή του πλούτου και του
εισοδήματος, καθώς επίσης να «διορθώνει τις ατέλειες της αγοράς» και να επιφέρει την εξομάλυνση και την εξισορρόπηση της αγοράς.
• Το σύστημα της αγοράς δεν είναι αυτορυθμιζόμενο, δεν είναι σε ισορροπία αλλά το κράτος ωθεί την ανάπτυξη.

50
 ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• Υπάρχουν έξι βασικές αρχές στο κέντρο του Κεϋνσιανισμού. Οι πρώτες τρεις περιγράφουν το πώς λειτουργεί η οικονομία.
• Η συνολική ζήτηση επηρεάζεται από τις επιλογές ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (νομισματική & δημοσιονομική πολιτική) και μερικές φορές
λειτουργεί άρρυθμα.
• Κεϋνσιανοί όσο και Μονεταριστές αποδέχονται ότι νομισματική και δημοσιονομική πολιτική επηρεάζουν τη συνολική ζήτηση, και στην
ουδετερότητα του χρέους (ρικαρντιανό ισοδύναμο).
• Μεταβολές στη συνολική ζήτηση (με νομισματική ή δημοσιονομική πολιτική) προκαλούν μεταβολές σε προϊόν και απασχόληση (πραγματικά
μεγέθη) στη βραχυχρόνια περίοδο αλλά όχι στις τιμές (καμπύλη Phillips), εφόσον οι ονομαστικοί μισθοί δεν αναπροσαρμόζονται άμεσα και
πλήρως στις μεταβολές των τιμών (διαφορετικά η εισαγωγή χρήματος αυξάνει όλες τις τιμές ίσα ποσοστιαία).
• Οι τιμές και οι μισθοί μεταβάλλονται με καθυστέρηση και σε μικρότερο μέγεθος στις μεταβολές της προσφοράς και της ζήτησης
προκαλώντας ελλείψεις ή πλεονάσματα στην απασχόληση
• Οι τρεις επόμενες τις διαφορές με τις άλλες σχολές σκέψης.
• Η ανεργία δεν έχει συγκεκριμένο ιδανικό μέγεθος επειδή οι τιμές προσαρμόζονται στις μεταβολές της ζήτησης και ότι οι περίοδοι ύφεσης
οφείλονται σε ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες.
• Υπερασπίζεται την άσκηση σταθεροποιητικής πολιτικής για μείωση της ύφεσης. Υπάρχουν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητά λόγω:
• Υστέρηση ανάμεσα στο χρόνο που απαιτείται η εφαρμογή μίας πολιτικής και της αναγνώρισής της από την κυβέρνηση.
• Υστέρηση ανάμεσα στο χρόνο αναγνώρισής της ανάγκης από την κυβέρνηση και της ανάληψης δράσης.
• Υστέρηση ανάμεσα στο χρόνο ανάληψης δράσης από την κυβέρνηση και της εμφάνισης των αλλαγών.
• Η πολιτική που προτείνουν αφορά περισσότερο την καταπολέμηση της ανεργίας και λιγότερο την καταπολέμηση του πληθωρισμού.
• Η επιθετική σταθεροποιητική πολιτική βασίζεται σε ιδέες ότι:
• οι μακροοικονομικές μεταβολές μειώνουν σημαντικά την κοινωνική ευημερία.
• η κυβέρνηση είναι ικανή να βελτιώσει την κατάσταση βασιζόμενη στην ελεύθερη αγορά.
• η ανεργία είναι σημαντικότερο πρόβλημα από τον πληθωρισμό.
51
 ΝΕΟ-ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• Ο Keynes δεν ασχολήθηκε με την ανάπτυξη θεωρίας της διανομής.
• • Σαν κεϋνσιανή χαρακτηρίζεται η θεωρία που βασίστηκε στον τρόπο σκέψης του Keynes και κατέληξε στη διατύπωση απόψεων για τη
διανομή.
• Οι ονομασίες που δόθηκαν σ’ αυτή την ομάδα θεωρητικών είναι: – «Νεο-κεϋνσιανοί» και «Σχολή του Cambridge».
• – Κυριότεροι εκπρόσωποί της είναι οι: • Ν. Kaldor.• S. Robinson. • L. Pasinetti.
• • Σύμφωνα με την μετακεϋνσιανή θεωρία:
• • α) Η διανομή του (πραγματικού) εθνικού εισοδήματος προσδιορίζεται από τις δαπάνες των οικονομικοκοινωνικών ομάδων για την αγορά
αγαθών.
• – Αν μια ομάδα επιθυμεί να αυξήσει το μερίδιο της στο εθνικό εισόδημα, τότε πρέπει να αυξήσει τις δαπάνες για αγορά αγαθών.
• – Θεωρητικά προσφέρονται οι ακόλουθες δυνατότητες:
• * Με δεδομένο το χρηματικό της εισόδημα μια ομάδα μπορεί να αυξήσει το μερίδιο της στο πραγματικό εθνικό εισόδημα αν μια άλλη ομάδα
αναγκαστεί να το μειώσει.
• • π.χ., η κυβέρνηση αποφασίσει μια μείωση της φορολογίας για μια συγκεκριμένη οικονομικο-κοινωνική ομάδα.
• Η δεύτερη δυνατότητα αφορά στην αύξηση των δαπανών μιας ομάδας σε βάρος των δαπανών μιας άλλης.
• – Π.χ. τα εργατικά συνδικάτα πετυχαίνουν αύξηση των ονομαστικών μισθών μεγαλύτερη από το άθροισμα των ρυθμών αύξησης.
• – Της μέσης παραγωγικότητας της εργασίας.
• – Του τιμάριθμου.
• Η τρίτη δυνατότητα αφορά στην αύξηση των δαπανών μιας ομάδας όταν οι δαπάνες των άλλων ομάδων παραμένουν αμετάβλητες.
• – Π.χ. αύξησης της αυτόνομης επένδυσης ή αύξηση του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού.

