CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

CÁC QUY VỊ TRÍ – VAI Ý NGHĨA PHƯƠNG

NỘI DUNG QUY LUẬT
LUẬT TRÒ PHÁP LUẬN
Khái niệm Mối quan hệ biện chứng
- Chất :  Sự vật bao giờ cũng có sự thay đổi
+ chỉ những thuộc tính khách dần dần về lượng, đến 1 giới hạn nào
quan vốn có của sự vật, hiện đó chuyển thành những thay đổi về
- Phải biết tích lũy về
tượng, là sự thống nhất hữu cơ chất
 QUY lượng → biến đổi về chất
của những thuộc tính, làm - Chất và lượng là 2 mặt đối lập:
LUẬT - Không được nôn nóng,
cho sự vật, hiện tượng là nó + chất tương đối ổn định
CHUYỂN bảo thủ
chứ không phải cái khác + lượng thường xuyên biến đổi
HÓA TỪ - Lượng đạt đến điểm
+ chất của sự vật được biểu → 2 mặt không tách rời nhau mà tác
NHỮNG Chỉ rõ cách nút → bước nhảy là yêu
hiện qua những thuộc tính động lẫn nhau 1 cách biện chứng
SỰ THAY thức phát cầu khách quan → tránh
của nó, không được đồng nhất + Độ : chỉ sự thống nhất giữa lượng và
ĐỔI VỀ triển của sự chủ quan, nóng vội đốt
khái niệm chất với khái niệm chất, sự thay đổi về lượng chưa làm
LƯỢNG vật, hiện cháy giai đoạn
thuộc tính thay đổi căn bản về chất của sự vật
THÀNH tượng trong - Có thái độ khách quan,
+ chất được quy định bởi + Điểm nút : điểm giới hạn mà tại đó sự
NHỮNG thế giới khoa học và quyết tâm
những phương thức liên kết thay đổi về lượng sẽ làm thay đổi về
SỰ THAY khách quan thực hiện bước nhảy, chú
các yếu tố tạo thành_bởi kết chất, bất cứ độ nào cũng được giới hạn
ĐỔI VỀ ý đến điều kiện chủ quan
cấu sự vật bằng 2 điểm nút
CHẤT VÀ - Nhận thức phương thức
- Lượng : + Bước nhảy : bước ngoặt căn bản kết
NGƯỢC liên kết giữa các yếu tố
+ chỉ tính quy định khách thúc 1 giai đoạn trong sự biến đổi về
LẠI → lựa chọn phương pháp
quan vốn có của sự vật, hiện lượng_sự gián đoạn trong quá trình
phù hợp
tượng biểu thị số lượng, quy biến đổi liên tục
mô, trình độ, nhịp điệu của sự → phát triển là sự “đứt đoạn” trong
vận động và phát triển của sự liên tục
 CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
vật, hiện tượng cũng như của
các thuộc tính
+ biểu thị bằng con số/đại
lượng
+ tồn tại khách quan, là cái
vốn có của sự vật, tồn tại cùng
với chất của sự vật
+ lượng thường xuyên biến
đổi, không ổn định
+ bước nhảy chỉ chấm dứt 2 dạng tồn
tại của sự vật
+ sự vật mới, lượng mới lại biến đổi đến
điểm nút mới, lại xảy ra bước nhảy mới
 Sự thay đổi về lượng dẫn đến sự
thay đổi về chất
+ chất mới ra đời → có lượng mới phù
hợp_có sự thống nhất mới giữa chất và
lượng, được biểu hiện ở quy mô, mức
độ và nhịp điệu phát triển mới của
lượng
+ quy luật lượng-chất chỉ rõ cách thức
biến đổi
 lượng biến đổi dần dần và liên tục
 đạt đến điểm nút → chất-lượng dẫn
đến bước nhảy về chất → chất mới ra
đời → sự thống nhất mới giữa lượng-
chất
➔ Quá trình diễn ra liên tục làm cho
