WPŁYW ZASOLENIA PODŁOŻA NA KIEŁKOWANIE NASION I WZROST SIEWEK

RZEŻUCHY POSPOLITEJ

Małgorzata Ziaja
III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Katowicach

STRESZCZENIE
Wstęp: Zasolenie gleby ma negatywny wpływ na rozwój roślin.
Celem pracy było ustalenie zależności pomiędzy stężeniem roztworu chlorku sodu (NaCl) użytego do
podlewania rzeżuchy pospolitej a zdolnością do kiełkowania nasion i wzrostu siewek.
Materiał i metoda: Celem oceny wpływu zasolenia podłoża na kiełkowanie i wzrost siewek użyto
cztery roztwory soli kuchennej o wartościach: 0,1%; 0,5%; 1,0%; 2,0%. Nasiona umieszczono na
podłożu z waty bawełnianej w szalkach Petriego. Próbę kontrolną stanowiły nasiona podlewane wodą.
W badaniu oceniano odsetek kiełkujących nasion oraz długość pędów siewek.
Wyniki: W 1. dobie obserwacji odsetek kiełkujących nasion był porównywalny w przypadku
podlewania roztworami 0,1%, 0,5% i wodą (odp. 100%, 98% i 100%), natomiast niższy w próbie
podlewanej roztworem 1,0%, gdzie wynosił 88%. W kolejnych dobach w przypadku nasion
podlewanych roztworem 1,0% do kiełkowania doszło jedynie w 94%. W przypadku podlewania
roztworem 2% żadne z nasion nie wykiełkowało.
Różnice w zakresie średniej długości pędów pomiędzy siewkami podlewanymi różnymi roztworami
NaCl oraz wodą stwierdzono od samego początku obserwacji.
W przypadku siewek podlewanych 0,1% roztworem NaCl długości pędów w pierwszej dobie
obserwacji była porównywalna do próby kontrolnej (odp. 0,8 i 1,0 cm), natomiast w próbie
podlewanej roztworem 0,5% była ona dwukrotnie niższa (0,4 cm), a w próbie podlewanie roztworem
1,0% - czterokrotnie niższa (0,2 cm). Powyższe zależności obserwowane były przez cały czas trwania
badania.
Wniosek: Podlewanie rzeżuchy roztworem NaCl nawet o niewielkim stężeniu powoduje zahamowanie
kiełkowania nasion i spowalnia wzrost ich siewek.

1
WSTĘP
Jedną z metod zapobiegania oblodzeniu dróg, chodników i innych powierzchni jest posypywanie ich
substancjami utrudniającymi zamarzanie wody w niskich temperaturach. W Polsce do tego celu służy
najczęściej sól drogowa, której głównym składnikiem jest chlorek sodu (NaCl).
W okresie późniejszym po zastosowaniu znaczna część użytej soli drogowej spływa wraz z wodą z
miejsca stosowania i zostaje wchłonięta przez glebę, w której pozostaje.
Proces ten jest szczególnie istotny w miastach, gdzie powierzchnia dróg, placów i chodników jest
bardzo wysoka w porównaniu do powierzchni parków, skwerów i innych terenów zielonych.
Zostało udowodnione, że zasolenie gleby ma negatywny wpływ na rozwój roślin. W skutek zasolenia
gleby dochodzi do tzw. suszy fizjologicznej roślin, czyli braku możliwości pobierania składników
mineralnych z powodu wzrostu ciśnienia osmotycznego oraz toksycznych właściwości soli [1].
Z tej przyczyny zakładanie, powiększanie i utrzymanie terenów zielonych w dużych miastach może
być utrudnione.
Eliminacja zastosowania soli drogowej jako elementu zapobiegania oblodzeniu w chwili obecnej
byłaby trudna do wprowadzenia w życie ze względu na powszechność jej stosowania. Można
natomiast oczekiwać, że samo ograniczenie stosowania soli drogowej mogło spowodowało by
mniejsze zasolenie gleby i tym samym nie utrudniało rozwoju roślin.