52
 ΝΕΟ-ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• • Οι επιχειρήσεις συγκριτικά με τους εργαζόμενους έχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες να αυξήσουν:
• – Τις δαπάνες.
• – Άρα και τις αξιώσεις στο εθνικό εισόδημα.
• • Κατ' επέκταση:
• – Το μερίδιο τους στην εισοδηματική πίττα.
• – Αυτό οφείλεται κυρίως στα περιουσιακά τους στοιχεία που τις επιτρέπουν σχετικά εύκολη πρόσβαση στο πιστωτικό σύστημα.
• • Οι εργαζόμενοι μπορούν να αυξήσουν τις δαπάνες, άρα και τις αξιώσεων τους στο εθνικό εισόδημα μέσω της αύξηση των αμοιβών τους.
• – Αν οι επιχειρήσεις :
• • Συναινέσουν σε αύξηση των ημερομισθίων.
• • Και ελαττώσουν ταυτόχρονα τις δικές τους δαπάνες (π.χ. για επενδύσεις).
• – Τότε οι εργαζόμενοι είναι σε θέση να αυξήσουν το μερίδιο τους στο εθνικό εισόδημα.
• • Αν όμως οι επιχειρήσεις:
• – Κατορθώσουν να χρηματοδοτήσουν την αύξηση των ημερομισθίων
• με τραπεζικές πιστώσεις.
• • Πέρα απ' αυτό αυξήσουν τις δαπάνες τους για επένδυση.
• – Τότε η αύξηση του τιμάριθμου θα είναι τόσο μεγάλη που θα υπεραντισταθμίσει την αύξηση των εργατικών αμοιβών.
• » Με αποτέλεσμα τη μείωση (την αύξηση) του μεριδίου των εργαζόμενων στο πραγματικό εθνικό εισόδημα.
• – Η πιθανότητα για την παραπάνω συμπεριφορά των επιχειρήσεων είναι τόσο πιο μεγάλη όσο πιο κοντά στη φάση της οικονομικής ανόδου
βρίσκεται η οικονομία στην ανοδική φάση του οικονομικού κύκλου.

53
 ΝΕΟ-ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• Νεοκεϋνσιανισμός (New-Keynsians):
• Στην δεκαετία του 1960, πολλοί οικονομολόγοι όπως για παράδειγμα οι Yallen, Stiglitz, Mankiw, Dreze, Grossmn, Tobin, κ.α. οπαδοί του
Keynes, προσπάθησαν να βελτιώσουν και να συμπληρώσουν την θεωρία του Κεϋνσιανισμού.
• Οι Νεοκεϋνσιανοί (New-Keynsians) συνδυάζουν την Κεϋνσιανή θεωρία ότι η οικονομία δεν προσαρμόζεται στιγμιαία και ομαλά στις
νομισματικές και οικονομικές διαταραχές.
• Οι Νεοκεϋνσιανοί προσπάθησαν να βελτιώσουν την θεωρία της «γενικής ισορροπίας» και τέλος να θεμελιώσουν τις θεωρίες τους σε
«μικροοικονομικές προσεγγίσεις».

