Denizde sag qalma"

1. Heyecan siqnallari: 1)umum özul ve ya umum gemi heyacan signali (25-30 saniye 1davamli zeng); 2)
qayiq heyacan siqnali (7 qisa, 1 uzun); 3) Suda adam (3 uzun).

2. Xilasetme vasiteleri:

1) kollektiv: xilasedici sallar (passiv) ve xilasedici qayiqlar - 5 tipi olur (aktiv).

2) ferdi: xilasedici daire, xilasedici jilet, hidrotermo kostyum, istilik qoruyucu vasite.

3. Ferdi xilasetme vasiteleri:

1) xilasedici daire:

• Diametrleri 400 ve 800mm olur;

• Dairenin rengi narinci ve ya al qirmizi olmali;

• Dairenin 4 yerinde iwiq qaytarici zolaq olur;

• Uzerinde geminin adi ve qeydiyyatda oldugu limanin adi olmalidir;

• Daireye baglanan ipin uzunlugu 30m ve ya qurawdirildigi yerden suya qeder mesafenin 2 misli;

• 30m hundurlukden atildiqda davamli olmali;

• Cekisi 2,5 kq olmalidir;

• Suda 14,5 kq cekini saxlamalidir;

• Odadavamligi 2 san;

• Dairelerin en azi 50%i iwiq veren buylarla temin olunmalidir;

• Iwiqli-tustulu buylar en azi 2 eded olmalidir

• Iwiq veren buyun iwiginin gucu 2 kandel olmalidir (1kandel=1 wam iwigi);

• Iwigin yanma muddeti 2 saat;

• Tustu verme muddeti 15 deq;

• Iwiqli-tustulu buyun cekisi 5,48 kq, adi iwiq veren buy 0,550 kq;

• Sayriwan iwigin tezliyi deqiqede 50-70 arasi;

2) Xilasedici jiletler: sert konstruksiyali ve havayla dolu

• 24 saat suda saxlama qabiliyyeti olmalidir;

• 24 saatdan sonra iw qabiliyyeti 5%den artiq duwmemelidir;

• jiletle 4,5 m hundurlukden suya tullanmaq mumkun olmalidir;

• Odadavamliligi 2 san;

• iwiginin gucu 0,75 kandel;

• yanma muddeti 8 saat;

• 1 deq muddetinde geyinilmelidi;

3) Hidrotermokostyumlar:

• Insan bedeninin temperaturunu saxlamasi ucun istifade olunur;

• Oda davamliligi 2 san;

• 4,5 m hundurlukden tullanmaq olar;

• 5 m qeder hundurlukde olan traplarla qalxmaq ve enmek mumkun olmalidir;

• Kenardan komek olmadan 2 deq erzinde geyinilmelidir;

• 120° yana gorunuw temin olunmalidir;

• Suda olarken en azi 25 m uzmek mumkun olmalidir;

• Suyun herareti 0°- 2°C-ye qeder olanda 6 saat erzinde daxili tperatur 2°C-den artiq awagi
duwmemelidir;

• Hidrokostyum (istilik saxlamayan) suyun temperaturu 5°C-ye qeder olanda beden temperaturunu 1
saat erzinde saxlayir.

• Uwaq ucun- boyu 150 sm, cekisi 50 kq, cantasi sari rengde.

• Boyukler ucun- boyu 190 sm, cekisi 150 kq, cantasi narinci rengde.

• Boyu hedden artiq boyuk olanlar ucun- boyu 206 sm, cekisi 170 kq, cantasi yawil rengde.

4) İstilik qoruyucu vasite:

• Sudan cixarilan adamin temperaturunu berpa etmek ucun yaw paltar cixarilmali, sixilmali, yeniden
geyindirilmeli ve istilik qoruyucu vasiteye yerlewdirilmelidir.

• 2 deqeden cox olmayan vaxt erzinde suda onu cixara bilmek mumkun olmalidir.

• Salda minimum 2 eded ve ya adam sayinin 10%i qeder istilik qoruyucu vasite olmalidir.

4. Kollektiv xilasetme vasiteleri.

1) Tam qapali xilasedici qayiqlar:

• Endirilen tipli tam qapali xilasedici qayiqlar 3,5 m/san suretle yan zerbelere davamlidir;

• Endirilen tipli qayiqlar azi 3 m hundurlukden suya atilmaya davamli olmalidir;

• Xarici ve daxili iwiqlari 12 saat daimi fealiyyet qabiliyyetine malik olmalidir;

• Projektorun yanma muddeti 3 saatdir;

• -15°C temperatur weraitinde muherrik 2 deq-den gec olmayaraq iwe salinmalidir;

• Muherrik soyuq veziyyetden iwe salindiqda azi 5 deq erzinde iwlemelidir;

• 1 uzel = 1 mil

1 mil = 1852 m

• Qayiqlarin ireli hereket sureti sakit suda azi 6 mil/saat olmalidir;

• Eger tam yuklenmiw 25 neferlik sali, tam yuklenmiw qayiq yedekleyerken sureti azi 2 mil/saat
olmalidir.

