POLITECHNIKA ŁÓDZKA,

Wydział FTIMS, kierunek: Informatyka Stosowana

Przedmiot: Fizyka II

Rok akademicki: 2022/2023

Semestr: 2 Nr ćwiczenia: M-01

Termin: czw. 15:15-16:45

Nr zespołu: 1
Temat ćwiczenia:
Wyznaczenie modułu Younga na postawie ugięcia belki

Nr albumu: Ocena z kolokwium: ..........

Imię i nazwisko
247747 Ocena z raportu: ..........
Adam Ogłoza

Nr albumu: Ocena z kolokwium: ..........

Imię i nazwisko
247639 Ocena z raportu: ..........
Jakub Chęciński

Data wykonania ćwiczenia: Data oddania raportu:

23.03.2023 20.04.2023

Oświadczam, że zebrane w trakcie doświadczenia i wykorzystane w raporcie wyniki pomiarów, ich

opracowanie, przygotowywanie sprawozdania i napisanie raportu są wynikiem pracy wyłącznie
osób podpisanych pod oświadczeniem oraz, że żaden fragment sprawozdania nie jest kopią
materiałów dostępnych w Internecie lub opublikowanych w innej formie, co potwierdzam
podpisem.

....................................................... .......................................................
1. Wstęp
Celem ćwiczenia było:
1. Zapoznanie się ze skutkami oddziałania sił na ciała stałe.
2. Zapoznanie się z pracą ważnego technicznie układu, jakim jest belka, i z zależnością
strzałki ugięcia belki od jej wymiarów i modułu Younga.
3. Wyznaczenie wartości modułu Younga dla wybranych materiałów.
4. Poznanie oraz zastosowanie metod analizy danych i wyznaczania niepewności
pomiarowych.

Dla niewielkich odkształceń sprężystych (nie większych od tzw. granicy proporcjonalności)

spełnione jest prawo Hooke'a. Przy ograniczeniu się do zapisu skalarnego, przyjmuje ono postać:
𝜎 = 𝐸𝜀
𝐹
gdzie: 𝜎 — naprężenie wewnętrzne ( 𝜎 = 𝑆 , gdzie 𝐹 jest siłą działającą na powierzchnię 𝑆),
𝐸 — moduł Younga dla wydłużenia (lub inny moduł odpowiedni do rodzaju odkształcenia),
𝛥𝑥
𝜀= 𝑥
— odkształcenie względne charakteryzujące dany rodzaj odkształcenia.

Jednym z układów podlegających prawu Hooke'a jest belka. Dla potrzeb eksperymentu można
przyjąć, że jest to wydłużony prostopadłościan o szerokości 𝑑 i grubości 𝑏. W obliczeniach uwzględnia
się długość 𝑙 „pracującej” części belki (tj. odległość pomiędzy punktami podparcia belki). Zwykle
zakłada się, że 𝑙 ≫ 𝑏 i 𝑙 ≫ 𝑏. Pod działaniem siły 𝑃 przyłożonej do środka belki, przybiera ona
charakterystyczny łukowaty kształt.

Ugięcie belki wywołane działającymi na nią zewnętrznymi momentami sił polega na zmianie
długości poziomych warstw na jakie można podzielić belkę. Wyprowadzenie wzoru na strzałkę ugięcia
opiera się na dokonaniu podziału belki na cienkie poziome warstwy elementarne, które doznają
wydłużenia lub skrócenia w zależności od tego czy znajdują się w górnej czy dolnej połowie belki.
Warstwa tzw. obojętna jest wyginana bez zmiany długości, ponieważ nie działają na nią siły równoległe
do osi podłużnej belki. Kolejne warstwy leżące nad nią są coraz krótsze, gdyż działają na nie coraz
większe siły ściskające, a warstwy leżące pod warstwą obojętną są coraz dłuższe ze względu na wzrost
sił je rozciągających.