sự vật không ngừng biến đổi, phát
triển
 Các hình thức bước nhảy
+ Theo nhịp điệu bước nhảy:
 Bước nhảy đột biến
 Bước nhảy dần dần
+ Theo quy mô bước nhảy
 Bước nhảy toàn bộ
 Bước nhảy cục bộ
 CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
Khái niệm Tính chất
- Mâu thuẫn : chỉ mối liên hệ - Tính khách quan: vì nó là cái vốn có
thống nhất, đấu tranh và của sự vật hiện tượng
chuyển hoá giữa các mặt đối - Tính phổ biến: tồn tại trong tất cả
lập của mỗi sự vật, hiện tượng mọi sự vật hiện tượng, mọi quá trình,
hay giữa các sự vật, hiện mọi giai đoạn; tồn tại trong tự nhiên, xã
Có vị trí hạt
tượng với nhau. hội và tư duy
nhân của
- Mặt đối lập : chỉ những mặt, - Tính phức tạp và đa dạng: các sự vật
phép biện - Tôn trọng mâu thuẫn
những thuộc tính, những khác nhau có mâu thuẫn khác nhau;
chứng - Phân tích cụ thể từng
khuynh hướng vận động trái các giai đoạn phát triển khác nhau có
 QUY - Chỉ ra loại mâu thuẫn → tìm ra
ngược nhau nhưng đồng thời mâu thuẫn khác nhau; các mâu thuẫn
LUẬT nguồn gốc, cách giải quyết phù hợp
lại là điều kiện tiền đề tồn tại có vị trí vai trò khác nhau đối với sự
THỐNG động lực của - Tránh rập khuôn, máy
của nhau phát triển của sự vật
NHẤT VÀ sự vận động, móc
 Các mặt đối lập vừa thống nhất vừa đấu tranh với nhau trong một
ĐẤU phát triển - Nắm vững nguyên tắc
mâu thuẫn
TRANH - Cơ sở để giải quyết mâu thuẫn
- Sự thống nhất của các mặt đối lập:
GIỮA CÁC hiểu biết tất bằng đấu tranh giữa các
+ các mặt đối lập nương tựa và làm tiền đề cho nhau tồn tại_không có
MẶT ĐỐI cả phạm trù mặt đối lập, không điều
mặt này thì sẽ không có mặt kia.
LẬP và quy luật hoà mâu thuẫn cũng
+ các mặt đối lập tác động ngang bằng nhau → sự đấu tranh giữa các
khác của không nóng vội hay bảo
mặt mới đang hình thành với cái cũ chưa mất hẳn
phép biện thủ.
+ giữa các mặt đối lập có sự tương đồng
chứng duy
- Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập:
vật
+ sự tác động theo xu hướng bài trừ, phủ định lẫn nhau của các mặt
+ sự tác động qua lại theo xu hướng bài trừ và phủ định
- Mối quan hệ giữa sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập:
+ các mặt đối lập có mối quan hệ biện chứng với nhau: sự thống
nhất_tương đối, sự đấu tranh_tuyệt đối bởi vì hai mặt đối lập vẫn luôn
có xu hướng phát triển đối lập nhau, đấu tranh nhau
 CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
+ sự chuyển hoá của các mặt đối lập
 Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập dẫn đến sự chuyển hoá và do sự
đa dạng của thế giới nên các hình thức chuyển hoá cũng rất đa dạng
- Sự chuyển hoá từng mặt, từng khía cạnh của mặt đối lập này sang mặt
đối lập khác
- Mặt đối lập này chuyển thành mặt đối lập khác
- Cả hai mặt đối lập cũ đều bị mất đi và chuyển thành hai mặt đối lập
mới trong sự vật mới.