• Yanacagin ehtiyyati azi 24 saatliq olmalidir

• Qayiqda sixilmiw hava ehtiyyati 10 deq olur;

• Oddan qorunan xilasedici qayiq fasilesiz yanan neft zonasinda olarken azi 8 deq erzinde insanlarin
muhafizesini temin etmelidir;

• Qayiqlarla en azi ayda bidefe telim kecirilmelidir;

• Qayigin daxilinde havanin temperaturu oturan adamin bawi seviyyesinde 60°C-ni awmamalidir.

• Yanacaq novu dizeldir.

5. Novbetci qayiqlar:

• Uzunluqlari 3,8 m-den 8,5 m-e qeder olmalidir;

• novbetci qayiq ele qoyulmalidir ki, 5 deq erzinde endirilmeye daim hazir veziyyetde olsun;

• Istenilen deniz weraitlerinde 30 gun erzinde su uzerinde qalmaga malik olmalidir.

• sureti 6 mil/saat, yanacaq ehtiyyati 4 saat.

6. Xilasedici sallar.

• Salin dowemesi 2 qatdan (2 kameradan) ibaretdir;

• Balast cibleri- salin dreyfini azaltmaq ve tarazligini saxlamaq ucun;

• Yagiw suyunun yigilmasi salin ortuyunun ustunde yerlewdirilen qaranquw quyrugu hissesinde;

• Salin quruluwu onu 3 mil/saat suretle yedeklemeye imkan verir;

• Salin avadanligi ve techizati ilde en azi 1 defe yoxlanilir;

• Endirilen tipli sallar 25 m-den yuxari olan hundurluklerde istifade olunur;

• Endirilen tipli sallar 3 m yukseklikden atilmaga davamlidir;

• Salda olan iwiq 12 saat yanma muddetine malikdir;

• Atilan tipli salin konteynerle birlikde cekisi 185 kq-dan artiq olmamalidir (20 nefere qeder);

• Xilasedici salin iwe salma ipinin uzunlugu azi 28 m olmalidir;

• Xilasedici salin konteyneri 18 m-den atilmaga davamlidir;

• Hidrostat sistemi 4 m-e qeder olan derinlikde iwe duwur;

• Havanin temperaturu -18°C -den +20°C -e qeder olanda sal 1 deqiqeye, -30°C olanda 3 deqiqeye dolur;

• Salin ipini kesmek ucun suda batmayan bicaq salin ortuyunun ustunde yerlewdirilir;

• Lovberin teyinati salin ve ya qayigin hereket suretini azaltmaq ucundur;

• Uzen lovberin iplerinin uzunlugu azi 50 m olmalidi;

Salin endirilme normativi 12 deq

7. Pirotexnik vasiteler.

1) Parawutlu raket:

• Sayi 4 eded;

• Atildiqda 300 m humdurluye qalxir;

• Enme sureti 5 m/san -dir;

• Yanma muddeti 40 san;

• Iwigin gucu 30.000 kandel;

• Gorunme mesafesi 10-20 mil arasi.

2) Falsfeyer:

• Sayi 6 eded;

• Iwigin gucu 15.000 kandel;

• Yanma muddeti 1 deq.;

• Gorunme mesafesi 2-5 mil arasi.

3) Uzen tustu wawka:

• Tustu verme muddeti 3 deq;

• Sayi 2 eded;

• Wawka kuleyin eks terefine atilmalidi.

8. SOS iwaresi. (Elektrik fanarinin SOS iwaresi)

• . . . (3 noqte)

- - - (3 tire)

. . . (3 noqte)

• Radiolokasiya cavabvericisi gozleme rejimi 96 saat, iw rejimi 8 saatdir.

• Deniz xesteliyine gore derman her adama 6 heb doza miqdarinda nezerde tutulur.

• Dermani kim qebul etmelidir? - Hami.

• Qida rasyonunun esas terkibine daxildir: bugda unu, bitki piyi ve weker.

• Qida rasyonu adama 2400 Kkal miqdarinda nezerde tutulub (3 gune). Sutkaliq 800 Kkal.

• Qayiqlarda su ehtiyyati adambawina 3 litr, sallarda 1,5 litr (3 gunluk).

• Sutkaliq su ehtiyyati qayiqlarda 1 litr, sallarda 0,5 litr.