CEL PRACY
Celem pracy było ustalenie zależności pomiędzy stężeniem roztworu chlorku sodu użytego do
podlewania rzeżuchy pospolitej a zdolnością do kiełkowania nasion i wzrostu siewek.

MATERIAŁ I METODYKA
Badanie przeprowadzono na nasionach rzeżuchy pospolitej (pieprzycy siewnej, łac. Lepidium sativum
L.) (prod. W. Legutko Przedsiębiorstwo Hodowlano-Nasienne Sp. z o.o., Polska). Ważność nasion
przekraczała 1 rok.
Celem oceny wpływu zasolenia podłoża na kiełkowanie nasion i wzrost siewek przygotowano cztery
roztwory soli kuchennej (CENOS Sp. z o.o., Września, Polska ) o wartościach: 0,1%; 0,5%; 1,0%;
2,0%.
Mając na uwadze opisywany wcześniej całkowity brak kiełkowania nasion rzeżuchy pospolitej przy
podlewaniu roztworami soli kuchennej o stężeniu 2,0% i więcej [2], w doświadczeniu nie użyto
roztworu NaCl o wyższych stężeniach niż 2%.
Nasiona rzeżuchy pospolitej w licbie 50 sztuk umieszczono na podłożu z waty bawełnianej (Isana,
Niemcy) w szalkach Petriego. Do każdej z szalek nalano po 10 ml odpowiedniego roztworu.
Próbę kontrolną stanowiły nasiona rzeżuchy pospolitej podlewane wodą z wodociągu miejskiego.
Czas obserwacji wynosił 5 dni. Na czas doświadczenia szalki Petriego znajdowały się w temperaturze
pokojowej z zapewnieniem dobrego nasłonecznienia.

2
Przez pierwszą dobę obserwacji szalki Petriego były przykryte przezroczystymi nakrywkami.

Rosliny podlewano odpowiednimi roztworami w zależności od stopnia nawilżenia podłoża zawsze

takimi samymi objętościami roztworów tak, aby nasiona i siewki stale znajdowały się na wilgotnym
podłożu, jednak nie były zalane przez roztwór (w 1. dobie – 0 ml, w 2. dobie – 5 ml, w dobach 3-5 –
po 10 ml).
W badaniu oceniano codziennie o stałej porze liczbę (odsetek) kiełkujących nasion oraz długość
pędów siewek. Oceniając długość pędów siewek obliczano średnią z 5 losowo wybranych siewek.

WYNIKI
Kiełkowanie nasion podlewanych roztworami 0,1%, 0,5% i 1,0% NaCl oraz wodą z wodociągu
obserwowano już w pierwszej dobie obserwacji (fot. 1A-E, tab. 1., wykres 1).
W pierwszej dobie obserwacji odsetek kiełkujących nasion był porównywalny w przypadku
podlewania roztworami 0,1%, 0,5% i wodą (odpowiednio 100%, 98% i 100%), natomiast niższy w
próbie podlewanej roztworem 1,0%, gdzie wynosił (88%, fot. 1A,B,E). W kolejnych dobach w
przypadku podlewania roztworami 0,1%, 0,5% i wodą wszystkie siewki poddane obserwacji
zachowały żywotność (fot. 2A,B,E - 5A,B,E). W przypadku nasion podlewanych roztworem 1,0% do
kiełkowania doszło jedynie w 94% przypadków (fot. 2C - 5C).
Na uwagę zasługuje fakt, że w przypadku podlewania roztworem 2% żadne z nasion nie
wykiełkowało (fot. 1D - 5D).
Średnia długości pędów rzeżuchy pospolitej w zależności od stężenia stosowanego roztworu do
podlewania różnice pomiędzy próbami stwierdzono od samego początku trwania obserwacji (fot. 1A-
C,E, tab. 2., wykres 2).
O ile w przypadku siewek podlewanych 0,1% roztworem NaCl długości pędów była porównywalna
do próby kontrolnej, to w próbie podlewanej roztworem 0,5% była ona dwukrotnie niższa, a w próbie
podlewanie roztworem 1,0% - czterokrotnie niższa. Powyższe zależności obserwowane były przez
cały czas trwania badania (fot. 2A-C,E – 5 A-C,E, tab. 2., wykres 2).