• • Η «ασύμμετρη θέση» (σε σχέση με τη διανομή) των οικονομικοκοινωνικών ομάδων δεν οφείλεται μόνο στη πρόσβαση των επιχειρήσεων
στο πιστωτικό σύστημα.
• – Οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση.
• • Έχουν τη δυνατότητα να προσδιορίζουν το ύψος της απασχόλησης.
• – Επομένως, το ύψος του εργατικού εισοδήματος (L).
• – Επιπλέον, οι επιχειρήσεις δύναται να χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνολογία για την εξοικονόμηση εργασίας.
• • Συνεπώς έτσι αποτρέπεται η μείωση του μεριδίου τους στο εθνικό εισόδημα.
• Η Θεωρία της Διανομής εξηγεί μια κατηγορία κέρδους που η μικροοικονομική ανάλυση λόγω του στατικού της χαρακτήρα αδυνατεί
• να συλλάβει.
• – Το κέρδος αυτό ονομάστηκε «windfall gains» από τον Keynes και και Q-κέρδος από τον Ε. Preiser.
• • Η κατηγορία του κέρδους υπάρχει κάθε φορά.
• – Που λόγω αυξημένων επενδύσεων στην οικονομία.
• • Το εθνικό εισόδημα και ο τιμάριθμος αυξάνουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι οι μισθοί και τα ημερομίσθια.
• – Ή που η προσαρμογή των εργατικών αμοιβών στην αύξηση του εθνικού εισοδήματος και του τιμάριθμου γίνεται με αισθητή
χρονική υστέρηση (time lag).

54
 ΝΕΟ-ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• Σύμφωνα με τη Νέο-Κεϋνσιανή Θεωρία υπάρχει ένας αριθμός ατελειών που μπορούν να οδηγήσουν σε ακαμψία μισθών και τιμών.
• Αυτές περιλαμβάνουν:
• • Το μονοπωλιακό ανταγωνισμό.
• • Το κόστος τιμολόγησης (menu costs).
• • Τις συμβάσεις εργασίας.
• • Την υστέρηση και τις ασυμμετρίες στην πληροφόρηση.
• – Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ισορροπία.
• • Στην οποία το επίπεδο του προϊόντος και της απασχόλησης είναι γενικά κάτω από το κοινωνικά άριστο επίπεδο.
• • Ορισμός: Μισθοί αποτελεσματικότητας:
• – Λόγω ασύμμετρης πληροφόρησης στην παραγωγική διαδικασία.
• – Ή προσέλκυσης πιο ικανών υποψηφίων.
• – Ή διάθεσης δημιουργίας δεσμών με τους εργαζόμενους.
• • Οι επιχειρήσεις πληρώνουν υψηλότερους μισθούς για να εξασφαλίσουν τη μέγιστη απόδοση των εργαζομένων.
• – Ο μισθός δεν καθορίζεται από την προσφορά και τη ζήτηση, αλλά από την ελαστικότητα της απόδοσης των εργαζομένων σε σχέση
με το μισθό.

55
 ΝΕΟ-ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
• Οι μισθοί αποτελεσματικότητας ενδέχεται να δημιουργήσουν ακαμψίες στον πραγματικό μισθό.
• – Η βασική υπόθεση αυτής της θεωρίας είναι ότι οι υψηλότεροι μισθοί αυξάνουν την παραγωγικότητα.
• – Ως αποτέλεσμα, οι επιχειρήσεις ίσως να μη μειώνουν τους μισθούς, ακόμη και όταν υπάρχει παρατεταμένη ανεργία, επειδή δεν
θέλουν να μειώσουν την παραγωγικότητα.
• – Αν το αποτέλεσμα της παραγωγικότητας είναι αρκούντως δυνατό, η αγορά εργασίας δεν εκκαθαρίζεται και η ανεργία παραμένει.