➔ Các mặt đối lập đều tồn tại như một thể thống nhất, chính sự đấu
tranh và chuyển hoá giữa chúng là nguồn gốc, động lực của sự phát
triển_sự chuyển hoá của các mặt đối lập
 Quá trình hình thành, phát triển và giải quyết mâu thuẫn
- Sự đấu tranh của các mặt đối lập là một quá trình phức tạp khi mới
xuất hiện, mâu thuẫn được biểu hiện sự khác nhau giữa 2 mặt
+ không phải bất cứ sự khác nhau nào của các mặt cũng là mâu thuẫn
+ khi 2 mặt đối lập của mâu thuẫn xung đột với nhau gay gắt, khi có điều
kiện chín muồi thì giữa chúng có sự chuyển hoá, mâu thuẫn được giải
quyết
+ mâu thuẫn cũ mất đi, mâu thuẫn mới được hình thành và lại một quá
trình mới, làm cho sự vật không ngừng vận động và phát triển
 Phân loại mâu thuẫn:
- Vai trò: mâu thuẫn thứ yếu & mâu thuẫn chủ yếu
- Quan hệ giữa các mặt đối lập: mâu thuẫn bên trong & mâu thuẫn bên
ngoài
- Tính chất lợi ích quan hệ giai cấp: mâu thuẫn đối kháng & mâu thuẫn
không đối kháng
 CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
Khái niệm Đặc trưng
- Tính khách quan: bởi do nguyên
nhân bên trong, là kết quả đấu tranh
- Là khuynh hướng
- Phủ định : sự thay thế 1 sự giữa các mặt đối lập bên trong sự vật
chung, tất yếu của sự vật,
vật, hiện tượng này bởi 1 sự - Tính phổ biến: diễn ra trong mọi lĩnh
hiện tượng, quá trình
vật, hiện tượng khác: A => B vực: tự nhiên, xã hội và tư duy
diễn ra theo đường
- Phủ định biện chứng : sự tự - Tính đa dạng phong phú: thể hiện ở
quanh co, phức tạp, qua
phủ định, tự phát triển → sự nội dung, hình thức của phủ định
nhiều lần phủ định và
ra đời của sự vật, hiện tượng - Sau 1 số lần phủ định, có chu kì đường
khâu trung gian → tránh
Chỉ ra mới, tiến bộ hơn so với sự vật, xoáy ốc, gắn sự vật, hiện tượng với sự
cách nhìn phiến diện,
khuynh hiện tượng cũ vật, hiện tượng mới
giản đơn
 QUY hướng phát - Phủ định biện chứng còn có tính kế
- Khẳng định tính tất
LUẬT triển của sự thừa
thắng của cái mới_cái
PHỦ vật, hiện  Phủ định của phủ định
mới là cái ra đời phù hợp
ĐỊNH tượng: tiến - Sự phát triển diễn ra qua nhiều lần phủ định → khuynh hướng đi từ
với quy luật phát triển
CỦA PHỦ lên nhưng thấp đến cao, có tính chu kì
của sự vật → cần có ý
ĐỊNH theo chu kì + tính chu kì: thông qua 1 số lần phủ định, cái mới xuất hiện lặp lại cái cũ
thức phát hiện ra cái mới,
quanh co, trên cơ sở cao hơn
tạo điều kiện cho cái mới
phức tạp - Qua phủ định lần 1, sự vật → đối lập chính mình_ bước trung gian
phát triển
trong sự phát triển. Qua phủ định lần thứ 2, sự vật mới → chuyển thành
- Phê phán cái cũ, biết
mặt đối lập với nó_trở lại dạng ban đầu nhưng trên cơ sở cao hơn
sàng lọc, kế thừa yếu tố
→ bước tiến của sự phát triển
hợp lý của cái cũ, tránh
➔ Kết quả của sự phủ định của phủ định là tổng hợp tất cả những yếu
thái độ hư vô chủ nghĩa,
tố tích cực đã được phát triển từ trước trong cái khẳng định ban đầu và
phủ định sạch trơn hoặc
cái phủ định lần thứ nhất.
kế thừa nguyên xi
- Sự vật đơn giản: ít nhất qua 2 lần phủ định
- Sự vật phức tạp: số lần phủ định nhiều
➔ Cái mới ra đời có sự kế thừa những yếu tố tích cực ở sự vật cũ
 CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
 Đường xoáy ốc
- Khái quát sự phát triển tiến lên nhưng không theo đường thẳng, mà
theo đường xoáy tròn ốc
- Kết thúc một chu kì nhưng lại là điểm xuất phát của chu kì mới cao
hơn, phức tạp hơn → tạo thành đường xoáy ốc cho đến vô tận