• "May-Day" ifadesini oturmek ucun ultraqisa dalgali el radiostansiyalar 16-ci radiokanala koklenmelidir.

• Havada ucan aparatlarla 6-ci kanala koklenmeli.

• Dawinan radiostansiya 72 saat, iw rejimi 8 saat.

• Qeza radioboyu qeza yerinin koordinatini oturur

• Qeza radioboyunun iw rejimi 48 saatdir..

"Yangindan muhafize"

1) Yangin sondurme plani nece werti iwareden ibaretdir? - 1 werti iware.

2) Heyecan siqnallari uzre cedveller harda yerlewir? - Wexsi heyyetin toplanti yerlerinde

3) Yangini awkar eden wexs ne etmelidir? - Melumat verilmeli ve sonra yangini sondurmeye cehd
etmelidir.
4) Heyecan siqnallari uzre mewqler ayda 1 defe, telimler ilde 1 defe.

5) Butun telim ve mewqler sutkanin istenilen vaxti kecirile biler.

6) Kewfiyyat qrupunun terkibi: 1 nefer bawci, 1 nefer rabiteci, 2 nefer sigortaci.

7) Kewfiyyat qrupunda minimum 2 nefer olur.

8) Yangin zonasinda kewfiyyat qrupu iwleyen zaman awagidakilar heyata kecirilmelidir: 1. Ehtiyyatli
suruwen addimlarla hereket etmeli; 2. Getdiyi yolu temizlemeli ve yadda saxlamali; 3. Mumkun qeder
awagida hereket etmeli; 4. Qapilari, lyuklari ehtiyyatla acmali.

9) Yanginsondurme hidrontlari ve nezaret olcu cihazlari ilde 2 defe yoxlanmalidir.

10) Wlanqlar ve yangin sondurme luleleri ilde 1 defe yoxlanmalidir.

11) Yanginla mubarizede 1ci prinsip iw yerlerinde yangin heyecan siqnali verilerken isi dayandirmaq,
qapilari ortub toplanti menteqesine getmek ve novbeti komandani gozlemek.

12) Yangin nedir? - Maddi ziyan veren, insanlarin heyatina, saglamligina habele tebiete zerer vuran
nezaretsiz yanmadir.

13) Yangina sebeb olan amiller:

1.Yanar madde;2.Aliwma menbeyi;3.oksigen

14) Yanma ucun oksigen havada minimum 16% olmalidir.

15) Havada dem qazinin (CO) konsentrasiyasi 1,1%-den cox olan yerlerde insan 1-3 deqiqe nefes alarsa
ole biler.

16) Havada karbon qazinin konsentrasiyasi 20% ve daha artiq olduqda insan ole biler.

17) istiliye davamli kostyum etraf muhitin temp-u 800°C olduqda 3 deq erzinde insani muhafize edir.

18) Temp-u 300°C olduqda 16 deqiqe.

19) Nefes aparati ACB-2 awagidaki avad+lar:

- asma sistemi;

- reduktor;

- yuksek tezyiqli wlanq;

- maska;

- nefes avtomati;

- ses siqnali;

- manometr;

- kemerler.
20) ACB-2 nefes aparatinin balonunda iwci tezyiqi 200 atm.

21) iw ucun icaze verilen minimal tezyiq 160 bar (ve ya iwci tezyiqin 80%i)

22) Tezyiq 60 bar catanda fit xeberdarliq edir

23) Nefesalma aparatlarinda gundelik ve doyuw yoxlamasi aparilir.

24) Nefes almada cetinlik baw verdikde ve qebul edilen havanin tempe-nun qalxmasi zamani qeza qrupu
tehlukeli zonadan tecili cixmalidir.

25) Yanar maddeler:

• A sinfi - berk maddeler;

• B sinfi - yanar mayeler;

• C sinfi - yanar qazlar;

• D sinfi - yanar metallar;

• E sinfi - Elektrik gerginlik altinda olan avadanliqlar.

26) Tozlu odsondurenlerden istifade zamani 1000 V- dan artiq gerginlik altinda olan avad+in
sondurulmesi qadagandir.

27) Tozlu odsonduren gormeni ve nefesalmani cetinlewdirir.

28) Odsondurenlerin boyanilmasi:

• Qirmizi - sulu odsonduren;

• Sari - kopuklu odsonduren;

• Mavi - tozlu odsonduren;

• Qara - karbonlu odsonduren;

• Yawil - xladonlu odsonduren.

29) Tezyiq wlanqlari birqat ve ikiqat yumaq wekilinde yigilir.

30) Yangin luleleri ile iw 3 veziyyetde yerine yetirilir:

1. Ayaq uste, 2. Diz uste, 3. Uzanmiw.