2. Wyniki pomiarów i obliczenia

Długość pracującej części belki 𝑙 wyniosła 492 mm. Niepewności wzorcowania, jak
i eksperymentatora wyniosły 1 mm. W tabeli poniżej znajdują się pomiary szerokości oraz grubości:
 𝑑 [mm] 𝑏 [mm]
Nr Nr
Pomiaru Pomiaru
Belka nr 1 Belka nr 2 Belka nr 3 Belka nr 1 Belka nr 2 Belka nr 3

1 40,0 17,9 18,2 1 6,05 9,95 6,10

2 40,0 17,6 18,3 2 6,00 9,95 6,10

3 41,0 17,8 18,0 3 6,05 10,00 6,10

4 40,5 17,8 18,0 4 6,00 9,95 6,10

5 40,0 17,9 18,2 5 5,90 10,00 6,15

Średnia 40,3 17,8 18,14 6 5,90 10,00 6,15

𝛥𝑝 𝑑 [𝑚𝑚] 0,05 0,05 0,05 7 6,00 9,95 6,10

𝛥𝑒 𝑑 [mm] 0,05 0,05 0,05 8 6,00 9,90 5,15

9 6,05 9,95 6,10

▪ 𝛥𝑝 𝑑 [mm] − niepewności wzorcowania 𝑑
▪ 𝛥𝑒 𝑑 [mm] − niepewność eksperymentatora 𝑑
▪ 𝛥𝑝 𝑏 [mm] − niepewności wzorcowania 𝑏 10 6,00 10,00 6,15
▪ 𝛥𝑒 𝑏 [mm] − niepewność eksperymentatora 𝑏
Średnia 6,00 9,97 6,12

𝛥𝑝 𝑏 [mm] 0,05 0,05 0,05

𝛥𝑒 𝑏 [mm] 0,05 0,05 0,05

Następna tabela zawiera pomiary ugięcia belek pod wpływem ciężaru gdzie:
▪ 𝜆 – strzałka ugięcia
▪ 𝑚 – obciążenie wyrażone w kg
▪ 𝑃 – przeliczone obciążenie z kg na N
 𝜆 [mm]
Nr Pomiaru 𝑚 [kg] 𝑃 [N]
Belka nr 1 Belka nr 2 Belka nr 3

0 0,00000 0,00 0,00 0,00 0,00

1 0,14939 1,47 0,05 0,04 0,05

2 0,29886 2,93 0,10 0,08 0,11

3 0,44827 4,40 0,15 0,11 0,16

4 0,59763 5,87 0,20 0,15 0,22

5 0,74495 7,31 0,25 0,18 0,27

6 0,89444 8,78 0,30 0,22 0,32

7 1,04385 10,24 0,35 0,25 0,38

8 1,19320 11,71 0,40 0,29 0,43

Średnia [mm] 0,59673 5,86 0,200 0,147 0,216

𝛥𝑝 𝑚 [mm] 0,01 𝛥𝑝 𝜆 [mm] 0,01

𝛥𝑒 𝑚 [mm] 0,00 𝛥𝑒 𝜆 [mm] 0,005

Na podstawie podanych wyżej wymiarów narysowano wykresy zależności strzałki ugięcia od

przyłożonego obciążenia dla każdej z belek.

Zależność strzałki ugięcia od przyłożonego obciążenia dla

belki nr 1
0,45
0,40
0,35
0,30
λ [mm]

0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
0 2 4 6 8 10 12 14
P [N]
 Zależność strzałki ugięcia od przyłożonego obciążenia dla
belki nr 2
0,35

0,30

0,25

0,20
λ [mm]

0,15

0,10

0,05

0,00
0 2 4 6 8 10 12 14
P [N]

Zależność strzałki ugięcia od przyłożonego obciążenia dla

belki nr 3
0,50
0,45
0,40
0,35
0,30
λ [mm]

0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
0 2 4 6 8 10 12 14
P [N]

Pozyskane pomiary pozwalają na obliczenie metodą najmniejszych kwadratów stałej a w

zależności liniowej:
𝜆=𝑎⋅𝑃
Obliczone w poniżej tabeli wyniki uzyskane były dzięki funkcji REGLINP() w arkuszu
kalkulacyjnym MS Excel w wersji 2302:

Belka nr 1 Belka nr 2 Belka nr 3

mm
𝑎 [ ] 0,034175831 0,024379293 0,03691025
N
mm
𝛥𝑎 [ ] 0.000017422 0,000279301 0,00025662
N
 Moduł Younga dla każdej z trzech belek obliczono ze wzoru:
𝑙3 × 𝑃 𝑙3
𝐸= =
4 × 𝑑 × 𝑏3 × 𝜆 4 × 𝑑 × 𝑏3 × 𝑎
Niepewność pomiaru została wyliczona przy pomocy:

𝑢𝑐 (𝐸) = √𝑐𝑔2 𝑢2 (𝑔) + 𝑐𝑙2 𝑢2 (𝑙) + 𝑐𝑑2 𝑢2 (𝑑) + 𝑐𝑏2 𝑢2 (𝑏) + 𝑐𝑎2 𝑢2 (𝑎)

gdzie:
𝐸 𝐸 𝐸 𝐸 𝐸
𝑐𝑔 = ; 𝑐𝑙 = 3 ; 𝑐𝑑 = − ; 𝑐𝑏 = −3 ; 𝑐𝑎 = − ;
𝑔 𝑙 𝑑 𝑏 𝑎

2
𝛥𝑡 𝑔 (𝛥𝜌 𝑙) (𝛥𝑒 𝑙)2
𝑢(𝑔) = ; 𝑢(𝑙) = √ + ;
√3 3 3

5 2
1 2 (𝛥𝜌 𝑑) (𝛥𝑒 𝑑)2
𝑢(𝑑) = √ ∑(𝑑𝑖 − 𝑑̅) + + ;
5(5 − 1) 3 3
𝑖=1

10 2
1 2 (𝛥𝜌 𝑏) (𝛥𝑒 𝑏)2
𝑢(𝑏) = √ ∑(𝑏𝑖 − 𝑏̅) + +
10(10 − 1) 3 3
𝑖=1

Dla belki nr 1:
(0,492 m)3
𝐸= mm = 100,333 GPa
4 × 0,0403 m × (0,006 m)3 × 0,034175831 N

𝑢𝑐 (𝐸) = (… ) = 2,36 GPa

Dla belki nr 2:
(0,492 m)3
𝐸= mm = 69,337 GPa
4 × 0,0403 m × (0,006 m)3 × 0,034175831 N

𝑢𝑐 (𝐸) = (… ) = 1,28 GPa

Dla belki nr 3:

(0,492 m)3
𝐸= mm = 193,998 GPa
4 × 0,0403 m × (0,006 m)3 × 0,034175831 N

𝑢𝑐 (𝐸) = (… ) = 4,40 GPa

W celu przyrównania otrzymanych modułów z wartością tablicową korzystamy z niepewności
rozszerzonej dla 𝑘 = 2:
𝑈(𝐸) = 𝑘𝑢𝐶 (𝐸)
i ostatecznie otrzymujemy:
Dla belki nr 1: 𝛥𝐸 = 𝑈(𝐸) = 2 × 2,36 GPa = 4,72 GPa
Dla belki nr 2: 𝛥𝐸 = 𝑈(𝐸) = 2 × 1,28 GPa = 2,56 GPa
Dla belki nr 3: 𝛥𝐸 = 𝑈(𝐸) = 2 × 4,40 GPa = 8,80 GPa
 Tabela zawierająca 𝐸 i 𝛥𝐸 dla każdej z belek:

Belka nr 1 Belka nr 2 Belka nr 3

𝐸 [GPa] 100,333 69,337 193,998
𝛥𝐸 [GPa] 4,72 2,56 8,80

Ostatecznie otrzymane wyniki:

Moduł Younga Moduł Younga podawany w literaturze

Nr Belki Materiał wyznaczony w https://pl.wikipedia.org/wiki/Moduł_Younga
ćwiczeniu [GPa] [GPa]

1 Mosiądz (101 ± 5) 103-124

2 Aluminium (69 ± 3) 69
3 Stal (194 ± 9) 190-210

3. Wnioski
Dzięki wyznaczonym wartością modułu Younga, a także koloru belek byliśmy w stanie określić z
jakiego materiału są one prawdopodobnie wykonane. Otrzymane przez nas wyniki zgadzają się z tymi,
które zamieszczone są na stronie https://pl.wikipedia.org/wiki/Moduł_Younga. Niepewności mogły
być spowodowane brakiem dokładności przyrządów pomiarowych lub nierównościami na belce, ale
także niedokładnością w odczytywaniu pomiarów z naszej strony.

4. Literatura
[1] M-01. Wyznaczenie modułu Younga na podstawie ugięcia belki, Politechnika Łódzka

[2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Moduł_Younga z dostępem 29.03.2023