OMÓWIENIE WYNIKÓW
Najważniejszym spostrzeżeniem przeprowadzonego badania jest wykazanie, że nawet niewielkie
zasolenie podłoża spowodowane podlewaniem siewek rzeżuchy 0,5% roztworem NaCl wpływało
negatywnie na kiełkowanie nasion oraz wzrost siewek rzeżuchy pospolitej.
Podobne wyniki uzyskał Walkowski, który wykazał brak kiełkowania nasion rzeżuchy pospolitej przy
podlewaniu roztworem 2,0% i 10,0%, natomiast odsetek wykiełkowanych nasion przy podlewaniu
roztworem 1,0% wynosił po 5 dniach obserwacji ok. 40% [2]. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku
jego analizy odsetek wykiełkowanych nasion podlewanych wodą z wodociągu wynosił około 80%, co
może wynikać z zastosowania do badania ziemi, z którą zmieszano siewki, nie zaś waty lub ligniny

3
[2]. Istnieją również prace, które wykazały całkowity brak wzrostu siewek rzeżuchy w przypadku
podlewania 1,0% roztworem NaCl [3].
Co ciekawe, bardzo niewielki dodatek NaCl do wody, którą podlewano nasiona i siewki (roztwór
0,1%) nie miał negatywnego wpływu na wzrost rzeżuchy. Podobny, korzystny wpływ niewielkich
stężeń NaCl na wzrost siewek pszenicy potwierdziła Matuszczak i wsp.; jednak również oni wykazali
że dalszy wzrost stężenia NaCl w pożywce hodowlanej powodował negatywne skutki dla wzrostu
pszenicy [4].
Przeprowadzona analiza oraz obserwacje innych autorów potwierdzają negatywny wpływ już
niewielkich stężeń NaCl na kiełkowanie i wzrost roślin.
Obserwacja ta może stanowić przesłankę do konieczności nie tylko zmniejszenia, ale całkowitej
eliminacji zastosowania soli drogowej do odladzania dróg, chodników w okresie zimowym. Takie
postępowanie nie tylko poprawi, ale nawet umożliwi rozwój roślin w miejskich terenach zielonych.

WNIOSEK
Podlewanie rzeżuchy roztworem NaCl nawet o niewielkim stężeniu powoduje zahamowanie
kiełkowania nasion i spowalnia wzrost ich siewek.

PIŚMIENNICTWO
[1] Zasolenie gleb i jego skutki. Kalendarzrolnikow.pl – lepsza strona polskiego rolnictwa.
https://kalendarzrolnikow.pl/3360/zasolenie-gleb-i-jego-skutki
[2] Bartosz Walkowski: Wpływ stężenia NaCl na kiełkowanie, tempo listnienia oraz zdolność do
pobierania wody przez rośliny, na podstawie pieprzycy siewnej (Lepidium sativum L.), lipy
drobnolistnej (Tilia cordata Mill.) oraz goździków ogrodowych (Dianthus cariophyllus L.).
https://biologhelp.pl/wplyw-nacl-rzezuche-lipe-gozdziki-praca-badawcza-olimpiady-biologicznej
[3] 5 crazy students: WPŁYW SOLI KUCHENNEJ NA KIEŁKOWANIE ROŚLIN
https://5crazystudents.blogspot.com/2009/05/wpyw-soli-kuchennej-na-kiekowanie.html
[4] Matuszak R, Baranowski P, Walczak RT, Brzóstowicz A: Evaluation of the effect of salinity on
the growth, photosynthesis, water potential and temperaturę of leaves of weath seedings of Almari
cultivar. Acta Agroph. 2004, 4,: 97-103. http://www.acta-agrophysica.org/Evaluation-of-the-effect-of-
salinity-on-the-growth-photosynthesis-water-potential,108109,0,2.html