56
 Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
KEYNES
μεγάλη συμμετοχή του Δημόσιου Τομέα
Αναγκαία η συμμετοχή του Δημόσιου Τομέα και μάλιστα
με ικανό μέγεθος γιατί η άσκηση κατάλληλης
οικονομικής πολιτικής (δημοσιονομικής και
νομισματικής) ¨προστατεύει¨ την οικονομία από μεγάλες
υφέσεις και υπερθερμάνσεις.
Ιδιαίτερη μνεία στον πολλαπλασιαστή των δημοσίων
δαπανών
Ανάπτυξη των θετικών εξωτερικών οικονομιών κλίμακας
που μπορεί να δημιουργήσει μια δημόσια επένδυση.
Επαρκής ανάπτυξη των τρόπων / μέσων για να
επιτευχθεί αυτός ο στόχος (δημοσιονομικά και
νομισματικά μέτρα)
ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΙ
μικρή ή καθόλου συμμετοχή του Δημόσιου Τομέα
Δανεισμός Δημόσιου Τομέα + στρέβλωση
χρησιμοποίησης των αποταμιεύσεων (ένα τμήμα των
αποταμιεύσεων δεν γίνεται παραγωγική επένδυση αλλά
ομόλογα) αύξηση επιτοκίων (περιγραφή του μηχανισμού
αύξησης μέσω της αναξιοπιστίας και της μείωσης των
προς επένδυση αποταμιεύσεων).
Αν οι δημόσιες δαπάνες αυξηθούν (δημοσιονομική
πολιτική) ή αν αυξηθεί η προσφορά χρήματος
(νομισματική πολιτική) τότε και λόγω πληθωρισμού
έχουμε αύξηση επιτοκίων.
Συμπέρασμα: Κίνδυνος για εκτοπισμό του Ιδιωτικού
Τομέα που θα οδηγήσει σε μείωση ανταγωνιστικότητας
και τελικά σε συρρίκνωση της οικονομίας (μείωση
παραγωγής, απασχόλησης και εισοδήματος).
57
 Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
• α) Η διαφορά στην προσέγγιση της αποταμίευσης η οποία στους νεοκλασικούς εξαρτάται από το επιτόκιο, ενώ στους
κεϋνσιανούς από το διαθέσιμο εισόδημα.
• β) Στην προσέγγιση της ζήτησης του χρήματος η οποία στους νεοκλασικούς προσδιορίζεται μέσω της ποσοτικής θεωρίας του
χρήματος, ενώ στους κεϋνσιανούς από το εισόδημα και το επιτόκιο.
• γ) Η έννοια της «αυταπάτης του χρήματος» που εισάγεται στα κεϋνσιανά μοντέλα ισορροπίας.
• Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι εργαζόμενοι ενδιαφέρονται περισσότερο για την αύξηση των ονομαστικών μισθών και την
θεωρούν ως αύξηση των πραγματικών μισθών καθώς αγνοούν ότι αυτή η αύξηση των ονομαστικών συνοδεύεται από
αύξηση των τιμών, οπότε οι πραγματικοί μισθοί παραμένουν σταθεροί.
• δ) Στην κεϋνσιανή θεωρία η καμπύλη συνολικής προσφοράς δεν είναι κάθετη και ότι εξαρτάται από τις μεταβολές της
συνολικής ζήτησης και τους διαθέσιμους παραγωγικούς συντελεστές.

58
 Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
• Η διαφωνία και οι διαφορετικές απόψεις απορρέουν από τις διαφορετικές σχολές οικονομικής σκέψης (θεωρίες):
• 1.Κλασική Θεωρία
• •Η οικονομία τείνει σε ισορροπία με πλήρη απασχόληση των συντελεστών παραγωγής και μέγιστο δυνατό επίπεδο
παραγωγής χωρίς οποιαδήποτε παρέμβαση στο μηχανισμό της αγοράς.
• 2.Νεοκλασική Θεωρία
• •Βασίζεται στην οριακή ανάλυση και στην υπόθεση ότι η συμπεριφορά των οικονομικών μονάδων διέπεται από την αρχή της
μεγιστοποίησης.
• 3.Κεϋνσιανή Θεωρία
• •Η ελεύθερη αγορά δε μπορεί να αυτορυθμίζεται. Χρειάζεται κρατική παρέμβαση για να επιτευχθεί ισορροπία πλήρους
απασχόλησης. Βραχυχρονίως η συνολική ζήτηση είναι αυτή που προσδιορίζει το επίπεδο προϊόντος.
• Αναγνωρίζεται επίσημα ο ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής για τη σταθεροποίηση της οικονομίας
• Νομισματική πολιτική για τόνωση των επενδύσεων και της συνολικής ζήτησης
• 4.Νέα Κλασική Θεωρία
• •Είναι αντίθετη με την κρατική παρέμβαση.
• •Βασικές Υποθέσεις: (1) οι οικονομικές μονάδες μεγιστοποιούν, (2) οι αποφάσεις στηρίζονται σε ορθολογικές προσδοκίες, (3)
οι αγορές ισορροπούν πάντα χωρίς παρέμβαση.
• 5.Νέα Κεϋνσιανή Θεωρία:
• •Οι αγορές δεν αυτορυθμίζονται. Η διαφορά με την Κεϋνσιανή θεωρία είναι ότι προσπαθεί να εξηγήσει τους λόγους: π.χ.
έλλειψη πληροφόρησης. 59
 Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
• Νεοκλασική σύνθεση συμβιβασμός μεταξύ κλασικής και κεϋνσιανής θεωρίας
• Μονεταριστική θεωρία με κύριο εκπρόσωπο τον Milton Friedman, 1912 2006 Σχολή του Σικάγο) δίνει έμφαση στο ρόλο της προσφοράς του
χρήματος για τον προσδιορισμό των μακροοικονομικών μεγεθών και την σταθεροποίηση της οικονομίας Σταθερός ρυθμός αύξησης
προσφοράς του χρήματος και περιορισμένη κρατική παρέμβαση
• Ορθολογικές προσδοκίες εξέλιξη της μονεταριστικής θεωρίας Θεωρεί αναποτελεσματική την κρατική παρέμβαση στην οικονομία γιατί τα
άτομα προβλέπουν και προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους με αποτέλεσμα να εξουδετερώνουν την επίδραση της οικονομικής πολιτικής
• Συνολική προσφορά έμφαση στην πλευρά της προσφοράς
• Ενώ μέχρι το 1970, η μακροοικονομική πολιτική βασιζόταν ιδιαίτερα στα «οικονομικά της ζήτησης», από το 1981 η βασική κυρίαρχη
ιδεολογία ήταν τα «οικονομικά της προσφοράς» με στόχο την αύξηση της παραγωγής και κύριο χαρακτηριστικό τις φορολογικές
ελαφρύνσεις.
• Σύμφωνα με τον Laffer, η «καμπύλη Laffer» παρουσιάζει ότι ενώ τα συνολικά έσοδα από φόρους αρχικά αυξάνονται ανάλογα με τους
φορολογικούς συντελεστές, ενώ από κάποιο σημείο και μετά μειώνονται σταθερά.
• Η Νέα Κλασσική Οικονομική (New-Classical Economics), ή «Σχολή των Ορθολογικών Προσδοκιών και των Προβλέψεων», (Rational
Expectations School) με βασικούς εκπρόσωπους τους Lucas, Sargent, Wallace, Prescott, Barro κ.ά αποτέλεσε συνέχεια της κλασσικής σχολής.
• Σύμφωνα με τη «Σχολή των Ορθολογικών Προσδοκιών και των Προβλέψεων», τα άτομα κάνουν διάφορες υποκειμενικές προβλέψεις για τις
«ενδογενείς και τις εξωγενείς» μεταβλητές του συστήματος, (δηλαδή, αυτές που προσδιορίζονται μέσα στο υπόδειγμα είτε εκείνες που
προσδιορίζονται έξω από το υπόδειγμα), χρησιμοποιώντας κάθε δυνατή πληροφόρηση για να μπορέσουν να αποκομίσουν μεγαλύτερη
οικονομική μέγιστη ωφέλεια.

60
 οι βασικές σχολές οικονομικής σκέψης και οι βασικές διαφορές τους
ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΙ ΚΕΫΝΣΙΑΝΟΙ ΘΕΣΜΙΚΟΙ
1. η οικονομία αν αφεθεί 1. η κρατική παρέμβαση πρέπει να 1. το οικονομικό σύστημα δεν 1. οι ιστορικοί, κοινωνικοί και
ελεύθερη θα ισορροπήσει γίνεται στο πλαίσιο διόρθωσης των εξασφαλίζει πλήρη απασχόληση θεσμικοί παράγοντες έχουν
2. το αόρατο χέρι της οικονομίας ατελειών της αγοράς 2. η λύση στο πρόβλημα της μεγάλη σπουδαιότητα για την
μεγιστοποιεί πάντα το ατομικό και 2. η αξία ενός αγαθού εξαρτάται ανεργίας είναι η τόνωση της κατανόηση των οικονομικών
το κοινωνικό όφελος από τη χρησιμότητα του και όχι από ζήτησης φαινομένων
3. η προσφορά δημιουργεί τη δική τις εργατοώρες που απαιτήθηκαν 3. η αναδιανομή του 2. ανάπτυξη μεθοδολογίας που να
της ζήτηση για να παραχθεί εισοδήματος προς όφελος των θεωρεί τους θεσμούς όχι ως
4. έννοια του συγκριτικού 3. το χρήμα ότι είναι ένα «πέπλο» φτωχότερων στρωμάτων είναι δεδομένους, αλλά ως συνεχώς
πλεονεκτήματος που σκεπάζει τα πραγματικά μεγέθη ευνοϊκή για τις επενδύσεις αφού μεταβαλλόμενους παράγοντες οι
5. η αξία των αγαθών μπορεί να της οικονομίας και δεν μπορεί να τα αυξάνει την οριακή ροπή για οποίοι επιδρούν στην οικονομική
προσδιοριστεί από τις εργατοώρες μεταβάλει κατανάλωση συμπεριφορά των ατόμων
που χρησιμοποιήθηκαν για την 4. χρησιμοποίηση μαθηματικών 4. για όλα τα παραπάνω η
παραγωγή τους σχέσεων και ιδιαιτέρως των οριακών επέμβαση του Κράτους είναι
μεγεθών απαραίτητη