4
TABELE, WYKRESY I DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

Tabela 1. Liczba wykiełkowanych nasion rzeżuchy pospolitej w zależności od stosowanego roztworu

do podlewania

Stężenie
roztworu Dzień obserwacji
NaCl 1 2 3 4 5
0,1% 50 50 50 50 50
0,5% 49 50 50 50 50
1,0% 44 47 47 47 47
2,0% 0 0 0 0 0
Kontrola 50 50 50 50 50

Tabela 2. Średnia długość pędów siewek rzeżuchy pospolitej (cm) w zależności od stosowanego
roztworu do podlewania

Stężenie
roztworu Dzień obserwacji
NaCl 1 2 3 4 5
0,1% 0,8 2,0 3,2 3,3 4,2
0,5% 0,4 1,2 1,5 2,0 2,3
1,0% 0,2 0,7 0,8 0,9 1,1
2,0% 0 0 0 0 0
Kontrola 1,0 1,4 2,8 3,7 4,4

5
 60

50

40

30

20

10

0
dzień obserwacji dzień obserwacji dzień obserwacji dzień obserwacji dzień obserwacji
1 2 3 4 5

0,10% 0,50% 1,00% 2,00% Kontrola

Wykres 1. Liczba wykiełkowanych nasion rzeżuchy pospolitej w zależności od stosowanego roztworu

do podlewania

5
4.5
4
3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
dzień obserwacji dzień obserwacji dzień obserwacji dzień obserwacji dzień obserwacji
1 2 3 4 5

0,10% 0,50% 1,00% 2,00% Kontrola

Wykres 2. Średnia długość pędów siewek rzeżuchy pospolitej (cm) w zależności od stosowanego
roztworu do podlewania

6
 Fot. 1 Pierwszy dzień obserwacji. A-E. Szalki
Petriego z nasionami/siewkami rzeżuchy
pospolitej podlewanej:
A. 0,1% roztworem NaCl.
B. 0,5% roztworem NaCl.
C. 1,0% roztworem NaCl.
D. 2,0% roztworem NaCl.
E. wodą z wodociągu.

7
 Fot. 2 A-E. Drugi dzień obserwacji. Szalki
Petriego z nasionami/siewkami rzeżuchy
pospolitej podlewanej:
A. 0,1% roztworem NaCl.
B. 0,5% roztworem NaCl.
C. 1,0% roztworem NaCl.
D. 2,0% roztworem NaCl.
E. wodą z wodociągu.

8
 Fot. 3 A-E. Trzeci dzień obserwacji. Szalki
Petriego z nasionami/siewkami rzeżuchy
pospolitej podlewanej:
A. 0,1% roztworem NaCl.
B. 0,5% roztworem NaCl.
C. 1,0% roztworem NaCl.
D. 2,0% roztworem NaCl.
E. wodą z wodociągu.

9
 Fot. 4 A-E. Czwarty dzień obserwacji. Szalki
Petriego z nasionami/siewkami rzeżuchy
pospolitej podlewanej:
A. 0,1% roztworem NaCl.
B. 0,5% roztworem NaCl.
C. 1,0% roztworem NaCl.
D. 2,0% roztworem NaCl.
E. wodą z wodociągu.

10
 Fot. 5 A-E. Piąty dzień obserwacji. Szalki
Petriego z nasionami/siewkami rzeżuchy
pospolitej podlewanej:
A. 0,1% roztworem NaCl.
B. 0,5% roztworem NaCl.
C. 1,0% roztworem NaCl.
D. 2,0% roztworem NaCl.
E. wodą z wodociągu.

11