61
 ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΜΟΣ (Μ. Friedman)
• Τη δεκαετία του 1970 εμφανίστηκε παγκοσμίως το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού (ή πληθωρισμός προσφοράς, όπου εμφανίζεται
πληθωρισμός που δε συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής, η οποία μπορεί να μείνει στάσιμη) λόγω πετρελαϊκών κρίσεων.
• Αυτό το φαινόμενο και η αδυναμία αντιμετώπισής του με κεϋνσιανές μεθόδους αμφισβήτησε την κεϋνσιανή πρακτική διαχείρισης της
συνολικής ζήτησης (ο κρατικός παρεμβατισμός ενίσχυε το πρόβλημα αντί να το μειώνει)
• Αναπροσαρμοζόμενες προσδοκίες: τα άτομα στηρίζονται στην πληροφόρηση των παρελθόντων ετών κάνουν συστηματικά λάθη
• Μαθαίνουν από τα λάθη και αναπροσαρμόζουν με καθυστέρηση τις προσδοκίες τους (Διορθώνουν το λάθος πρόβλεψης της προηγούμενης
περιόδου και έτσι δεν κάνουν συστηματικά λάθη)
• Γενικά, η οικονομία χαρακτηρίζεται από μεγάλη σταθερότητα και δεν είναι αναγκαία η κρατική παρέμβαση
• Πρώτιστος στόχος οικονομικής πολιτικής είναι ο έλεγχος του πληθωρισμού (διατήρηση σταθερότητας του γενικού επιπέδου τιμών)
• Η δημοσιονομική πολιτική δεν έχει πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στο συνολικό προϊόν
• Η δημοσιονομική πολιτική δεν μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή και την απασχόληση (αναποτελεσματική) διότι με δεδομένη προσφορά
χρήματος οδηγεί σε υψηλότερα επιτόκια και άρα στον πλήρη εκτοπισμό της ιδιωτικής δαπάνης (crowding out)
• Δεν υπάρχει κερδοσκοπική ζήτηση για χρήμα (ζήτηση χρήματος δεν επηρεάζεται από το επιτόκιο) αλλά μόνο συναλλακτική ζήτηση χρήματος
• Η οικονομία ισορροπεί στο κάθετο τμήμα της καμπύλης LM και κατά συνέπεια η δημοσιονομική πολιτική είναι αναποτελεσματική
• H δημοσιονομική πολιτική μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή και την απασχόληση μόνο όταν ταυτόχρονα αυξηθεί η ποσότητα χρήματος
(νομισματοποίηση δημοσιονομικού ελλείμματος)

62
 ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΜΟΣ (Μ. Friedman)
• Οι Μονεταριστές είναι απόγονοι των φιλελεύθερων νεοκλασικών οικονομολόγων.
• Με τις θεωρίες τους κατέρριψαν την κεϋνσιανή παράδοση, που επικράτησε από το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου μέχρι τα μέσα
της δεκαετίας του 1970, προβάλλοντας τις αντιρρήσεις τους για την σκοπιμότητα και την αποτελεσματικότητα της κρατικής παρέμβασης για
την σταθεροποίηση της οικονομίας.
• Η σχολή πήρε το όνομά της από τη σημασία που έδινε στις μεταβολές της ποσότητας του χρήματος που κυκλοφορεί στην οικονομία και στο
ότι το χρήμα είναι υπεύθυνο για τις μεταβολές των πραγματικών μεταβλητών (απασχόληση, προϊόν).
• Θεμελιωτής και κυριότερος εκπρόσωπος του μονεταρισμού είναι ο Milton Friedman
• διέγνωσε τις ατέλειες του κεϋνσιανού μακροοικονομικού υποδείγματος περί της ισορροπίας των αγορών προϊόντος τιμών, αμοιβών και
εργασίας και επανέφερε την αναγκαιότητα χαμηλής κρατικής παρέμβασης στην οικονομία.
• Σε περιόδους οικονομικής ύφεσης που το πραγματικό προϊόν και οι συναλλαγές παρουσιάζουν κάμψη, η αύξηση της ποσότητας του
χρήματος θα διευκολύνει τις συναλλαγές και θα επιδράσει επεκτατικά στον όγκο της παραγωγής.
• Αντίθετα η αύξηση της παραγόμενης ποσότητας προϊόντος και του μεγέθους των συναλλαγών που μακροπρόθεσμα είναι μεγαλύτεροι από
την αύξηση της ποσότητας του χρήματος ασκούν σταθεροποιητικές επιδράσεις στην οικονομία.
• Η επίδραση του νομισματικού κανόνα είναι αυτόματη, δηλαδή λειτουργεί χωρίς να εφαρμοσθούν ειδικά μέτρα για την συγκεκριμένη
περίπτωση.
• Η εφαρμογή της δημοσιονομικής πολιτικής παρουσιάζει σημαντικές χρονικές υστερήσεις ( αναγνώρισης, εκτέλεσης, κλπ). Εφαρμογή της με
στόχο τη σταθεροποίηση, λόγω αβέβαιων χρονικών υστερήσεων, θα οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση και όχι σε σταθεροποίηση της
οικονομίας.

63
 ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΜΟΣ (Μ. Friedman)
• Οι μεταβολές της ποσότητας χρήματος είναι ο προσδιοριστικός παράγοντας των βραχυχρόνιων οικονομικών διακυμάνσεων και όχι οι
μεταβολές της ενεργούς ζήτησης
• Βραχυχρόνια οι μεταβολές στην προσφορά χρήματος επηρεάζουν την παραγωγή και απασχόληση. Ωστόσο δεν την προτιμούν επειδή
παρουσιάζει σημαντικές χρονικές υστερήσεις
• Μακροχρόνια όμως ισχύει η ποσοτική θεωρία του χρήματος (Cambridge) οι μεταβολές της προσφορά χρήματος επηρεάζουν τα ονομαστικά
μεγέθη (π χ γενικό επίπεδο τιμών), ενώ η παραγωγή και η απασχόληση προσδιορίζονται μόνο από πραγματικούς παράγοντες όπως η
ποσότητα και η ποιότητα των συντελεστών παραγωγής, η τεχνολογία, κ ά
• Αδύνατη η πλήρη εξάλειψη της ανεργίας. Αντιθέτως πάντα υπάρχει ένα ''φυσικό ποσοστό ανεργίας δηλαδή με ισορροπία στην αγορά
εργασίας υπάρχουν άνεργοι δεδομένο ότι απαιτείται χρόνος για την αντιστοίχιση εργαζομένων και θέσεων εργασίας
(ανεργία τριβής +διαρθρωτική ανεργία)
• Το φυσικό ποσοστό ανεργίας δεν μπορεί να επηρεαστεί από την ασκούμενη μακροοικονομική πολιτική
• Για την ισορροπία στις αγορές επιβάλλεται περιορισμός των κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομική σφαίρα
• Θεσμοθέτηση και περιφρούρηση της ατομικής ιδιοκτησίας, της ελευθερία των συναλλαγών και της οικονομικής δράσης
• Παρέμβαση του κράτους μόνο για εθνική άμυνα, τήρηση του νόμου και της τάξης

64
 ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ (ΣΧΟΛΗ του ΣΙΚΑΓΟΥ)
ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ (R. Lucas)
• τα άτομα χρησιμοποιώντας όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες διαμορφώνουν ορθολογικές προσδοκίες για τα μελλοντικά αποτελέσματα των
οικονομικών πολιτικών
• Η θεωρία πρεσβεύει ότι το οικονομικό αποτέλεσμα διαφόρων καταστάσεων εξαρτάται εν μέρει από το τι προσδοκούν τα άτομα ότι θα
συμβεί
• Υπάρχει ασύμμετρη (ελλιπής) πληροφόρηση εις βάρος των εργαζόμενων (αντίθεση με τους Κλασικούς που δέχονταν πλήρη πληροφόρηση)
• Το αποτέλεσμα είναι οι βραχυχρόνιες εσφαλμένες εκτιμήσεις των ατόμων (εργαζομένων) (οι επιχειρήσεις έχουν πάντα σωστή πληροφόρηση
και δεν κάνουν λάθη κατά τον σχηματισμό των προσδοκιών τους)
• Η θεωρία βασίζεται στην ιδέα ότι τα άτομα τείνουν να χρησιμοποιούν το σύνολο των πληροφοριών και να σχηματίζουν με τις προσδοκίες
τους για τα μελλοντικά γεγονότα.
• Έτσι μόνο το απρόσμενο γεγονός, επειδή δεν υπήρχε στην πληροφορία που είχαν στη διάθεσή τους, επηρεάζει την οικονομία.
• Το απρόσμενο γεγονός μπορεί να οφείλεται είτε σε κρατική παρέμβαση είτε σε ατέλειες της αγοράς.
• Τα άτομα αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των μέτρων οικονομικής πολιτικής, που στόχο έχουν τον επηρεασμό της απασχόλησης και του
εισοδήματος, δρουν με στόχο την προστασία των ιδιωτικών τους συμφερόντων, με αποτέλεσμα να εξουδετερώνονται οι επιδράσεις των
μέτρων οικονομικής πολιτικής.
• Η οικονομία ισορροπεί αυτόματα στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης
• Μακροοικονομική πολιτική αποτελεσματική βραχυχρόνια
• Μόνο οι απροσδόκητες μεταβολές της μακροοικονομικής πολιτικής είναι αποτελεσματικές
• Άρα το Κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει

65
 Νεοκευνσιανοί Οικονομολόγοι
• Μικροοικονομική προσέγγιση της μακροοικονομικής θεωρίας
• Υποθέσεις
• Ακαμψία ονομαστικών μισθών και τιμών (οι αγορές δεν βρίσκονται συνεχώς σε κατάσταση ισορροπίας
• Αίτια :‘’Μισθοί Παραγωγικότητας’’, Κόστη Τιμοκαταλόγων’’
• υπόθεση ατελούς ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας και προϊόντος
• υπόθεση ορθολογικών προσδοκιών
• υιοθέτηση καμπύλης Phillips
• ΑS θετική κλίση
• Συμπέρασμα: Η οικονομία δεν ισορροπεί στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης, επειδή υπάρχει ακαμψία μισθών και τιμών, με αποτέλεσμα να
είναι απαραίτητη η κρατική παρέμβαση με την μορφή της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής (επηρεασμός συνολικής ζήτησης)

66
 ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΧΟΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
• Η διαφωνία και οι διαφορετικές απόψεις απορρέουν από τις διαφορετικές σχολές οικονομικής σκέψης (θεωρίες):
1.Κλασική Θεωρία
• Η οικονομία τείνει σε ισορροπία με πλήρη απασχόληση των συντελεστών παραγωγής και μέγιστο δυνατό επίπεδο παραγωγής χωρίς
οποιαδήποτε παρέμβαση στο μηχανισμό της αγοράς.
2.Νεοκλασική Θεωρία
• Βασίζεται στην οριακή ανάλυση και στην υπόθεση ότι η συμπεριφορά των οικονομικών μονάδων διέπεται από την αρχή της μεγιστοποίησης.
3.Κεϋνσιανή Θεωρία
• Η ελεύθερη αγορά δε μπορεί να αυτορυθμίζεται. Χρειάζεται κρατική παρέμβαση για να επιτευχθεί ισορροπία πλήρους απασχόλησης.
4.Νέα Κλασική Θεωρία
• Είναι αντίθετη με την κρατική παρέμβαση.
• Βασικές Υποθέσεις: (1) οι οικονομικές μονάδες μεγιστοποιούν, (2) οι αποφάσεις στηρίζονται σε ορθολογικές προσδοκίες, (3) οι αγορές
ισορροπούν πάντα χωρίς παρέμβαση.
5.Νέα Κεϋνσιανή Θεωρία:
• Οι αγορές δεν αυτορυθμίζονται. Η διαφορά με την Κεϋνσιανή θεωρία είναι ότι προσπαθεί να εξηγήσει τους λόγους: π.χ. έλλειψη
πληροφόρησης.

67
 ΤΕΘΕΝΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΙΚΡΟΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΕΣΔΔΑ

• Θέμα 2ο 2018 (μη κληρωθέν)

• 1. Ποια είναι η βασική διαφορά της θεωρίας της αξίας μεταξύ της κλασικής πολιτικής οικονομίας και της νεοκλασικής
οικονομικής θεωρίας;

68